Ke Aloha Aina, Volume V, Number 13, 1 April 1899 — Page 3

Page PDF (889.29 KB)

This text was transcribed by:  Edy Nakamura
This work is dedicated to:  Dedicated to my Hawaiian Telcom Ohana

KE ALOHA AINA

POANONO, APERILA 1, 1899.

 

O AGUINALDO NO MANILA.

 

LIULIU NO KA LELE KAUA MAI I KE KULANAKAUHALE.

 

Haunaele o Iloilo-Hoouka ia he kaua Hanana-Ala kue na mokupuni Pilipine.

 

Manila, Mar.22.  E like me na lono a kekahi pio i hopuia e ko makou mau pualikoa, ua hoopuka ae o Aguinaldo e lawe ponoi mai ana oia i na koa e noho makaukau la ma Malalo, a maki aku no Manila maloko o iwakalua la koe wale no ina e haalele koke iho ana na Amerika ma ia wa.  O ka hoakoakoa ana ae o na pualikoa kipi ma kahi kokoke i Malabon, ua hooiaio mai ia i na olelo a ka paahao.

Ua pau ka lele kaua mau aha mai o na enemi, a ua manao wale ia eia lakou ke malama nei i ka lakou mau poka no ka lele kaua hou ana mai me ka hahana nui.

Ua hoea mai la ka moku lawekoa Sherman i anei, i haalele aku ia Nu Ioka ma ka la 3 o Feberuari.  He hookahi keiki, elua luina a me elua koa i make ma keia huakai moana a he hookahi i piholo ma ke Kai Waenahonua.

HAUNAELE MA ILOILO.

Manila, Mar. 20.  Ua loaa mai nei he hoike mai Iloilo mai ma ke telegarapa e hai mai ana i kekahi kaua hahana i malamaia ae ma kela Poaha aku nei.  Ua lele kaua mai na pualikoa kipi ma Mandurriao i kekahi mau mahele o ka puali Eono a me Umi-kumamawalu e noii ana i ke kulana o ka aina.  Ua hoouna kokeia aku he bataliona o na koa Tenesi no ke kokua ana aku ia lakou, a oia no ka wa i malamaia ai o kekahi hoouka kaua hahaua.  Ua nee aku na koa Amerika a hiki ma kahi he mau haneii i a wale no ka mamao mai ka enemi mai, ua kipoka aku na puali pukaa, a na ka pouli i hoopau i ka hakaka ana.  He elua hora o koa hoo uka kaua ana malalo o ke alakai ana a Kenerala Mila.

He 70,000 puni poka a ka puali Umi-kumamawalu i ki ai a o ka nui o na make ma ka aoao o na kipi na manao ia he 200 a me 300 i hoeha ia.

KOKOE E PAHOLA KE KAUA MA KA MOKUPUNI O SAMAR.

            Nu Ioka, Mar. 22.  Ua loaa mai la he lono telegarapa i ka nupepa La mai Manila, no ka la 22 ibo nei o Maraki, hora 4:40 p.m. e olelo ana, He lono kai loaa mai nei mai Catbalogan, mo kupuni o Samar, o hoike ana o ka ulu aua ae o kekahi haunaele me na kanaka, ua kokoke loa ia e poha ae.  O ke kahua poo o Kenerala Lukbani, ke alakei o na kipi aia ma Catbalogan.  Ua hoolako ia oia me na pale no ka lele kaua ia ana mai, a o na wahine a me na keiki ua hookaawaleia aku lakou mai ke kaona aku no kahi maluhia maloko o ka aina.  Ua hoopuka ae o Kenerala Lukbani aole oia e haawi pio aku ana, aka, e puhi no oia i ua wahi la no ke kue ana aku i ka lilo ana iloko o ka lima o na Amerika.

            He kupilikii loa ke kulana o na lahui e ma Catbalogan, a ke hopohopo ia la e lele kaua aku ana na kanaka ia lakou.  Ua hiki ole ia Kenerala Otis ke hoona aku i mau pualikoa mai Manila aku, oiai, ke kulana maanei ua hiki ole ke hooko aku ia keia noi.  Aia ke ake nui ia la ka hoomahuahua ana i na pualikoa e noho la malaila, a me na pualikoa e holo aku nei, mamuli o ka uuku loa o na pualikoa Amerika, ua hiki ole ia lakou ke hoakea i ko lakou nee ana aku, no kekahi mau mokupuni okoa aku.

 

Nuhou Kuwaho.

 

NA PUALIKOA HOU NO HAWAII NEI.

            Wasinetona, Mar. 20.  Ua kauoha aku la ke Keena Kaua he bataliona o ka Puali Pukaa Eono oia hoi na batari A, I, K a me N, no ka noho hana ma ke Keena o Kapalakiko me ka hoolulu ana ma Honolulu nei.  Ua haawi ia aku la ia Mekia Samuel M. Mills ka hoomalu ana i keia bataliona.

HOOUNA IA MAI ANA NO KE A’O ANA I NA HAWAII I KA OIHANA KAUA MOANA.

            Nu Ioka, Mar. 22.  He lono kuikawa kai loaa mai nei i ka nupepa Tribune, e olelo ana:  E loaa ana ia Hawaii he mau pualikoa kaua moana elike me na puali kokua ehoomalu ia nei e na Mokuaina he lehulehu waie, i ikeia kona waiwai ma kela kaua iho nei me Sepania.  Ua loaa mai nei he leta ia Kuhina Long maluna oia kumuhana mai ia J. B. Kakela mai, ke kakanolelo Hawaii ma Wasinetona mamua o ka hoohui ia aua, e noi ana i na kanawai e pili ana i ne koa no ka lawe ana ae he keehina ma Honolulu o ke kukulu ana.

            Ua hoohauoli ia ae ke Kaena Kaua, mamuli o keia nee mua o na pualikoa kokua maloko o ka waena Pakipika olai, o Kakela a me na Hawaii ua manao nui loa no ake kukulu ana i keia mea.  Ua manao ia e hoouna ia aku ana he alii koa no ke a’o ana ia ka bataliona Hawaii i na mea e pili ana i ka paikau a me ka hana maluna o na mokukaua a i na e hiki ana e haawi ia aku ana he monita a i ole i mokukaua i ka bataliona no ke a’o holo moku ana.

            Maluna o ka Alamedia i loaa hon mai ai na nuhou makamaka loa o na aina mamao.

 

OIA MAU KE KAUA MA MANILA.

POINO NA AOAO A ELUA.

            Aia no na Amerika me na Pilipine ke Hakaka Ia.

            Manila, Mar. 19.  O na kipi i kikapuia mai Cavite me na taona liilii e ae e kokoke ana ma Pas’g, ua hoohui ae lakou ia lakou iho ma ka po nei, a lele kaua aku la maluna o kekahi pualikoa Wasinetona ma kani he mile me ka hapa ma ka hikina hema o Pasig.  Ua hoouna koke aku o Kenerala Wheaton he elua mau puali o ka regimana Wasinetona a me ka Oregona.  Ua paa aku na kipi la lakou me ke kipaku ana aku no kekahi aoao imua o na koa o ka puali Iwakaluakumamalua.

            I ka wa o na kipi i hoomaopopo ai ua hoopuni ia lakou, ua hoomaka koke aku lakou e hakaka me ka hopo ole, aka, ua hoauhee ia aku no nae lakou iloko o ka pouli nui me ka nui na poi@. O na poino ma ka aoao o@Amerika he elua i make, a me 20 i hoehaia, a mawaena o lakou Lutanela Frank Jones.

HAKAKA NA AMERIKA ME NA KIPI ME KA ELAU PU.

            Manila, Mar. 19.  He ekolu mau mahele koa o ka puali Iwakaluakumamalua i hoouna ia aku no ka nana ana i ke kulana o na enemi.  Ma ka hora 6 o ia auina la ua halawai aku lakou me na kipi e pee ana.  Ua emi loa iho ka nui o ka lakou mau poka, nolaila, ua nee aku lakou imua me ka lakou mau eleu pu a kipaku aku la i na enemi, a pela i loaa ai he wa no na Amerika e emi hope aku ai.  He ekolu koa Amerika i make a me 21 i hoehaia.  He elua o ko makou mau kanaka i lawe pio ia e na kipi.

            He hookahi i haawi aku i kana pu raifela, aka, ua uhauia mai nae maluna o kona poo a make iho la.  O kekahi ua ki aku oia i na poe nana i hopu iaia a holo makuka aku la.

HAKAKA MA KA MOKUPNNI NEGROS.

            Manila, Mar. 21.  O na hoike no kekahi kaunaele ma ka mokupuni Negros me ka maopopo ole o kona hopena poina, ua loaa mai nei ia i anei.  Ua haalele iho la ka moku lawekoa Indiana me hookahi bataliona koa regimana Kaleponi Ekahi malalo o Lutanela Konela Dubace no Negros.

HOPU NO KA HOOHUOI IA.

            Nu Ioka, Mar. 22, Ua loaa mai la i ka nupepa La mai Manila mai, no ka la 23 o Maraki, hora 11:35, e olelo ana:  Ua hoea mai la ianei i keia kakahiaka ka mokukaua Beninetona me ke ko’o ana he elua man mokuah@hilii i hopuia mamuli o ka hoohuoiia ana he mau moku laua e hoopae malu nei i na lako kaua.  Ua hopuia laua ma Saragon.

NA KOA HOU NO MANILA.

            Kapalakiko, Mar. 23.  He elua puali o ka Regimana Eiwi, i haawi ia aku ke kauoha no ka holo ana i Manila, i hoea mai la i anei ma ke kakahlaka o nehinei, mai ka Halekoa Madison, Ma Nu Ioka.  He elima mau alii o ka regimana i ukali mai ia Lakou.  O Konela Powell ka bana a me na puali e ae, e hiki mai ana i keia kakahiaka.  O na puali i hoea mai ma ka la mehinei ua hookau koke ia aku lakou no luna o ka moku lawekoa Puebla i makaukau no ka holo ana aku.

 

KA MOKUKAUA IAPANA CHITOSE.

            Ua hoea mai ia i ka Poakolu nei ka mokukaua Iapana Chitose ma kona alahele e hoi ana no Iapana, ke aupuni ana e malama aku ai e like me ka loihi o kona alo ana i na ale kawahawaha o ka moana.

            He moku hao oia i kapili ia e ka hui Hana Hao Uniona o Kapalakiko, ma kela makahiki aku nei no ke aupuni o Iapana.  Oia kekahi o na mokukaua holo loa o ka honua ma ka hoao ia ana mai nei o kona manawa holo loa.  Ua haalele aku oia ia Kapalakiko ma ka la 21 o Maraki, e noho iki iho ana oia he mau la maanei a holo aku no kona home hou.  He mau aliimoku me na luina Iapana no maluna ona.

 

HALA IA OPUU ME KE ALOHA.

            Ma ke kakahiaka Poalua nei, Mar. 28, 1899, hora 10 a.m., ua kipa ae la ka Anela o ka make ma ka home o Mr. ame Mrs. Solomon K. Makekau, a kaili ne la i kekahi o ka laua lei aloha.  Miss Keano Makekau i ka 13 m kahiki 4 mahina ame na la keu, o kona hanu ana i na ea oluoiu o keia ao maewaewa.

            Ua hanauia oia ma Puna, i ka mahina 1886.  Malama o Novemabala 2.

            He opio oia i mahaloia no ka holomua ma na ike hoonaauao, a he opio oia no hoi i makee nui i ko ka uhane pono nui.

            He haumana Kula Sabati a ne hoa no ka papa himeni o ka “Hoomana Naauao,” a hiki i kona hala ana aku ma kela ao.  Luuluu wale.

 

            Ua hoea mai la maluna o ka Alameda o Konela C. E. Compton, ka alihikaua nui e hoomaiu apa i na koa o Presidio, ma Kapaiakiko, no Honolulu nei.  I holo mai la oia e koho i kahua hoolulu kupono no na pualikoa e noho paa ai maanei.

            Ua maiama ia ae ka hoike hapaha o na Papa Kula Sabati o na luakini Kawaiahao a me Kaumakapili ma ka La Pule nei, a ua nui na poe makaikai i hiki ae ma ia mau luakini me ka mahalo nui no ka nani o na hana i panaa ia mai e na Papa Kula Sabati.

 

HOIKE O NA KULA SABATI MA KAWAIAHAO.

            Ua malamaia na hoike hapaha o na Kula Sabati o ka luakini o Kawaiahao, ua lilo i ke Kula Sabati o Kapalaoia ka helu ekahi, ma ka maikai o na himeni a me aa paauaau o na haawina kula.

            O na alakai o keia Kula Sabati oia no o Mrs. Hattie Puhi, ke alakai ma ka himeni, o Henry Kawai ke alakai ma ka ninau, a o G. Pikoa a me Puhi na mea nana e kolo ka leo, ma ka hoolohe aku, ua like ke kani o ka leo elike me na pupukanioe o ka waonahele, a ua like hoi me ka bana ke kuu mai i ka nunulu a me ka nahenahe.

            He wahi keikikani-no 10 paha makahiki me eha kaikamahine, na lakou i mele mai i kekahi me e ma ka olelo Enelani.  He ku i ka nani a me ka maemae ke lohe aku.

            O na hana pono oia ka kakou e hoonia hui ai, a e ku no auanei lakou imua o ke alo o ka poe pono.

 

KE HOOMAKAUKAU MAI NEI E KUKULU AKU.

            E kukuluia aku ana ka luakini Katolika hou manka o Kalihi, malalo o na hooponopono ana a Makua Kelemeneke.

            Ua pau i ka hoolala ia e ka Makua Valentine ke kii o keia hale, a me he mea la, ma keia pule aku e hoomaka ai na hana maluna ona.

            O ka loihi o keia hale he 60 kapuai, laula 25 kapuai, a e hoomalamalama @ia ana e umi puka aniani o ka aoao hookaii.  E hana ia ana oloko me na laau paina nani loa, ma ka pale maluna e hana ia ana me na molina gala.  O na hoolilo a pau no ke kukulu ana e hiki aku ana no ka huina i ka $2,000.  E wawahi ia aku ana ka luakini kahiko e ku nei mauka olaila, a o kona hele ke hoihoi ia ae ana no ka luakini hou.

 

HOOLAHA HOOKAPU!!!

            Ke papa ia aku nei na ano Lahui a pau, aole e komo wale maloko o ko makou mau Loko i’a e waiho nei ma Mokauea, Kalihikai, Honolulu, Oahu.  O ka mea a mau mea, e kue ana i ko makou pono, e hoopii no makou ma ke kanawai o ka aina.

                                                                                                Lok Hop & Co.

Honolulu, Maraki, 27, 1899.

 

NA LUNA NUIIKOHOIA.

            Ma ka halawai makahiki o ka Hui Ilina Kupapau Pake o Manoa, Lui yee Chung, i malamaia ma ka la 21 o keia mahina, o keia maialo iho nei na luna nui i kohoia no keia makahiki.

O. Winam        -           -           Peresidena

O. Hook Chaw            -           Hope  “

Luke Chan      -           -           Kukauolelo

Lam Kam Chin           -           Puuku

                                                                                                LUKE CHAN,

                                                                                                Kakauolelo,

            Honolulu, Mar, 23, 1899.