Ke Aloha Aina, Volume V, Number 10, 11 March 1899 — Page 7

Page PDF (791.11 KB)

This text was transcribed by:  Marchia Morey
This work is dedicated to:  Sol Morey

KE ALOHA AINA

POAOMO MARAKI, 11. 1899.

 

HE KAAO KAILI PUUWAI

:NO KA:

UI MINEWA.

:A ME NA:

Kaikunane Eiwa

 

I hooliloia i mau Manu Nene Ahiu a i ole na Keiki i Hoehaehaia

Kakauia no KE ALOHA AINA

  Mamuli o keia manao uluhua e auwili nei iloko o kona puuwai, ua owaka hou ae ia kona waha a ninau aku la me ka olu waipahe:

  O, e Boliona, ua hoike mai nei oe ia’u mai ka mokupuni mai nei oe o Salao i hele mai nei, aka, aole anei oe e oluolu e hoike piha mai i kona moolelo a auhea kou mau makua, a pehea hoi laua i hookuu mai ai ia oe e hoomainoino ia elike me keia maluna o na ale hualala o ka mo ana?

  He moolelo loihi loa ko’u e uiha ai oe i ka hoolohe mai, aka, e koike aku no nae au elike me kau noi ma ke ano nui wale no, a koe aku hoi ke koena no kekahi manawa okoa aku.

  O ko’u mau makua, aole laua m@ keia ilihonua, aka, ua hoi eku laua no ka opu o ka honua, me ka haalele ana iho ia makou ekolu na hua i oili mai, mai ko laua mau puhaka no ka hoomalu ana aku ma’una o ka lahuikanaka o Salao, oiai, aohe mau hooilina e ae o ka nohoalii mawaho ae o makou, a he mau keikikane wale no hoi makou a pau.

  Mamoli o ko’u uuku loa, ua lilo ka noho hoomalu ana o ke aupuni i ko’u mau hanau mua, aole laua i malama aku i na makaainana, aka, ua hana aku laua i na hana hookaumaha wale aku, a ua lilo hoi ia i mea no na makaainana e piha inaina ai, a hoohole iho la e kipaku ia laua mailuoa aku o ka nohoalii, me ka hoonoho ae hoi ia u ma ko laua hakahaka.

  I ka lohe ana o ko’u mau hanau mua i keia manao o na makaainana, ua kuko iho ia laua e pepehi ia’u a make, me ka lawe malu ana aku iloko o kekahi ululaau e ku koke ana ma ka halealii, aka, aole nae pela ka makemake a me ke aloha o ka Mea Nana kakou i hana, no ka mea, ua hoea mua mai la he hoopakele no’u mamua o ka hooko ia ana oia hana puuwai eleele maluna o’u, a no ia wahine opio i hoopakele ae i ko’u ola mai ia puu make mai, kekahi aie nui o’a.

  Na keia mau olelo i hoopuka ia ae la e Boliona, i hoopuiwa ae i ko Minewa noonoo, a komo koke iho ia iloko ona na hoomanao ana he pu@ua no ka keia kanaka opio, a nolaila, me ka puuwai o pana kapalili ana, loheia aku ia oia i ka puana ana mai.

  E kuu Boliona, owai keia wahine opio au i aie nui ai, a nana hoi i hoopakele i kou ola mai ka’ inaina mai o kou mau hanau mua.

  Me na minoaka e hekau ana maluna, o na helehelena o Boliona, pane mai la oia me ka olu waipahe:

  O keia wahine opio a’u i kamailio ae nei, he kaikamahine oia na ke Kuhina nui o ka mokupuni o Salao, mamuli o kona lohe mahui ana i kona makuakane e upu ia ana ko’u oia e make, ma kekahi po hulahula mui e haawi ia ana maloko o na paia o ka halealii.

  Nolaila, ua komohia iho la ke aloha iloko ona, me ka hooholo ana iho e haawi no oia i na hoopakele ana no’u i ka wa e hoea io mai ai o ko’u po e make ai, a’u hoi i maopopo mua ole ai eia ko’u mau hanau mua ke kuko nei e make au.

  I ka wa i hoea mai ai o ua po weliweli ia, ua kono ia aku la na poe koikoi o ka aina, a iwaena o na poe i konoia, ua kono pu ia aku keia lede opio, no ka mea, oia ka ehako in a ko’u kaikuaana, akea, aole nae he noonoo iloko o keia wahine @ aloha i ko’u hauau mua.

  A ma ka hora i hoomaka ai o ka hulahula, ua hoopiha kui ia ka haaealii me na kane a me na lede koikoi o ka aina, a ua hoea pu mai hoi ia hora ko’u hoopakele no ka hoike ana mai ia’u i ka hopena o ka poino e ili mai ana maluna o’u.

  Me ka emoole, ua halawai koke aku la o Walata me kona enemi, oiai oia e hapai ae ana i kana pahikaua no ka uhau ana aku maluna o Alanadela, a i ka wa e iho iho ana o ka pahikaua a ke alakai o na powa, no ka mahele pu ana ae i ka pauku kino o ka kaua aloha, oia koke no ka wa o Walata i pale aku ai i ua hauna pahi la, a he mea oiaio ua hookui ae la ka laua pahikaua ma ka lewa a pakele ae la o Alanadela mai keia puu make ae.

  I ka hoopahua ia ana ae o keia hauna pahi a ua powa nei, ua hooi@a ae la kona inaina, me ka ike pu ia aku o kana pahikaua e haule ala@@ne mai ana maluna o ka kaua eu@@.

  Aka, oia mau hoao ana nae a pau ua lilo wale no ia he mea ole i ke kanaka opio, a iloko o na minute pokole wale no keia uhau hoomau ana mai a ua kanaka powa ia, ua emi mai la kona ikika, a oia no hoi ka wa o Walata i hoomaopopo iho @@, ua kokoke loa mai ka manawa no ke kanaka powa e hoi aku ai no lalo o ka opu o ka honua.

  Nolaila, me ka hookaulua ole iho, hapai koke ae la oia i kana pahikaua iluna, a uhau aku la maluna o kona enemi, aka, aole nae i lawa kona ikaika no ke ku@ an@ mai i keia hauna pahi wikaui a ka kaua @ueu.

  Aia manawa no i kapoo aku ai ka pahi a @a Walata nei ma ka puai o kona enemi, a walawala pahu aku la oia iluna o ka lepo me ka hiki hou ole mai iaia ke kue mai ia Walata.

  I ka ike ana o Walata i ka haule pahu ana aku o ke kanaka powa mailuna aku o ka hokua o kona lio e kau ana, a oia koke no hoi kona wa i huli ae ai a holo aku ia no kahi a kana aloha e makaikai mai ana i keaia hoouka kaua weliweli, a me ka leo pihoihoi, puana aku la oia penei:

  O, e Boliona, aole oe i hoomaopopo, he hopena weliweli ke loaa ana ia oe i keia po, aka, e hoike aku au ia oe me ka hookamani ole, ma ka hora 12 pouoi o keia po, i ka wa e koele mai ai o ka uwaki, oia no auanei ka wa e lele kaua kokeia mai ai o ka halealii e kekahi mau kanaka i huna l ko lakou mau helehelena, a oia mau kanaka, aole ia he poe powa, aka, he mau koa ponoi no ia noloko nei o ke aloalii, i wahi hoi e lele ole ai na manao o ka lehulehu na kou mau hanau mua keia mau hana puuwai eleele.

  Aole a lakou mau mea e ae e hoopoino mai ana, aka, o oe hookahi wale no, e kupee ia ana oe me na kaulahao nui, a e ia we ia aku ana hoi oe no ka lae kahakai no ka hoolei ana aku iloko o ke kai i wahi e ike hou oleia ai o kou mau helehelena, a oia aaanei ka wa e na ai ka lili o kou mau hanau mua.

  E hoomanao pu iho hoi, aole no hai keia po lealea nui i haawina ai, aka, nou no ia e hauoli hope loa ana a hoi aku oe no ka papaku o ka moana.

  Aole keia he mau olelo hoonuinui wale iho no na’u a e ike no oe i na mea a pau e hoea mai ana i ka wa e koele ai o ka hora 12 ponoi o keia po.

  Ua lilo keia mau olelo a ua wahine opio la i mea no’u e hookaumaha ia ai, a ike aku la hoi au i na waimaka e hiolo makawalu mai ana ma kona mau papalina, a na ia mea hoi i hooiaio i ko’u lunaikehala, aole keia he mau olelo wahahee, aka, he olaio maoli no.

 

NA POE HUKI KAA KUPAPAU.

  Ua makemake ia na makaainana aloha alii a pau, e hoopiha ae i mau haneri, a i ole i tausani paha, i poe kane wale no, na lakou e huki ke kaa kupapau o ke alii opio, a oiai na ka lahui ke alii, pela e nonoi ia aku nei na mea a pau, e waiho ae i ko lakou mau inoa ia Jas. K. Kaulia, me ka hoomanao, i kuka eleele oluna, lolewawae keokeo, a i papale eleele.  E makaala pu ae hoi na poe i waiho aku i ko lakou mau inoa ma ke kakahiaka Sabati, mamua @e hoi o ka hoea ana mai o ka wa hoolewa.  E huliamahi@ ae e ka lahoi, no ka mea, nau no ke alii, aole na nui aku.

 

KUAI KUDALA IA KA EDWARD O’BRIEN.

  Ua kuai kudala ia ae ka mokupoino Edward O’Brien ma ka hora 10 o ke kakahiaka Poaha nei.  Ua lilo ka moku no’ka $550, a o ka ukana maluna ona no ka $675, na L. A. Rostin i haawi aku i keia koho kiekie ana, e ha@a ana no ka pono o kekahi hui.  Ua koe nae na heleuma a me na pea ma keia kuai kudala ana.

 

LUULUU WALE.

I ka Nupepa KE ALOHA AINA:

Aloha oe:

  E oluolu mai oe e hookomo iho ma kahi kaawale o kou mau kolamu no keia wahi moolelo walohia, i ike mai ai na kini a me na makamaka e noho mai la i ka ua pee pa pohaku o Kaupo, Maui.

  Ma ka hora 8 p.m. o ka la 11 o Feberuari, M. H. 1899 i pauaho mai ai i keia ola ana o David Malo, ma ko maua wahi noho ma Aleamai Hilo, Hawaii, a he aloha aina oiaio oia, he kanaka heahea oia he ioko maikai, he makua oiaio no ka lehulehu.  Ua papahi maukela lei o ke aloha aina maluna o kona poo a hiki wale aku la no i kona haalele ana mai ia’u i kana wahine mare a me ka ohana e u aku mahope nei nona.

  Nolaila, ua hanau ia oia mai ka puhaka mai o Kahele (w) a me Kalua (@) ma Aleamai, Hilo, Hawaii, a ua piha hoi iaia na makahiki o keia ola ana’i ke 64 a hoi aku la i ka opu o ka honua, aloha wale.

  He elua ona mau mua, a o David Malo aku ka hope loa a pau ka hanau ana a ko lakou makuahine, a ua lawe mua no nae ka Haku Mana Loa, i ka hanu ola o kona mau kaikuaana a me kona mau makua, a hiki wale no i ka hora a ka Haku Iesu Karisto i kii mai ai i kona hauu ola mai kona kino aku a waiho mai la i ke kino puanuanu na ka ohana e paiauma aku.

  Ua pili paa ia no hoi e maua na wahi a pau mai ka Makani Apaapaa a ka Makani Kuehu lepo me ka ua Kipuupuu o Waimea, a me ka malua hanai me Melehilo a me Kaluna e ka@kau nei hoi nona no kona haalele ana mai hoi ia makou.

  Oiai, ua ka Haku no i hana mai a nana no i lawe aku la, nolaila, e hoomaikai ia ka Haku Mana Loa.

MELE MALO.

Ai@amai, Hilo, Mar. 2. 1899.

 

  O na moku lawekoa Valencia a me Conemaugh na moku i upu ia e hoea mai ana ma keia mua koke iho.

  Eia ke kapiliia nei he mau papahele mai @ko o ka halekoa kahiko kahi hoi a kekahi pualikoa enegiuia e hoolulu ai ma keia mua iho.

 

KA IKE ANA I KE KINO WAILUA.

  O ke Aliiwahine Kapiolani ka mea i hoea mua aku e ike i ke kino wailua o ke Alii opio Kaiulani mamua iki iho o ka hora 9 o ke kakahiaka Poakolu, no ka haawi ana aku i kana mau kahoahoa waimaka ana no ka Wohi Alii o Hawaii, a mahope o kona huli hoi ana, i ike ai ka lehulehu a me na makaainana.  Ua piha hale ka home o Ainahau i na leo kumakena.  Ua hoea pu ae mawaho o laila ka bana aupuni me ka haawi ana mai i na leo mele kanikau.  Walohia wale.

 

Nuhou Kuloko.

  Ma ka hora 10 o ka po Poakolu nei i hala loa aku ai ka mokuahi Pekina no Iapana a me Kina.

  Eia no o L. B. Kerr ke hoomau nei i ke kuai hoemi ana i na waiwai nui hewahewa o kona halekuai.

  Maluna o ka mokuahi Pekina i huli hoi mai nei o Paulo Numana me kana wahine mai Wasinetona mai.

  Ma ka Poalua nei i hoau ia ai ma ohe hou o ka bana aupuni i ka wa a ka mokuahi Garonne i haalele iho ai i ka uwapo.

  E haawi ia ana he ahamele nui maloko o ka luakini o Kaumakapili ke hiki aku ma ka po o ka la 21 o keia mahina.

  He nui na aliikoa a me na koa Amerika i kipa ae ma Ainahau no ka ike hope ana aku i na helehelena o ia hiwahiwa a ka lahui i hala aku la.  Aloha no.

  Ma ka Poakolu nei i hoea mai ai ke Keikialii Kalanianaole me kana wahine a me na hoaloha e ae o ke Kama’liiwahine Kaiulani maluna o ka mokuahi Helene.

  Eia no ka oihana makai ke ha@u nei i ka lima koko nana i pepehi o Joe Malaia he mau pule loihi i hala ae nei, aka, aole no mae he meheu i loaa o ka lima koko.

  Ua malama ae na ahahui ekolu nona ka lahui, he halawai maloko o ka bale humuhumu “Makalei” no ka noonoo ana i ka lakou hana e hana aku ai no ke Kama’wahine Kaiulani.

  Ma ka po Poalua nei i hoea mai ai ka iwa mai Maui mai.  Ua haalele aku oia ia laila ma ke kakahiaka Sabati nei, aka, na halawai nae me ka ino nui ma ka moana, a na ia mea i hoohakalia i kona ku koke ana mai.

  He manaoio ko Mr. Boehme, ke kanaka akeakamai o Puowaina ma ka la 13 o Novemaba o keia makahiki, e hoea mai ai ka Anela Gaberiela me kana o le no ka hookol@kol@ ana i k@ ka honua mai.