Ke Aloha Aina, Volume V, Number 9, 4 March 1899 — Page 7

Page PDF (786.08 KB)

This text was transcribed by:  Linda Ching-ikiri
This work is dedicated to:  Aaron J. Sala, "Napo'ona Mahina"

KE ALOHA AINA POAONO, MARAKI 4, 1899.

 

HE KAAO KAILI PUUWAI

:NO KAI:

 

UI MINEWA.

:A ME NA:

 

Kaikunane Eiwa

 

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu a i ole na Keiki i Hoehaehaia

 

Kakauia no KE ALOHA AINA

 

      Mamuli o ka Minewa makemake ole ana e hoike moakaka lea aku, nolaila, ua pane aku la oia i ka elemakule me ke ano huna-huna.

      Na na ale o ka moana i paialewa mai ia'u a hoea mai la i keia mokupuni malihini a'u ho i mahui mua ole ai o kou aina hanau keia. A ke hauoli nei au no ka kaua halawai hou ana.

      A oia no ka wa i ha@wi aku ai ua Minewa la i kona lima akau i ka elemakule no ka l@lu lima pumehana ana, a ua apo ia mai la hoi oia me ke ohohia nui o ka elemakule.

      Aka, no kekahi mau minute wale no keia pahola ana ae o na helehe-l@na hauoli, aia hoi, ua pii koke ae la ka nanaina hai ea o ka piha inaina nui, a @oha mai la hoi kona leo me ke kakana nui:

      E Minewa, e hoike mai no hea mai kela aea haukae e moe mai la malalo o kela kumulaau, a me ka inaina nui huli ae la oia a pane aku la i kana mau kauwa.

      E Ebona a me Kalisa, e wehe ae i na kaula e paa la ma ko olua mau puhaka, a me ia mea e hauhoa aku ai na lima a me na wawae o ke@a wahi ilio kawau, a ina e kue mai ana oia ia olua, e wehe ae i ka olua mau pahikaua, a apahu ae i kona poo mai kona pauku kino aku.

      Na keia mau olelo uahoa a ke ele makule i hoonaka haalulu ae ia Minewa, a me ka hookaulua ole iho, lele aku la oia a kuku@ iho la ma@alo o kona mau kapuai me ka puana ana ae me ka leo i piha i ke kaumaha.

      E kuu hoaloha maikai, e hoopakele ae i ke ola o ke kanaka opio, no ka mea, he @oaloha oia no'u, a ina he manao hoopoino kou iaia, e hoopoino mua mai ia'@ mamua o kou hanaino ana aku iaia.

      I keia manawa no i hapai ae ai ka elemakule i kona wawae akau me ka piha inaina @i a keehi ino @ho la iluna o ka honua me ka hoopuka ana ae.

      O! e Minewa, aohe ou kuleana ma@a mea, aka, owau hookahi ka mea hookahi e noho mana a@a maluna o keia m@kupuni, ka lunaka-nawai nui na@ e hoopakele ae i kona ola, a i oie, e hoomau aku paha i ka hoopai o ka make elike me ka'u i ike @i he pono.

      Aia manawa no i haliu hou ae ai oia i kana mau kauwa a pane aku la me ka leo hookikina.

      E kii aku e ka'u mau kauwa hoo-lohe i kela kanaka opio hookano e moe mai la malalo o kela kumulaau, a e hauhoa i kona mau lima a me na wawae i ke kaula, a i kue mai oia me ka maka o kana pahikaua, e lawe koke ae i kona ola me ka hookakalia ole.

      I ke poha hou ana aku o ka leo kauoha o ka elemakule, oia no ka wa o ua mau kauwa paele nei a ka elemakule i hooko aku ai me ka eleu nui, aka, aole nae i ike ae ka opio malihini i keia poino e hookokoke mai ne iaia, oiai oia e waiho ana iloko o ka hiamoe kulipolipo e hookuu ana hoi i kona mau lala e hooluolu mahope hoi o ka paialewa ia ana e ka moana.

      I ka manawa pokole wale no, ua ikeia aku la ua mau kauwa @a me na pokaa kaula e paa ana ma ko laua mau puhaka, a me ia mea i hauhoa iho ai laua i na lima a me na wawae o ke kanaka opio, e hooko ana hoi elike me ka makemake o ko laua haku puuwai eleele.

      A i ka ike ana ae o Minewa, ua lilo kana mau uwalo ana i mea makehewa loa, a oiai no hoi ke aloha e iniki hala ole ana i kona puuwai no ke kanaka opio, ua hooholo iho @a oia e aho no oia e poino pu me kana mea i aloha ai mamua o kona ike ana aku e hoomainoino ia ana.

      Nolaila, me ka hoohakalia ole aku, ku ae la oia iluna a holo aku la no kahi a kana aloha Boliona e @lolani ana, a me ka leo nui moakaka, poha aku la ka leo o ua Minewa la e hoala aku ana hoi i kana ipo, penei:

      E Boliona e ala ae, e wiki ano, oiai, eia he poino nou ua kokoke loa.

      I ka h@oki ana ae o ua kaikamahine opio nei i kona leo, oia no kona wa i lalau iho ai i ka pahikaua e waiho ana ma ka aoao o Boliona a u@uhi mai la mailoko mai o ka wahi a me ia mea i kue aku ai oia i na kauwa a ka elemakule.

      A ua lilo ae la hoi keia kue ana a Minewa i na paele kauwa a ka elemakule malalo o ka maka o ka pahikaua i mea no laua e haalele aku ai i ka laua pio a lele mai la maluna o ka kaua opio.

      Ia manawa no i ala koke ae ai o Boliona, oiai, aole i paa na maawe kaula i hauhoa ia aku ai maluna ona, a me ka hookaulua hou ole aku no kekahi mau @ekona, hopu koke mai la oia i kana pahikaua e paa ia ana e Minewa, a kaili aku ia no ka hoopakele ana ae i ko laua ola.

      A i keia manawa pu no hoi, aia ka leo hookina o ka elemakule ke @heia aku l@ e haawi@ i @a kau oha i kana mau kauwa no ka pepehi ana i na opio, ke poha hoomau mai la me ka weliweli nui.

      Aka, aole nae he hiki i ua mau kauwa la ke nee mai imua e hooko ai i ka ahailono o ka make me ka laua mau pahi omokoko maluna o laua nei, oiai ka pahi a ke koa opio e niniu poahi ana me ka wehiwehi nui.

      I ka ike ana ae o Boliona a he manao puuwai eleele maoli no ko keia mau kauwa, nolaila, me ka haawi ole aku i manawa no laua e hoopoino mai ai i ka kaua eueu, ua hapai koke ae la ua Boliona nei i kana pahikaua a uhau aku la maluna o kekahi o na kauwa paele, a mahae pu ia ae la kona kino iloko o na apana elua.

      A i ka ike ana o ka lua o na kauwa i ka poino o kona kokoolua oia no kona wa i haalele koke iho ai i ka kaua mau opio a emi aku la ihope no loko o ka hihipea o na laau. O ke kauwa hoi i @oaa pono aku ai i ka hauna pahi a Boliona, na ailii@i wale ae @ @ no ka manawa pokole a lele @ ae la kona aho.

      No ka elemakule hoi, i kona hoomaopopo ana ae i keia poino ana o kekahi o kana mau kauwa, ua hoopiha loa ia iho la oia me ka inaina, a mahope o kona hoopuka ana ae i kekahi mau olelo hailiili, ua keehi ino iho la kona kapuai wawae iluna o ka lepo me ka hooho ana ae:

      E na wahi iole liihi i mahaoi mai nei iluna o kuu aina, he mau hora pokole wale no ko olua e hele lanakila ai, a hoea mai ka manawa no na niho o olua e uwi ai, a e naka haalulu ai o ko olua mau kuli, no laila e kali malie iho a hoi mai au.

      A mahope o ka hookuu ana iho o ka elemakule i kona leo oia no kona wa i hoi hope aku ai no kona home no ke kii ana aku i kana mau kauwa e kii e hopu pio i ka kaua Minewa aloha a me ke koa opio.

      I ka hala ana aku o ka elemakule puuwai lokoino no ke kii hou ana i mau kokua nona me ka haalele ana iho i na opio e noho kokoolua ana no ke kali ana i ko laua hope na, a oia koke no ka wa o Minewa i haliu mai ai kona mau maka maluna o Boliona, a ike pu ia aku la hoi kona mau waimaka e hoopulu ana i kona mau lihilihi me ka puana ana mai.

      E Boliona ke kanaka opio wiwo ole a'u i ike ole ai i kou lua, e@a kaua he mau kanaka lanakila i keia mau minute, aka @a e hoea hou mai ana ka elemakule @e kona mau kauwa he lehulehu wale no ka hopu pio ana ia kaua, @e mea maopopo loa e paa pio ana kaua i ka hopu ia, oiai, aole i lawa ko kaua ikaika no ke ku@ ana aku ia lakou.

      Pela no e ka ui nohea, aohe no e hiki ia u ke kue aku, ina he m@no k@ ka @, aka @ole no nae ia @ m@, no@ e ae wa@ aku ai@ lilo kaua i mau pio me ka hoohana ole ia o ka'u pahikaua punahele, a ina hoi me mau kauna wale no, aole an i hopohopo i ka paio ana aku me lakou. Nolaila, e kuu hoa e hoolana i kou mau manao no ko kaua lanakila.

      Na keia mau olelo a Boliona i hoopau ae kekahi mau noonoo kaumaha iloko o ka puuwai o Minewa, a haawi aku ia hoi i na hilinai ana a pau i kona ola ma ka ikaika wikani o na lima o kana mea i aloha ai.

      A i keia manawa pu no hoi aia o Minewa ke kilo@i mau la i ke ana-panapa mai o na hoku daimana mamua o kona hoa, a ua lilo ho@ mea uluhua loa nona.

 

HE HALEKUAI HOU.

 

      E weheia aku ana ma ka la 18 o Maraki e hiki mai ana e halekuai hou o na waiwai aahu a me na lako nani e ae he nui wale.

      O keia halekuai hou aia no ia ma ka hale pohaku New Model Block e ku nei ma ke alanui Papu ma Ewa o ka Luakini Ka@olika Maliekamalu.

      He lala keia halekuai no kekahi halekuai nui ma Kaleponi, a e lilo ana ma ka hooponopono ana a M. S. Ehrlich, aole oia he malihini maanei, aka, he kamaaina kahiko o M. S. Ehrlich i na Hawaii ma Honolulu nei, a ma na mokupuni okoa aku. A nona hoi ka Halekuai Ka Heiau o na Paikini mua i ku ai ma ke kihi o na alanui Papu a me Hotele.

      O ka inoa o keia hui hou oia ka Hui Pacific Import, e hana ia aku ana keia halekuai me na nani ano hou, a he nui na waiwai o keia halekuai i hoea mai nei maluna o na mokuahi Moana, Amerika Maru a me Hongkong Maru e hoikeike ia ana keia mau waiwai imua o ke akea ma keia mua koke iho. E hoike hou ia aku no ko lakou wa e wehe ai maloko o keia pepa ma keia mua iho.

Pacific Import Co.

 

HE KANAKA LANAKILA O KIKAMU.

 

      Ua hoopau wale ia mai ka hihia pepehikanaka o Jules Kikamu ma ka auina la Poalua nei e Lunakanawai Stanley, mamuli hoi o ka loaa ole ana i ua Lunakanawai la he mau hoike kupono e hiki ai i ka aha ke hoahewa i ka mea i hoop@ ia.

      Ma ia la ua lawe mai ka aoao pale i ka Iapana Kauka naua i imi pono i ke kumu i make hikiwawe ai o ka wahine a Jules Kikam@, a ma kana hoike aole he mau h@ailona e kau ana maluna o ka mea make e hoohuoi ia ai @ hoeha ia oia, aka, ua olelo ao nae kekahi mau @ike, ua ike lakou he mau palapu maluna o k@ @ o ka mea make.

 

Nuhou Kuloko.

 

      He mau la pokole wale no koe o ke kuai hoopau nui a L. B. Kerr.

      Ua huli hoi mai nei o Loio Kuhina Kamika i ke kulanakauhale nei maluna mai la o ke Kinau.

      Ma ka hora 10 o ke kakahiaka Poaha nei i kuai kudala ia aku ai ka mokupea poino Edward O'Brien.

      He keiki opio kai laweia mai ne mai Hawaii mai no ka hoopaa ana maloko o ke kula hoopololei no 7 makahiki.

      Maluna o ka mokuahi Alameda i hala aku ai ke Komisina Farani Mons Vossion i pau no Amerika Huipuia.

      Ma keia awakea Poaono e haawi ia ai ka paina luau nui a ka Hui Kokua Manawalea mawaho o ka home hoohanau Kapiolani.

      Ua hoea mai nei ka moku okohola Gayhead mai na ka@akai mai o Hawaii no ke kali ana i na leta a kona kapena i manao ia, e loaa mai ana maluna o ka Moana.

      Ua hoea mai ma ka auina la Poakolu nei ka mokuahi Alameda mai na Panalaau mai o ka Hema, a na hala loa aku la no Kapalakiko ma ia aumoe no.

      He 23 ohua a me 1,000 tona ukana a ka mokuahi Garonne i lawe mai nei no keia awa. Ua kipa ae oia ma Hilo mamua o kona hiki loa ana mai nei i Honolulu nei.

      Ke hoike ia aku nei ka lohei na poe lawe buke moolelo "Ka La o Hawaii" mai a Nalimaapa aku, e kii ponoi ae no i ka lakou buke ma ke keena no ka mea, na hoopau loa ia'ku oia. E hoo-loha i keia i loaa ole na kuia.

      Ma ka hora 2 o ka auina la Poakahi nei i hoea mai ai ka mokuahi Celt@ mawaho o ka nuku o Mamala. E holo loa aku ana oia i Manila no ka lawe lako ai ana @o na koa Amerika malaila. O kekahi keia o na moku uka@ o ka mokukaua Iowa i hoea ae ma Kapalakiko.

      Aole i kudala ia, ae ka moku ahi Columebia i keia la, mamuli o ka hookuu ana ahu ia o Lunakanawai Pere e hooloheia ka hoo@ @hala a Harry Evans imua o ka Aha Kiekie no kona kuleana i ua mokuahi la. Aka, ua hooholo ae nae o Pere e kuai kudala aku ma ka la 11 o keia mahina.

      Ua kokoke loa e paa na kao o ke aupuni Amerika e kapiliia nei e ka Hui Kaaahi. He @au kao nunui keia elua no laua ka loa he 75 kapuai laula SS kapuai@ e hooliloia aku ana laua i mau kao hali @anahu no @a mokukaua Amerika. Ua hiki ia laua pakahi ke lawe 300 tona @, a na ka Iroquois e kolo ia laua.