Ke Aloha Aina, Volume V, Number 1, 7 January 1899 — Page 6

Page PDF (854.85 KB)

This text was transcribed by:  Kelly Murray
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

POAONO, IANUARI 7, 1899.

 

HE MOOLELO WALOHIA NO ALANADELA

 

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aahu Keokeo. A I OLE

 

Ka Loea Hookani Pila Hapa o ke Kulu Aumoe.

 

            I ka haule ana iho o ka mea i hoo poino ia no luna o ka honua, oia no ka wa o Walata i lalau hou iho ai he ahi koe a unuhi ae la mailoko ae o kona aahu.  A me ia mea i hoa ae ai oia a hoomalamalama aku la maluna o ka helehelena o ka kaua Alanadela.

            No ka kaua Alanadela, aia oia ke waiho maule me ka mahui ole ae eia ke aloha i ka poli, ua pau ka lohe a ua pau ka ike, aka, e kamau iki ana no, ua hiolo makawalu mai na kulu koko ma kahi a na hipuu ame na maawe kaula e paa ana, a iloko o keia mau hiohiona ku i ka ehaeha aia na omaka waimaka ke puapuai mai la maloko mai o kona mau lihilihi e upoi ana.  A o ka nani ohelo helo o na papalina o ka kana Alanadela, ua haalele mai ia iaia, o na nanaina nanakea oia keia e ike ia nei maluna ona.

            A i ka a pono ana ae o ua ahi la me ka hoahuwale ana i ka helehelena o ka mea poino, oia no ka wa i hoohikilele ia ae ai o Walata i ka ike ana iho o kana aloha no keia e waiho ae nei imua o kona alo, a me ka hoohakalia ole iho lele iho la oia maluna o ka mea ana i huli hoomanawanui ai no kekahi mau makahiki me ka moeuhaae mua ole ae hoi o kona po keia e halawai ai me kana lei aloha, a haawi iho la i na muki hoomau ana maluna o na papalina o Alanadela, no lakou ka huina aole i emi iho malalo o elua haneri.

            I keia mau sekona pu no hoi i ikeia aku ai kona mau waimaka e iho malie ana meka pii pu ana ae o ka uia koko i kona mau maka, me he mea la, e hoike okoa mai no, ua piha kona puuwai i ka inaina no ka mea nana i hoomaewaewa i ke kino o kana aloha, a loheia aku la kona leo i ka hooho me ke kuoo nui i ka i ana ae penei:

            E na lani e hoike mai owai keia lima koko nana i hookau mai i keia hana aloha oia maluna o ka'u mea aloha nui ai.

            E hoike mai ia'u i keia manawa ano, a ua makaukau ka maka o ka'u pahikaua e inu i ke koko o ka puuwai eleele, wahi a Walata i puana hou ae ai me ka leo okala @, a ia wa no i ike hou ia aku e puili ana i ka a-i kana mea i aloha i hoaa@ ia iloko o ka aahu kane hoomaewaewa, a haawi hou iho la i na honi hoomau ana.

            A me na lima palanehe o ke aloha ipo oiaio, haawi iho la oia i kona hooikaika ma na ano a pau e hoihoi hou mai i ka ikaika o ka kaua Alanadela, ma ka hoohainu ana i kekahi mau olopu waina e waiho ana maloko o kona poli.

            No ke kanaka ano Silaka i kona ike ana mai i na helehelena o kona haku wahine o na la i aui aku la, ua hookupouli ia oia ke aloha nona, a ua aneane no oia e lele aku e puili i ka a-i o kona haku wahine, aka, ua hopohopo nae oia ia Walata.

            O kona leo inaina pu hoi kekahi i lohe ia aku i ka hoopuka ana ae me ke okalakala i ka puana pu ana ae penei:

            Owau pu kekahi e lumai i ka maka o ka'u pahikaua i na e loaa pono aku ana ia'u ka limakoko.

_____

UA HOOKUU IA MAI.

 

            I ka hora 5 o ke ahiahi Poakolu nei i hookuu ia mai ai o Loio Geo. A. Davis, i hoopaa ia iho nei makai o Kawa, malalo o ke kauoha a Lunakanawai Perry no kona hoowahawaha aha.  Mahope hoi o ka noho ana o ka aha kuka o ke aupuni e noonoo a hooholo iho la e hookuu ia ae ia mai ka noho hou ana maloko o na paia o ka hale paahao.

            Ma ka Poakolu nei, ua hoike mai o Kauka Kupa, aia o Davis @ o ke kulana, nawaliwali, ua hoea aku o Kuhina Kupa a me na kauka Herbert a me Kupa no ka nana ana i kona kulana kupilikii, ina aole he mea e hana koke ia nona.  A mamuli o keia kumu ua kahea ae la o Peresidena Dole i kona aha kuka, a noi aku la e noonoo ia ka hookuu ana mai ia Loio Davis mai kona noho hou ana aku iloko o ka halepuaahao.

            I ka wa i loaa mai ai o ka ae ia ana, ua hoea aku la o Ilamuku Baraunu ame Mrs. Davis no ke kii ana aku iaia e hemo mai iwaho nei.

_____

MAKE O SENETOA MORRILL.

 

            Wasinetona, Dec. 28.  Ma ka hora 1:30 o keia kakahiaka i make ai o Justin S. Morrill, ke Senetoa kahiko loa o Amerika Huipuia, iloko o ke 89 o kona mau makahiki, mahope hoi e kona kaa ma'i ana maloko o hookahi pule.

            Ma ka make ana o Senetoa Morrill, ua lalowale aku la mailoko aku o ke Senate ka hoa kahiko loa ma na hana e lawelawe ia ana.  Ua no ho mau oia ilokoo ka Aha Senate no 31 o oi makahiki, a ua piha hoi iaia na makahiki he 88 ma ka la 14 aku nei o Aperila.

            Ua koho ae o Galusha Grow o ka Hale Makaainana, oia wale no ke kanaka i koe i hoomaka kona noho mua ana maloko o ka Ahaolelo ma maa ok a puka ana ae o ke kaua huliamaha, a o ka nui o kona mau makahiki i noho ai maloko o ka Ahaeolelo ke hui ia mai ka Hale o na Makaainana a me ke Senate, @ 44 makahiki.

_____

Nuhou Kuwaho.

           

            Ma keia kakahiaka Poaha i hoea mai ai ka mokuahi Alameda me na nuhou makamaka loa, a no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu ke hoopuka aku nei makou me ka awiwi nui penei:

E POHA AE ANA PAHA HE KAUA HOU.

            Wasinetona, Dec. 28.  Ua loaa i ka mea kakau o ka nupepa Kahea, he lono ano nui e pili ana no ka haawi ana aku la o ka Peresidena he a'o ana ia Kenerala Otis a me Adimarala Diuwe e kukulu ae i ko Amerika Huipuia mana maloko o Iloilo me ka hakalia ole.

            O ka manao o keia, ina na poe Pilipine e hoole mai ana i ka haawi pio ana, alaila, e lawe ia ana ke taona malalo o ka ikaika o na mea kaua, me ke ke kokua pu ana o ka mokukaua Balitomoa ma ke kipoka ana.  Aka, ua manao io ia no nae aole na poe Pilipine e kue mai ana.

            O kekahi o na aliikoa i ike i ka hoouna ia ana aku, o na a'o ana maloko o ka uwea ia Kenerala Otis, ua olelo ae oia, o Kenerala Mila ke nee aku ana no loko o ke kulanakauhale a lawe ae iaia malalo o ka inoa o Amerika Huipuia.

            O na lono ano nui e pili ana no ka haalele ana aku la o Sepania ia Iloilo a me ka lawe pio ana ae la o na poe kipi, ua lilo ia he mea e hooikaika hou ae ana i na poe kue i ke kuikahi o Pariss, i olelo ae, o na hana hoopilikia ana a na poe kipi aole ia e pau ana a hiki i ka wa e haawi ia aku ai he kuokoa ana ia lakou.

            O ka nui o na koa e hoouna ia aku ana mala'o o ke alakai ana a Kenerala Mila, ma kahi no ia o 2100, a ua koho ia aole i hiki aku ka nui o na Pilipine ia huina.

            I ka wa i kipa aku ai ka moku kaua Amerika Raleigh i Iliolo, aole i apo pumehana ia mai kona mau aliimoku e na aliikoa kipi ma kahi kokoke i ke iaona, malalo hoi lakou o ka hooko kauoha mai ia Aguinaldo mai, aole lakou e hana aku i kekahi mea no na poe Amerika.  Ua olelo ae na luna aupuni, ina he hiki oia ke hookaawale ia mai kona noho mana ana, ua hiki loa ke hoopau ia aku na Pilipine me na lako kaua.  A ina oia e hapai ana i kona noonoo no ke kue ana mai i na Amerika a lawe ae i ka mana o ka mokupuni, alaila, e hoouna ia aku ana kekahi pualikoa ikaika loa no Otis a me Diuwe.  Ua olelo ia ae i keia wa ma keia loaa ana mai @ o keia lono mai ia Otis mai, ua hoolo @ ae la ke alahele o na mokukaua Oregona  a me Iowa, e holo pololei loa aku ana laua no Maaila ma ke alahele o Honolulu, me ke kipa ole aku ma Kapalakiko elike me ka mea i hoolala ia.

_____

HAALELE SEPANIA IA ILOILO.

 

            Wasinetona, Dec. 28.  O keia malalo iho ka Lono i loaa aku i ke Keena Kaua Aina i keia la:

            Manila, Dec. 27.  Aukukana Kenerala.  Wasinetona:  Ua hoouna aku au ia Konela Potter maluna o kekahi moku holo loa no Iloilo ma ka la 24 nei no ka launa kamailio ana me Kenerala Rios, ke Kenerala Sepania.  Ua haalele oia ma ke ahiahi o ka la 24 a ua hoea aku o Potter ilaila he 39 hora mahope iho.  Ua lawe ae na poe kipi i ke kulanakauhale ma ka la 26, a ua loaa aku la ia Potter ka hae o Aguinaldo e kau ana.  Aole e hiki ke loaa hou mai na lono no eha paha la, oiai, aole he telegarapa.  Ua haalele aku na Sepania i na wahi hoolulu a pau ma ka aoao hema o ka mokupuni koe o Zamboango a me Mindanao, malalo o ke kauoha, wahi a lakou mai Madarida mai.

Otis.

 

KUHIHEWA IA UA MAKE.

 

            Nu Ioka, Dec. 25.  He lono kai loaa mai nei i ka nupepa Herald mai Wichita, Kan., e olelo ana:  O John Clark he haole e noho ana ma ka Home Koa ma ke kulanakauhale Dodge, kai olelo ia ae, ua kanu ola ia oia no elua la.  Ua loaa oia i ka ma'i fiva taifuda.  ua hoopuka ae ke kauka ua make oia, a ua kanu ia oia ma ka Ilina Koa me ka hoohanohano ana a na koa.  Ua olelo ae kekahi o kana mau hoaloha he manaoio ko lakou aole i make o Clark.  O kekahi o na koa nona ka inoa o Hazen kai hooikaika loa ua kanu ola ia o Clark, a koi aku la e lawe hou ia mai ke kino mai ka luakupapau mai.  Ua kahea hou ia aku ke kauka me ka ninau ia no kona manao no ka mea e pili ana i keia mea.  Ua kupaa o Hazen ma ka olelo ana, ua maule wale no o Clark.

            Mahope o na kuka ana, ua hooholo ia iho la e eli hou ia ka luakupapau.  I ka wa i weheia ae ai o ke pani o ka pahu, ua ikeia iho la, aole ka lima o Clark e waiho ana elike me ke auiana mua, a ua pula hoi ke aniani maluna ae o kona waha.  Ua malamaia oia me ka maikai a hik@ ka wa i hoi hou mai ai o kona noonoo.

            I ka wa i pohala ae ai o Clark, ua olelo ae oia, ua ike no oia i na mea a pau i hana ia maluna ona, a ua ike no hoi i kona kaou ola ia ana.

            Aka, aole e hiki ia'u ke hana ae i kekahi mea, wahi a ke kea aoo i pane mai ai.  Ua nawaliwali loa au, aka, aole nae i haalele mai ke ola ia'u.  He manao weliweli ko'u aole @ o hiki ia'u ke @ ae.  I kou wa i hoomaopopo ae ai ua hookokoke mai ka make ua loaa ia'u ka maha.  Me he mea ia, ua lanakila au mai ua pilikia a pau me ke komo hou ana aku he aupuni hou.

            I ka wai hoi hou mai ai o ko'u noonoo, ua ike iho laau eia iloko e ka pahu, aka, ua ike iho la nae au aole au i make, no ka mea, ua ike iho la nae au i ka huihui o kou mau wawae me ko'u pololi pu.  Ua maopopo no ia'u, ina au aia iloko o ka lani aole au e pololi, a ina aia i kahi ana a na Kotolika i manaoio ai kahi hoomaemae, aole e huihui ko'u mau wawae.  He aneane kanahiku ka nui o na makahiki o Clark.  Ua kanu ia oia ma ka Poakolu a hueia ma ka Poalima.

KA MOKUKAUA BUFFALO.

            Wasinetona, Dec. 28.  Ua hoea aku la ka mokukaua Buffalo i Port Said i keia la, ma kona alahele no Manila, he 16 la me ka hapa mai Nu Ioka mai.  O keia ka manawa holuloa i ikeia iwaena o ka manawa holo loa o na mokukaua, a ua makemake loa ia hoi oia e hiki koke aku i Manila.

LILO O DIUWE I ALII KIEKIE.

            Wasinetona, Dec. 57.  I keia wa o Adimarala Diuwe ke alii kiekie maloko o ka oihana kaua moana Amerika me ke kali ole aku na ka Ahaolelo o noonoo mai, mamuli no ia o ka waiho ana aku la o Adimarala Bunce i kona kulana ma ke Sabati nei.  E paa ana oia ma ia kulana a hiki i ka la 26 o Dekemaba ae nei, a ia wa e hookuu ia aku ai oia mailoko aku o ka oihana, moana, koe wale no na ka Ahaolelo e hoomau hou mai iaia ma ia kulana a e hana i kanawai  i kona wa e lilo ai i Adimarala no ka oihana kaua moana, e paa oia la kulana me ke kaupalena ole ia o kona mau makahiki.

LILO KE KAPITALA I NA POE KIPI.

            Panama, Dec. 28.  Ua loaa mai nei ka lono telegarapa i na poe kalaiaina Ecuador i kipaku ia mai, mai ka palena aina mai o Colombia e olelo ana, ua lilo ae la o Tulcan i na poe kipi malalo o Kenerala Riyadenevia, a ua hooauhee ia aku na pualikoa aupuni.

            Ua hooiaio mai ka mea kaau nupepa Call a me ka Herald ma Guyaquil i keia lono.  Ua hoopunipuni ae na poe kipi e hele aku ana lakou no Ibarra no ka hopu pio ana i na pukuniahi e lawe ia mai ana ma ke alahele o Quito no na pualikoa o Kenerala Aredlano ma Tulcan.

            No ka hoopahua ana i na hoohala ana a na poe kipi, na haalele iho la o Kenerala Aredlano i kona ikaika kaua a puni o Pulea@ a lawe aku la i kona mau pualikoa a pau, no ka hoopakele ani ae i na pukualahi mai ka lilo ana aku iloko o ka lima o ka enemi.  Mahope koke iho o ka lilo ana ae o ke kulanakauhale i na poe kipi, ua hoi mai la o Kenerala Aredlano, me ka hoao ana e hoi hou aku ma kona kulana mua, aka o na lono hope i loaa mai aia no na poe kipi ke paa la.  he kapil@ o Talcun no ka apana e @.

_____

            Eia makou ke hoopuka aku nei ka makou Alemanaka o keia makahiki e hele nei.