Ke Aloha Aina, Volume V, Number 5, 4 February 1899 — Page 3

Page PDF (895.06 KB)

This text was transcribed by:  Liz Kumabe
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

Mai ka aoao elua mai.

 

wa e lohe ia mai ai ka manao o na mana nui. la wa ua kauoha ae ke kanikela e pani ia ka aha hookolokolo me ke hoho ana aku ia Kauka Raffel, ke poo o ka aha kuikawa, i Lunakanawai Kiekie.

            I kekahi la ae, ua malama ia he kuka ana mawaena o na Kanikela Amerika a me Beritania a me ke kapena o ka mokukaua Beritania.  O ka hopena oia kuka ana, oia no ka hoopuka ana ae o Kapena Sturdee  o ka mokukaua Beritania, he hoolaha akea e olelo ana e wehe hou ia ana ka aha hookolokolo me ka Lunakanawai Kiekie ma kona noho ma ka hora 12 o ke awakea Poaono, a ina he mau kue ana kekahi  e ike ia ana, e kipoka no oia no ka pono o na mana nui o Beritania Nui a me Amerika Huipuia.

            I ka hoea ana mai i ka hora i hoike ia ai. ua lele mai la na kanikela me ka Lunakanawai Kiekie mailuna mai o ka Porpoise, a hele aku la no ka hale aupuni. Aka, ma ka puka ua koakea ia mai la lakou e ke Kanikela Geremania a me Kauka Raffel. Ua hoopuka ia ae he mau olelo hahana mawaena o lakou, a o ka panina oia hoopaapaa ana, oia no ke kauoha ana o ka Lunakanawai Kiekie i mau ilamuku elua e wawahi i ka puka o ka hale aupuni, i laka ia e Kauka Raffel. Ua nee aku he mau koa marina Beritania me na elelau i makaukau no ke kue ana aku i na poe e hoao ana e kue i ka hana a na ilamuku.

            I ka nahaha ana ae o na pani puka, ua kue mai la ke Kanikela Geremania no keia mau hana ma ka inoa o kona aupuni, a o Kauka Raffel, ua kukala mai la oia i ke akea, o ka aha kiekie o Samoa aia no ia me ia, a o ka wehe ia aua o keia aha, aole ia i kulike me ke kanawai. Aka, ua ano meha nae na uluaoa ana i ka wa a ka Moana i haalele aku ai.

 

HE KUAHAUA I KA LAHUI HAWAII E NOHO ANA MA OAHU NEI.

 

            Ke hoikeia aku nie a o kakou no a pau, i ka wa e loheia ai ua hiki mia o Haku Charles Beresford, C. B., ma ka la apopo, Poalima, a i ole, ma ka Poaono, i Honolulu nei, ua ae ia kakou ka Lahui Hawaii e hele aku e ike iaia ma kahi o ke Komisina Pelekane, ma Muolaulani, Kapalama. E moe kaoo o na kane me na wahine me na makana lei.

            MA KE KAUOHA.

            Honolulu Feberuari. 2, 1899.

 

Ua make hikiwawe ma Puuhale, Kalihi-kai, o Hana Honolulu, ma ka Poakolu nei, a oia ka aihana ma kai ke huli nei i ke kumu o @ona make ana.

 

HE OIA MAU KULANA PIOO.

 

MAKAUKAU O AGUINALDO NO KE KAUA.

 

He 3,000 i loaa i keia wa.

 

            Wasinetona, Ian. 24. He mau lono uluaoa kai, @oaa mai nei i ke Keena Kaua mai Manila mai. Ua hoomaopopo ia ua loaa mai la he mau hoike mai ia Kenerala Otis mai ma kona manao ana, aia ke upu mau la e puka ae ana na poe kipi, a ina he oiaio keia mea, aole he maopopo o ka hopena e hoea mai ana. Ua hilinai ia i keia wa, o Manila kahi e nui aku ana na poino.

            Ua manaoia aole e hiki aku ana i ka Aha ke hookuu aku i ke kulana ma Manila a me Iloilo no kekahi wa loihi aku. Ua kapae ae na poe Pilipine i na manao hoaloha i hoikeia aku ia lakou. Ua manaoia e hoouna ia aku ana he kauoha ma Manila no ka hoolele ana aku i na puaiikoa ma Iloilo, a i ole e unuhi mai ia lakou mailuna mai o na moku la wekoa, oiai, kekahi ma'i weliweli e pahola la maluna o na koa. Eia ka aha hooko ke hookaumaha ia nei no ke kue ia ana aku o ka hooholo ia ana o ke kuikahi.

            Hongkong, Ian. 24. Ua hoopuka ae ka nupepa Independencia he lono i olelo ia ua hoouna ia mai Iloilo mai, ke kahua o ke aupuni kipi. E hoakaka ana no ka koho ana i komisina, me ka olelo ana:  Ua manao na Pilipine i keia he hana hamabaga hou no keia. Ua ae paa mai o Diuwe a me Spencer Pratt e loaa no ke kuokoa ia makou, ina he kulana paa ka repubalika o Pilipine. Ua hilinai lakou, o ke komisina he mea wale no ia e houlolohi ana no ka haawi ana aku i manawa no lakou e hoomakaukau ai i kekahi pualikoa nui hewahewa, alaila, o ko Amerika wa ia e kue mai ai i kona ikaika ma ke kaua no ka hooko ia o kona hoomalu ana mai.

            O na Pilipine o Caloocan a me Gagalangin, ua kuhihewa lakou i kekahi mau kipu aloha ana i haawi ia ae mawaena o na mokukaua Beritania a me Geremania, ma ka la 18 o Ianuari, ua hoonee koke aku lakou he 3000 kanaka no ka hoouka kaua ana aku. aka, aole nae lakou i lele kaua aku i na laina o na Amerika.

            O na hoike mailoko mai o ka aina o ka mana kau kanawai o Aguinaldo, ua ikeia aku ia. O ia Pilipine kane ua ohi ia i mau koa, a o na wahi hoahu lakou kaua ua kukuluia ae ia ma San Bernardino, Union. Trinidad a me kekahi mau @aona nui e ae. O na aina e hoopuni la, aia ke hoiliili la i na lako ai. Ua uau ae he mau kue mawaena o na kanaka a me na koa Pilipine, aka, ua lokahi no nae lakou ma ka ninau no ke kuokoa.

            Ua olelo ia ae he 30,000 Pilipine i lako me na mea kaua, a ma kahi o aneane kanalima pu kani pinapinai ma Malolo, o kahi o lakou o ka loaa ana mai no ia.

            Madarida, Ian. 24. He lono kai hoouna ia mai nei i ka nupepa Reforma o keia kulanakauhale, i loaa ae mai na Paemoku Pilipine no ka la 20 iho nei o Ianuari, e hoike ana o ka poha ae o ke kaua mawaena o na Pilipine a me na Amerika he mea oiaio loa ia.

 

KUU POKE PUA UMAUMA UA HAULE.

 

I ka Nupepa Ke Aloha Aina:

                        Aloha oe:

            E oluolu mai e hookomo iho ma kahi kaawale o kou mau kolamu i ka'u puolo kaumaha e hii nei ma ke alo, haawe ma ke kua i aneane hiki ole hoi i ka ume a ko'u puuwai ke kaupaona i nei mea he aloha. I na aole he mau hua mai ka puhaka mai o ka mea i hala, e hoike ae oe ma ke akea i ike mai ai na kini makamaka o kuu wahine e noho ana mai ka puka ana a ka la i Haehae a ka ihona olu i ka mole o Lehua.

            Ma ke ahiahi o ka la 18 o Ianuari, ua kipa mai la ka Anela lokoino a ka make, a kaili aku la i ka hanu ola o Mrs. Catnarin Miriam Kahiopua Waialee, a hookuu mai la i ke kino lepo na makou e u aku ma kea aoao o ka muliwai eleele o ka make, ua loihi no na la o ka hoomailo ana a ka ma'i maluna o kona kino, a pela pu no hoi maua i hooikaika ai no ka huli i hanu ola, ua hele ia na kauka Haole, Pake Iapana, Kanaka, Laau Kikapu, aole nae i kanalua mai o Make.

            Ma Alakahi, Apana o Hilo i hanau ia mai ai ai oia, mai ka puhaka mai o Mrs. Keaweahawaii a me Kamaka, i ka makahiki 1869, ma ka la 18 o Maraki.

            Ua noho oia malalo o kona mau makua me ka oluolu, a hiki i ka ike ia ana o kana mau huna maiau, ma kona wahi aahu a me kona mau pono a ae. Ua noi aku la wau iaia i makua no ko'u home , a ua ae ia mai me ka nahenahe ka'u noi, a ma ka la 24 o Dekemaba, 1884, ua hoopaa ia maua malalo o ka berita o ka mare e ka makua Bonawentura, ua noho ia e maua me ka maikai me ka malama i ka maluhia, he makuahine lokomaikai, heahea, a he puuwai hamama i na makamaka e kipa mai ana ma ko maua home. He ike oia ma na hana lima e pili ana i ka na wahine hana, oia hoi, na hoohie o keia manawa, ulana moena, peahi a me ulana eke, a he ohe, o ka hana ohe, oia ka hana punahele loa iaia, a moe aku la kona poo i ka uluna iloko o ke kau hana ohe , e lilo ana ka pololi i mea ole i kona manao, aia i ka laula o Amerika kekahi o kana mau mea hana lima kahi i kaapuni ai, a pela pu hoi oe ka Ua Kukalahale, aole oe e ike hou ana i kana mau hana noiau, ua kaapuni ia eia ka loa o Oahu, me kana mau mea hana noiau, Eia iho i ke alo o ka kakou milimili na hoike, Aole hoi oe oe ka Ua Popo Kapa o Nuuanu e kipehi hou ana i kona mau papalina, p@la hoi oe e ke Ko'a Mokumoku o Heeiai aole e maalo hou kona aka maluna ou.

            Ia oe hoi e Kualoa i ka makani wai ahiu, aole e ike hou ana oe i ka ihu kis@i o kona lio ma kou mau maka lae. O oe hoi e Laie i ke oioina o kona mau kapuai, kahi hoi e akoakoa nei na makamaka, na hoaloha a me na aikane, ua pau ko oukou ikehou ana i ko Pua Waialee mau helehelena ma ko oukou mau ipuka. Ia Kahuku hoi i ka aina lewa i ke kai. he malihini oia ma kou mau alanui, he kamaaina nae ma kana mau hanaike. E Waialua hoi i ka Ehukai a Puaena, aole oia e kiei hou ana i kou mau kuono, a Waimea hoi i Waialee, aloha no ia wahi a kou mau o@ohi maka i nana ai, ka hua kumu hoi o ko kaua inoa a paa nei, a Manana pau ka palena no ka ihu lio. O ka owe nehe a ka huila i ke alahao no Honolulu i ka huikaula@ ke aloha hope.

            Ia oe hoi e ke alii wahine o ka moana K@nau, aole oia e kalele hou ana i kou mau palekai. E ka wai hui o Wailoa i ka ka ua kaulana aole oe e hoopu'u hou i kona oho, a ka huikau i ke kaona i ka Papa Hulihuli o Wailuku, aole loa o Kahiliopua e hehi hou Hu@a ou a P@@eo i Niukukahi, ka aina malihini a kaua i noho ai, hookahi kuleana o na Kuaana o kaua, ua pau ko laua ike hou ana i kou mau helehelena a ka wai au i Honolii, i ka piina ikiiki i Paukaa, ua nele o Kahiliopua mai kona kaalo ana ma kou mau ala kikee, i Papaikou hoi i Halealoha, ua pua ka hie o kona mau pua, ua mae kuu pua S@dinia.

            O ka nui o kona mau la ma keia ao mauleule he 29 makahiki, e mahina, 5 la, a o ka nui hei o na makahiki ma ko maua berita o ka mare he 14 makahiki me 25 la.

            BILA WAIALEE,

            Kalaoa, Hilo, Ian. 26, 1899.

 

Nuhou Kuloko.

 

            Ua hoopai ia o Henry Hickey, he $250 no ka malama opiuma imua o ka Aha Apana.

            Ua hala aku ia o Jim Post n@ Kapalakiko no ke kii ana i hui keaka hou no ka Ofiuma.

            He elua mau liona keiki i hoea mai nei na Sybil Jones, maluna o ka Moana mai Aukelana mai, he oia mau no ko laua ahiu.

            E malama ia ana he heihei waapa mawaena o na luina o ka moku kolo Iroquois ke hiki aku i ka la hanau o Wasinetona.

            E hoohui ia aku ana ma keia mua iho o Senatoa Walakahauki me Mrs. Sturgoen, he kumu no ke kula kaikamahine o Kamehameha.

            O na lono hope i loaa mai Kealia mai, he umi mau eka ko a ke ahi i hamu ae ai, a ua laki mae aole i nui na poino a ke ahi hana ai.

            Ua hala aku la no Hilo ka mokuahi Garonne, ma ka auina la Poakahi, a mailaila aku e huli hoi loa aku ai oia no Seattle.

            Ua lilo hou ae la o Holi Thorton i kapena makai, no ka uwai ekolu no ke pani ana aku ma ka hakahaka o Charles Warren i hoopau ia.

            Ua hoohui ia ae ma ka berita o ka mare o Prof. Henri Berger, ke kumu alakai o ka puali puhi o he aupuni me Miss Clark, ma ka po Poakolu nei.

            Ma ka hora 2:30 o keia wanaao Poakolu i kapalulu mai ai ka Nippon Maru i ke awa lai o Kou nei, ua haalele aku oia ia Kapalakiko, ma ka hora 9 o ka po o ka la 25 o Ianuari.

            Ua huli hoi mai nei ma ka Mariposa o Miss Cecillia Poepoe ke kaikamahine a J. M. Poepoe, mahope o kona kaawale ana aku nei no kekahi mau makahiki no ka hoomahuahua hou ana ae i kona ike ma na aina e.

            Eia makou ke hoopuka aku nei he kuahaua nui i ka Lahui Hawaii o noho nei ma Oahu, no ka ike ana ia Haku Beresford, ma ke ano he malihini kiekie, a ua makemake ia n@ hookupu lei ana aku nona i kona wa e hiki mai ai i anei. Nolaila, e ala like mai ka kakou, a e lokahi ma keia hana maikai.

            Mamuli o ka pupuahulu o ka holo ana mai nei a ke Scandia, ua haalele aku la oia he heluna koa mahuahua mahope.

            Ua hoopiha u ia ae o loko o ka hale keaka Ofum@ ma ka po Poaopno nei, me na poe makakai he nui wale, a ua panee ia mai kekani keaka lealea loa imua o lakou.

            Ma ka po Sabati e hoea mai ai ke Kinau i Honolulu nei, mamuli o kona haule ana iho la no hookahi la. A na manao ia e huli hoi mai ana ke Kamaliiwahine Kaiulani me kona luaui makuakane.

            Ua loaa mai nei lie mau lono e hoohauoli ai i ka manao ma ke Kinau mai nei, e hoike mai ana, aia ke pii mahuahua ae la ke ola kino maikai o ke Kama'liiwahine Kaiulani, a e huli hoi mai ana oia no ke kulanakauhale nei, ma keia po Poaono iho, maluna mai o ke Kinau.

            Ua loaa mai nei he lono maluna o ka Nippon Maru, ma ka la 26 o Ianuari, e haalele aku ai ka moku lawekoa Scandia ia Kapalakiko me na koa kumau no Manila, a ma ka Poaono ae nei i upu ia ai oia e hoea mai ana i anei. O ka Ohio i ka la 28 oia e haalele aku ai ia laila.

            E haawi ia aua he mau kipu aloha i ka Haku Charles Beresford e na koa eneginia, i ka wa o ka mokuahi America Maru e komo mai ai no loko  o ke awa, ma kai o Kakaako. e like me ke kulana adimarala ana e paa ana. O na pukuniahi nunui o ka Repubalika Hawaii, ke ki ia ana.

 

OLELO HOOLAHA.

 

E ike auanei na kanaka a pau, owau o Mr. S. E. Wooley, ke Konohiki o Laie, Oahu. Eia maluna e kuu aina he mau holoholona komohewa 1 Bipi (k) eleele, pookeokeo, ua poomuku na pepeiao, i kuniia i ka hao (?) ma ka uha hope hema; a me 1 Lio (w) hulupala, aole i laka, kiko keokeo ma ka lae, aole i kuni ia. Nolaila, ka kauoha ia aku nei ka mea a mau mea paha nona keia mau holoholona e kii koke mai iloko o na la he 15, e hoo maka ana mai ka la 30 aku o Ianuari 1899, me ka hoihoi pu mai i ka'u mau dala liko no keia hoolaha ana a me ka uku o ka hele ana maluna o kuu aina. A i na aole e kii ia mai ana a hala na la he 15 e lilo loa no keia mau holohol@ na ia'u.

            S. E. WOOLEY.

            Laie, Koolauloa, Oahu, Ian. 28 '99.

            jan 30 - 3wk dly & wkly.

 

HOOLAHA HOOKAPU KAI LAWAIA.

 

            Ke papa a hookapu loa aku nei maua i na kanaka o kela a me keia ano, aole e hele wale e lawaia ma na kai o Lualualei a me Nanakuli, a me ua nuku wai e pil@ ana i ua mau kai nei i oleloia. A ua hookohu pono aku maua ia Paikai (k) i hope a i Luna Nui no maua, e malama i ko maua mau pono a me na pomaikai ma ua mau ka nei i oleloia, a ua loaa i hope nei o mau ka mana, e ohi mai i na Auhau o ka poe e makemake ana e loaa ke kuleana lawaia ma ua mau kai nei i hoike ia.

            A o ka mea a mau mea e kue ana i keia, he mana ko ua hope a Luna Nui @ei o maua e honu a e hana aku e like me ke kanawai.

            O ma ua iho ma ka oiaio.

            D. N. POINALO,

            M. K. LALEO.

            Na ana o ke kai lawaia o Lualualei a me Nanakuli.

            Waianae, Oahu, Ian. 31, 1899.