Ke Aloha Aina, Volume V, Number 16, 22 April 1899 — Page 3

Page PDF (795.29 KB)

This text was transcribed by:  Miki Moriyama
This work is dedicated to:  all people who I met in Hawaii

KE ALOHA AINA, POAONO, APERILA 22. 1899.

 

OIA MAU NO KA HAUNAELE.

MAKEMAKE HOU IA I MAU KOA

Pau ka Hilinai la ana o na Hoaloha Pilipine.

 

   Manila, Apr.12. Ua hopu ia ae e a pualikoa o Kanerala Lawton na kauhale o Pagsajan a me Lumban ma ka la inehinei. Aole i kue ia mai na pualikea i kahi mua, aka, he wahi kue iki kai ikeia ma ka lua o na kauhale. He hookahi wale no poino i ike ia iwaena o na Amerika, a he lehulehu wale o na kipi. He kanalima o lakou i hopu ia.

   Ua paniku ia ka nuku o ka muliwai, e hiki ole ai i na mokukaua ke komo aku iloko. O na poka pahu i hoolele ia mailuna aku o ka Laguna de Bai, ua hoopuhee aka lakou i na kipi no ka aoao o na mauna, aka, he wahi puulu uuku e noho ana maloko o kekahi luakini kahiko kai kue mai a hiki i ka wa a na pualikoa i nee aku ai ilaila.

   He eono mau waapa laua a me elua mau waapa i hopu ia maloko o ka muliwai. E eli ia aku ana ka nuku o ka muliwai no ka hookaawale ana aku i na mea e keakea la.

   Ua makemake ia i mau pulijoa hou no maanei. Akahi no a hoomaka ka hakaka.

   Manila, Apr. 12 5:45 p.m. Ma ke aumoe ua oki ia ae na uwea telegarapa e na kipi ma na wahi lehulehu mawaena o nei a me Malolo me ka hoa pu ia ae o na ahi hoailona a me ka hoolele pu ia hoi o na ahi kao, malalo o na kiekiena ma ka akau aku o ke alahao kaaahi. Mahope koke iho, na lele kaua koke mai lakou i na koa kiai o waho o ka regimana Minesota, mawaena o Bigaa a me Bocave, a ua make he elua a me 14 i hoeha ia.

   Ua lelee kaua pu ia aku na koa kiai o waho o ka regimana Oregona ma Marilao, a ua make he ekou Amerika a me elua i hoeha ia. O ka poino o na enemi he umi i make a me eono i hoehaia.Ua hopu ia e na Amerika he elua pio. Ua hoakoaoa koke ia ae na pualikoa ma na alanui kaaahi a kipaku aku la i na kipi no na puu. Ua hoopoino ia ke alahao, aka ua paa koke no nae i ka hooponoponoia.

   Ua koho wale ia he lehulehu wale o na kipi i lele kaua mai maluna o na laina o Kenerala MacAurthur, a i hoauhee ia aku e na pualikoa o Kenerala Wheaton he mau kanaka i komo aku iloko ola mau kualono malalo o la hunahuna ana he mau hoaloha. Ua manaoia, na lawe malu aku lakou i na mea kana ma na wahi like ole, a ua ki mai hoi lakou i na Amerika ma na wahi kokoke loa mailoko mai o na nahelehele me ka lohe pu ia aku o ko lakou mau leo hauwalaau. He hookahi o na Pilipine i hooho mai me ka leo nui.

   E haawi aku ana makou ia oukou e na Amerika i keia a hiki i ka lawa ana mamua o ko makou hoopau ana. Ua hoao ae na kipi e hoopoino i na alahao ma Marilao, oiao, na poe Limahaha e komo pu ana ma ka hakaka ana, aka ua ike koke ia nae keia mau hana a na kipi a hooponopono koke ia iho la mamua o ka hoea ana mai o kekahi kaaahi.

 

HAKA PONO O IAPANA IA ITALIA.

 

   Vanekona, B.C. Apr. 5. O na lono i loaa mai nei mai Kina mai maluna o ka mokuahi Emepera o Iapana, aia o Iapana ke haka pono la maluna o Italia me na maka lili, mamuli o kona hoao ana iho nei e lawe ia Sun Mun.

   Ua launa kamailio ae o Makuisa Ito me Li Hung Chang me ke kuhikuhi aku i ma hoomaemae like ole. Ua olelo ae oia o ka maheleheleia ana o Kina, ua meakaka loa ia i na e hoomau ana o Kina i kona ku ana e like me kona kahua hana i keia wa.

   Ma ke kilo ana i keia kumuhana o Sun Mun ua olelo ae na Iapana, he mea pono loa i ko lakou aupuni ka haalele ana aku i kona kulana ku kaawale ma keia hope aku, a e koi aku ana lakou no o Kina, a me he mea la o ke awa ma Fokien ka lakou i upu ai e kawe ae.

   Ua aʻo aku o Kauna Okuma, ke Kuhina Nui i pau, i ke aupuni he hana pono loa nona ke alakai ana ia Kina me ke kokua pu aku iaia no ka hoomau ia ana o kona kuokoa. O ka hana mua e hooko ia aku ai no ia manao, o ia ke ao paikau ana i kekahi mauhaneri pake e na aliikoa Iapana, elua e hoouna ia ua haumana kula pake ma Iapana no ka hoonaauao ana. Ina aole e hiki ana ia Iapana ke lawe i keehina hou e paa ana oia ia Amoy a me ka laina kaaahi mawaena ona a me Hankow.

 

   He lono kai loaa aku i ka halewai no ka wawahi ia ana o ka home o ka Moiwahine Liliuokalani e k@ nei mawaho o ka aekai o Waikiki, a ua lilo aku he pahu waiho lole.

   Ua laweia ae i ka hal@ai he 25 poe kanaka no ka piliwaiwai ma ke Sabat@ nei, a i keia kakahiaka i aʻo ia mai ai lakou e Lunakanawai Wilikoki, he eha poe i hoopai ia a o ke koena iho ua hookuu wale ia mai.

 

WELIWELI NA HANA.

O KE KAUA MA SAMOA.

Hopuia he Geremania no ka Hookonokono i na Kipi.

   Aukelana, N.Z. Apr.12. O na lono kuikawa no ka la 1 o Aperila mai Samoa mai, e olelo ana, ua hoauheeia he pualikoa o 105 Amerika a me Beritania ia la no kahakai, mahope iho o ka lele kaua malu ia ana mai maloko o ka malako o kekahi Geremania. E alakai ia ana keia huakai e Lutanela Freemana o ka mokukaua Beritania Tauranga. O Lutanela Lansdale o ka mokukana Piledelapia a me alii lawe hae Monaghan a me Lutanela Freeman kai loaa aku ua make.

   He elua mau luina Beritania a me elua Amerika i loaa pu aku ua make.

   Ua oki ia ke poo o na aliimoku e na koa o Mataafa mai ko lakou mau kino aku, a ua hoihoi ia mai ko lakou mau poo e na kahia Farani i Apia mahope iho.

   Ua hopuia ka punanui o ka mahiko Geremania me ka hoihoi ia aku maluna o ka mokukaua Beritania malalo o kekahi mau palapala e hooiaio ana ua ike ia oia e paipai ana i na kipi e hakaka.

   Ma keia hakaka ana he 27 koa o Mataafa i make aohe mau poino e ae iwaena o na pualikoa Europa. Ua olelo ia ae ma kahi o 800 koa i lele kaua mai maluna o na koa Beritania a me Amerika.

   Aukelana, Apr.12. Ua hoomau ae na lono i loaa mai Samoa mai i ka hoakaka ana, penei:

   Ma ka la 1 o Aperila he puali o 214 Beritania a me 150 mau hoaloha i hoohikileleia ma ka lele kaua ia ana mai ma kekahi mahiko Geremania ma Vaslao. Ua auhee koke aku na hoaloha, aka, ua ku aku nae na koa marina a me na lnina a paio aku la me ka wiwo ole. I keia wa e hakaka nei na poino iho la ka pu wili Colt i hoolele pu ia mai ai me na koa, a i keia wa aia na Beritania a me na Amerika iloko o ka mana o na kipi. He ekopu manawa i kani mai ai o ka o-le no ka emi hope, mamua o ka emi hope ana aku o na koa marina a me na luins.

   O Lutanela Freeman ka luyanela ekahi o ka mokukaua Beritania Tauranga, e alakai ana i na pualikoa, na ku oia i ka poka ma ka puuwai. O Lutanela Phillip Van Horn, ua hoopoino ia kona wawae i ka wa e hoao ana e hooponopono i ka pu poino. O Luina Hunt o ka mokukaua Porpoise, ua ku oia ma ka aoao o Lausdale a hiki i kona uhau ia ana me kekahi pauku laau a waiho maule aku la. Ua pohala ae oia i ka wa e oki ia ana o kona pepeiao kakau e na kanaka, a e hoohuli ana iaia no ke oki ana i kona pepeiao hema oia koke no ka wa i haule mai ai o kekahi poka pahu maluna o ke kahua kaua mai ka mokukaua Beritania Roylist mai a pau aku la na kanaka i ka puhee, a mamuli oia kumu i pakele ai o Hunt a holo aku la no kahakai, ua kukonukonu loa no nae kekahi moku pahi i loaa iaia ma kekahi wawae.

 

 

HUI KUAI LOLE HAWAII.

 

   Oiai ma ka Poalima Aperila 14 1899. Ua lilo mai na waiwai a pau o ka halekuai o M.G.Silva e ku nei ma ke Alanui Papu i ka Hui Kuai Lole Hawaii.

   Nolaila, ke hoohamama ia aku nei ka ipuka no ke komo pu ana mai o kakou e laulima pu ae kakou ma ka manao hookahi umauma hookahi ka huki like ana ma ka lawe ana i na mahele i koe.

   I kumu e kohu ai ka olelo ana ae penei, ka hui Kuai Lole Hawaii oia paha keia, he poe Hawaii wale no na ona, aka nae, aole pela ka mea i i@@i@, o na haole ka poe lawe nui i na mahele, a o kakou hoi na Hawaii oiaio na kakou ponoi no i kukulu ae nei i keia hana, a oia ka mea i kapa ia ai keia Hui, Ka Hui Kuai Lole Hawaii, i na paha he poe haole a lahui e ae, alaila e kapa ana no lakou i ka inoa o ka lakou Hui e like me ko lakou makemake iho.

   A no maua iho, eiai he mau Haponoi maua, ua kohu, a ua pili pono ke kahua o ke kukuluia ana maluna oia inoa e like me ia e kau ae la maluna, pela i kohu ai a i kuleana a ko maua ku ana aku imua o oukou a koi aku ia oukou e hui pu mai kakou i hookahi manao ma ka ma ka lokahi ko kakou ikaika.

   O na lokahi ala, oia no ke Dala, a o ke Dala wale no ke kakoo na na e hooholo na hana imua me ka hoopono a me ka hih@ai o kekahi, a haule mai na pomaikai mai luna mai mamuli o ka paulele ana @a o ke kokua ana mai a ka Haku, a oia ko maua kokua, nana e kuu nei ia maua i mua me ka nana ole ae i na keakea mamua ponoi mai o kamaua aio ma ko maua alahele no ka hana a na hoaloha no o ko maua mua hanau.

   Nokaika, mamuii oia mau manao hoopuhi mai i ko maua mau@ulaua l@na, na ia mea i hooi loa aku i ko maua kupaa e hele no mua a laua@@@a a oiai, hoi ma ka ia 14 o Apr. i hala iho la, he mea pono ke hoopuka @e penei, ua hala a ua @a@@wale na manao oia au@ a he mea p@@o e kuikahi pu mai kakou me kamanao like i hookahi ka huki like ana hookahi na mea nui o ka inoa o ka aina hanau e pulelo mau kona inoa aala i na hanauna a pau, oia hoi i Hawaii no ka oi.

   A oiai, i holo no ka mokuahi i ka nui o ka nan@hu, pela no me keia hana nui.

   Ano, ua makemake ia na poe i kakau i ko lakou inoa e hookaa mai e like me ia ma ka aelike mamua ae o ka pau ana o keia mahina, a e loaa no maua maloko o ua halekuai la, Ka heiau o na Paikini, i na wa a pau.

   Ano, ua makemake ia na poe i kakau i ko lakou inoa e hookaa mai elike me ia ma ka aelike, mamua ae o ka pau ana o keia mahina, a e loaa no maua maloko o ua halekuai ka Heiau o na Paikini i na wa a pau, oiai, eia maua ke ku aku nei me ka makaukau e apo aku me na manao pimehana no oukou a pau, a no ka mea hoi, he $5.00 o ka mahele, aole pono kakou e hooi aku i ko iakou nei ma ae kuleana iloko o ko kakou hui, he mei pono o kakou no ke oi, aka, i ole kakau e makaala, alaila, e opa pu ia ana kakou i ka paia.

O maua no me ka oiaio,

MOSES PALAU,

 ED HANAPI,

Honolulu, Apr. 19. 1899.

 

 

E HOLO HOOMAHA AKU ANA.

   Maluna o ka mokuahi Amerika Maru e haalele iho ai o Mr. J. Heleluho i ke kulanakauhale nei no Amerika Huipuia, no ka holo hoomaha ana aku i kahi e loaa ai iaia o ka oluolu maikai o kona ola kino. E hoea loa aku ana ia i ke alo o Kalani Aimoku ma aole he mau kuia ma kona alahele, a maloko o ekolu mahina oia e kaawale aku @i no ka imi ana i kahi e loaa ai o ka oluolu i kona wahi kino nawaliwali.

   O ka makou e noi au neim e haihai ia kau huakai imi ola e Jos.Helelohe me na pomaikai he nui, A like wale aku ka hoi o@ ia Liliuonalani e waiho aku i ko makou aloha pau o'e nona malalo o kona mau paepae kapa. Aloha no.

 

 

UA HALA AKU LA.

   Maluna o ka mokuahi Aaseleralia i haalele iho la ia nei i ka auina la Poaha mei no Kapalaki@o i huli hoi aku ai ua koa Eneginia no Amerika @uiouia.

   Mahope o ka hora  l@ o ia awakea i haalele aku ai lakou ia waho o Waikiki a ma@i mai la no loko nei o ke kul@nokauhale nei,. Ma ke Kuea Alii i halawai mai ai lakou me ke @aua aupuui, a malalo hoi o ka leo kani o na one i iho aku ai lakou no kahi a ka mokuahi a me na hoaloha e kalo mai ana ia lakou.

   Ua hoopiha o ia ae e kai o ka uwapo Okeanika me na hoaloha o @@ koa K@@giaia. @ ua haawi la he lulu @@na pume@ana ani mamua o ko lakou kaawale ana @ku.