Ke Aloha Aina, Volume V, Number 13, 1 April 1899 — Page 2

Page PDF (846.84 KB)

This text was transcribed by:  Karen Evangelista
This work is dedicated to:  To folks continuing on and those who will see this to its completion. Mahalo!

KE ALOHA AINA

 

2                      KE ALOHA AINA, POANO, APERILA, 1, 1899

KE – ALOHA – AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o’ka Lehulehu, a he Nu pepa na ka Lahui Hawaii.

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

EMMA A. NAWAHI,

Puuku o KE ALOHA AINA.

HONOLULU... APR. 1, 1899.

MAIKAI KE OLA KINO O KALANI AIMOKU.

----------

            Maluna o ka mokuahi Alameda i loaa hou mai ai ia makou he leta no ka la 16 o Maraki e hoike mai ana he oia mau ka ulumahiehie o ko Kalani Aimoku ola kino e noho mai la ma Wasinetona.  Aole i hoike ia mai Kona manawa e hoi mai ai, aka, e huli hoi mai ana no Oia i ka wa kupono Ana i ike ai.  Ua haawi mai la Oia i kona aloha pumehana no Kona lahni i hookaumaba ia.  Aloha no.

==========

IA WAI KAKOU E AHEWA AI?

------------

            Ke ninau nei makou no keia mea, oiai, eia ke ulu mai nei he mau hookahe koko weliweli ana iloko nei o ka aina, mai kekahi mau lahui Asia mai, i kii ia aku mamuli o ke ikeia, o lakou na paahana emi loa e noho ana maluna o na Paemoku Hawaii, mawaho ae o ke Pukiki,  Norewai a a me ke Geremania, a i hoomaopopo ia hoi, o ko lakou emi a haahaa loa o na uku hana, ke kumu nui nana i hoouiuku i ka manao o na poe Ona Mahiko, e palua a pakolu ana ko lakou puka i keia poe, mamua o na limahana oiwi o ka aina.

            Ua ike kakou, ua kamawae na haku mahiko i na kanaka Hawaii a he kakaikahi wale no o na mahiko e noho nui ia ana e na kanaka Hawaii maoli, a o ka hapanui, he Ispana a me ka Pake, a me he mea la, o laua ka oi ma na mahiko ma Hawaii a Kauai.  Ua kani ka aka a na Ona no ka nui o ko lakou pomaikai mailoko mai o keia mau lahui elua, a ua hoohemahema mai ia kakou na oiwi ponoi o ka aina, i maa i ka hoomanawanui, me ke akahai o ko lakou noho ana, aka, aole nae he nana ia aku oia ano maem e i loaa i na oiwi ponoi, no ka mea, mahope auanei nui ka pilikia, a o ke polio aku ka hope.

            O ka ulu mau ana o na haunaele ma na wahi mahiko a pau a na Iapana a me na Pake i noho ai, ke ao mau nei ia i na Ona Mahiko, i ka uku kupono o ka lakou hookae ana i na kanaka Hawaii piha oluolu a hooulu hau@ele ole, aka, a le nae i pau ko lakou haakei, a hiki i kela hooulu hau naele o Kahuku, i kela mau la koke aku nei, akahi no lakou a ike i ke ino o keia mau lahui elua, a oia hoi ka makou i ninau ae la maluna, ia wai kakou e ahewai ai?

            He mea oiaio, ma ke kanawai o ka aina, ua pili ka hewa pepehi kanaka i na Iapana, a ua hiki hoi ia kakou ke olelo ae, ua liewa loa lakou i ko lakou hehi ana i ka ihiihi o ke kanawai o ka aina i kahiko ia e ka maluhia a me ka noho lanakila ana, aka, nowai ka hewa, i puka mai ai o keia hana, aole anei mamuli o ka piikoi o na haku mahiko i ka emi o ko lakou uku, a i hoohuikau pu ia o ko lakou noho ana, i ulu mai ai kela haunaele hana manaonao, a lakou hoi e makau honua nei me ka manao e hooki aku i ke komo nui ana mai o keia mau lahui elua iloko o keia aina, e aho paha no ka Pake, a no ka lapana, o ka lakou la hana mau iho la no ia, a hiki i ka wa e ulu ae ai he haunaele pili aupani koikoi mawaena o keia mau aupuni elua.  Na keia mua aku, e hoike mai i na ouli e pili ana no keia mau mea a makou e hoakaka nei.

 

=========

KE KUHINA HOU O KO NA AINA E.

________

            Ma ka Poalua nei i haawi ia aku ai ka noho Kuhina o ko na Aina E ia E. A. Mott-Smith.  No kekahi mau la i hala ae nei ka noonoo ia ana o kona inoa e Peresidena Dole, a hiki mai la i ka Poalua nei, ua haawiia aku iaia keia wahi.  Oiai, o ka mana hooko o ke aupuni ka mea mana ma ke apono ana aku iaia ma ia wahi, ua koho aku ka hapai nui o ua aha la iaia no ka lawe ana ae ia kulana.

            He kanaka opiopio o E. A. Mott Smith ma ka manao ana o kekahi poe, a aole loa i kupno no ka lawe ana ae i keia wahi, aka, ua olelo ae no nae o Dole, he kauaka opio io no oia, aka, ua lawa nae kona mau makahiki no ka noho ana maloko o ka Aha Kuhina.

            Ua hanauia o Mr. Mott-Smith ma Honolulu nei, ma ka mahina o Mei, 1873, ua hoea mai kona makuakane i ka 1851, Kauka J. Mott-Smith, a lawelawe i ka oihana kauka hana niho.  I ka wa i piha ai o kona mau makahiki i ka 5, ua laweia aku oia no Bosetona, a malaila oia i noho ai no 17 makahiki me ka hoonaauaoia ana malaila, ua komo oia i ke kula loio ma Havard i ka 1895, aole nae i loihi kona noho ana malaila. mamuli o ka make koke ana o kona makuakane.  Ua hoi mai oia no ka hooponopono ana i ka waiwai o kona makuakane ma Honolulu nei.  Ua noho hana oia me Lolo A. S. Harwell, a mahope iho oia wa, ua noho oia me na Loio Kim & Ballow.  I kona wa i haalele aku ai ia la laua ua loaa iho la iaia he laikini loio, a oia hoi kana oihana e paa nei a hiki i kona koho ia ana ae la ma keia oihana kiekie.  Ua lilo pu ae la oia ka Peresidena o ka Papa Hoonaauao.

 

________________

HE ONAWALIWALI.

_______

           

            Ua loaa mai la he lono ia makou he ano onawaliwali ko Mrs. Kuaihelani Campbell ola kino i kela mau la aku nei, aka, ua loaa no nae iaia ka maha mamua o ka haalele ana aku nei o ka moku ia Kapalakiko.  Aia no oia me kana Kane a me ka laua kaikamahina ma ka Hotele St. James, ma San Jose, e noho la.

________________

NA WASINETONA E NOONOO MAI.

_______

           

            Ma ka halawai ana a ka Aha Kuhina ma ka Poalua nei, ua laweia mai la ka noonoo ana i ke noi a ka Hui o Kakapila ma, no ka lawe ana mai i na limahana Pake e hoomalu ai a hiki i ka wa e hoea mai ai o na mokuahi no ka lawe loa ana aku ia lakou no Samoa.  Ua hoole ia aku ka palapala noi a keia Hui me ka hoike ia aku ia lakou e hoouna ia aku ana keia kumuhana i ke Keena Aina ma Wasinetona no ka pane ana mai i keia kumuhana, a hai hou ia aku no ia lakou ka haina i ka wa e loaa mai ai o ka pane.

________________

UA ULELE HAKAKA HOU.

_______

            Manila, Mar. 16, hora 5:50 p.m.  Ua nee aku ka Bataliona Ekahi o ka Regimana Iwakalua mai Pasig aku i keia la, me ka hooneoneo ana i ka aina a hiki i Cainti, he kauhale i hoolako ponoia, a e noho ia ana e na kanaka ma kahi o 700 ma ke komohana akau aku o na puu.  Ua halawai mua aku na pualikoa me na kipi iloko o na ulu nahele e ulu ana ma na kapa o ka muliwai.  No hookahi hora o keia hakaka ana, ua hiki aku na Amerika i kahi hoolulu o na kipi maloko o na auwaha.  Ua haawi mai lakou i ua kue ikaika ana, a ua kulai ia aku kekahi o ko makou mau kanaka.  Ua holo aku ua Amerika maluna o na mala laiki no ka halawai ana me na enemi imua o ka walia o na pu.

            Ua lawe ae ko makou mau pualikoa i ke taona me ke puhi ana i ke ahi ia mawaho aku, ua ki mai na poe kipi mai ua puka auiaui a me na alanui mai.  ua emi hope aku ua Amerika no ke kii honana i mau poka.

            O ka nui o na poino ma ka aoao o na kipi he 100, o na poino ma ko Amerika aoao, ua make o Kopala Johnson o ka puali X. a me McVoy o ka puali L, a me 11 i hoehaia.

 

NA KAKELA I IIOALA I KEIA KUMUHANA.

--------------

            Ua ike mua iho makou maloko o na nupepa o Amerika Huipuia i ka J. B. Kakela kumuhana i holo aku nei i Amerika, oia hoi, ka onou ana aku nei ia Amerika e ae ia mai na Hawaii e a’o i ka ka oihana kaua moana.  Maloko o ka Avalataisa o keia kakahiaka Poaha i hoopuka maoli ia ae ai ka oiaio o keia mau hoike a na nupepa o na aina mamao.

            O ka Luna Dute Nui McStocker kai lawe ae la i ke kukulu ana i keia hana maanei, a o na poe a pau e makemake ana e komo iloko o ka oihana kaua moana e waiho aku i ko lakou mau inoa iaia.  A ina e holopono ana keia hana, alaila, e hoouna mai ana o Amerika Huipuia i kekahi mokukaua no ke a’o holomoku ana o na luina Hawaii.

            O ka manao o keia a’o ana, oia no ka hookomo ana aku ia lakou iloko o ka oihana kaua moana o Amerika Huipuia i ko lakou wa e makaukau no ko lakou wa e kahea ia mai ai.

            A oia ka makou e ninau ae nei owai na Hawaii aloha aina e ae aku ana ia lakou iho e lilo i mau luina no Amerika Huipuia, a holo aku e hoopakele ae iaia mai kona mau enemi mai, i ka wa e uiu ae ai o kekahi mokuah na ana me na aupuni mana nui e ae o ka honua nei? Aole, aole loa he hookahi iwaena o lakou, malia paha, o na poe no i hoohiki i keia aupuni, aka, he manao 10 no nae ko makou, aole lakou e ae aku ana i na manao o na ilikeokeo e ake nei e anai aku i keia lahui mailuna aku o ko lakou lepo aloha, ma ka ohi ana a ka make ma ia me ka make kaua a hiki i ko kakou neoneo loa ana.

            Ua hoohauoli ia ke Keena Kaua Moana i ka wa i loaa aku ai o ka palapala a Kimo Kakela, me ka manao kuhihewa ana, ua lokahi ua Hawaii me kona manao, a ae koke mai la me ka manao ana e loaa ana laia he mau kokua mai anei aku no ke kue ana paha i na Pilipine.  Nolaila, e akahele kakou e ka lahui aloha, mai ka ae ana aku i keia kupuino.

_________________

KA HALEKUAI PAKIPIKA.

____________

 

            E wehe hamau a hou ana na uani puka o ka halekuai Pacific Import Co ma keia ahiahi Poaonoiho e hiki mai ana e haawi hou ana ka Hui Himeni Quintette he ahameie nui maloko ona, a e hoikeike hou ia ana hoi na kukuiuwila o na wai hohooluu like ole.  E malama pu ia ana ke kuai ana i na waiwai like @h ma ia po.  E hele mai a e ike uo ou ou iho.

 

WEHEIA KA HALEKUAI HOU.

____________

PIHA A HOOKEKE I NA KANAKA.

____________

Aohe lua o ka nani i ikeia.

________

           

            Mamua ae o ka hoea ana mai o ka hora e wehe ia ai o ka halekuai nui Pacific Import Co. ma ka hora 7:30 o ke ahiahi Poalua nei, e ku nei ma o mai o ka luakini Katolika.  Ua hoopiha u ia ae la na alanui me na kanaka e moe kaoo ana no ua halekuai la.

            I ka hora 7:30 ponoi i wehe hamama ia ai na puka a holomoku aku la na kanaka no ka makaikai ana i na waiwai like ole e ahu mokaki mai ana maloko.  Ua hoonani ia o loko o ua hale la me na lau uliuli, me ka hoomalamalama ia e na kukui uwila.

            He nani maoli no oloko ma ka ike a na mea a pau.  Ma ke keena o ka luna nui e noho ana ka hui himeni Quintette no ka haawi ana mai i na hoonanea ana i na poe makaikai me ko lakou mau leo kani i ukali pu ia e na mea kani.  Aole he mea e ae ia e ku malie i kahi hookahi, aka, ua nee aku lakou imua a hiki i ka hemo ana iwaho, i wahi hoi e loaa ai i na poe mahope mai he manawa e ike ai i keia mau waiwai.

            Ua hoomalamalama ia o waho iho me na kukui uwila o na waihooluu like ole he mau haneri e kakau ana maluna o na paia pohaku, a malaila hoi e ku ana he mau tausani o na lahui like ole no ka makaikai ana i na kukui uwila, a i ko lakou wa e hoopio ia iho a, ua hoolele ia mai la na ku hoomakeaka maluna o kekahi paku lole e kau ana maluna pono o ka puka komo, mai kekahi kukui hooleleaka nui e ku ana ma loko o paluakini Katolika Na keia mau hana lealea mawano i hoopiha kui ae i na kanaka maluna o ke alanui a me ka hana nui hoi na makai e hookaawale ae ai ia lakou no ka hookuu ana i na kaa e puka ma kekahi aoao.  O kekahi mau ku nani i hoikeike ia mai ai, oia no ke kai huakai nui i malamala ma ka iubil o ka Moiwahine Vitoria ma Ledana, ua hiki no ke ikeia aku na lio e huki ana i na kaa o na ohana alii, pualikoa, na puali puhiohe, na puali pukaa a me ka nonanona o na kanaka e makaikai ana i keia huakai nui, me he mea la, he mau mea io no lakou.  Ma ka hora 11 i hookuu ia ai na hana iloko o ka hauoli nui o ua mea a pau, a pela pu no hoi me Luna Nui Ehrlich, ua hoohauoli ia oia i ka ike ana mai i ua helehelena o kona mau hoaloha malaila.  I ka hora 8 o keia kakahiaka Poakolu i hoomaka ia ai ka kuai ana o na waiwai nui hewahewa.  He nui ka e ni o ua waiwai e kuai ia mai nei, a kipa a e ike no oukou iho.