Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 53, 31 December 1898 — Page 6

Page PDF (846.77 KB)

This text was transcribed by:  Rose Mae Reeves
This work is dedicated to:  Halloween Marino Medeiros, my beloved mother

KE ALOHA AINA

 

HE MOOLELO WALOHIA

 

---NO---

 

ALANADELA

 

Ka Waine Hoopahaohao o ka Aahu Keokeo.

 

--A I OLE—

 

Ka Loea Hookani Pila Hapa o ke Kuiu Aumoe.

 

A ia wa no i ike ia aku ai ua Walata ne ii kona ka-na ana iho i kana kauia ili maluna o ka omuku o kona noho, a lilo iho ia na hooikaika ana a ua lio ahiu la no kona Pakele i mea ole.

No ke kanaka aoo aoi, aole oia i hookaulua iho i kona lio i ka wa i paa aku ai o keia lio ahu i ka opio Walata, aka, aia oia ke ukali la mahope o ka lio ahiu e ahai la ka pu puhi.

Aka, aole nae oia i Pakele aku main a hookokoke mau ana aku a ka lio o ke kanaka aoo, a iloko o na sekona pokole wale no, aia hoi ua paa aku lake kapuai o ua lio la i ke kipuka ili a Sileka.

I ke akakuu iki ana mai o ka pi ena o ka lio ahiu i hei ai ia Walata, oia no ka wa o ke kanaka opio i lele aku ai ilalo a hele aku la imua o ka lio ahiu no ka hoopakele ana i ke ola makamae e kau la maluna o kona hokua.

A no kekahi mau minute kona hoolakalaka ana i ua lio ahiu la, a akahi no a akakuu iki mai ka lele ana o ua lio la me ka weliweli nui, a ia Manawa no me ke kali hou o’e aku, ua unuhi ae la oia i kana pahikaua, a okioki aku la in a kaula i nakii paa ia maluna o kana pio,

He mea oiaio, iloko o na sekona pokole wale no, ua pau ae ia na kaula a pau i ka mokumoku, a ike ia aku la hoi ua Walata ne ii ka hookuu ana iho i ka mea i hoopoino ia na lolo o ka lepo.

Me kona nana pono iho i kana ola makamae @i hoopakele ae la, ai kona hoomaopopo ana he kino wahine no ia ua lele koke ae la kona oili o kana aloha no paha keia ana e huli hoomanawanui ne ii ka po a me kea o.

Aka nae, mamuli o ka @aaki paa ana o ka pouli ua hiki ole ia Walata ke ike pono iho i ka helehelena o keia wahine ana e manao kuhi hewa nei o Alanadela.

I mea e hoopau ia ai o kona kuhihewa, nolaila, lalau koke iho la oia i kea hi koe iloko o kona pakeke, a me ia mea i hoomalamalama koke ae ai oia i ka helehelena o ka mea ana i hoopakele ai, aka, aole nae oia i ike pono iho i kona helehelena, mamuli o ka huna ana aku a na kulu koko e hiolo mai aua mai kekahi palapu i loaa iaia ma kona poo ma o ka anai ia ana i ka hokua a ka lio ahiu.

I keia wa no i holoi koke ae ai o Walata in a kulu koko e hilihili ana @ kona helehelena, a ua hookomo hou ia mai la ka ehaeha iloko iho ona i ka ike a na iho, aole keia o Alanadela aki, he wahiue okoa no keia.

Aole nae no ko Walata ike ana he wahine okoa aku keia a haawi aku oia in a hoomainoino ana lala ua haawi aku oia in a pulama maikai ana ma na ano a pau e hoihoi hou mai a ii ka Ikaika o ka mea i poino.

A oiai oia e e haawi nai i ko kokua ana i ka wahine e maule ana, oia no ka wa i hoea mai ai o ke kanaka @oo Roserio me kana lio aiu o lele ana i o a ia nei me ka weliwli nui me kaaa pio hoi e auwe ana me ka leo nawaliwali.

Na keia leo aume o ka mea i hoopoino ia i hoopuiwa ae ia Walata, a hookuu koke aku la oia i ka waliine iloko o ka poino me ka Hoohuli ana ae i ka p@ u lok@ o kona mau puka pepeiao @ @oolo@ aku ia i keia leo i kamaaina iaia, a@ aola nae e hiki iaia @e ko@e ae owai la oia.

Mamuli o kana ake@ i e ike pono i ka mea nona keia lo @ @ma@ ana i kamauaina a ii ka loh@ mua, ua ku ae la oia a hele aku la e haawi in a kokua ana i ke ka@ @me ka puuwai hoi i piha me ka luuluu a me ka ehaeha.

 

HE KOKUA ALOHA.

 

Ua haawi ia ae maloko o ka Hale Keaka Ohuma, ma ka po Poalima nei, Dekemala 30, le aha inele nui me na hoike ike kii hooleleaka Cineograph, a he nui na poe kokua ae i no ka holomua o keia ahamele. O na pomaikai e loaa mai ana, e haawi ia aku no ia in a luina nele o ka mokuahi Columebia, no ka haawi ana aku ia lakou i wahi mea e hoohauoli ia ai ko lakou la Hape Nuia, a o keia malalo iho ka papa kuhikuhi o na hana oia poi  hanaia penei:

Overture—Ballet………….Schutz

March-Garrison……………Berger

            Berger’s Orchestra.

Song-Since You Spurned My Gold

…………………………Rosenfeld

            Miss Caroline Makawalu.

Song and Dance-Mr. P. J. Hy@, U.

            S.S. Bennington.

Duet.-(a) Whispering Mope..Lyman

(b) Maikai Waipio………...Likelike

            Misses Keliiaa.

Cornet Solo-Columbia…..Roalinsoa

            Mr. Charles Kreuter.

Specialties-A.F. Babin, U.S.S.Bennington.

Songs-My Honolulu Lady............Johnson

            Honolulu Belle……Johnson Rosa.

Song-Love’s Sorrow……………..Shelley

            Mr. F. Foster.

Overture—Diadem……………..Herman

            Berger’s Orchestra.

Sketch--Jim Post and M. Ashley.

Song—Like no a Iike……………Everett

            Mrs. I. Alepai.

Song and Dance—Ed. Armand.

Song—Kawaihau Quintette.

Waltz—Carlotto……………  M Hocker

            Berger Orchestra.

Hoikelike Hooleleaka Cineogah-Na kii keua,

Hulahuia, auau, a pele aku.

E liimeni pu ana o L. M. Weaver

 

Mai la aoao 5 mai.

 

He nui ka pioo ma Hilo, no ka mea, aole he maopopo pehaa la ka loihi o ka Manawa o keia mau muliwai ahi e iho mai ai no ke kulanahoohaie, aka, he nui nae na mea nana e hoeueu mai ana i ka manao iloko o keia wa kupuikii nana i huki in a tausani o na kanaka no ka makaikai ana i ka nee ana o na auwai ahi.

O kekahi o na poe makaikai, ua hoopihala lakou me ke pahaohao, a o kekahi poe hoi, ua hoopiha la lakou me ka makau, a ua lilo hoi ia i mea nui. He nu na mea kupanahi i ikeia no kea no o ke kahe ai a o keia pele ma keia mau kuaiono i hiki pono ole ke hoakaka ia aku, a oiai keia pele nui e hooweliweli ne ii ke akea, aka, aole nae oia i hoopo no aku i kekahi ola uhane, aole no hoi i kekahi waiwai.

I keia wa a na kanaka o Hilo, e akoakoa nei ma na aoao o ke’a auwai ahi, i kona wa e iho ana no ke kai main a aoao mai o ka mauna, a i ole o na poe o makaikai mai ana mai luna mai o na kiekiena, ua ike ia aku kona pii mahe ana aku iluna o na puu me ka maopopo ole o kona a ikaika ana ae.

I kona wa e hookokoke aku a ii kokahi pa pohaku e hoopiha ana oia a like me ke kiekie o ka pa, no ke kiekie o ekolu kapuai, aole hoi he iho aku ma kahi haahaa.

O na poe o Hilo e noho ana iloko o na hale laau nani, i ko lakou ike ana, aole he kualili mai o ka iho ana o kea hi, ua noho lakou me ke piho@hoi @no ko lakou ola a me ko lakou mau waiwai, me ka hopohopo no ka huli mai o kea hi a kahe mai ma kahi o kona hale e ku ana.

O ka hopena, ua wehe hamama ia ae la na luakini, me ka malamaia o na anaina haipule, kahi hoi e haawi ia aku ai na pule oiaio i ka Mana Nui no ka hoopakeleana in a kanaka mai ka poino e hookokoke mai nei.

Ma kekahi o keia mau anaina pule kuikawa, ua konoia mai la au e hiki aku malaile, a ua hoea aku au me ko’u ukali. A maloko o hookahi pule mahope mai, ua ike ia iho la ke kulana o ka pele, ua pau kona kahe a@e me ka emi Liilii pu aku.

Aole no nae i pio ka oiliili ana o kea hi no kekahi pule hou aku, aka, ua naiohia aku nae na poino nui.

 

UA KOMO AIHUEIA AE.

 

Ma ke ahiahi Poalima nei, ua komo aihueia iho la kahi o Ralph Gear, ma ke alanui Punahou, i ka wa i kaawale mai ai o Gear me kana wahine no ka luakini o Kankeanohou. Ua lilo aku i ke kolohe he $5.00 ma ke gula, a o Miss Allen o ke Keena o na Ana E, e noho pu ana maloko oia hale kai lilo aku he uwati a me na komolima. Eia ke huli ia nei ke kolohe e na makai o ke aupuni.

 

UA HOEA MAI LA MAI MANILA MAI.

 

Ma ke awak@o ka Puakoiu ne ii hoea m@a mokukaua McCulloch, ka@ moku@ua ukuiii loa o na Amerika ma kela hoouka kaua ana i malama i a ma Manila, ma ka la 1 o Mei i hala aku la, mai Manila mai, ma kona alahele e hoi ana no Kapalakiko.

A na keia moku no hoi i ki aku i ka pu mua loa o ke kukala kaua mawaena o Ameika a me Sepania i ka wa o na mokukaua Amerika e komo ana no loko o ke kaikuono o Manila, iloko o ka huna awa o ka pouli, ua ike lihi ia mai nae na hunahuna e oiliili ae ana mai kona puka uwahi ae, a no ia kumu, ua ki main a Sepania i ka pu in a mokukaua e nee malie ana, mai ka papu El Frayle mai, a oia no hoi ka wa o ka McCulloch i panai aku ai no ka mahawa mua loa ma ka aoao o na mokukaua Amerika.

Ua komo oia ma ka hoouka kaua hahane o ke kaikuono o Manila, a ua Pakele mahunehune hoi oia mai ka iho ana ak@ no lalo o ka hohonu main a poka pahu mai a na Sepania, a mamuli o ka wiwo ole o kona mau aliimoku a me na kanaka, ua lilo oia kekahi o na moku i kaulana no ka wiwo ole iloko o ka moolelo o Amerika.

Ua haalele aku ka mokukaua McCulloch ia Balitimoa ma ka ia 9 o Ianuari, 1898, ma kana hua kai kaapuni honua, aka, i kona hoea aua aku nae ma Singapore, na loaa mai la he kauoha pupuahulu e haalele koke iho ia laila no Hongkong, no ke komo ana aku malalo o na kauoha a Adimarala Diuwe, kahi hoi o kona mau mokukaua e hoakoakoa ana.

I  kona wa e komo ana ma ke kowa o Giberaleta, ma ka la 5 o Feberuari, 1898, ua kaalo ae oia ma ka aoao o ka mokukaua Italia Etna e ku nei maloko o ke awa, e holo ana no hoi ka Etna ma kana huakai kaapuni honua, a no aneane hookah makahiki o ko laua kaawale ana, ua hui hou iho la laua ma Honolulu nei.

O ka McCulloch, aole ia he moku i kapili ia no ke komo ana ma ke kahua kaua, aka, he moku ia i hana ia e ke aupuni Amerika no ka hopu ana in a moku hoopae waiwai malu, me na pukuniahi Liilii eono i kupono i ka hoopoino ana in a moku i hoolako ole ia me na lako kaua.

He 219 kapuai kona loihi, 321/2 kapuai laula, 15 kapuai hohonu.

He 1280 tona kaumaha, a he 2400 lio huki ka Ikaika o kona mau enegini mahu, a he 17 nota kona holo i ka hora, ke kuupau ie, ak@, he 12 nota wale no ona e hooholo ia nei. e lawe ana @ he umi aliimoku a me kauawalu kumamalima kanaka.

Ma ka la 16 o Novemba i haalele aku ai oia ia Manila, a mahope o kona kipa ana ae ma kekahi mau awa o Kina a ma Iapana, na hoea loa mai la ola ianei. E hookauiua iho ana oia ianei no kekahi mau la pokole a huli hoi loa aku no Amerika IIuip@ia.

 

NA WANANA LIKE OLE NO KA MAKAHIKI 1899.

 

No ka pomaikai o ko makou poe heluhelu, ke hoopuka aku nei makou in a wanaua a kekahi poe kilokilo i hoopuka ae maloko o ka nupepa Kahea o Kapalakiko.

 

E LOAA ANA KE GULA, A ME KA NANAHU MA HAWAII NEI.

 

Ma kekahi wa o keia makahiki ae a’u i koho ai oia ka mahiua o Mei, e hoao ia ana e law eke ola o ka Peresdena Makinile. E Lolopono ana, a i ole, aole paha, aole e hikia’o-ke hoike aku. I na e kiai makaala ka Peresidena, aole oia e halawai me keia poino. No kekahi mau mahina e noho ana oia iloko o ke kupilikii.

Ua maopopo ia’u o oia ana ka Moiwahine Vitoria no ehiku makahiki.

Aole he mea i maopopo in a mea e hiki mai ana no na Paemoku o Hawaii. aia he mau lua nanahu nui a waiwai e waiho la malaila i ike ole ia, a i loaa o’e. E loaa aku ana ia ma keia makahiki e uee mai nei, a e lalo aku ana he aumiki no ka waiwai.

Mamuli o keia a me ka loaa ana o na lua gula hou ma Kaleponi e lilo ana i ahe makahiki holomua ma Kapalakiko.

Aole o’u manao io e hoea mai aua he kau makeia. Aka, e ua ana no na mokuaina, a o ka Ikaika loa ma ka hema.

Aole e oi aku ka nui o ka ohi ai i keia makahiki elike me ka makahiki i hala aku la, a pela no ma ia makahiki aku e emi iho ana, oiai, ua maopopo ia’u e hoea mai ana he kau makela loihi.

Ma keia makahiki e hoea mai ana e komo ana o Amerika Huipuia a me Geremania iloko o ke kaua. Aka, o ke kumu nae o ko laua kaua ana, aeie e hiki ia’u ke olelo ae. Aole no hoi e hiki ia’u ke olelo ae he kaua loihi a i ole he kaua pokole ia. Ua hiki no nae ia’u ke hooiaio e hoea mai ana he kaua i keia makahiki.

Ma ko’u nana ana aku in a mea o hiki mai ana i keia makahiki aku e holomua ana o Kapalakiko. O ka loaa ana aku o ke gula a me ka nanahu ma na Paemoku o Hawaii, o kekahi mea ia nana e kokua i keia nee mua ana. He manao ko’u o na poe Mahiai e hoonele ia ana lakou, aole he pomaikai nui e loaa ana ia lakou, aka, he wahi pomaikai no nae i upu mua ole ia.—Mrs. Judith b. Dwyer.

                        Aole i pau.