Ke Aloha Aina, Volume V, Number 7, 18 February 1899 — Page 6

Page PDF (819.88 KB)

This text was transcribed by:  Audrey Matsuoka
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

6          KE ALOHA AINA, POAONO, FEBERUARI 18, 1899.

 

HE MOOLELO WALOHIA

-:NO-

ALANADELA

 

@a Wahine Hoopahaohao o ka Aahu Keokeo.

- A I OLE -

Ka Loea Hookani Pila Hapa o ke Kulu Aumoe.

            O, e Alanadela, ua ike no au, ua aloha oe ia'u, aka, aole nae e hiki ia oe ke kaohi mai ia'u e noho iho, oiai, e hoomaewaewa ia aku no auanei ka kaua mau lei ma keia mua aku, nolaila, e kuu aloha, mai aua ia'u e noho iho ihope nei, no ka mea, aole e hiki ke moe pono ko'u po a hiki hoi i ka wa e haule pio ai o ko'u mau enemi malalo o ko'u mau kapuai.

            I keia manawa hoi i ike ia aku ai ua Walata nei i ka lele ana aku a huki ae la @aia a hoonoho iho la maluna o kona uha me ka holoi ana ae i na waimaka e kiheahea ana ma na papalina o kana aloha.

            A meka puuwai wiwo ole, huli ae la ua Walata nei a pane aku la i ke kanaka aoo me ka leo kuoo penei:

            E Kaisa, ina he manao kanalua kou, ua hiki loa ia oe ke noho ihope nei me na lede, a e hookuu mai ia'u hookahi e @ele aku e hooko i ko'u makemoke ina no ka make, ua hiki no aole ia he mea na'u e hopo@ hopo ai.

            Pii koko ae la na helehelena kaumaha maluna o ke kanaka aoo, no kana Magarita a me ke aloha no kona haku manao paakiki e hele hookahi nei.

            Nolaila, me ka hookaulua ole, hooholo iho la oia, he oi aku no ka pono e hahai aku no oia mahope o kona haku, ina no kona lanakila, e noi koke aku no auanei oia i ka lima o Magarita, ka mea hookahi a kona puuwai i aloha ai, a e hele ana hoi oia e hookau aku i ka hoopai maluna o ua poe la nana i hoomainoino mai i kana Magarita.

            E Walata e haliu mai oe i ka'u mea e ka kamailio aku nei, aole he manao kanalua iloko o'u no ka hele pu ana mahope ou i na no ka lanakila a make paha, nolaila, e hoomanao iho ma kau wahi e hele ai owau pu no malaila.

            I keia manawa no i ikeia aku ai ua Walata nei i ka lalau ana aku i na lima o ke kanaka aoo, a haawi iho la i na lulu lima pumehana ana me ka puana ana ae:

            E Kaisa kuu hoahele i alo pu ai iloko o na inea o ka huli ana i ka'u mea i aloha ai i na la i hala aku la.

            Ua kuhi au e hookuu mai ana oe ia'u e hele hookahi aku mahope o na kukoia ana a ko'u manao, aka, ke ike nei au ua kuhihewa loa ia upu ana.  Nolaila, e hoomanao @a ka uhi ana mai o ka po, e haalel@ iho ai kaua i ke kakou home aloha nei, a hele aku hoi ma ka kaua huakai pohihihi o ke ola a me ka make.

            A i keia wa aia na waimaka o ka kaua Alanadela a me Magarita ke hiolo makawalu la ma ko laua mau papalina.

            I ka ike ana o Alanadela, aole e hiki iaia ke kaohi aku i ka uilani ana o na manao punikoko o kana aloha, ua owaka ae la kona waha a pane mai la penei:

            E kuu Walata, aole maua e hookuu aku ana ia olua e hele kokoolua ma keia alahele pohihihi, aka, o maua pu no kekahi e hele aku ana me olua, a ina he huakai no ka poino, ua poino like no kakou, aka hoi, ina no ka lanakila, aohe he mau olelo ana malaila,

            Ua pono, wahi a Walata i hooho ae ai, o kakou like io no ke hele, a e lilo olua i mau pailata no ka kakou huakai e alo aku ai i ke ehuehu, oiai, ua ike olua i ka punana o na ilio kawau o na kuahiwi o Sekotia e noho nei.

            I ke kuu ana iho o Walata i kana kamailio ana, oia no ka wa i hoi aku ai o kela a me keia no ko lakou mau rumi pakahi no ka hoomakaukau ana e hele aku ma keia huakai weliweli.

            A i ka nalo ana aku o ka la ma kela aoao o ka poepoe honua, a i ka wa hoi a na eheu o ka pouli e halii iho ana maluna o ua mau kuahiwi la, aia hoi, ua ike ia aku la i ka lalau ana o na lima o Walata ma ka wehe ana aku i ke pani o kekahi pahuku nui iloko o kona rumi, a wehe ae la, a ia manawa i ahuwale ae ai oloko o ua pahu la, me ka ike ia aku o kekahi mau kapa kila he lehulehu @ kakau mai ana ma ka paia o ua pahu ku la.

            I kahamama ana ae o ua pahu la, oia koke no kona wa i kahea aku ai kona mau hoa no ka akoakoa ana mai, a he mea oiaio, ua hooko koke mai la kona mau hoa, iloko o na sekona pokole wale no, aia lakou ke ku la ma ka aoao o Walata.

            I keia wa no i lohe ia aku ai ka leo o ua Walata la i ka pane ana mai i kona mau hoahele, penei.

            E o'u mau hoahele o keia huakai weliweli a kakou e alo aku ai, e haliu ae ko oukou mau maka no loko o kela pahu ku, ae wae i mau kapa kila no oukou, no ke pale ana aku i ko oukou mau kino mai ka hoopoino ia @a mai e na maka o na pahikaua a me ua koi kaua a@ka enemi.  E wiki a mai hookaulua, no ka mea, ke nee mua nei na hora me ka hikiwawe.

            I ka hookuu ana iho o ke k@a opio i kana kamailio ana, oia koke no ka wa o Alanadela i ukali ia e ke kanaka aoo a me Magarita, no kahi a na kapakila e waiho ana, a wae iho la i na kapa i kupono ia lakou.

            No kekahi mau minute ka wae ana o ua mau lede nei a kaua me ke kanaka aoo, aia hoi, ua lawe mai la lakou i na kapa kila a lakou i makemake ai.

            A ik a loaa ana o na kapa kila o ua mau eueu nei, oia no ka wa o Walata i lalau hou aku ai he pani o kekahi pahu okoa aku a wehe mai la, a ike ia aku la hoi na pahikaua like ole e waiho mokaki mai ana.

            I ka hamama ana ae o ke pani o ka pahu, oia no ka wa i lohe ia aku ai ka leo o Walata i ka puana ana ae penei:

            E o'u mau hoa, ua loaa aku la ka oukou mau kapakila, aka, aole uae he waiwai o lakou, ina aole he mau pahikaua i ko oukou mau lima pakahi e kue aku ai i ko oukou wa e hoopoinoia mai ai.  Nolaila, e wae i mau pahikaua na oukou mamua o ko kakou haalele ana iho i ka home nei.

            Aale he leo i pae aku mai kona mau hoahele, aka, ua ikeia aku la nae lakou e wae ana i na pahikaua e waiho mokaki ana iloko o ka pahu, a lawe mai la hoi kela a me keia i kana pahikaua i manao ai, ua kupono iaia.

            I ka loaa ana o ka pahikaua a na mea a pau, oia no ka wa i @ue mai ai o Walata he mau palekaua mai loko mai o kekahi pahuku, a haawi pakahi mai la i kona mau hoa.

            A i ke@a manawa i hoi aku ai kela a me keia no ko lakou mau rumi pakahi no ke kahiko aua ia lakou iho me na kapa kila, a no kekahi mau minute wale no keia nalo ana aku o lakou, aia hoi, ua oili mai la lakou mai ko lakou mau rumi pakani mai, a o ko lakou kulana o na minute i hala iho la, ua loli ae la ia a he mau naita hoi o ke kapakila, a ma ko lakou mau lima hema hoi na palekaua.

            I ka makaukau ana o @a mea a pau, oia no ka wa o Walata i ki@ aku ai a lawe mai la he eha mau lio no lakou, a oia no hoi ka wa o na mea a pau i kau ae ai maluna o ko lakou mau lio pakahi, a haalele iho la i ko lakou home iloko oia pouli nui no ka heana o na powa ka pahu hopu, no ka hooko ana i ka iini o ko Walata puuwai.

            Aia ua mau hololio la ke kuupau la i ka holo o ko lakou mau lio, ke pii la iluna o na puu a ke iho la ilalo o na awawa, a ua lawe ae hoi o Magarita i ke pailaka ana i ka lakou huakai.

 

            Mamuli o ka ikeia ana o ka hemahema o ka haole nana mokuahi hou mawaho o Laeahi, ua pani aku la o Christian ma kona wahi.

 

OLELO HOOLAHA.

            E ike auanei na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hoolaha aku nei au, ua nalowa@e ia kuu lio (k.) puakea, haokuni, [W.] ma ka uha hope aoao akau, ma ka la 12 o Feb. 1899.

            He ekolu wawa@ eokeo, elua mahope, hookahi mamua, ma ka wawae hema, a he keokeo ma ka lae.  O ka mea e loaa ai, a hoihoi mai ia'u ma Kunawai, e loaa no iaia ka uku makana o umi dala. ($10@00.)

Owau no,

J. KUAKAULA.

 

Nuhou Kuwaho.

            Maluna o ka mokuahi Ausetelia i loaa hou mai ai ia makou na nuhou o na aina mamao, a no ka pomaikai o ko makou mau makamaka heluhelu ke hoopuka aku nei makou me ka awiwi nui, penei:

KA HOIKEIKE NUI MA KAPALAKIKO.

            Kapalakiko, Feb. 5.  O ka hoikeike nui o na Mokuaina Pakipika, e malamaia ana ma Kapalakiko i ka 1901, a oia aku ana hoi kekahi hoikeike nui e haawi ia ana.

            O kahua o keia hoikeike nui e ku ai aole i maopopo loa, aka, ua manaoia nae maloko no ia o ka Paka Ipuka Gula, a ma kahi o $2,000,000 na hoolilo no ka lawelawe ana i keia hana nui.

UA MANAOIA E ULU MAI ANA HE PAONIONI.

            Parisa, Feb. 7.  Ua manaoia e ulu mai ana he paonioni ana mawaena o Amerika Huipuia a me Iapana ma o kona kokua ana i na poe Pilipine.  O ka manao keia o Debats, aka, aole nae oia i hoike ae i na kumu ana i manao ai eia o Iapana ke hoopae malu nei i na lako kaua.

MOKUKUNA UUKU NO MANILA.

            Kapalakiko, Feb. 6.  Ua hala aku @a no Manila, kahi mokukuna uuku Bessie E. Stevens, nona ke kaumaha o 40 tona.  Aia oia malalo o ka hookele ana a Kapena Ben Hanver, a e lawe ana he elima luina.  He huakai loihi loa keia na kekahi wahi moku uuku, aka, ua manao no nae o Kapena Hanver e kipa aku ana oia ma Honolulu, Guam, a malia paha i na mokupuni Carolines.  Ma ka hana ana pel@, e loaa ai ia lakou lako ai, a e hoopauia ae ai kekahi mau uluhua o keia huakai loihi.

            He 40 tona waina Kaleponi maluna ona, a ua manao kona kapena e loaa ana iaia he kumukuai maikai no lakou ma Manila.  Ua koho ae o Kapena Hanver iloko o eha mahina oia e holo ai a hiki i Manila.

KA MOKUKAUA BUFFALO.

            Wasinetona, Feb. 2.  Ua hoea aku la ka Buffalo i Manila i keia la.  Mahope o kekahi huakai holo loa mai Nu Ioka aku a hiki i Manila iloko o 54 la.  Aia maluna ona he 700 luina no ka pani ana makahi o na luina o na mokukaua o Adimarala i pau ko lakou manawa hana.

            E hooliloia aku ana oia i moku lawekoa a me hoolako no na mokukaua mawaena o Manila a me Kapalakiko iloko o kela a me keia ekolu mahina.

KA NUI O NA MA'I MA MANILA.

            Manila, Ian. 31.  O keia malalo iho nei ka hoike ma'i no ka pule i hala iho la, taifuda fiva 56, malaria fiva 365, hikoko 70, na ma'i like ole e ae o ka opu 196, ma'i fiva ma ka opu 34, hoeha ia a me na palapu e ae 117, samola poki 50, na ma'i like ole e ae 250 huina o na ma'i a pau mawaena o na pualikoa ma Manila he 1,138.

 

UA HALA O HON. A. P. KAPAEHAOLE.

Mr. LUNAHOOPONOPONO:

Aloha oe:

            Ua haalele mai i keia ola ana ka mea hanohano A. P. Kapaehaole ma ka hora 8, o ka po o ka la 7, Feb. 1899, ma kona home noho ponoi ma Halawa Mokupuni o Molokai, a ua waiho iho oia mahope nei, kana wahine mare, he kaikamahine, a me na moopuna, e noho u aku ma keia aoao me ke aloha kupouli nona.

            He kamaaina oia no ka lehulehu i kipa nui mai ma keia aina mai na alii hanau o ka aina a hiki i ka mea haahaa, he puuwai hamama o ka lokomaikai, he heahea.  Ua hala ua na@o, ua pau kona hanu ana i na ea oluolu mai kona hanau ia ana e kona luaui makuahine ma ka A. D. 1854.  Ua piha iaia na makahiki he 45 a kuu aku la ka luhi.  Ma Halawa nei no kona wahi i hoonaauao ia ai ma na lala o ka ike heluhelu, kakau, a pela aku, a ma Honolulu kahi i ao ia ai i ka olelo Beritania.

            Ua noho kumukula oia ma Halawa nei i kekahi mau makahiki, a ua holo balota lunamakaainana i kekahi mau makahiki.  Ua lokahi ka hapanui mahope ona, a koho io ia oia, i wahaolelo iloko o ka Ahaolelo Kau Kanawai, no eha Kau ana i lawelawe ai no ka pono o ka lehulehu.

            O ka hope loa o kana mau hana i lawelawe ai, oia no kona noi ana i ka Aha Hookolokolo Kiekie i laikini loio pih@, a ua loaa no iaia ia mea.  Ma kekahi manawa o ka makahiki i hala iho la, ua loaa oia i ka ma'i nana i hoomailo i kona kino, ua huli nui oia i kahi e loaa ai ke ola i @a kauka haole ma Honolulu, aole no i loaa mai ka maha, ua ho@ i na laau Hawaii, aole no a hiki wale i kona hoomaha ana aku la.

            He aloha aina oiaio mailoko a waho, he manaolana mau no kona aina hanau, ka Moiwahine a me ka lahui.

Owau me ka oiaio,

W. A. KIHA.

Halawa, Molokai. Feb. 9, 1899.

 

            Ke komo pu aku nei KE ALOHA AINA i na kumakena pu ana me ka ohana o ka mea i hala, me ke n@i ae i na La@i e hoomama ae i ko kakou mau kaumaha.

 

            Ua makemake ia na Helu 1, 2, a me 3 o ka Buke Moolelo "Ka La o Hawaii" e ka ona o ia buke; nolaila i@a ua loaa kekahi o keia mau helu a@ la i na makamaka, a i makemake ole hoi no ka hoopiha pahu wale iho no, alaila, e loaa no ia oe ke 2@ keneta o ka buke hookahi.