Ke Aloha Aina, Volume V, Number 3, 21 January 1899 — Page 7

Page PDF (873.45 KB)

This text was transcribed by:  Keala Parker
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

HE KAAO KAILI PUUWAI

NO KA

UI MINEWA

AME NA

 

Kaikunane Eiwa

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu a iole na Keiki i Hoehaehaia

Kakauia no KE ALOHA AINA

 

MOKUA IV.

O MUNEWA ILOKO O KA EHAEHA

 

            I ko Robine ike ana ae au ao io ka oia nokona wa i hoomakauka i ae ai ma ka laua huakai iho aku no kai o Kahakau, a mamua o ka puka ana mai o ka la i ke kakahiaka aia laua ke @ hele la ma ke alahele kikikeekee e hiki loa aku ai i ka hakai.

            A no kekahi mau hora loihi ko laua iho malie ana, au hoea aku la laua no kahi o ka waapa o ka ele makule e wahio ana.

            He wahi waapa uuku keia iona ka loihi aole i piha ka eono kapuai, he haiai a olowi loa kona kulana, a ua kupono wale no hoi no ka mea hookahi e alo aua i ke kai uli kai hohonu.

            Aka, mamuli nae o ka ike ana o ka elemakule i ka nani a molale maikai o ua la la, a o na ale huhu o ka moana, aia ia ke moe malie la e like me ka aleale ole, a ua like hoi ke kai ia anawa me he loko wai la ka lana malie.

            A mamuli o keia kumu, ua kupu koke ae la na noonoo iloko o Robine ua hiki no ia laua ke huli hoi aku no kona mokupuni me ka poino ole.

            Nolaila, me ka leo ola waipaho hul koke ae la oia a pane aku la ia Minewa.

            E kuu hoahele opio ano ua hiki mai kaua i kapi o kuu halelana e waiho nei, he uuku oia no kaua a elua e alo aku ai i keia kai loa, aka, he manaolana nae kou e hoea maalahi aku ana no kaua i kuu home me ka halawai ole me na ulia poino ma ka moana, no ka mea, ke hoike mai nei na paia lani i ko lakou nan nui me ke kau wahi ao ole ia.

            Ae, e Robine o kekahi kakahiaka malie loa keia a'u o ike nei, a ke mana, io nei no au @ maikai keia e holo ai maluna o na alo @ o keia mo@ nui akea.

            I keia manawa no i la'au iho ai au elemakule la i kona waapaa alako aku la no loko o ke kai.

            A i ka pa ana aku o kahi waapa i ka @ oia no ka manawa o ka kaua Minewa i lihei aku ai no luna o ko laua wahi @ a kau wai la no hei @ a i loko o na pokole wale no, @ ko laua wahi na we @ nui, i like me ka nene ahiu o kaa moana, ka pahee. ka pakika iluna o ka ohuku ale.

            A no kekahi ma minute keia hoe hoomau ana a au elemakule nei, aia na kapakai a me na kuahiwi o ka one hanau o ka kaua Minewa ke emi awiwi aku la ua hooi paumi pu ia ae kona nani me he kokela la e auku mai ana iluna o na ale hanupanupa o ka moana kai uli, kai hohonu.

            O ka lele mai o ke ao opua maluna ae o ka piko o na kuahiwi, me he la e hea okoa mai ana, e kuu lei auwana e hoi mai kaua, no ka mea, aole hoi au i aikena i ka malama ia oe.

            No ia mau hiona walohia a Minewa e ike nei i hiki hou ole iho iaia ka kaomi iho i ke aloha walania e huekoni ana iloko o kona nui kino no ke aloha i kona one hanau, a oia no ka wa o kona mau kulo waimaka i hoopulu iho ai i kona mau papalina nohea, a i ka hope loa o kona kilohi ana, ua wehe ae la oia i kona papale o@ma a haawi aku la i na ani peahi hope loa nona mamua o kona nalo ana aku iloko o ka ehu a ke kai.

            Aole oia i hoopau ae i ka haawi ana aku i na koaniani hope ana, a hiki i ka wa i nalowale aku ai o kona aina aloha ma kela aoao o ka moana nui akea, a i keia wa i haliu mai ai o Minewa me na waimaka e haloiloi ana imua o Robine a pare mai la: He keu hoi ko'u aloha i kuu one hanau, me he mea la, e i okoa mai ana, e hoi hou aku iho e, oiai, aole lakou i pauaho i ka pulama ana mai ia'u.

            E hoolauna i kou manao e ka wahine opio, a p@e aku kaua i ko'u aina, wahi a ka elemakule i panai mai ai.

            I keia manawa no i lohe hou ia aku ai ka leo o Minewa i ka ninau ana aku i kona kokoolua, penei:

            E Robine, e oluolu anei oe e hoike mai, pehea ko kaua loihi i koe ikeia aku ke ao aina o kou mokupuni, oiai, ua loihi no hora o ko kaua au ana mai la, aole nae o'u ike aku i ka hal@ mai o ke ao aina o kou mokupuni iluna o ka@ilikai.

            E kuu how make o keia kai loa, sole kau i lini launa auk i hapalua like o ka kaua hakai moana, aina nae e loaa ana ia kaua keia malie ma kai a hiki i ke kakaulaka o ka la apopo e ike no auanei oe i na kuahiwi o kou aina aloha e oni haaheo mai ana maluna ae o ka ili kai, me he la, e kaili okoa aku ana no i ka puuwai o ke kamahele e hoohihi aku i kona nani.

            No laila, e Minewa e hoopau ae i kou mau @@@ o kaumaha, a e hookomo mai i na manao hoohauoli kou ike aku i kekahi aina kamaheo i piha me na @@@@ like ole a ka maka e hookaha ai na ke kak@@@@ la o ka la apopo.

            Ma keia wahi i hooki ae ai ka elemakule i kona leo hoolana i ka manao o ke kaikamahine opio, aka ua lohe hou ia aku la no nae ka leo o ke kaikamahine opio i ka puana ana ae:

            Pela io paha, he aina nani kou, aka, aole nae ia i lihi launa alu me ka nani o kuu home.

            I keia wa i hoopau ae ai laua i na kukai kamailio ana no na mea e pili i ka laua huakai, a i lo aku la hoi ka laua kukai kamailio ma na mea okoa me ka hoonane ana i ka lawe mikioi a na mapuna hoe a ka elemakule i ka ilikai.

            A hala he mau hora o ka holo ana o ka waapa, me ka halialia ole ae o na ohua, e hoea mai ana he mai ana he mawa kupilikii no laua, a oiai, no laua e hoohala kamailio, aia hoi, ua hoohikileleia ae la o Minewa i kekahi wahi ao eleele uuku e pii mai ana ma ke kukulu akau me ka hikiwawe nui, aka, i kela a me keia sekona e nee ae ana oia i ka nui, a ne ia hiohiona ano e ua lilo loa ia i mea e hoopahaohao ia ai o kona noonoo a ninau koke aku la oia ia Robine.

            O, E Robiana e hoike mai healia la ke ano o kela wahi ao eleele uuku, a'u e ike nei a ke pahola ae la hoi ola i ka nui me ka hikiwawe, e haliu aku kou mau maka i ka akau i kei wa ano?

            A i keia wa no i huli ae ai ka elemakule i ke kukulu akau e like me ke kuhikuhi a Minewa, ia wa no i halawai aku ai o ka lena ike o na ononi maka o ka elemakule me ke ao eleele e pii hikiwawe ae ana i ka nui, aia wa no hoi i ikeia aku ai ka loli ano e ana ae o kona helehelena a paae mai la me ka hikilele nui.

            E kou hoahele he kahoaka keia no kekahi ino nui a kaua e ike aku ana ma keia mua koke iho, a he ehia me aloha o ko kaua wahi hale lana uuku, oiai, aole i lawa kona ko ana aku imua o keia ino nui.

            O ka mea nana i hapai awiwi ae la i keia ao eleele i ka nui a me ka laula, na na kikiao makani no ia, a maloko o keia ao eleele loa a kaua e ike nei ua hoopiha ia ia me na olelo manamano o ka uwiha, a ma ko'u hoomaopopo pu iho eia oia ke nee mai nei ma ke alahele e l@@ pono mai ai kaua, aka, e kou bosheie e hoolana i kou manao no keia mea a kaua e ike nei.

            Na keia mau olelo a ka elemakule i hoopiha ae i ka puuwai o ka k@@ Minewa mo ka weliweli nui, a haio loi mau la hoi kona mau waimaka.

            He mea oiaio, mamua o ka pila a @ he hapalua hora mai ka lie ana a Minewa, a hiki i keia mau minute, aia hoi, ua uhi ia ae la ka mi@@ma ma o ka la e na ao haku m@kama pinapa@@ elaila o ka ia a @@@ no o keia mau minute ua ikeia alu la na olelo manamana o ka uwila e oili mai ana mailoko @m@o au mau ao la i ukali ia mai o na leo papaaina weliweli o ka hekili, aia manawa pu no hoi, i pa mai ai na kikiao makani e nu ana me ka ikaika, me ka aia pu ana mai o na ale kawahawaha o ka moana me he mau lalani kuahiwi la ke kiekie.

            I keia wa a ka ino e pahola nei me ka weliweli nui, aia no o Robine ke hoomau la i ka hoonee ana aku i ko laua wahi halelana imua o na ale huhu o ka moana, me ka lohe pu ia aku hoi o kona leo e haawi ana i na olelo hoolana i ke kaikamahine opio.

            I kela a me keia minute ke hooi panalua iho la ka ino, a ua kohu wahi apana pepa hoi ko laua wahi waapa e hoonahoa nei iloko o ke ehuehu a ka ino, me ke komo mai o na huna kai iloko o ko laua wa apa, a na ia mea hoi i hookomo mai i na manao hopohopo iloko o ka elemakule, aka, aole nae oia i hoike aku ia mea ia Minewa.

            A iloko hoi o ia manawa i haawi aae ai o Robine i ke kauoho no ke k@ ana i @u o ko laua wahi waapa.

----

HOOLOLI IA KA MANAWA HOLO

----

            Ua hoololi hou ia ae la ka manawa holo o na kaaahi lawe leta mai Nu Ioka a Kapalakiko, mai ka 110 hora, 55 minute, a ka 97 hora, 55 minute. O keia manawa hou, ua hoao ia ma ka po o ka la 1 o Ianuari, ma ka hora 9:15, a hoea mai la i Kapalakiko i ka Poaha, Ianuari 5, ma ka hora 8:45 p.m., nona ka loa o 3,345 mile.

            O ka manawa averika i holo ia no keia may mile he 3,345 he 3702 mile i ka hora, a ua komo pu hop maloko o laila ke ku ana ma na wahi a pau.

            Manwaena o ke kulanakauhale o Nu Ioka a me Kikako o ka averika holo he 43 mile i ka hora mai Kikako a Council Bluff 4702 mai Council Bluff a Ogden 3307; mai Ogden a Kapalkiko 26 mile. Ma kekahi mau wahi ua holo ia e keia kaaahi he 95 mile iloko o 101 minute.

-----

HE HOOPAI KOIKIO

----

            Mauila, Ian G. O Koneia Julison Lau martin, ke alakai nui o na pualikoa Sepanta o ka pa kai a ma Ponoa i ka wa o na koa Amerika i lele aku ai iuka o ka mokapuui malalo o Keneraia Miles, a i haalele iho ia wai i me ke k@e ole mai i au Amerika, ua ua hoolau la aku ka hoopai koikoi maluna ona o ka noho paahao ana a pau ke ola. E hoopaa ia ana oia na Oeuta, ka Panalaau hoopaihao o Sepania maloko o M@@k@ na kekahi ahio mai o ka muliwai o Chberlaleta.

---

Nuhou Kuloko

---

            Aohe a kakou Alanadela mamuli o ka loaa ole he wahi kaawale nona e puka aku ai i keia pule.     

            He elua mau Ipana i lawe ia ae i ka halewai ma ka po Poakolu nei no ka hoeha ana i kekahi keiki opio.

            He hookou ia mai na Iapana limahana e hoomalu ia nei ma Kahakaaulana no na maniko like ole ma ka Poalua nei.

            Ua manaoia ma ka la 25 o keia mahina e haalele aku ai na moku la wekoa Sean@ia a me Morgan City ia Kapalakiko.

            He elua mau mokuahi o na aina e, e hoea mai ana i keia Poalua ae, oia na mokuahi Dorika a me Garonne.

            Eia ke upu ia nei he manawa hoe wale mai no no ka mokukaua Newport mai Kapalakiko ma kona alahele no Manila.

            Ua hoopiha ia ae ka hale keaka Pake hou ma ka po Poalua nei, me na lahui like ole no ka makaikai ana i ke keaka hui o na pake a me na haole.

            Ma ka po Poakolu nei ua oki ia iho la ka h@elo a me ka hulu ai o ka lio o ka makai Pukiki Frank Ferierra mawaho o Kamaki Kuea, a ua hopu ia he kanaka opio mamuli o ka hoohuoi ia ana nana i hana i keia mau hana kolohe.

            Ua hoao ae ka Iapana lawelawe a J. M. Kaneakua e lawe i kona ola ma ke kaawe ana iaia iho me kekahi kaula ma ka lapai o ka hale, aka, ua ike kokeia nae oia a Iaweia mai la oia i ka halewai ao ka hoopaa ana, a au hookuuia mai no oi@ ua hope o kona ae ana e hoopau ae i kona manao lapuwale.

---

OLELO HOOLAHA

---

            E ike auanei na mea a pau loa. Owau o D. Kaihenu, a noho ana ma Kailua, Oahu, ke papa a ke hookapu loa iki nei i na Aina o kuu wahine mare ponoi i make kauoha ole, e waiho la ma Kaawa, Koolau, Oahu. Aole e moraki malu ia e kekahi mea, a kuai mau i kela mau Aina, a lawe paha ma ke anoa @ie. Oiai, ua hoolaha mua au iaia no kona haalele kumu ula ia'u iloko o aha makahiki a oi, a ua papa au i ua mea a nau, aole e hoale iaia a olelo iho kahi mea he noho kona a koi @oai ia'u e mahele no kona pono a hiki paha i malama ai iaia.

            He mau ho kikahi aole e lawe a kuai mau aku, aia au a ike mua. Oiai he akolu wale 20 poe hiki, o ia o Ululani he kaikunane ponoi a me elua pokii o Pau (w), a me Hahake (w). O lakou ka poe kapono a no kekahi poe a'u. Like ola ai, aole e hiki, oiai he mau keiki kekahi a maua @e kuu wahine mare, Mrs. Keaola. @@ie hoi he ku@@@@a o kana mau keiki ekolu me @@ kane w@uuahi me keia mau waiwai, oiai ua @oi @@@ no ua kane la a nui mei e hoohiki aku nana i ku@@na ai i nina waiwai a ua hina ia kela ma ko lakou kukana ole i ka waiwai o kou wahine mare. Owaia no me ka olelo,

            KAIMANUI

            Kailua, Koolaupoko, Oahu Iani 16, 1899