Ke Aloha Aina, Volume V, Number 1, 7 January 1899 — Page 7

Page PDF (889.51 KB)

This text was transcribed by:  Danna Lyman
This work is dedicated to:  Kamehameha Class of 1962

KE ALOHA AINA

POAONO, IANUARI 7, 1899

 

HE  KAAO  KAILI  PUUWAI

––:NO KA:––

 

U I   M I N E W A,

––:A ME NA:––

 

Kaikunane Eiwa

 

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu a i ole na Keiki i Hoehaehaia

 

Kakauia no KE ALOHA AINA

 

M O K U N A   IV

O  MINEWA  ILOKO  O  KA  EHAEHA.

 

A mamuli o ka nani o ka helehelena o ka kaua Minowa, ua lilo ia i mea e hoohihi loa ia ai ka puuwai o ke kanaka elemakule, a hoao iho la hoi e noi ia Minewa i kaikamahine hookama, ma ka pane ana aku, penei:

E ke kaikamahine nona na helehelena ui a’u e ike nei.  aole anei oe e ae mai ana i ka’u noi, ke nonoi aku au me ka haahaa imua o kou alo?

Aole, aole loa au e hoole aku i kau noi, i na he noi maikai kau, aka, i na he mea no’u e poino ai, aole no au e ae aku i kou makemake; nolaila, e hoike koke mai i keia manawa ano, a mai hopohopo, wahi a Minewa i pane aku ai.

E hoolohe mai e ke kaikamahine i keia wa ano, he hookahi wale no a’u noi e waiho aku nei no ka pane ana mai, a oia hoi keia:  E ae ana anei oe e lilo i kaikamahine hanai na’u, oiai, ua hoohihi kuu puuwai i ka nani o kou helehelena.

A ko ae io oe i ka’u noi, e hoihoi no au ia oe no ko’u mokupuni, a maloko o ko’u Kakela e ku la ma ka Lokowai Fisia, e hoonoho aku ai au ia oe, a malaiia auanei oe e ike ai i ka wa o ke alaula kakahiaka, i kekahi manu nene ahiu e holoholo ana maluna o ka iliwai o ka Lokowai me ka haaheo nui me na kalaunu ahi ma ko lakou mau poe.

Aole a’u keiki me ka’u wahine i hala aku i ka make no aneane ekolu makahiki, a ua noho au iloko o ka mehameha a hiki i keia wa, a i ahona wale no hoi i ka’u mau kauwa, no lakou i hoolaukapaka mai ia’u.

A pehea aole anei oe e ae mai ana i ka’u e hoi kaua no ko’u home, a mahope o ko’u naauauwa ana i ke aloha o ka’u wahine ma keia aina malihina, akahi wale no a ano kualilii iki mai ko’u aloha nona.

I ka hooki ana o ka elemakule i kana kamailio ana, ua ike ia aku la o Minewa i ke kulou ana iho o kona poo, me he mea la, e hoike okea mai ana no he nei ano nui keia e hiki ole ai iaia ke pane pupuahulu aku.

A hala ae la he mau minute loihi o ko Minewa kulou ana iho o kona pooilalo, aia hoi, ua aea ae la oia iluna a nana mai la maluna o ka elemakule poohina a pane mai la me ka leo walohia penei:

Ua makaukau loa au e ae aku i kau noi e kuu hoaloha malihini he hookahi nae mea nana i kaohi mai i ko’u ae koke ana aku, a oia hoi keia, ina paha au e ae ana i kou manao, a hoi aku e noho pu me oe he mea kanalua loa ka hiki ana ia’u ke imi aku i ko’u mau kaikunane, nolaila, no keia mau kumu, aole e hiki ia’u ke ae aku i keia wa ano.

Na keia leo hoole o Minewa ihoopiha aku i ka puuwai o ke kanaka aoo me ke kaumaha, mamuli o kona ike ana iho e hoomauia aku ana no kona noho mehameha me ka loaa ole he hooilina no kona mau waiwai nui hewahewa, aka, e pau aku ana no ia i ka haowale ia e kana mau kauwa.

No keia kumu aole oia i hoopau ae i kana noi hoomau ana aku ia Minewa e lilo i kaikamahine hookama nana, a ia wa i lohe hou ia aku ai kona leo i ka pae ana mai me ka olu waipahe.

E ke kaikamahine opio aloha e kuewa hele nei maloko o keia mau ulu’aau e imi ana i kona mau kaikunane, ua maopopo ae la ia’u kou kumu i ae ole ai i ka’u noi, aka, e haliu mai kou pepeiao i ka’u mea e kamailio aku nei.  Ua makaukau i keia wa no ka haawi ana aku ia oe i na kokua ana ma na ano a pau me ke komo pu ana aku e huli i kou mau kaikunane i na he mea ia nou e ae mai ai i ka’u noi.

Nolaila, e pane mai i ka’u noi ano, ina he manao kou e hoi pu ae me a’u a me ka ole.

A i ka hooki ana ae o ka elemakule poohina i kana kamailio ana, oia koke no ka wa i pii ae ai o ke ula ohelohelo maluna o na papalina o ka kaua Minewa a pane mai la me ka hauoli nui.

E kuu hoaloha maikai, ua ae au i kou manao e hoi aku e noho hoopili wale mahope ou me ka manaolana ana e hooko ana oe i kau mea i kamailio mai nei, oia hoi, ko kaua imi ana aku mahope o ka meheu pohihihi o kuu mau kaikunane.

I ka holo like ana ae o keia manao mawaena o ke kaikamahine a me ka elemakule, ua i keia aku la ua elemakule la i ka hookuu ana iho i kana hinai e paa ana, a maloko o ua hinai la e waiho ana na ono like ole a ka puukolo.  A mamua o ke alo o ke kaikamahine opio i waiho iho ai oia i ua mau mea ai ia me ka pae pu ana mai o kona leo i ka i ana mai penei:

Ua loihi ae nei ko kaua hookamaalua ana o kahi i kahi, aka, aole nae oe i hoike mai i kou inoa, nolaila, e o, uolu oe e hoike mai owai kou inoa a’u e ike aku ai, a ma kou mau maka ke hoi e mai nei aole  ae i hookomo ai no kekahi manawa loihi, nolaila, eia ka ai ke waiho iho la @ o kou alo, o lalau me ka hopohopo ole a e hoopiha iho ka lua o ka inaina.

E kuu hoaloha maikai ua oluolu loa au i ka pane ana aku i kau noi a e hoolohe mai, o ko’u inoa a ko’u mau makua i kapa mai ai o Minewa no ia, a no kau kono e hoopiha iho i ko’u houpo lewalewa me ka hopohopo ole, e hooko aku ana au me ka haawi pu ana ae i na hoomaikai ana he nui nou, e kuu hoopakele o kaia mau ululaau mehameha, a’u hoi i mahui @ @@ loaa ana ia’u he hoaloha ma ko’u alahele i piha me na popilikia ke nui wale, a mamua o ko’u paina ana, aole anei e hiki ia oe ke hoike mai ia’u owai kou inoa?

I ka hooki ana ae o Minewa i kona leo, oia koke no ka wa i pane mai o ke kanaka poohina, me ka minoaka ana iho:

E Minewa, ke hauoli nei a’u no kou hoike ana mai la i kou inoa, a no kau noi e hoike aku au i ko’u inoa aole ia he mea na’u e huna iho ai, o ko’u inoa o Robine, ka haku o ka paemoku Sipora, ua lawe aku la paha oe me na mea e pili ana no’u, nolaila, e hoopau ae kaua i ko kaua kamailio ana maanei no ka haawi ana i manawa no kaua e paina ai.

I keia wa no i haupa aku ai ua mau kamahele la i na mea ono like e waiho ae ana imua o ko laua alo, a i ka pau ana ae o ko laua paina ana, oia no ka wa i hoeu aku ai o Ribine no ka hoi ana aku no kona home.

 

KA  LOAA  O  KA  AHAMELE  HAWAII.

 

O ka nui o na loaa o kela ahamele Hawaii i haawi ia ai maloko o ka Hale Mele Hou, ma ka po Poalua, Dakemaba 27, 1898, he $795, a o na hoolilo, he $195, a o ke koena i koe iho ia ma ka waihona he $600.  O keia huina dala mahuahua, ua haawi manawalea ia aku ia no ke kokua ana i ka Hui Manawalea Hawaii, ka Home Hoohanau Kapiolani a me ke Kula Kaikamahin Kawaiahao.

 

AIA  O  SAMOA  ILOKO  O  KE  KULANA  KUPILIKII.

 

O na lono a ka mokuahi Mariposa i lawe mai nei mai Apia mai, ua mahae ka lahui Samoa iloko o na mahele elua no ka mea e pili ana i ka nohoalii o Samoa.

Aia na kanaka o ke alii Mataafa ke hooweliweli la e hooulu ae ana lakou i ka haunaele i na e koho ia o Nalietoa i moi.

Ua oi loa ao ke kulana hooweliweli i keia wa, a nolaila, a i ke kiai ia la ka hale o ka Lunakanawai Kiekie, a malolo o ke kuahana i hoopuka ia ae, na waiiho ia aku oia malalo o na kiai ana a Amerika a me Beritania.

 

H E   K U A I   H O O P A U

 

Na MOENA a me PALE WAWAE

KEPANI o na ano like ole.

 

M A K A H I O

 

B. F. EHLERS & CO.

(PAINAPA MA.)

Alanui Papu, Honolulu.

 

Na MOENA KEPANI, eia ke kuai @ nei i keia mau la.

Na PALE WAWAE mai ke 3.00 a hiki i ke 35.00.

HIINAKI SILIKA a me LILINA i kunono no ka la

Karisimaka, e loaa no me ke emi loa.

 

KEENA O NA MEA HOONANI

 

E loaa no ma keia Keena na Mea Hoonani maikai e like me na

LOLE MAUU, ULUNA o ke KOKI, HINAI BEBE, ULUNA WAIHO PINE,

 PEAHI MIKILIMA, EKE DALA LOLE KAMALII, LOLE BEBE.

 

***************

 

POINO KA MOKUAHI LAKME

 

Astoria , Dec. 27.  Ua hoea mai la ka mokuahi Lakme mai Puget Sound ma ka la i nehinei me kana ukana puna e a ia aha e ke ahi, a ua hooili ia aku oia iuka o kahakai i keia la.  Ua hoao ia ka hoopio ana i ke ahi a na moku kolo Rescue a me Escori a me kekahi kaa kinaiahi mai ke kulanakauhale mai kekahi i hoao e kinai i ke ahi, aka, aole nae i kualiilii mai ke ahi.  O keia Lakme oia kekahi o na moku lawekoa i hoo@ ia aku i Honolulu, ma ka mahina o Augate, me na koa Eneginia mai Kapalakiko aku.

 

NA  MAKE  O  KULANAKAUHALE  NEI.

 

O keia malalo iho nei ka hoike a ka Agena o ka Papa Ola i ka nui o make o ke kulanakauhale nei ma ku mahina o Dekemaba, 1898.  O ka huina o na make ia pau he 86, a mai loko mai o keia huina he 22 i lapaau ole ia e ke kauka.  O ka nui o na make o kela a me keia lahui, penei no ia.

 Na Hawaii 44 Pake 10, Pukiki 10, Iapana 7, Beritania 2, Amerika 7, na lahui e ae, 6.  Nui no ka make o ka lahui Hawaii.

 

O keia po Poaono ka po hope loa o keia kikina keaka o ka Hale Keaka Onuma, a e hoomaha ana no elua pule, mamuli o ke ake ana o ka luna nui e hoakea nou ae i ua hale keaka la, a ua a pau ana ua hemahema a pau, @, e haawi hou ia ana ke keaka maloko o kepa mau paia.

Eia na makai ke huli nei i kekahi kalaiwa kaa Iapana nana i hoopoino i kekahi wahine Hawaii, ma ka auina la Poakahi nei a ua loaa i ka wahine kekahi mau palapu kuhohonu loa.

 

HOOLAHA  HOOKO  MORAKI  A  ME  KUAI  A  KA  MEA  PAA  MORAKI.

 

KE HOOLAHA IA AKU NEI ma keia, mamjuli o ka mana kuai i haawina maloko e kekahi Moraki i hanaia ma ka la 28 o Augate, A.D. 1896.  I hanaia o Kala (@) a me Kaui Kala (w), kana wahine mare, no Honolulu, Mokupuni o Oahu, @ua a elua, ia Agnes M. McIntyre, o Honolulu i olelo ia, a ua kope la ua Moraki la ma ke Keena Kakau Kope ma Honolulu i oleloia, ma ka Buke 163 ma na aoao 318, a me 319.

Ke makemake nei ka mea paa Moraki e hooko aku i na olelo o ua Moriki la, no ka uhai ia ana o ua kumu a elike i oleloia ma ua Moraki la, oia hoi, ka hookaa ole ia o ka u@upanee a me ke kumupaa i ka manawa i oleloia maloko o ua Moraki ia no ka hookaa ana.

Ke hoolaha ia aku nei ma keia, e kuai @udala akea ia aku ana ka Apana Aina a pau loa, na pono a me na poina@ a pau i @ maloko o ua Palapala Moraki la, i hoakaka ia mahope ae nei, ma ke Keena Kuda@ o James E. Morgan, ma Alanui Moiwahine, Honolulu i olelo ia, ma ka hora 12 o ke awakea, Poakolu, Feberueri 1, 1899.

O ka waiwai i paa maloko o ua Moraki la, oia no ka aina i hookeia ma ka inoa o Kol@alu; nona ka Pa@ S@ Nui, Helu @, e waiho la ma Kaahaloa, Manoa, Oahu i olelo, a nona la nui he @ @; i loaa mai i na mea haawi Moraki ma ke ano he mau  @ penei no Koloalu i keia la.

Kuike ke dala, ma ke Gula Amerika, o na lilo palapala i ka mea e @ aku @ ka aina.

O na mea i koe e ninau ia James K. Kauila Loio no ka mea @ M@.

 

AGNES M. MCINTYRE

 

Honolulu , Ianuari 1, 1899.         1 m.