Ke Aloha Aina, Volume V, Number 4, 28 January 1899 — Page 5

Page PDF (929.97 KB)

This text was transcribed by:  Phyllis O'dea
This work is dedicated to:  In memory of Kaelene Puanani Ahu-Rey, Me ke aloha, Kaleihulumamo 'o Kaua'i

KE ALOHA AINA

 

POAONO, IANUARI 28, 1898

 

AKU LA O Grace no luna o ka lepo.

            Ua haki kona a i a me kona mau pulima me ka poino pu o kona helehelena, a uo kekahi mau sekona wale no kona lianu ana, ua lele loa ae la kona aho.

            Ma ka La Pule nei i hoolewa ia aku ai kona kiuo mai ka home aku o kona makuakane hoahanau Geo. C. Beckley.  He 18 ka nui o kona mau makahiki, a he haumana no ia kula.  Aloha wale oia.

 

NUPEPA”KA LAHUI HAWAII.”

            Ua oili hou ae nei he nupepa hou i hanania mai e na makua o Lahui Repubalika ka makuakane a o Hoohui Aina ka makuahine, a i hea ia ma ka inoa “Ka Lahui Hawaii,” o kona helu-mua lea i oili mai ai ma ka liula o ka Poakahi nei, Ian. 23, ua kinohinohi ia kona poo me na kahakahana o ka waiho luu ulaula, a ma kona umauma he hooluu o ka inika ulaula, a ma kona pekeu he hulu eleele, a o kona kino holookoa a pau he hulu elee’e wale no, ma kona pekekeu hema ka moolelo o ka mahina.

            Ina e kua-i ia ae o loko iwaho, e loaa ana maloko iho o ka io umauma na kahua alakai o ka pepe hou a ka lahui, he hohonu a maemae na kahua hoonee o ua pepe hou la, a ma ka 7 o kona kahua alakai, ua hole ae oia aohe a lakou kakoo aoao hoomana, nolaila, he pepe keia aole e bapetizo ia iloko o kekahi hoomana.  “I iho la ka ai a aohe Akua iloko ona.”

            No makou iho ke apo aku nei makou me na puili pumehana o ke aloha me ka malihini hou, a e kaana pu ana hoi iloko o na inea, na hoinoia mai a me na pomaikai ma ke kahua kalaiaina no ka pono kai like o ka lahui, ma mea hookahi hoi nana e kono mau nei ia kakou a pau e paio no ka pono o ko kakoa lahui a me ka aina,

            A ke lana nei ko makou manao e uhaiia na alehele o ka malihini hou e na pomoikai, a makou hoi e olelo ae ai he pokii oe no makou ma ke kahua kalai manao.  Aloha “Ka Lahui Hawaii.”

            He m@ i hoopulu ia me na kulu kehau o ka wanaao, kai law ia mai ke ioheia makou.  Ua hipuuia ae ma ka matelemonio o ka mare laahia ko makou hoaloa J. Kalua Kahookano me Lizzie Kini Kukalis e ka Rev. E. S. Timoteo, ma ka wanaao poniponi o ke Kakahiaka Poalua, mawaena o ka hora 2 a me 3, i hoea aku ai ua paa mare ma kahi o ke kahuna pule, a palena ia iho la iloko o ua kulu kohuu e ia Kakahiaka @ui.  He maikai ka @ no na mea a pau.

 

HE INO NUI MA LADANA.

            Ladana, Ian 13.  O ka hopena o kela ino nui i pahola ae maluna o ka aina a me ka moana, nana i hooneoneo ae he heluna waiwai nui.  Eia ke komo mau nein a hoike e pili ana no keia ino @i i keia ahiahi main a apana like ole mai no na hale hiolo, na muliwai i uhi ia, na alanui a me na kula i hoolana ia e ka wai, halana ia na hale, pau na hipi a me na hipa i ka make, pau na alahao i ka poino a me ka nui o na ola i make. 

            O ka Paka Ladana a me na hale ma ia wahi kokoke, kai hoopoina ia.  Ua uhi pu ia ka muliwai Thames, me ka nui o na poino i hoohia malaila.  O ka hapanui o na taona ma na kappa kahakai, ua hoopino ia.  O na uwapo ua hoopoino ia e ke kai, a aia ke kahi wahi o Portsmouth ke uhiia la e ka wai.  Ua pau ae ua kula i ka paa, a i keia ahiahi ke pii mai nei ke kai, eia na waapa ke holo ma na alanui nui no ka hoihoi ana i na keiki kula no ko lakou mau home.

            Qiai ka ino e pa ana me ka ikaika ma ka la inehinei, he kaa ahi e holo ana no Llanfairfechani ua lilo aku kona alahao i ke kai a holo pupule aku la oia no loko o ke kai, a piholo kona wiliki a me ke paoahi.

 

NA HUNAHUNA LIKE OLE.

            O ka mekini humuhumu nui loa ma ka honua nei, na olelo ia ae aia ma Leeds, nona ke kaumaha o 6,500 paona.

            Aia ma ka rumi moe o Uilama IV ma ka halealii Hampton Court, he uwati i hiki ke hele no 12 mahina me ke ki ole ia.  Ua nahaia keia uwati i ka 1660, he uwati pololei loa keia o ka hele ana, aole he sekona i paewa iloko o ke mahina.

            I@ e ola ana o Li Hung Chang a hiki i keia Feberuari ae, alaila, e piha ana iaia na makahiki he 76, a ua olelo ia ae, oia ke kauaka waiwai loa ma ka honua nei.

            I ka nui o na tona a pau o na mokukaua o Beritania ke hui ia he 1,557,522, Farani, 731,629 tona, Rusia, 453,899 tona, Amerika Huipuia, 303,070 tona, Geremania 299,638 tona, Italia, 286,175 tona.  Me keia papa hoike e ike ia ai, eia no o Beritania ke rula nei no i na ale o ka moana.

            O ka piano nani loa o ka honua nei, eia, ke hanaia mai nei no Jan Van Beers, ke kanaka Belegiuma pena kii i ka wa e paa ai o keia piano e lawe ia aku aua ia no ta hoikeike nui o Parisa, o na lilo a pau no ka hana ana i keia piano, ma kahi no ia o $20,000.

 

HE MEA NUI KA IKAIKA HUI IA.

            He mea nui ma na moolelo o kea o nei o ka ikaika i hoohuiia i hookahi aole ia he mea e hoomahae ai ke lakou ume pipili ana.  Ua maopopo no ia kakou ina o kekahi pokaa uwea, ua wiliia a lilo i hookahi ua oia aku kona uaua a me kona paa mamua o ka mea hookahi ka mea hoi a makou e olelo nei ma keia kukulu manao ana, he oi aku ka uaua a me ka paa o ke aloha aina iloko o ka puuwai o na kanaka Hawaii mamua o ka hiki ana i kekahi mea ke hoao e hoohuli a e hoopau paha i na kokoia o ia haawina na ni iloko o ko kakou mau puuwai.

            Ua lawe mai makou i keia manao i mea hoikeike mau aku imua o ko makou mau makamaka heluhelu ma ka hoohalike ana ae i ko kakou ano, e like nie na owili uwea liilii i hoohuiia i hookahi aole loa e hiki ke mokumoku koke ae i ko lakou paa i hana ia ai.  He mea pololei loa keia ma na mea a pau, a e hooia mai ana hoi ka oiaio oia mau mea a hiki i ke au.

            Eia kakou iloko o keia la, ka hapanui o ka lahui Hawaii, ke olelo a mai ne he lahui kakou i hoomahae ia, a ke huki nei kekahi poe i kahi e ku ai o ka lakou makaia, a ke noho nei hoi ka lahui oiwe maoli e Hawaii, ka poe hoi e olelo ia nei, oia no ka hapanui o ka lahui, ke ku aku nei ma ka manaolana aia no he wa e hiki ai i ko ke Akua ahonui ke nana iho maluna o ka lahui i hoopilikia wale ia.

            Oiai kakou e noho ana me ka malie, ua waiho aku i ka kakou mau koi ana i ke aupuni o Amerika, ma kea no o kona ikaika a me ka hoopono, oia ka mea nana e haawi iho i kana olelo hooholo kaulike mawaena o na aoao a elua, aka, ua ulolohi ka nee mau ana o na hana oiai, ua awili ka makee a me ka alunu iloko o na naau, o ka poe ia lakou ka mana o ka haawi ana i ka pono no na aoao elua, a ke ike mau nei kakou i ka pane mau ana i na wa a pau.

            Aole nae hoi o ko lakou hana ana mai pela, he kumu ia e hoemi hope ai i na manao kupaa o keia lahui nawaliwali ma kinohi mai a hiki i keia la, aole loa lakou i uiha, aole loa hoi i hoi hope, e like me ke kulana o na poe e noho aua iluna o ke ulakolako, oiai, o ka lakou makuah ne ka hanohano, ka neia no ma kekahi aoao, a pela iho la kea no o kekahi poe a kakou i kamaaina loa ai.

 

            Nolaila, ma ko makea ano he uu p@ alakai no ko makou elua hanahu a mo ka lahai Hawaii holookoa, ua manao makou, he pono ke hoike aku i n manao he, laua, e ike mau ia aku nei, ma ua hana a na Hale Ahsolelo o Amerika iloko o keia mau ia a me @ @ o @ ken a @ iloko o ka lakou mau @ @ he @ pono no lakou ka hoopoo kaulike ana, e loaa ia kakou kekahi mahele o na pono a kakou i ake nui ai.

            He kumu nui no ko makou lawe ana e hoakaka maoli i ka manao o keia mea, oiai ke i mai nei, he poe hookuli a paakiki kakou ikea o ana a ka poe i kakoo i ke aupuni komohewa kuleana ole, a hoao mai la, e kue aku hoi kakou i ko kakou makuahine aupuni, ke aupuni aiii o Hawaii.

            O keia hookonokono ia ana mai o kakou e hana pela, he mea walohia ia a me ka ehaeha o ka naau, ua like ia me kekahi keiki ponoi loa mailoko mai o ka puhaka o kekahi wahine, i ke oia makemae o kona luaai e leha mai ana kona mau maka maluna o keiki e hana mai ana i ke karaima pepehi kanaka.

            Oia hana weliweli anei, manaonao a ku i ka ehaeha o ka naau o ka poe makee i ka pono o ka noho kumu ana, oiai, he mea hiki ole loa maoli no ia ke wehe ae oiai, ua kumu, ua pipili, a ua paa loa ia ano maluna o kakou a pau, a pehea la e hiki a eke wehe wale ae me ke kuleana ole oiai, aole na kakou i hana ia mea, aole hoi na ko kakou makemake, aka, mailuna lilo loa mai ia o ko ke Akua Kahikolu maua, a Nana i hookupaa i ko lahui manao, ma ia mea mai kinohi mai a hiki a keia la, a pela mau aku no a hiki i ka hopena loa o ka noonoo ia ena o keia ninau Hawaii, ka mea nana i hoopilihua i ka noho ana o keia lahui nawaliwali.

            A ma ia ano iho la la, i hiki ole ai ia kakou ke haawi pio, ke kumakaia iho a me ka loli wale ana o ka manao io a ia nei, elike me na hoakaka ana a kekahi mau hoa mupepa o makou ka poe hoi na lakouna olelo awaawa i ka hoopaakiki a me ka hookuli, no ka mea, ua hele loa oukou ma na ano a pau, a ho ia nele ka ke kumu i makemake ia ai e hahai aku kakou mahope o ka lamaualakai ana, a o ko lakou leo hoi ken oho mana mai maluna o kakou, elike me ka lakou e noke mau nei i ka hooikaika, a o ka hua nae, ua hoopahua ia ko lakou iiai, pela hoi makou i puana ae la i kela mau olelo.  He mea nui ka ikaika i hui ia.

 

NA UKU PERESIDENA.

            O keia malalo iho nein a uku makahiki o kekahi mau Peresidena e noho hoomalu nei maluna o kekahi mau aupuni o ka honua nei penei:

            O ka uku o ka Peresidena o Amerika Huipuia he $50,000, o ko Farani he $120,000, a e kahi Repubalika o Andorra he $15, a me he mea la o kona Peresidena ka mea uku haahaa loa a o ka Peresidena hoi o Switzerland he $3000 o ka makahiki.

 

OLELO HOALOHALOHA

            Aoha o kakou home a mau loa ana, aia no e waiho ana he wahi no kona poe kanaka.”  Ua hoi aku oia ma ka palaho, a e ala mai auanei oia me ka palaho ole.

Ia Asa Kaulia Esq. ko makou makou makua i hoonele ia mai la i ka hoapili.

Aloha Oe:--

            Me ka puuwai kapalili i kaomi ia iho me ke kaumaha luuluu, me na waimaka e hiolo ana me he kua-ua la no ka hooilo i hookuu ia mai Kulanihakoi mai, pela no ke aloha walohia i hiki mai la i kau mau keiki onei, oiai ka lono hoehaeha puuwai i lawe ia mai la a lohe o

“Kona Kaiopua i ka Lei,

Opua hinano ua malie,

Hiolo na wainaoa a ke kehau,

Kuu la kolili i Ahuena,

Ken a-u ala kamalii,

Ke kohi la i ke kukuna o ka la.”

            Aia hoi! Ua hala!! Ua hala aku la o Mrs. Mikala Kamehaiku Kaulia, ma kela aina nani kamahao ma ka hora 10 p.m. o ka la 25 o Decemaba, 1898, ma Kapalama Honolulu, Oahu.

            Na keia lono waluhia i hoohui ae i kau mau keiki aloa (Kula Sabati o Kailua) me ka naau i mokumokuhia ia e ke aloha hoonipo makua,k a hooho ae la lakou me na hoo@ uwe kapalili ana.

1.         HOOHOLOIA:  Eia kau mau keiki o ke Kula Sabati Makua o Kailua, Kona Akau, Hawaii.

            A ma o na makou Komite la, ke komo nu aku nei makou e kanikau pu me oe, a e  u hei i ka u luuluu ana no Mrs. Mikala Kamehaiku Kaulia, Kau aliiwahine i aloha nui ia, ka hoa pili o ka Mea Mana Loa i lawe palanehe aku la me Kona lima aloha a i ka Edena naai mao.

2.         Ke komo pu aku nei makou a keikau, e uwe, e luuluu a e kaumaha pu hoi me oe e James Keauilana Kaha, no Mrs. Mikala Kamehaiku Kaulia.  @ @ i hala e aku la i ke e la hana e Kana a wehe wahi la i ka pili aloha he keika.

3.         Ka komo pu aku nei makou me olua a me ka ohana a pau i hoenaena ia, me ke pelu ana iho i na kuli me ka naau bebe, a noi aku i ka lokomaikai o na Mana Lani, a hookau mai la na haawina o ka hooluulu, a e lu ae i na haawina o ke kaumaha a me ka luuluu.

            “E hele malie ki poe luhi a me kaumaha, u@’u oukou e hoomaha aku.  No iehova no i haawi mai a Nana no i lawe hou ake.  E hoomaikai ia Kona inoa.”

Me ka luuluu,

David Alawa, Juo. E. A. Kaiewe Jos. S. Kauhaio@ @ K. @, Jos. Adam, Miss Keawe Kia, Miss Aumakui Atoi, Mrs. Julia Pelekane, Hoopale Kealalia, Isaac D. Kulua, @, @, P.K. @ Na Komite.

Holo@, Hona Ak@, Hawaii, Iaa. 1 S.@)