Ke Aloha Aina, Volume V, Number 2, 14 January 1899 — Page 6

Page PDF (767.94 KB)

This text was transcribed by:  Donna Shiroma
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

POAONO, IANUARI 14, 1899.

 

HE MOOLELO WALOHIA

- NO -

ALANADELA

 

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aahu Keokeo.

- A I OLE -

Ka Loea Hookani Pila Hapa o ke Kulu Aumoe.

 

      A hala ae la he manawa hoihi o keia waiho maule ana, aia hoi ua hoi hou mai la kona ikaika, aka, aole nae i owaka ae kona mau lihilihi maka, a no Walata hoi, ua auhee aku ka maka hiamoe mai iaia, aku, oiai kona punawai e ake nui nei @ ka palekana'i kana mea i aloha ai.

      Ke haawi la oia i na uwalo ana i mana lani e hoihoi hou ia mai ke ola o kana Alanadela, no ka mea aole e hiki iaia ke ola aku maluna o keia ili honua, ina aole o kana ipo pu kekahi.

      Oiai, ua Walata nei e haka pono ana maluna o ka oiwi kilakila o ka wahine ui e waiho ae ana imua ona iloko o ka aahu kane, ua hoohikilele kokeia ae la oia, mamuli o kona ike ana aku i ke pooo o ka kaua Alanadela i ka oni maile ana ae.

      A i keia wa i hoopiha ia ae ai ka puuwai o Walata me ka haouli palena ole i ka ike ana iho, aole i haa lele iho ka hanu oia makemae o kana ipo i kona home kino.

      Na ka hauohi a me ke aloha i ko no hou mai iaia e muki hou aku i na papalina nohea o Alanadela, a na keia muki nae i hoopuiwa ae i kaua aloha, a oia ka wa o kona mau lihilihi i makili ae ai.

      I kona ike ana ae i keia kino e ku aku nei, ua haupu ae la oia o ke kanaka lokoino no, a ia wa i pae aku ai kona leo nawaliwali me ka inaina.

      E ke kanaka limakoko e hookaawale aku ia oe iho mai keia wahi aku oiai, ua alawa au me kau mau hoehaeha ana ia'u.  E hele aku ano a e waiho malie ia'u e moe iloko o ko'u mau ehaeha he nui.

      I ke kuu ana iho o ka leo o ka kaua Aianadela, ua upoi iho la oia i kona mau lihilihi, a ia manawa no i lele ino ai o Walata maluna o Alanadela a hapai ae la i kona poo maluna o kona uha me ka owaka ana ae o kona waha a pane iho la me ka leo pihoihoi:

      E Alanadela, kuu aloha pau ole, aole au o ke kanaka lokoino nana i hoomainoino ia oe maluna o ka hokua o ka lio ahiu, aka, owau keia ke aloha i huli hoomanawanui mahope ou i keia mau manawa i kaahope ao nei.

      Nolaila, e hoopau ae i kou inaina kahihewa ana no'u, no ka mea, owau no keia ke aloha i haalele ia iho mahope.

      Kuhi au he aloha io kou ia'u

      He aloha wale no ka ma ka lehelehe.

 

KA BUKE MOOLELO HAWAII

I HAKUIA E KA

Moiwahine Liliuokalani

ma Wasinetona,

 

Pai a hoopukaia e Li a me Shepord

o Bosetona, Amerika Huipuia

 

Unuhiia no ka pomuikai o na poe helu

@ a KE ALOHA AINA

MOKUNA XIII.

 

KO'U NOHO KAHU AUPUNI ANA.

 

      Ma ke hoea hou ana ae o ka mokuahi Likelike mai Honolulu mai, ua hoea ae la ko'u hoahanau ke Kamaliiwahine Likelike no ka haipu ana me a'u, a ma ia moku no ua haalele iho la mako@, me ka manao ana e kipa aka ma Kau, kahi hoi a na kanaka i lohe ai e h@ ea aku ana makou malaila, ua hoomakaukau i ho la lakou i mau mea ai na makoa.  Aka, i ka hoea ana aku nae o ka mokuahi o Kaalualu, ua hoea mai la o Kkoki Beckley, he kupakako a hoike mai la ia'u, aole he pono ia'u ke lele iuka, oiai, e holo koke aku ana no ka moku iloko o na minute pokole wale no, a noiai la, aole oia e hiki ke ku loihi.

      Oiai, ua maopopo ia'u ua hoomakaukau na kanaka he piina luau nui no'u, a no ko'u makemake ole e hoopoho i ko lakou mau manaolana nolaila, ma ko'u aoao, ua hoouna aku la au'i ke Kamaliiwahine Likelike iuka o ka aina, ua hooko aku oia me ka oluolu, a ua halawai aku eia me na kanaka nui hewahewa i hoopohoia ko lakou manaolana me ka hoike mai noi i ko'u kaikeina ko lakou kaumaha no ko'u hiki ole ana aku.

      I ko makou haalele ana iho ia wahi ua holo pololei aku la makou no Hookena, kahi hoi a ka lehulehu e kaii mai ana no ka hookipa pamehana ana aku ia makou.

      Ma keia wahi, ua halawai hou iho la no au me ke kuia, a ua hoole ia ko'u lele ana aku iuka o ka aina, a mamuli o ko'u makemake ole e hookaumaha ia ka noonoo o keia poe kanaka, ua hooko aku la au i ko lakou makemake, a ua komo pu aku la au ma keia paina uni i hoomakaukau ia no ko'u pono.

 

      Ua hoololi ia ae ka manawa holo o ka mokuahi Mikahala mai ka Poalua mai a ka Poalima.  E haalele ana oia ia Honolulu nei, i kela a me keia Poalima, a hoea hou mai i anei i ka Poaha.

 

HE HOIKEIKE NUI E HOOLALA IA NEI NO HONOLULU NEI.

 

      Ua loaa mai nei he leta ia Kuhina Kupa mai ia Chas. T. Waila, ke Kanikela Hawaii ma Kapalakiko, e hoike mai ana no ka makemake loa o na poe o Kaleponi e weheia ona hoikeike nui ma Honolulu nei i keia mua koko iho.

      A o na mea ano nui loa i makemakeia ma ia hoikeike, oia no na huaai ulu a me na mea ulu e ae e hoowaiwai nei i ka aina.  O kahi manaoia no keia hale hoikeike e kukulu ia ai ma ka hale paikau koa no ia, a ua konoia ma kahi o ka 10,000 a i ole $12,000 na hoolilo no keia hale me ka manao pu ia hoi ua hiki ke hoihoiia ia ka lilo ma o ka uku komo o ka poe o komo ana maloko o laila no ka maakaikai ana i na na mea nani.

      Aole wale no o na mea oloko nei o ka aina, ke hoikeike ia ana malaila, aka, e komo pu mai ana na poe o Amerika Huipuia ma ka hoike ana i na mea he nui wale o ko lakou aina.

      A ua oleloia he, ina e malama io ia ana keia hoikeike nui, alaila, e hoea mai ana i Honolulu, he lehulehu wale o na poe kaahele honua, a e lu mai ana hoi i ka lakou mau dala ma Hawaii nei.

      O keia kekahi o na mea ano nui e ikeia ana maanei, a ke upu e ia nei e hookoia ia mau hoolala ana.

     

      O keia malalo iho nei na la hoikeike i hookaawaleia, a i manaoia e hooko ia aku ana, a e lilo ana hoi ia hana i mea nana e ume aku i kekahi poa makaikai nui hewahewa:

      La Kopaa

      La Kope

      La Raiki

      Lu Taro

      La no na mea Kani

      La o na Kii

      La Keaka

      La Pule

      La Kula

      La o na Poe Hana

      La o Nu Enelani

      La o Kaleponi

      La o na Mokuaina Lehulehu

      La Kulaia Lahui

      Na La o na Mokupuni he nu walo

      La o na Hui Malu

      La Pua

      La Palapalai

      La Pama

      La Hua Ai

      La o na Koa Aina

      La o na Kona Moana

      La o na Lede

 

      Ua haawiia ae e Mr. a me Mrs. Keauapuni Kaauwai he paina luau nui, ma ka hora 2:30 o keia awina la Poaha, makai o ka hale waapa o ka Mei, no ka hoonianao ana i ka piha makahiki o ka laua moopuna, Miss Virginia Kamal@pua Devauchelle.  O ka makou e kalokalo ae nei, e hooleihi ia na la o ia opau makamae.

 

HE KUAI HOEMI NO NA LA NUI.

Na Papale Wahine Paikini Hou.

      O ka loaa ana mai nei no la o keia mau PAPALE o na Wahine he nani i ike mua oleia ma Honolulu nei.  O keia mau Waiwai eia ke kuai hoemi loa ia nei.

 

MISS M. E. KILLEAN.

ARINGTON BLOCK.                         ALANUI HOTELE.

 

HOPU IA NO KA POWA.

      Ua lawe ia mai no ka halewai kekahi keiki opio nona na makahiki he 17, a nona ka inoa o Sam McCandless, no ka powa a me ke kipu ana i kekahi keiki, ma ka po Poaono nei.

      Ma ke ahiahi Poaono, ua hooweliweli aku la oia ia kekahi kanaka opio e ki i ka pu, ina ole oia e ae ana e huli ia na pakeke o ka aahu.  Ia ahiahi no ua hoe aku la oia ma kekahi hale e lealea ana, mahope o ka hale hoomana pake ma Leleo ae nei, a i kona wa e komo ana a kekahi alanui ololi me kekahi opio nona ke inoa o Kauhane, ua ki aku la oia i kana pu panapana, a ku aku la kona hoa mahope o ka a-i a paa ka poka ma ka auwae, ua hoea koke aku o Kauka Waysn, a wehe ae la i ka poka mai ka mea poino mai.

      Aole he maopopo o ko McCandless ki ana i kona hoa i ka pu, oiai, aole laua i hoopaapaa mamua iho.  Aole i kukonukonu loa ka poino i loaa ia Kauhane.

 

KA POULI O KA LA.

      O ka Poakolu nei, oia ka la i hoike ae ai na poe kilo hoku e pouli ana ka la ma o ke ano o  kekahi mahina mawaena o ka la a me ka honna nei.  A no ia kumu, ua lilo ia i mea nui i na halekula like ole o ke kulanakauhale nei, ka makaikai ana i keia mea kupaianaha, me na ohena ua a me na aniani i hoopouli ia i ka uwahi.

      Mamuli o ka pa mau ana o ka La i na oa kaalelewa o ka lani, aole he hiki pono ke ikeia ka pouli ana o ka la, aka, o ke aka nae o ka mahiha kai kau loihi ma kahi i pouli ai no hapalua hora.  O ka wa i douli ai o ka la ma ka hora 12:05 no ia a pau i ka hora 12:35.

 

HE ADIMARALA WAHINE.

      He hookahi wale no wahine ma keia ilihonua e paa nei i ke kulana Adimarala, a oia hoi ka moiwahine o Helene.  Eia oi ke paa nei i keia maloko o ka oihana kaua moana o Rusia.  He inoa hoohanohano hoi i haawi ia aku iaia e ke Za o Rusia i make, no ka mea, ua p@a kona makuakane i ka kulana Adimarala Kiekie.

      Ma ka halawai ana a ka Aha Kuhina i kakamaka o Poakolu nei, ua hooholo ia e hooloihi ia aku ka uwapo Kinau i Kauaha kupuai hou aku.

 

E KUKULU IA AKU ANA.

      Eia ke hauwawa ia mai nei, e kukulu ia aku ana no ka Hui Kaa Hapaumi i alanui kaa uwila no lakou, a e hoopau ia ana hoi na kaa e huki ia nei e na lio a me na hoki, a ma ko lakou wahi e pani ia ana ia e na kaa uwila.

      Ua oleio ia ae, aia na kaa uwaila ke kukuluia la ma Kapalakiko, a o na lako e ae a pau e pili ana no ia hana, ua loaa i keia wa.  O ka uwea a me ka mahu he hoouna mua ia mai ena.

      No keia wa kinohi o na alahao no a ke kaa hapaumi e holo nei, oia no ke hoohana ia aku ana, aka, mahope aku e hoomoe ia ai na alahao paa loa.  O kahi o ka hale uwila e ku ai o ka hooholo ana i na kaa, aole i maopopo loa, aka, ua koho wale ia ae, me he mea la, ma kekahi aina no ia no ka Hui Kaa Hapaumi e waiho nei ma Kapunahou.

      Ua lilo keia nana a ka Hui Kaa Hapaumi i mea hoohikilele i ka noohoo o kekahi poe no ka mea, ua waiho aku lakou he noi imua o kela Kau Alaholelo aku nei e ae ia mai lakou e hana i mau kaa uwila, aka, ua hoole ia mai nae ia, nolaila, ma keia kumu, aole i maopopo ka manao o ke aupuni no keia hana a ka Hui Kaa Hapaumi.

      Ua oleloia ae, ina aole he mau keakea e halawai ana me keia Hui, maloko o eono mahina e holo ai na kaa uwila.  E hoolilo ia aku ana kekahi mau ka hapaumi i mau kaa uwila.

     

      ELUA OLA KINO I KA PULE HOOKAHI.

      Mauka o Papa, make o S. W. Owalawahie k,  ma ka la I o  Ianuari, o keia makahiki a ma ia wahi hookahi no hoi, make iho la o Kamakaiwa @, i ka la i oia pule hookahi no.  Huikau na makau a ka lawai@ ka o Papa.

      Penei kahi moolelo i hoi ia mai i ka mea kakau no ka make ana o ka mea mahope, oia o Kamakaiwa @ o S. W. Owalawahie i make moa i ka la I, o ke keiki no ia a koaa kaikuaana i hala mua, a ua maka keia keiki me kona kaa mai loihi, a i ka lohe ana o keia Kamakaiwa ua make kaua keiki, ua hele aku oia e uwe, a i ka uweana, ua paa loa ka leo a hiki i ka make ana ahu la.  Aloha wale laua.

J. D. B KUAKAHILA.

Milohi, S. Kona, Jan. @ 1899.