Ke Aloha Aina, Volume V, Number 6, 11 February 1899 — Page 5

Page PDF (861.92 KB)

This text was transcribed by:  Kaanana Akima
This work is dedicated to:  Kilohana Silve

KE ALOHA AINA,

POAONO, FEBERUARI 11, 1899.

-------

E KA LAHUI E MALIU MAI.

-------

            Ma ko makou kulana he waha olelo no ka lehulehu ke ku nei a hoike aku me ka manao paa naue ole mamua o ke  kaha kakoo, a hoonaauao aku hoi imua o oukou e ka lahui.

            Oiai, ua loaa mai ia makou ka mea oiaio mai kekahi mau Hawaii oiaio ike nuiia iwaena o ka lehulehu, a ua hope ole no hoi makou ke hoike ae i ko laua mau inoa, a i maa, a kamaaina hoi i ka hana halekuai lole no na makahiki lehulehu.  Oia no o Moses Palau a me Edward Hanapi.

            Nolaila, ke haawi nei makou i ka paipai ana iwaena o ka lahui, hui pu ae me laua, a e komo pu aku hoi ma na hana e hoowaiwai ai ia kakou iho mamua hoi o ko kakou kiloi aua i ka pomaikai ia hai.

            Ke hoike nei laua ma ka laua hoolaha penei:

            O ka mea lawe kuleana a mahele e hoemi ia no na mea kuai ia lakou he 5 pa-keneka ka emi, nolaila, i na elima an manawa e kuai ai o ma ua halekuai ala, au e hoolei i kau elima dala, alaila, ua like me $86.25 ma kou waihona i ka makahiki.  A malia paha o loaa he 8 keneta ka puka o ke dala hookahi i ka mahina, alaila, ua like ia me 40 keneta e loaa ia oe iloko o ekolu mahine i ka piha ana o hoohina makahiki ua loaa i kela mau dala $5.00 au i hookomo ai he $1.60, a hui pu ia hoi me na uku emi o elima (.05) pa-keneta, ua like ia me $7.85 ka puka ma kou aoao.

            Ka makou e kauleo aku nei i hookahi umauma i hookahi manao, e waiho na olelo waiwai ole a hookahi no mea nui o ke kakoo kekahi i kekahi he oi loa aku ko kakou pono pakolu oi ae mamua o ko kakou hoowaiwai ana aku ia waho a ka, e ike mua iho kakou i ko kakou hale ponoi mamua o ka hoomaemae i ko hai pono.

            Nui ko makou hauoli no ka ikaika o keia a au Hawaii oiaio o ka Aina a ina he nui a he mau haneri e like ae lana iwaena o ko kakou lahui ponoi, alaila, ola ka aina ola pu me ka lahui.

            Nolaila, o ka manao o ka poe naauao, aole no e loaa mai na pomaikai ke ole e hana me kou ikaika a pau.  E kamailio hou aku ana makou maluna o keia kumuhana nui i na wa a pau.

-------

            Ma ke kakahiaka Sabati nei, ua hele ae he mahele koa mailuna mai o ke Seandia malalo o ka hoomalu ana a kekahi Kakiana no ka huli ana i na koa Amerika oia moku i koe iho mauka nei o ka aina, a he lehulehu wale o lakou i loaa a hoihoi ia no luna o ka moku.

-------

HOOKUI KA PEKINA ME KA MOKUKAUA IAPANA AMAGI.

-------

            Aole e hoea mai ana ka Pekina ma keia Poaono iho, Feberuari 11, elike me ka hoike a kona papa kuhikuhi manawa, aka, e haule aku ana oia he mau la mamua o kona hoea ana mai ia nei.  O ke kumu o keia haule hope ana, mamuli no ia o kona hookui ana me ka mokukaua Iapana Amagi, ma ka po o ka la 16 o Ianuari, mawaho ae o Ichiesaki, apana o Kii.

            He po pouli loa keia, aole hoi i ike aku kekahi i kekahi i kekahi a hiki i ka hookui ana.  O kahi a ka Amagi i hookui mai ai, mawaenakonu no ia o ka Pekina, a ua hoopoina ia aku he 50 kapuai o kona palekai me ke kiola ia ana o kona waapa helu 3 iloko o ke kai me ka opaha pu ana he ekolu mau papaa hao o kona aoao.

            Ua haawi kokeia aku ka hoike i na ohua o ka Pekina no keia ulia poino me ka haawi pu ia aku o na mea hoohana no ka hoop keʻe ana i ko lakou mau ola, aka, ua hoao no nae ka Pekina e hookomo iloko o ke awa o Kobe Iapana, me ka poino ole, ma kekahi kakahiaka ae, a ia ahiahi i holo loa aku ai oia no Hongkong me ka hookau ia aku iluna o ke alakuki moku no ka hooponopono ana i kona mau wahi i poino.

            O ka nui o na poino o ka mokukaua Amagi aole ia i maopopo loa, aka, ua manaoia no nae, aole i kukonukonu loa.  Ua kipa aku ka Amagi i ke awa o Kushimoto a telgarapa mai la i Kobe, no ka huli ana i ka inoa o ka moku i hookui ai me ia ma ka moana a me ka nui o kona poino, a ma keia i maopopo i oke ai i na moku a elua ko laua mau inoa pakahi, a i pakele mahunehune ai hoi mai ka iho ana aku no lalo o ka opu o ka moana.  O keia na lono i loaa mai nei maluna o ka American Maru.

-------

MAKE ILOKO O KE KAI.

-------

            Ua make maloko o ke awa ae nei, he haole nona ka inoa Hansen, he kamana no luna o ka mokupea Hoku o Rusia, i kona wa e auau ana me kona mau hoaloha ma ka la Sabeti nei ua lele aku oia no loko o ke kai e auau me elua o kona mau hoa aukai, aka, oiai no nae lakou e auau ana, ua nalowale hihiwawe iho ia o Hansen.  Ua hoomaka koke aku na luina, elua e huli ia Hansen, a lono aku la oia, ua make ma ke alapii o ka moku maloko o ke kai.  I kela Poakahi i lawe ia mai ai kona kino no uka nei o ka aina a kanuia aku la ma ka ilina o Makiki.  He mai puuwai kona kumu i make ai pela ko hooholo a ka aha koronero.

-------

PUMEHANA KA HOOKIPA IA ANA O KA HAKU BERESFORD.

-------

            Ua kipa mai la a hala aku la no Amerika Huipuia ka Haku Charles Beresford ma kona alahele huli hoi no ka home, mahope hoi o kona kaawale ana mai kona one hanau mai no ka huli ana i pono no ka poe oihana kalepa; maluna mai o ka mokuahi Amerika Maru.

            He malihini kiekie oia na ka lahui Beritania, a ua haawi aku hoi lakou i na hookipa pumehana ana iaia.  Ma ka hora 11 o ka Poalima nei, i lele mai ai oia me ka ukali ana a Komisina Beritania Kini, a hoi loa aku la no ke keena Kanikela o Beritania, ma Muolaulani.  Malaila, e kali mai ana he mau kupa Beritani, a heluhelu mai la o Kauka Makipine he palapala hoalohaloha nona, a ua panai aku hoi oia i na hoomaikai ana me ka ohohia nui.

            Ma ia auina la, ua lawe hele ia aku oia e hoomakaikai iuka o ka Pali.  I ke ahiahi ana iho, ua haaia ae he anaina ike nui nona ma ka home no o Komisina Kini, a he mau haneri hoi o na lahui like i kipa aku e ike iaia; a ma ka hora 9 o ke kakahiaka Poaono nei, i haalele mai ai oia i ke awa o Kou nei mahope o kona hookipa hanohano ia ana, ua hooppuka ae la oia, e hoea hou mai ana no oia ianei, ma ke kau hooilo ae nei, me ka lawe pu ana mai i kana wahine, ka Lede Beresford no Honolulu nei.

            He nui na hana wiwo ole a ka Haku Beresford e paa nei maloko o ka moolelo o Beritania, ma na kaua moana a me aina, a ua nui hoi na manawa ana i hoopakele ai i na ola o na aliikoa kiekie o Beritania ma Aferika, no ia mau hana wiwo ole, ua loaa iaia he mau kea hoo hanohano.

            O kekahi o kana mau hana wiwo ole, oia no ke kipoka ia ana o ke kulanakauhale o Alexandria, e na mokukaua Beritania.  Ua komo aku ka mokukaua Beretania Condor e noho kapena ia ana e ua Haku Beresford la, malalo pono o na papu o ka poe Aigupita, a mamuili o ka haahaa o ua wahi mokukaua la, ua hiki ole i na pu a ka enemi ke hoopino mai iaia, a nana hoi i ulupa aku i ua nalu la, a ua haawi mai ka Adimarala kiekie o na aumokukaua Beritania i na hae hoailona e hoomaikai mai ana i ke Condor no kona wiwo ole.

            O ka ekolu iho la keia o kona hoea ana mai i Honolulu nei, o ka lua o kona hiki ana mai i keia kulanakauhale, maluna no ia o ka mokukaua o ke Duke o Edineboro i kipa mai ai i keia kulanakauhale i ka wa o Kamehameha V e noho mai ana no keia mau paemoku.

            Ua hopuia o J. Lynch, he luina no luna o ka mokuahi Scandia no ka hoopae opiuma ma ka hora 10 o ka po Poaono nei.

-------

KA MOKUKAUA OREGONA.

-------

            Ua hoea mai la mawaho o ka nuku o Mamala ma ka hora 2 o ka la Sabati nei, ka mokukaua Amerika Oregona kekahi o na kaeaea nana i hoopoino aku i na aumokukaua Sepania malalo o Adimarala Cervera, ma kela hoouka kaua i malamaia mawaho aku o Santiago ma ka I o Iualai, o ka makahiki i hala aku la.

            Ua haalele aku oia i ke awa o Callao, ma ma ka la 11 o Ianuari me ka hookaulua ana he elua la ma ka mokupuni Galaegos no ka hooili nanahu ana.  ua kipa ae oia ma Hilo, ma ka Poaono nei, no ka hoolele ana aku he ekolu ohua, mahope o kona ku ana malaila no kekahi mau hora, ua holo loa mai la oia no Honolulu nei.

            Aole oia i komo mai iloko nei o ke awa, ma ke Sabati nei, ma muli o ka papau loa o ke awa, a e noho ana no oia mawaho o ka nuku e hooili nanahu ai.

            O ka nui o na aliimoku a me na kanaka o ka Oregona ma kahi no ia o 500 me 60 koa marina.  O kona moku lawe nanahu Scindia a me Iris, he moku lawe wai, eia no laua ke ukali mai nei mahope ona, a e kipa mua awe ana laua ma Hilo no ke kii ana aku i na ohua a ka Oregona i haalele aku nei ilaila.

            E hookaulua iho ana oia maanei no kekahi mau la a holo loa aku no Manila.

-------

HOOKUI HE KOA AMERIKA ME KE KAAPIO.

-------

            Ma ka Poaono nei ua halawai iho la he koa Amerika me kekahi ulia poino ma o ka hookui ana me ke kaapio o Joe Kalana ma ke kihi o alanui Pauahi a me Konia.

            O Joe Kalana mauka mai oia o ke alanui Konia, a hoohuli ma ke alanui Pauahi, no Waikiki, a o keia haole koa hoi ma ka alanui Pauahi, a e holo pololei ana no Ewa, maluna o kekahi kaa haikikala aka i kona hoea ana nae ma ke kihi ua hookui aku la kona opu me ke kolo o ke kaa a haule aku la oia no lalo o ka lepo.

            Ua hoihoi ia aku ke koa poino no luna o ke Scandia, a ma ka hora 10 o ke Sabati nei i haalele mai oia i kela ola ana.  E malamaia aku ana he aha ninaninau ma keia mua iho.

-------

            He nui na hana hoohaunaele a ua koa Amerika o ke Scandia i ikeia ma ka po Poaono nei.

            K keia la i hoomaka ai ke Kinau e holo ma kona papa kuhikuhi manawa hou ma ka hora 8 o keia auina la, a na pau hei kona holo ana i ka hora 10 o ke kakahiaka.

-------

PALAPALA AELIKE.

-------

            O keia malalo iho na hoakaka ana e pili ana no ka poe e makemake ana e lawe mahele iloko o ka halekuai o ka Heiau o na Paikini, a Messrs E. Hanapi a me Moses Palau e hana nei no ka pomaikai o na poe Hawaii, penei:

            O na poe no lakou na inoa malalo nei, ke ae nei e lawe i na mahele iloko o ka Hui Hawaii Kuai Lole.  Ua hoohui ia keia Hui Kuai Lole malalo o na kumu i hoakaka ia penei:

            O Messrs. Edward Hanapi a me Moses Palau, he mau kanaka ua ike kukohonu i keia oihana iloko o na makahiki lehulehu, i ka hana kuai lole, a e lilo laua i mau Luna Nui no ka makahiki mua.

            O ka huina waiwai io o keia Hui he $18,000, a e maheleia he 3,600 mahele ma ka $5.00 o ka noho (share) hookahi.

            O na waiwai o ka Hui, e kuai ia no i na poe lawe mahele he 5 pakeneta ka emi i ko na poe e ae.  E pani ia no na Buke o ka Hui no ka helu ana i na waoiwaio i ka piha ana o ka makahiki, a e mahele ia no na puka i na poe lawe mahele a pau.

            O na poe lawe mahele, e halawai lakou i hookahi manawa, e halawai lakou i hookahi manawa i ka makahiki no ke koho ana i mau Luna Nui me ka mana piha e lawelawe ina hana a pau o ka Hui a me ka makaukau pu ia oihana no ka makahiki mahope iho e na poe lawe mahele.

            O ka koho ana a na poe lawe mahele o akahi hapakolu, ua lawa ia no ke koho ana i na Luna Nui.

            O na Luna Nui i koho ia he mau kahu malama waiwai ia no na poe lawe i na mahele kuleana me ka mana maluna oia oihana.

            Edward Hanapi a me Moses Palau, he mau Luna Nui laua no ka makahiki mua, a mahope aku e koho ia no na luna a poohana ma ke koho ana a na poe paa mahele kuleana ma ka wa halawai.

            E hoolaha koke no na Luna Nui i ka lohe i na poe paa mahele i ka manawa halawai o ka hui hookahi pule mamua ae o ka manawa halawai.

            O makou ke ae nei e uku i na uku i kakau ia ma ko makou mau inoa pakahi i ka hui i olelo ia mamua ae o ka la i o Maraki, 1899,

            Inoa......Helu......Manele.

-------

            Ua lawela mai nei e Geo. C. Beckly ka papainoa o ka mokupoino Nomad, no ka haawi ana akueia Kanikela Haywood.  O ka loihi o keia papa inoa he umi kapuai, lauia he hookahi kapuai me ka hapa.  Ua hanaia ke inoa iluna o kekahi laau oolea me ka wai ia i ke gala.  I ka wa i lawe ia mai ai o na papainoa la mai ka moku mai na uhi pu ia me ka pioeoe, he hoike maopopo hoi no kona paiaiewa ia ana iloko o ka moana no kekahi manawa loihi loa.