Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 50, 10 December 1898 — Page 2

KE ALOHA AINA

HONOLULU , DEKEMABA 10, 1898.

 

Ke – Aloha – Aina

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa ia ka Lahui Hawaii.

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

EMMA A. NAWAHI.

Puuku o KE ALOHA AINA.

HONOLULU      DEC, 10, 1898

 

  AOHE mau lono a ka Moana i lawe mai nei e pili ana no ko Kalani Aimoku kulana e noho mai la ma Wasinetona, oiai, na hala mai na ekeleta o ka Hikina mamua o Kona hiki ana aku i Wasinetona.  A o Kana leta hope i kakau mai nei mai Loko Paakai mai ia i ka wa a ke kanahi e ku ana malaila, he mai kai @o Kona ola kino.

 

ALA  KE  NOHO  MAI  LA.

  O ka Poakahi iho nei, Dekemaba 5, a i ole, o ka Poalua mai, na la i hoomaopopo ia, oia ka wa e noho ai na Hale Ahaolelo Hui o Amerika, no ke kaana ana a hoakea a hoomahuahua hou ae paha i ka mana o ke aupuni Aeto ma kekahi mau welelau o ka honua, i hiki ole aku kona mana ilaila, malalo o ke keakea a ko lakou Kumukanawai, a i kue ia nae e ka Peresidena a me na Hale Ahaolelo hui, i kokua hewa ia e ka Aha Kiekie oia aupuni, ina he oiaio no hoike nupepa i loaa mai ia kakou.

  Ua olelo ia, o keia Kau Ahaolelo, kekahi o na Kau hana nui manaoia e kekahi poe loea kalaiaina, a oiai, eia no na ao haeleele o ke kaua ke omamalu nei, me ka maopopo ole o ka hopena, aka nae hoi, ma ka hoike a na nupepa i hoea mai la i o kakou nei, ua ae aku la na Sepania i ko Amerika makemake, a pela hoi o Amerika i ko Sepania, a malalo paha auanei oia, e nee aku ai na ao kaua, mai ka hapapa ana iho maluna o laua pakahi.

  Aka, he mea ole nae ia makou ia mau mea, oiai, no hai no ia kuleana, a o ka makou wale no e kau aku nei na maka, oia na mea e pili ana i ka hoike ana Komisina, ka poe hoi i hele mai e huli pono i ko kakou ano, ke kulana o ka aina, a pela aku, a o ka mea oi loa aku no paha a makou e li’a nei, o ka hoea mai o ka hopena loa o na hana maluna o kakou ka lahui Hawaii, ka mea hoi a makou e paio nei me ka makou makapeni, me ka manaolana mau o ka pono ke hana ia a haule mai na la@.

  Ua pinepine na manao a ko makou mau enemi i hoao mai ai ia makou e kulai pu ihope, a e hoopau ae i ka manao hoomau no ke aloha ana i ka aina, no ka mea, ua hala na la pono o ka noho ana pela, a o ka pono, a le apono loa aku i ka hoohui aina, ka makuahine o ka aihue, ka hao wale, ka hoohaunaele a me ka pakaha, a ke noho pono a hookahua ia iho, elike me keia e noho kaulei wale mai nei no, aole i kanamai ko kakou pilikia, a oia hoi ke kumu o ko makou hoole ana me ka hoike pu aku i na ino e hoea mai ana maluna o kakou.

  He  oiaio, aole e kala kahiko loa makou i hoike ai ke ino o ka hoohui, a ua ikemaka iho nei na mea a pau, mamuli o ka hooko ana o na puali koa o Amerika ma Honolulu nei, ikemakea loa ia ka awaawa o na mea ino nei a na haole a hookonokono i na Hawaii manao pepe wale, no ke ake i ka hanohano, ka poe a makou i olelo mau ai, he poe Iuda Isekariota lakou.

  E manaoia, ina e hoole ia ka hoohui ana aku ia kakou e ke Senate a me na Lunamakaainana, a ke Kumukanawai eehia, ana i haawi ai no kona lahui, a pela no hoi makou i manaolana mau ai, he mea hiki no ke nana pono io ia keia hana i keia wa e noho mai la ka Ahaolelo.

  Nolaila, o ka makou hana pono no, o ke ao aku i ka lahui, e noho malie, mai hoonioni i na manao hopohopo iloko o oukou, oiai eia like kakou ke hana nei no ka pono o na mea a pau, a no ia pono, e hoao no makou e hoike pau aku i na mea a pau e hanaia ana maloko o na Hale Ahaolelo o Amerika, me ke koe koena ole, nolaila, he mea pono e lawe nui i ka nupepa KE ALOHA AINA, i ikemaka, aole hoi e lohe pepeiao wale mai ia hai.

 

KE  LIULIU  MAI  NEI.

Eia ko kakou mau halekuai ke liuliu mai nei no ka hoohiwahiwa ana no na la nui, a i ka nana io aku no hoi, he hewa io no ka makai i ka nani oPiiholo, i ka na mea o ka hihiu o na mea makamae i hoolako ia.

  Ia makou i kipa aku ai maloko o na halekuai, e nana ai i ua mea i hoolakoia ua hiki no ke hoomaopopoia iho, he mau mea ia e kono mai ana ia kakou e hele aku i ke ike no, ua kupono i ka kakou mea i makemake ai, ke lele ia na kenikeni, a pela aku.  He mea no keia ua kuluma ia kakou mai kinohi mai, a pela no a hiki mai i keia la.

   Aia ma na halekuai o Painapa ma, Sachs, e me kekahi poe halekuai e ae, e loaa ai na kii paani a na kamalii, me ka makepono, i emi iho malalo o ke kumukuai o na wahi e ae, a he wa pono no hoi keia no na makua mea keiki e eleu ae ai ma ia mau wahi o ka emi loa, oiai hoi, he mau la helu wale no koe, a hoea pono aku kakou i ka la hanau o ko kakou haku, a me ka la Makahiki hou.  He oiaio, he mau mea hoohauoli ma makana oia ano iwaena o ka makua a me ke keiki, a pela hoi na haku hana a me ko lakou mau paahana.  E hauoli kakou no ko kakou hoea hou ana aku ia wa.

 

KO  KAKOU  MAU  LA  NUI.

  Ei ae ka la Karisimaka ke hookokoke mai nei imua o ko kakou mau alo, a oia hoi he mau la he iu wale no koe, a hoea pono aku kakou imua o kona alo, me ka hauoli o ko kakou mau puuwai, no ka loaa hou ana ia kakou oia la nui a kaumaha, i malamaia ma na wahi a pau o ka honua, i lalia aku ai ka malamalama Karistiano o ka ke Akua olelo me ka lanakila iloko o na hoopilikia ia  he nui.

  Ua hoea mai keia makahiki me kona moolelo hoopahaohao, e poina ole ia ai iloko o ka puuwai o na kanaka Hawaii a pau, ka poe hoi i uumi iho i ko lakou mau manao kumakaia aina, a kapae aku ma kuono, me ka nana ole ia o na uluku hoino a ka poe i puu wale aku ai i na pahele a ka poe i piha ko lakou mau poholima me na pohaku makamae o keia noho ana kino, he mea hoi na kakou ka lahui Hawaii i kapae aku ai me na manao kupaa, e hoike ana hoi i ko kakou aloha me ka makee pu i ko kakou aina aloha.

  O na hoike olelo e laulaha nei iwaena o kakou, oia no ka nana ana i ka hopena e kau mai ana maluna iho o kakou, oiai hoi, na hao ia ae nei kakou e ka Aeto, a lele aku la ko kakou noho aupuni kuokoa ana me he opeapea la, a ka poe alunu a hao wale, e ka ni mai nei ka aka ma kuono, me na olelo e hoinoino ana i ko kakou noonoo, i wahi no kakou e niha ae ai, a ua ulu kokoe ae na manao hoowahawaha malalo o ko kakou moto i kukuni paa ia iloko o ko kakou mau puuwai.

  Ma ko kakou maa, o ua makahiki i hala, he oiaio, he wa hauoli loa keia iwaena o na haku hana, na ohana a me ka lehulehu a pau o na hoaloha, e kukai aku ana a kukai mai i na makana, ma ke ano he mau manawalea no ko lakou hauoli, a ma ia ano, ke manao nei makou, eia paha kekahi oia poe ke hoomomoa mai nei no ka hiki pono aku ia manawa, ka wa kupono hoi e uniki ai no ia mau mea i hoolako ia i keia wa e hele aku nei.

  Oiai, o ka la 25 o keia mahina, ua kaa pono iho la ia ma ka la Sabati, nolaila, ua kaa ka hanohano o ka hoau ana ia la nui i eehia i na hoomana like ole, ma ua wahi a pau a puni ka Paeaina, ma ka hoomana ana aku, he la ia i hoomanao la, ina paha oia ko ka Mesia la i hanau mai ai ma keia ao.  O ka Poakahi ae, Dekemaba 26, ke la kulaia ia no ka lehulehu, a me he mea la, e paniku ia ana no na puka o ke Keena Aupuni, na hale kalepa a me na halekuai nui o ke kaulanakauhale nei.

  He hookahi pule mahope iho o ke Karisimaka, e hoea aku ai kakou i ka ia makahiki hou, ka la hoi i kupono loa ia kakou ke hauoli, ma o ko ke Akua ahonui ia, i ka haawi ana mai i ke ola ia kakou a hoea ia ia.  He lehulehu o ko kakou mau hoaloha i hala e aku mao, i hookuu iho i ko lakou mau luhi a kaumaha i keia ao.

  A o kakou hoi ka poe e noho ana, a e hele ana, eia ua wa la ke hookokoke mai nei, a he la no hoi ia i hooi loa ia aku ko ka lahui malama ana ma na mea ai, e hoolawa ana i na hoaloha e kipa aku ana ma ko lakou home, a ke lana nei hoi ko makou manao, e malamaia na hana oia mau la me ka maikai iloko o ka maluhia.

 

LAWELAWE  OOLEA  NA  LIMAHANA  O  KA  HALE  HANA  HAO.

  Ma ka hora 1 o ke awakea Poalima nei, ma kahi o 200 poe kanaka Hawaii, he mau limahana hoi no ka hale hana hao, ua hoakokoa ae lakou ma ke keena oihana a hiu aku la me James A. Kenede, ke poo nui o loko oia keena, a i ka wa i hoi mai ai o Hidimana, ka Luna Nui o ka Hale Hana Hao mai kona paina awakea mai, ua waiho aku la lakou he palapala hoopii me ke noi pu aku e pane kokeia mai.

  Ua hoolohe aku o Hidmana i na kanaka e kamailio mai ana imua ona, no kekahi mau minute a olelo aku la e hoi hou lakou e hana, a ma ka hora 3 oia auina la a hoouna mai ai lakou i ekolu mau wahaolelo no lakou, no ke kuka pu ana me ia, ua hooko ia ia noi, aka, aole nae i holopono na kuka ana.

  O ke kumu o keia kue, ana o na limahana, mamuli no ia o kekahi rula hou i hanaia no ko lakou wa ohi dala, a i manaoia hoi e hooko ia ana ma ka la 21 o Novemmaba, oia hoi, i elua wale no o lakou manawa ohi dala o ka mahina, a e hoopau loa ana i ka loaa ana he wahi hunahuna i kela a me keia Poaono, koe wale no i ka manawa ohi dala.

  A o keia malalo iho nei, ka olelo hooholo i kakau inoa ia e lakou penei:

PALAPALA  HOOPII.

  Honolulu, H.I. Nov. 23, ’98.     I ka Luna Nui o ka Hui Hale Hana Hao Honolulu, Mr. c. Hidimana.

Aloha oe: --Oiai, ma ka la 15 o keia mahina o Novemaba, ua ike iho la makou i kau hoolaha i kapiliia ma na puka o na keena hana o keia hale, e hoike mai ana i ka hoole ana i ka hoolako ana mai ia makou me ke dala i no Poaono e ae, koe wale no i ka la ohi dala maa mau.

  Nolaila, o makou, kou mau limahana, maanei ke pule nei me ke noi aku i kou oluolu  a me ke aloha e hoololi ae i ka rula au i hoopuka ae nei, ina he mea hiki ia oe ka hana pela, a e hoihoi mai i ke kulana mai keia wa aku elike me ia i ike mau ia i na makahiki i hala aku la, no keia mau kumu malalo iho nei:-

   Akahi: - Ua hoohikiele ia makou mamuli o ko makou pani ia ana, no ka mea, e like me kau rula i hoopuka ae nei ma ka la 15 o Novemaba 1898, a e hoomaka ana ka hookoia ma ka la 21 o keia mahina o makou, o kou mau limahana, ua hoonele ia makou i ka ike ana i ke kumu o kou hana ana i keia rula.

  Elua:- O neia pani ia ana ma keia hana, he hana paakiki loa ia no makou, kou mau kokua Hawaii, no ka mea, o na Pake e hoolako ana ia makou me ka poi, aole lakou e kali ana i ko lakou uku no elua pule.

  A no keia mau mea, ke noi aku nei makou i ka oluolu no ka elua o ka manawa ma keia palapala, e like me na keiki i ko lakou makua, no ka hooponopono a me ka hoano hou ana, e like me kou aloha, e like me ia i ike mau ia.

  O makou no kou mau kauwa haahaa a hoolohe.

  (He 88 ka nui o na inoa i kakau ia he poe Hawaii,)

 

APUKA  IA  HE  PAKE.

    Ma kela mau la aku  nei, ua hana ia iho la kekahi hana apuka e kekahi o na koa Nu Ioka i ka Pake e malama halekuai nei mawaho o Waikiki, ma kahi kokoke i ka uapo.  Ua komo aku kekahi haole me ke ano pupuahulu a koi aku la i ka Pake no ke kuai ana mai i kekahi mau waiwai o kona halekuai i hiki aku i ka 20 keneta  ka waiwai io, a ia wa i unuhi ae oia i kekahi mea poepoe i like ke ano me ke dala ulauia, a haawi mai la i ka Pake.  Mamuli o ke kuhihewa o ka Pake he hookahi dala gula ia, ua haawi ia mai la oia he &19.80.

  I ka hala ana mai o ka haole maluna o ke kaa hapaumi oia no kona wa i ike iho ai, aohe waiwai oia dala nolaila, ua alualu hou mai la oia i ka haole, aka, ua hoole aku nae ka haole i ka hoihoi hou ana aku i ke dala, a mamuli o ike kokua ana a kekahi poe o luna o ke kaa ua hiki hou ole i ka Pake ke hana hou aku.

  Ua waiho ia mai keia hana apuka imua o ka oihana makai, a eia lakou ke hanu nei i ka meheu o ke kalohe.

 

  Ua lono lanahea wale mai makou, ua waiho ia aku he palapala noi mai ka Aha Elele aku o ka Hui Kalaiaina ia Mrs. Kuaihelani Campbell, e noi aku ana no kona ae ana mai a me ka ole e lawe ae i ke kulana noho Peresidena na ana no na Ahahui wahine o ka Hui Kalaiaina, a o ka pane i loaa mai, aole.