Ke Aloha Aina, Volume V, Number 15, 15 April 1899 — HEAHA KA KAKOU E HA NA AI? [ARTICLE]

HEAHA KA KAKOU E HA NA AI?

Ua pili laula keianinau maluna o na mea a pau, mai na poe e noho ana malaloo ka malumalu o na hoomana like ole, a hoea loa akn īloko o ka hana pili aupuni, na ohana, a pelaaku. Aka aole nae keia o ka makemake o keia ninau e hookolo nei i ka nui manu o na poe naauao 6 noho ana maluna o ka lepo o Hawaii, ka aina nona ka umauma o kona iahuikanaka, i piha me na haawina nani o ke aloha maemae i ko iakou one kulaiwi. Ua ike ia, ua haawi pio ia aku ko kakou noho lanakila ana ma ke ano he lahui Hawaii oiaio, a i ke ano he kuewa Amerika, e noho hoomalu ia ana e ka Peresidena Amerika, ma Re kulanakauhale Poo Aupuni o Wasipetona ma Amenka Huipuia, kona Aha Kuhina, a me koua Ahaolelo Lahui, a o ka paliola ana mai 6 kena Mamt Hooko, eia kakou ke ike nei, ma o ka hoonoho la ana mai o na pualikoa Amerika, e hookueue pouo iho maluna o ka lepo aina u kakou e aloha nei, ka Luna Aapuui Amerika, oia hei ka Agena Kuikawa, a he Kiaaiua paha ka oleio ana mamuli o na alaUai ana o ke Kumukanawai o Amerika Huipuia, e pUi aua i na Panal&au o koua mau Mokuaina hui īa. Ua oleloia, ua kau aku ka inanao o ke aupuni kaniehai o Hawaii i keia la, ma o ka Ahaolelo Lahui o Amenka i pau aku la ma ka la 4 o Maraki o keia makahiki, a e noho hou aua boi iloko o kona kau mau, i ka malama o Dekemaba, no ka hana ia mai o na mau kauawai no keia Paualaau, elike me ke kuhikuhi u ba olelo hooholo hui o lulai, a na hale ahaolelo elua oiaaupuni 1 apoiio ai. ua kona mau hale ahaoleio e luina i mau kanaw.i ; no keia Panalaau oua. 1".; Lana anei ka Ahaolelo i man kanawai uo koua P.»nalaau, mamua o ka fook«u aua i koim Ahaolelo T.\h\n o hooiuaha no koiia wa maa nwv.: ua mai .n.oi i K?a-ii:M piha. olike uie ka iiio;t tnar, i L-na mau P.i- • enk' l ino Lo l''r't <- nia, i 1 - .i kekA':: u-.- u anpun: ikaika, » :a"a m-» ka : . t ~

malu Panalaau aua? Alaila, aia ihea ka liemaliema liahi i ku ai, aia anei maluna o na lioopouopono kuloko o ka aina nei, a i ole, aia paha maluna o k'o- Amerika mana kau kanawa? i hilinai piba ia, he poe loea wale no lakou no ka wai oopu? O ke kaana a me ka wae ana i na haina kupono no keia mau ninan,Tie hana kupono ia na ka pnniu o na kanaka Hawaii naauao o ka aina, a 1 malee hoi, e loaa na hoeponopono akaheie ia malunā o kela ā me keia mea e noho ana me ka naau hoomanawanui oka makee maluhia. A oiai nae kakou e kali ana, heaba la na mea e hana īa mai ana; ua hoea ukei la kakou ma ka pahu hopu o ka ikemaka, he neo, a he neo loa ka mea i hana ia mai no kakou, aole i na kanawai, aole hoi i ka hookohu ana i Kiaaina. lua pela, alaila, ela makou ke hoopau nei i ko makou nana ana aku ma kela aoao o ka Moana Pakipika, a hoea aku 1 ka lihikai hikina Atelanika, a ke hoihoi mai | neī makou 1 na hookuene ana a ko makou noonoo, a. hookahua iho ma na hana pili aupuni kulo ko o ka aina nei; iahi hoi e kikeie ia mai nei keia ninau ia kakou oiwi ponoi o ka aiua nei, he- | aha ka kakou e hana ai, i loaa ai ia kakou ka maha? Ua olelo ia na make ke kino Kepubalika Hawaii, a na lilo aku la he kino pai olulo, he nawaliwali a naaluieiule kona mau lala, a pela pu hoi me kona kino, a ua aku la ke kino iwi oolea a noho mai la i Amerika, a na ia kino oolea auanei e ruia iho ia kakou ma keia hope aku, Ua oleloia, e koho balota aua na kanaka Hawaii i lilo ae la 1 Amenka, iloko ae nei o ka malama o Sepatmaba, o keia makahiki, i Lunamakaainana no kakou, no ka hoouna ana aku iloko o ka Hale Ahaolelo Lahui o Amerika, no ke kau kauawai &na uo ko kakou Panalaau uei, al&ila, malalo ans o na kanawai liea kakou e koho ai i keia Luuiakaainana a kakou e hoouna aku ai i ka Ahaolelo o Amtriko, oiai, aia aku la iio&o o l)ekeuiaLia, e uoho ai ka Ahaolelo uiau, aia wa paha e uoonoo ia mul ai i uiau kanawai uo kakeu, e pih aua no ke koho a wae ana i ua Luuainakaamaua nei h kakou e lioouna e aku nei mamua o ka hana i« ana o ke kanawai, a.lo e nlu iual aua ua hoopaapua ikaika an;> iloko v> ka Elale Al.n. !o! \ mo ka hoike |hi ia niai, a. U' loa i maua ia koho a n;» ? A n\a Kalon e olelo am s , ua hiki no ia kakou ke koho Ln uh sv ilii > ? ka hoouui na i As o. v t N, iv.\ kow.u īUiui kan-iwui b.sK>t i e

ho ai, malalo no anei 0 na kanawai o ka Repubahka Hawaii, a i ole ma ko Araerika? Ma na kanawai koho balota o ka Repubalik.a Hawaii, e Jawe ana kakou i ka hoohiki, alaila loaa ia kakou ka mana kohō balLita, me ke kau pu ia o ke ana waiwai maluna o kakou. A o ko Amerika hoi, aole he ana waiwai malnna o na poe koho, (ke ole nae makoji e koho hewa.) īna pela, a?aila, ma ko makou manao ana, e hoea akn anakakou iluna o kekahi oioina 0 na manao pili aupuni kohohonu, -ka mea hoi a makou e olelo nei, 0 ka wa Kupono loa ia a kakou e hakoko ai no ka pali'u balota, aole no ka hoohiki ana ia ae, e lilo 1 liepnbalike Hawaii, ka mea a ko kakou naau i hoowahawaha ai, oiai ua make kanu aku la ka Kepubalika Hawaii, a heaha iho Ia ko kakou kuleana e hoohiki ai malalo o kona mau kanawai kupapau, ehke me ke kiloi ia ana o ka Hae Hawaii ilalo, he hoailona ia e hoike mai ana, ua liio kakou he Amenka, ma o ka welo ana o ka hae Amei-ika a hiki i keia la, a ua maopopo iho !a, he mau makaainana Araerika ko kakou olelo ia ana iloko o keia mau la* A ina peia, ke olelo nei makou, o na kanawai kolio balota o Ameri ka, oia na kanawai kUpono elo kakon e koho buloia ai i keia Kau koho balota a<T*}loko ae nei o ka malama o Se'patemaba, me ko kakou lawe ole i ka hoohiki. I mea aha ia a kakou e lawe ai oiai kakon e noho ana he. pee makaainana Amerika, mamuli o kela olelo hooholo hoohui? Na ka poe i lihi kuleana ole iaia, mawaho ae o ka lahui Hawaii ponoi i Amerika ae la, a no lakou ke kuieana e hana pela, na ka poe Pelekaue ia, Geremania, Pnkiki, Pake, lapana, a pela aku, a no ia poe ke kupouo e hoohiki, aole uo kakou. Ua 010 o ia, aia he haawiua hoomana ma na haua maa niau i na Luna Aupuui Hawaii o kakou a noho uei i keia la, elike me na hana pili kalepa kuloko a inawaho, a me ua hoop >uopoao aupuui kuloko aua elike me Ha wa e ku aua ke kiuo maoh o ke aupuui a e pahola ana hoi kona mana me Le moo kiko la, me koua mau liopeua awahia, i;a kau-'iwai hoi a makou e oielo uei, aole u makou aaua nui aua akn m,ihma oia dCya' kauawAi i hoomaua 1», oia ka lakou ē hoopouopouo .v; a hiki i ka wa e lo.ia uiai ai o ua kauawai pouoi o ka aiua mn u».u ka Ahaololo uui o Amorika. ua hanji uiai uol o A m e 5k a ? Aool h 0 a k - ka hei kakou mau kanaw v kōl-H) UO ko s>oU,'lV -na, ahaoloio' a uie L»;ua

' makaainana, no |ko kakou wa ia e j noho aupum mpoli ana, me te j komo ole mai o ,kekaM j ika e ae, e kaili ī ua kuleana koj 130 la, eku ai bana ana ! oia mau hooponopono a kuhikuhi ana 0 na kanawai ponoi o ka aina, a pehea i keia wa? Ua hiki ; no ia kakou ke olelo ae, aole loa I j e hiki iaia ke ae Ina keehijna mna 0 ka hai,hai kanawaimao- | popo, me ko Aojierīka ajpono ole ( mai ia muu hana ana, ma 0 ka mana Ia o kona Lahui, j ka puuhonua hol a lakou nei ī kaunui aku ai kp manao e, hana ia mai ana na ana o ko lakou mau iini, a piai hoi, elike me j ko lakou nei nele ana ia kuleana, | pela makou e olelo nei, ua kuieI ana ia kakou ke,hele e ko.ho baj.lota no ka Lunamakaail nana ana i Amei'ika i na ia he | mea hiki, aole Jaoi i ko kakou Ahaolelo ae nei, elike me koaa anomau. E kamailio mau aku ana maI kou maluna o keia kamaha#:, j aole nae ma ka hookonok ana I aku i ka lahai e lawe ae i ka hoo- | hiki, elike me na iiana eepa a kaI hi llepaWlika Hawaii, ka mea | a kakou i maka|veiawela loa ai. j £ kala mai ka labui no keia mea, j oiai, he mau mauao hoakaka waj ie no keia, i wahi e maopopo ai j i ko naakou lahui ke kahua e ku- | ieana ai kakou iko Amerika mau j pono elike me ko kakou lilo ana , he maa makaainaua noua, me ko j kakou haihai ole a hiki i ka wae j haoa la ai ka popo me ke kaulike | O keia iho la na mea a makou i I maaao ai e hoakaka wale no no I ko kakou kuiaua o keia mau la e 1 aee nei.