Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 48, 26 November 1898 — Page 7

Page PDF (909.99 KB)

This text was transcribed by:  Punahele Todd
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA, POAONO, NOVEMABA 26, 1898

 

HE KAAO KAILI PUUWAI

-NO KA-

UI MINEWA.

-A ME NA:-

Kaikunane Eiwa

-

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu

a i ole na Keiki i Hoehaehaia

-

Kakauia no KE ALOHA AINA

-

MOKUNA IV.

O MINEWA ILOKO O KA EHAEHA.

-

            Ua lilo keia hooko ia ana o ke kauoha o na kanaka ahiu la i mea e hoohauoli ia ai o kona noonoo, a ua hoomaopopo iho la oia, he oiaio na olelo a pau a ke kaikamahine i hoohiki aku ai iaia, e lilo hoi oia i wahine nana i ka wa e piha ai o kona mau makahiki i ka 15.

            Nolaila, aole oia i hoomaewaewa hou aku iaia, a ua lilo hoi ka kaoa Minewa i pua hoonani no kona home lua.

            Aka, aole nae oia i hoopau aku i ka hoonauna, ana aku iaia no ka hele ana e huli i mau io holoholona na laua, a ua hooko mau ia aku hoi kona makemake e ka kaua aloha i na manawa a pau.

            A i kekahi kakahiaka ae, ua pii hou aku la no ka kana Minewa, a he mea oiaio, ua halawai iho la oia me kona hoaloha luahine malalo o ka malumalu o ke kumulaau ana i hoomaha ai me na io holoholona ana i hoomakaukau ai no ka haawi ana mai i ke kaikamahine opio.

            A hala ae la he mau makahiki loihi o keia kokua mau ana o na luahine nei i ka kaua Minewa, ma ka huli ana i mau io holoholona, aia hoi, ua emi mai la ka ikaika o kona mau io heohana, a ke hookokoke mai la hoi kona mau la a ka anela o ka make e kikoo mai ai a lawe aku i ka hanu ola mailoko aku o kona kino.

            Nolaila, i kekahi kakahiaka, nui a ke kaikamahine opio i pi aku ai no uka o ua ululaau mehameha la ua hoopuiwa ia oia i ka ike ana aku i kona hoaloha luahine e waiho ana iluna o ka lepo.

            Me ka hookaukaulua ole iho, lele koko aku la ka kaua Minewa maluna o ka luahine, a me ka leo kaumaha, ninau iho la oia i ka luahine pekei:

            E kuu hoaloha maikai, e hoike mai, heaha keia pilikia nui, nana i hoomoe iho ia oe maluna o keia mau mauu huuhu? Ua hoeha ia anei oe?

            Aole he leo i puai ae mai na lehelehe mai o ka luahine, aka, ua ikeia aku la nae kona poo i ka luliluli ana ae, me ka hiole makawalu na mai o kona mau waimaka.

            A no kekahi mau minute loihi ko ke luahine waiho ekemu ole ana aia hoi, ua lohe hou ia aku la ka leo o ka kaua Minewa, i ka pae ana aku.

            E kuu hoaloha, aole anei e hiki ia oe ke pane mai i ka`u mau ninau he hana anei kekahi i hiki ia`u ke kokua aku no kou pono.

            I keia mau sekona, akahi no a keakea ae ka maka o ua luahine la, a pane mai la me ka leo kaumaha, i ka i ana mai.

            E ke kaikamahine opio, aole au i hoeha ia, aka, he hookahi wale no mea nana i hoomoe iho la, ua maluna o keia wahi au e ike mai la, oia no ko`u hoonele ia ana me ka ikaika o ko`u mau olona, oiai, he mau makahiki i hale ae nei ko`u hoomanawanui ana i mau io holoholona, i wahi e hoopakele ia ai o kou ola mai ka inaina mai o ke kanka ahiu, aka, i keia wa, aohe a`u mea e hoopakele nou aku ai i kou ola, nolaila, he hookahi wale no hana pono ia oe i keia wa, oia no kou hoao ana aku e mahuka mai ke kanak ahiu no kou ola, a i ole no kou poino.

            A i kela wa no i ike ia aku ai na hiohiona kaumaha e hoai iho ana maluna o ka helehelena o ka kaua Minewa, me ka lohe pu ia ana aku hoi o kona leo i ka pane ana mai penei:

            E ka luahine maikai, ua ike ae la au i ke kumu o kou ehaeha ana, aole anei e hiki ia`u ke noho pu aku a haawi aau i na pulama ana ia oe a hiki i ka wa e loaa hou ai o ka ikaika ia oe?

            Aole, aole, wahi a ka luahine i pane mai ai, aole loa e hiki ia oe ke noho pu me a`u aka, e imi aku i kahi e pakele ai o kou ola, no ka mea, aole he mea mana ma ka honua nei, nana e hoihoi hou mai i ko`u ikaika, a o kou hoololohe ana iho e noho pu me a`u, he mea maopopo, e loaa mai ana no oe i kela kanaka ahiu, oiai, aohe wahi ponaionalo i koe o loko o keia mau ululaau i nele iaia i ka ike ia.

            I ke kuu ana iho o na maluna leo o ka luahine, oia no ka wa i uwe kapalili ae ai o Minewa, me ka ehaeha, oiai, ina aohe he wahi ponalonalo i koe i keia kanaka, alaila, ua makehewa loa kona hoao ana aku e mahuka, aka, i kona hoamaopopo ana ae he 14 ka nui o kona mau makahiki ia manawa, a he mau mahina wale no koe a lilo aku oia i wahine na kekahi kanaka pupuka ana i hoihoi ole ai, ua hooikaika hou ia mai la na manao kono a ka luahine no kona holo mahuka aku, a ia manawa i loheia aku ai kona leo i ka ninau ana aku.

            E kuu hoaloha maikai, he manaolana anei kou e loaa ana ia`u ka lanakila, ina au e mahuka ana me keia mau aanu i kamaaina i kela kanaka ahiu?

            E ke kaikamahine opio, mai hopohopo no ko`u loaa mai i keia kanaka ino, aka, e hilinai mai maluna o`u, wahi a ka luahine i pane mai ai.

            A oia no ka manawa i ike ia aku ai o ua luahine la i ka wehe ana ae i kona aahu e komo ana a me ka i a pale ooma e kau ana maluna o kona poo, a me ia mau mea, e paa ana me kona lima, lohe a aku la kona leo i ka pae ana mai.

            E kuu lei aloha, e wehe ae i kou aahu a e komo aku hoi i keia aahu, no ka mea, ma ka ioli ana o kou nanaina e pakele ai oe mai ka loaa ana i ke kanaka ahiu, a mai hoapapa hou iho, oiai, ka la e pii hikiwawe ae nei.

            Ina o ke alahele keia i manao ai e loaa ana ia`u ka palekana, e hooko no au, wahi a Minewa i pane aku ai.

            Nolaila, me ka hoohakalia hou ole iho, wehe ae la oia i kona aahu, a komo iho la i ka aahu o ka luahine, me ke kau pu ana ae hoi i ka papale ooma maluna o kona poo. I keia sekona no, ua loli koke ae la kona nanaina mai ka opiopio a ka luahine.

            O keia no hoi ka manawa i lalau mai ai o ka luahine i ka aahu o Minewa a uhaehae liilii ae la me ke kupenu ana aku hoi iloko o kekahi ipu koko holoholona ana i lawe pu mai ai, me ka lu liilii ana aku i na apana i haukae i ke koko ma o a maanei o ua wahi la.

            I ka pau ana ae o ka lu liilii ana o ka luahine i na apanapana o ka aahu o Minewa i kupenupenu o ka aahu o Minewa i kupenupenu ia iloko o ke koko, oia no kona wa i huli mai ai a pane mai la ia Minewa penei:

            Ano, e kuu hoaloha opio, he manaolana ko`u, i ka wa e ike ai o ke kanaka ahiu i keia mau aahu i nahaehae liilii, e hoopau ana oia i kona manao, ua mahuka aku oe mai iaia aku, aka, he hookahi wale no manao iloko ona, ua make oe mai ka waha o na holoholona ahiu o keia mau ululaau.

            Nolaila, e ku ae a imi aku i kou wahi e pakele ai, a i halawai auanei olua ma keia mua aku ma ke ano ulia, ua lawa i kuu aahu a me kuu papale ooma ke huna aku ia oe mai ka ike ana a kona mau maka.

            Aka, aole nae ka kaua Minewa i ae aku i keia manao o ka luahine, oiai, ua komohia mai la iloko ona, ke aloha no ka luahine ana e haalele iho ana mahope e make hookahi iloko oia ululaau mehameha.

            No kekahi mau minute wale no keia noho hamau ana iho a laua, ua pai ai hou mai la ka luahine e ku ae a imi i kahi e pakele ai o kona ola, no ka mea, ua loihi loa ko laua hoopau manawa wale ana malaila.

            A elike me keia kono a ka luahine, ua lele aku la oia maluna o kona hoaloha a haawi aku la i na muki hope loa ana me kona waimaka o ka ehaeha e hiolo makawalu ana ma kona mau papalina.

-

            Ma kahi o 40,000 poe kaahele e @ipa mau nei ma kahi i manao wale ia o ka hale kupapau ia o Eva, ma ka @hua kupapau mawaho mai o na paia o Jeddah. O ka loihi o keia nale kupapau he 75 kapuai, nolaila, ua manaoio na hanauna Arabia, he wahine loihi o Eva.

 

Nuhou Kuloko.

            Ua kala aku la no Manila ma ke kakahiaka o ka Poaono nei ka mokuahi Newport.

            He 10 mau koa o na pualikoa Nu Ioka i holo aku nei no Hilo, e waiho la maloko o na haukipila malaila no ka ma`i.

            Ua hoea ae ma ka halewai he Iapana i hou la i ka pahi e kekahi o kona hoa kanaka no, a e huli ia aku ana ka limakoko i keia la.

            Ua manao ia e holo aku ana o Manoa a me Herman Ludloff i Mau no ka malama ana he heihei malaila ma ka la 1 ae nei o Ianuari.

            Maluna o ka moku lawekoa Newport i hala aku ai o Jim Sherwood no Manila, ka haole nona kekahi hale auau e ku nei mawaho o Waikiki.

            E holo aku ana ka mokukaua Beninetona ma kana huakai kaapuni i ka mokupuni o Maui a me Hawaii iloko o keia mahina ae.

            E malama ia ana he kuai hoopau nui ma ka halekuai o Kukima, ma Alanui Nuuanu, ma ka Poakolu o keia pule aku, Novemaba 30.

            O ke alihikaua nui o Farani, Kenerala Saussier, he kanaka momona loa oia, nolaila, aole he hiki kupono iaia ke kau maluna o kona lio.

            He elua mau wahine Auseturia i hoao aku e holo mahuka maluna o kekahi mokupea ma ka Poalua nei, aka, ua hoomaopopo ia nae ia manao o keia mau wahine haole, nolaila, na kipaku koke ia aku laua mailuna aku o ka uwapo.

            Ma ke kakahiaka o ka Poaono nei, ua pau iho la i ke ahi he wahi kaikamahine Pukiki, a ua make koke no mahope iho, a ma ke Sabati ae i hoolewa ia aku ai kona kino make.

            Iluna o ka mokukaua Beninetona o Kenerala Mila me kona ukali a ua haawi ia mai na kipu aloha ana nona e like me ke kulana i loaa iaia ma ka la inehinei.

            He 13 wahine maluna o ka mokuahi lawekoa Newport e holo nei no Manila, he mau wahine lakou na na aliikoa maluna oia moku, a me kekahi aliikoa e ae i hala e akula no Manila.

            He 41 o na poe hoohaunaele Ausetura i hoihoi ia aku no ka hoopaa ana ma Kawa, a hiki i ko lakou wa e ae ai no ka hoi hou ana aku e hana maloko o na maloko ma Waipahu, Ewa.

            Ma ka Auseteralia i lohe ia mai ai mamua o ka haalele ana aku o ia mokuahi Auseteralia ma ka la 16 iho nei i hoea aku ai ka mokupea R.P. Rithet me kekahi mau ohua mai Hawaii aku nei, a mawaena o lakou o Keoni Ena a me kana wahine, a e holo loa aku ana laua no Mexico, no ka imi ana i kahi e hoihoi hou ia mai ai o ke ola kino mai kai o Keoni Ena.

            Ua hopu ia e na makai he hale hana anaina ma ke alanui Wyllie, ma ke Sabati nei.

            Ua komo aihue ia ae ka halekuai o L.B. Kerr a me ko T. May ma ka po Sabati nei, aka, aole nae he mau waiwai i loaa i ke kolohe.

            Ma ka Poakahi nei i hookuu ia mai ai na limahana Iapana i hoomalo ia iho nei ma Kahakaaulana, a ua lawe ia aku kekahi mau limahana no lalo o Kahuku.

            Ma ka Poaha nei i waiho ia aku ai iloko o ka waihona o ke aupuni he $152,000 ma ke dala gula Amerika, $14,856.90 ma ke dala a me ka pepa. O keia na auhau i ohiia mai ka la 1 mai o Novemaba a hiki i ka la 15. a he $60,000 e hoihoi hou ia aku ana iloko o ka waihona i ka wa e loaa mai ai.

 

KUAI A KE KAHU NO KEKAHI MAU AINA WAIWAI LOA.

            MAMULI O KE KAUOHA A ka Aha Hookolokolo, Kaapuni o ka Apana Ekahi, e kuai akuana au ma ke kudala akea ana ma ka Poaono, ka la 3 o Dekemaba M.H. 1898 ma ka hora 12 o ke awakea o ia la ma ke alo, oia hoi ma ka puka mauka o ka Hale Oihana Hookolokolo ma Honolulu mokupuni o Oahu i ke kuleana hapakolu (i) mahele ole ia a pau loa o S.L. Kekumano Opio, he keiki oo ole iloko o na aina a pau loa i hoi ia maloko o ka Papa Hoike malalo iho nei, i ka mea koho kiekie loa no ke dala kuike, me ka apono pu ia mai nae o ia kuai ana e ua Aha Hookolokolo la.

No na mea i koe e ninau ia

S.L. KEKUMANO (Kahu.)

A i ole i kona mau Loio Kaneakua a me Enoch Johnson.

Honolulu Nov. 14, 1898.

 

PAPA HOIKE

            1-Ke kuleana hapakolu (i) mahele ole ia a pau loa o ua S.L. Kekumano Opio nei, ke keiki oo ole i oleloia, iloko o keia aina pa hale me ka hale pu maluna iho e waiho ia ma kamakela ma Honolulu no i oleloia i hoolilo ia mai ai e J.D. Holt Jr. ia J.N. Ilae, ke kupunakane ponoi o ke keiki oo ole i oleloia ma ka palapala kuai i kopeia ma ka buke 167 aoao 462 a i hoakakaia penei: E hoomaka ana ma ke kihi aku komohana o keia iana ma ka huina o kekahi mau alanui elua a holo aku, hema 4 00’ hikina 56 kapuai ma ke alo, akau 75 00’ hikina 115.4 kapuai ma ka apana ma ka aoao hema o kela aina, akau 30 00’ komohana 56 7 kapuai, alaila heme 75 00’ komohana 90 kapuai ma kekahi wahi alanui liilii a hiki i kahi hoomaka ai. O ka Ili 13-100 o ka eka a oia no hoi kekahi wahi o ka Palapala Sila Nui Helu 1758 kuleana Helu 980 i hooko ia no Keone.

            2-Ke kuleana hapakolu (1/3) mahele ole ia o na keiki oo ole nei iloko o ka Ili Aina o Punaula maloko o ke Ahupaa o Mapulehu ma ka mokupuni o Molokai, i hooili ia mai e Isaac Lewis ia Kekini ke kupunawahine o na keiki oo ole nei i oleloia, ma ka palapala kauoha i hooiaio pon ia e ka Lunakanawai Hutchinson, ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Hookolokolo Kaapuni Elua ma ka la 5 o Maraki M.H. 1861.

nov 15 6 ts.

 

UA HAALELE KUMU OLE MAI

            E ike auanei na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke hoole loa aku nei au i ka uku ana i na ale i hanaia ma ko`u @no@ e ka`u wahie mare, Mrs. Kamu Koki, no ka mea, ua haalele komu ole mai oia ia`u. A o ka mea e kue ana i keia leo, maluna no ona na poho a pau.

Owau no me ka oiaio.

MOSES KOKI.

Waimea, Hawaii, Oct. 24, 1898.