Ke Aloha Aina, Volume V, Number 8, 25 February 1899 — Page 7

Page PDF (855.11 KB)

This text was transcribed by:  Mike Mccurdy
This work is dedicated to:  Molly McCurdy

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA   POAONO, FEBERUARI 25, 1899             7

 

HE KAAO KAILI PUUWAI

-:NO KA:-

UI MINEWA.

-:A ME NA:-

Kaikunane Eiwa

 

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu

a i ole na Keiki i Hoehaehaia

 

Kakauia no KE ALOHA AINA

 

O MINEWA ILOKO O KA EHAEHA.

            Auwe, ke kanaka opio a ka ui nui wale, e hoohihi no ka honua nei i kou nani ina lakou e ike lihi ana ia oe, a e haule no na puuwai kupaa ke ike mai i kou ui, a ina o oe ke hoa e hele pu ai, aole e ike nei ili i ke anu o ke kai.

            I ka hooki ana ae o ke kaikama hine opio i kana hooheno ana, ua noonoo iho la oia i kana hana pono e hana aku ai no ke kanaka opio poino.

            A no kekahi mau minute loihi loa ko Minewa ku mahe ana me ka maopopo ole o kana mea e hana aku ai no keia kanaka opio e moe lolii nei iloko o ka pahu.

            Aka, i ka hope loa, ua hooholo iho la oia, he mea pono nona ka hoala ana aku i keia kanaka opio malihini, a e haawi aku i na kokua e hiki ana iaia ke hana aku.

            Ua hoomaopopo pu iho la oia, aole ia he keiki no ke kulana haahaa aka, me he mea la, he moi opio oia no kekahi aupuni mamao, no ka mea, aia ma kona umauma e anapanapa ana he mau kea daimana, a o kona kahiko e aahu ana he hihiu loa ia, a i loaa nui ole i na poe o ia au i hala kau la, a koe wale no hoi na poe koikoi o ka honua nei.

            A i keia manawa no i ike ia aku ai na lima o ka kaua Minewa i ka lalau ana iho me ka palanehe ma ke poo o ke kanaka opio a hooluliluli malie ae la me ka hoopuka ana ae ia keia mau huaolelo:

            Ei nei e moe lohi hei, aole paha ou hoomaopopo ae le, aia ka la iluua, a ua a'e hewa mai nei hoi oe i ko hai kapu.

            A i ka hookuu ana iho o ka kaua Minewa i kana kamailio ana, oia no ka wa i onioni ae ai ke poo o ka kanahele aukai, a owaka koke ae la kona mau lihilihi me ke ano hikilele, a kaulona mai la maluna o ke kaikamahin@ opio.

            A h@l@ ae la he manawa loihi o ka h@ka pono ana mai o na onohi maka poniponi o ua kanaka opio nei maluna o na helehelea@ o Minewa, ua ikeia aku la ka pahola ana ae o na @@@aka hooh@no maluna o kona mau papalina, a owaka ae ia hoi kona lehelehe a pane mai ia me ka olu waipahe, penei:

            E ka ui nohea o ke kulu kakahiaka, e kala mai ia'u, ina ua komo hewa mai au iloko o kou kapu, oiai, aole au i manao hana pela, aka, na na ale kawahawaha nae o ka moana i lawe mai nei ia'u keia aina malihini.

            Nolaila, e ae mai ana anei oe e kala ae ia'u no ko'u maha@i ana mai nei i kou kapu.

            Ua kala ia oe, e ka ui o na ui, wahi a Minewa i pu na aku ai me ka minoaka hoohie ana, a nolaila, mai hookaumaha i kou noonoo no ia mea, a e oluolu ana anei oa e hoike mai no ke aha ke kumu i hoea mai ai keia mau kaulahao nunui a me na kupee hao a'u e ike nei maluna o kou kino opiopio, ua lawehala anei oe?

            Na keia mau olelo a kae kaikamahine opio i hoopau ae ia ka ula ohelohelo maluna o na papalina o ke kanaka poino, a ikeia aku la hoi kona poo i ka luliluli ana ae, a pane hou mai la me ka nahenahe malie:

            Aole, aole au he kanaka lawehala me keia ilihonua, aka, na ka manao lili i hookomo aku iloko o kekahi poe kakaikahi i kono mai ia lakou e hoomaewaewa mai ia'u, aka, e oluolu ana anei oe e hoopakele ae ia'u mamua o ko;u huepau ana aku i na mea e pili ana no keia poino i halawai mai me a'u?

            Ae, ua makaukau loa au no kou pono, aka, e hoike mai ia'u, pehea a@ e hana aku ai, i hemo ae ai keia mau kaulahao nunui mai kou lima a me na wawae aku?

            E hapapa iho kou mau lima ma na pakeke o ko'u aahu, a e loaa no ia oe he huhui ki, a me ia mea e wehe ae ai oe i keia mau kaulahao.

            Elike me ke kauoha a ke kanaka opio, pela o Minewa o hooko aku ai, a oia no hoi kona wa i ike ia aku ai i ke kulou ana iho a hapapa iho la kona lima me ke ano hoomanene ma ka aahu o ua opio la, a no kekahi manawa loihi kona hapapa ana, aia hoi, ua loaa iho la iaia he huhui ki.

            A me kekahi ki o loko o ua huhui ki la i wehewehe ae ai oia i na kaulahao o ka mea poino a no kekahi mau minute pokole wale no, ua pau ae la ua mau kaulahao la i ke kaawale aku mai ke kino aku o ke kanaka poino.

            Oia no kona wa i ala mai ai a ku ae la iluna a oili mai la hoi mailoke mai o kona lua paahao i alo hoomanawanui ai no kekahi mau po lehulehu.

            I kona wa i hehi iho ai iluna o ka aeone, oia no ka wa i hoomoh@la mai ai kona lima akau, a lalau mai la i ka lima punahele o ka kaua aloha me ka haawi pu ana iho i na lulu lima pumehana ana me ka puana he i ana ae.

            Nou e ka wahine opio ko'u ale mai, heaha ka'u makana kupono e p@ mai aku ai no kou hoopakele ana ae nei ko'u ola makam@e.

            Na ka olu waipahe o ka leo o keia kanaka opio malihini a me ka pa lupalu o kona lima, i hookomo mai i ka manao hiaai iloko o Minewa, a ikeia aku ia ka pii ana ae o ka ula ohelohelo ma kona mau papalina, a he nani a he ui no hoi e hoowahawaha ole iho ai ke kanapa opio, nolaila, me na minoala hoomahie ana, e hekau ana maluna o kona papalina, lohe ia aku la kona leo i ka panai ana aku me ka luliluli ana ae o kona poo.

            E ke kanaka malihini, mai hookaumaha i kou noonooo no ia mea he uku panai, oiai, o ko'u makemake wale no o ke aloha, aoile hoi o ka mohai.

            I ka hooki ana ae o Minewa i kona leo olu waipahe, oia no ka wa i ikeia aku ai ua kanaka malihini la i ka hopu ana iho i kekahi o kona mau komo lima nani loa e paa ana ma kona manamana liilii o ka lima hema, he komo hoi i okomoia me na p@haku diamana o kona aina hanau, a wehe koke ae la mai kona wahi i kau ai, a me ka leo ohaoha hoi, pane mai la oia:

            E lawe aku e ka nohea a'u e ike nei i keia komo lima opaka i okomoia me na pohaku mak@mae o ko'u aina aloha, aole ma ke ano he mohai na'u ia oe, aka, ma ke ano, o ko'u aloha no ia ia oe.

            I ke kuu ana iho o ka leo o ua kanaka la, oia no ka wa o Minewa i lalau mai ai i ke komolima a me na minoaka e hekau ana maluna o kona helehelena, hookomo iho la ola ma ka manamana eha o kona lima hem@, me ka puana ana ae:

Ke lawe nei au i kou aohe a hoopaa iho ma ko'u puuwai, na ka make e hookaawale ae i ko maua pili aloha ana, alohe hoi he gula, aloha daimana ma ka honua nei nana e hoolilo aku i keia komo lima mai a'u aku

Nolaila, e ke kanaka opio, e oluolu ana anei oe e hoike mai, owai kou inoa a mai hea oe i hele mai ai?

            O Boliana ko'u inoa, a mai ka mokupuni mai nei of Salao au i hele mai nei, ua maopopo aku la no paha ia oe.  Nolaila, e oluolu oe e kala mai ia'u, oiai, ua hele au a mauluulu, a e haawi mai hoi i manawa no'u e hoomaha ai i ko'u luhi o keia huakai loihi.

            Ae, wahi a Minewa i pane aku ai, e hele aku malalo o ua malmalu lua laau e hiamoe ai, a e hele ae hoi au e huli i mau mea ai na kaua.

            I ka pau ana ae o ka laua mau kukai kamailio ana, oia no ka na o ua Boliana nai i lalau iho ai i kaua kaei pahikaua e waiho ana iloko o kona halelana, a kakua ae ia ma kona puhaka, me ka hookomo ana iho hoi i kana pahikaua iloko e kona wa-hi, no ke pale ana aku i na popilikia a pau e hookokoke mai ana iaia i kona wa e hiamoe aku ai.

            A i ka haule ana o Boliana e hialani malalo e kekahi kumulaau nei noua hoi na laia i uhipaa ia e ka lau a i hiki ole i na kukuna wela o ka la ke haule mai, oia no ka wa i huli ae ai o Minewa a hele aku la ma na aekai o ua lae kah@kai la no ka imi ana i mau mea ai e hoopiha ia ai ko laua houpo lewalewa, a ua hoopiha ia hoi na poopoo pohaku me na ia e kela a e keia ano.

            A he mea oiaio, iloko o ka manawa pokole wale no, aia hoi, ua loaa iho la iaia he mau ia e lawa ai ko laua paina kakahiaka, a me ka naau hauoli, hoi aku la oia no kahi a ke kanaka opio e hiamoe ana, me ka ho'a ana he puu ahi no ka hoomoa ana i ka laua mau wahi ia.

            Oiai no nae ua Minewa nei, e nanea ana i ka pulehu i ka laua mau wahi ia, aia hoi, ua hoopuiwa ia ae la o@a i ka lohe ana aku i kekahi halulu ka kapuai wawae, a oia no kona wa i huli aku ai no kahi o ka halulu ana i lohe oi.

            Iloko o kona hikilele nui, aia hoi, na ike aku la oia i ka elemakule nana i hoolei iaia iloko o ka moana, a ma kona mau aoao he elua mau kauwa i like ka eleele o ko laua mau holehelena, me ka nanahu pikumena, a ma ko lakou mau lima pakahi e paa ana lakou he mau pahikaua, a ma ko lakou mau puhaka e lewale@a ana he mau pokaa kaula.

            A i ka ike ana mai o ka elemakule poohina i kona hoa i au pu mai ai i ke kai loa, ana hoi i kiola ai ikoko o ka moana me ka manao ole ae e halawai hou ana laua he alo a he alo, aka, ua hoopuiwa ia ae la oia a pane mai la me ka leo hikilele:

            E ke kaikamahine opio, penea oe i pae mai nei i ka aina nei, oiai, ua haalele aku au ia oe ihope me ka manaolana ole ae e loaa ana ia oe ka lanekila?

 

HE OIA MAU KE KULANA NAWALIWALI.

            He mea ehaeha no makou ka lohe ana mai he oia mau ke kulana nawaliwali o ke Kama'liiwahine Kaiulani e waiho nei maluna o kona wahi moe.  He elua mau kauka e lawelawe nei iaia, oia o Kauka Maina Walters, a he rumatika hoi ka ma'i nana e hoonawaliwali nei i kona kino, a me he mea la, e holo aku ana paha oia i Geremania no ka imi ana i ke ola.

 

MAKEMAKE I MAU HAWAII NO KA HOIKEIKE.

            Ua hoea mai nei mai Kapalakiko mai, he haole nona ka inoa of E. Cook, ua holo mai nei ola i Honolulu nei no ka'huli ana i mau Hawaii akamai i ke kau ko a me ka hoolei kipuka ili ana, a ua makemake pa hoi ola i mau kaikamahine hul@ no ka lawe ana aku ia lakou no loko o kekani hui keaka e p@ni la ma ka hikina i kapala Buffalo @@@ Wild West Show.

 

(Mai ka aoao 6 mai.)

aku ola ia ka lunakanawai o Sanyuan no ke alakai ana aku ia lakou e kipaku i na lahui e maloko oia mau wahi.  O ka pane a ka lunakanawai oia no ka hookomo ana aku iaia a me kona mau kokua iloko o ka hale paahao.

            O ka manao o keia Hui Kalao oia no ka hoohaiike ana aku me ka hana a Yomantze, ma ka hana ana i na hana haihai kanawai.  Ua olelo ae kekahi alakai o ua hui la maloko o hookahi makahiki e noho mana no lakou maluna o Kina, a e kipaku ia aku no hoi na lahui e a pau.

            Ua ike na misionari i ko lakou poino mai na uku makana no ko lakou mau poo, nolaila, ua noi aku lakou i na Kuhina a me Kiaaina no ka malama ana mai i ko lakou mau ola.

            Ua hoopuka ae ka Empera Wahine o Pekina i kana kumuhana e pale aku ai, a koe wale no aia he hoopuni ia o Kina he hapana miliona o na pualikoa o na lahui e @o ke kue ana aku i ke komo kaua ana mai Manchuria, a i ole, mai ke Kaikuono mai o Pechili.  Ua hoopuka ae oia ia Shanghaikuan ma ke ano he kahua poo ia no kona mau pualikoa nui hewahewa, no ka hoakoakoa koke ana elike me ka hikiwawe e loaa ana, ma ka 20,000 kanaka o ka pualikoa hookahi.

 

HAALELE KA PILADELAPIA NO SAMOA.

            I ka hora 2 o ka auina la Poakolu nei i haalele mai ai ka Piladelapia i ke awa pei, a hoohemo aku la no ka nuku o Mamala ma kona alahele no Samoa.  Aole oia e noho loihi ana ma Samoa, aku, e huli hoi mai ana no oia maloko o elua mahina, no ka hoi loa ana aku i Mea Ailana o hooponopono ai i kona mau wahi i ano inoino.  Maloko o elua pule e holo aku ai ka mokuahi Brutus no Samoa me ka piha nanahu no ka Piladelapia.

 

HALELAPAAU NO NA PEPEIAO A ME NA MAKA.

            Ua malamaia ae he halawai a kekahi poe kuonoono o ke kulanakauhale nei, maloko o ke keepa o Haka@ila ma, no ka noonoo ana i ke @@@uiu ana i hale lapaau no ma pepeiao a me na maka ma Honolulu nei, ma ke kekahiaka Poakolu nei.

            A ua hooholo ia ae maloko o laila e lapaau wale ia na poe ilihun@ me ka uku ole, a e hookaawale ia hoi i ekolu la o ka pule no lakou. Eia ke lulu nei kekahi poe no ka holomua o keia hana maikai.

           

            He puali kea@ @e kai upu ia e hoea mai ana i Honolulu nei mai @ e teratia mai, ma keia mau mahina aku.