Ke Aloha Aina, Volume V, Number 16, 22 April 1899 — Page 7

Page PDF (822.92 KB)

This text was transcribed by:  Victoria Hollinger
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA, POAONO, APERILA 22, 1899

 

HE KAAO KAILI PUUWAI

 

---: NO KA :---

 

UI MINEWA.

 

---: A ME NA :---

 

Kaikunane Eiwa

_________

 

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu

a i ole na Keiki i Hoehaehaia

 

_________

 

Kakauia no KE ALOHA AINA

 

__________

 

 

   I keia mau minute a kekahi hapa o na kauwa e hoihoi nei ia Minewa i ka home o ka elemakule me ke kiai makaala loa ana ikahi e hiki ole ai ia Minewa ke mahuka a i ole e hooko aku paha i kana olelo hoohiki kamailio aku ai ia Boliona, aole oia e ola ina e haulepio o Boliona, ka ehakoni a kona puuwai, aia hoi, ua ikeia aku la ka hapa i koe iho e ulupa ana i ka kaua Boliona a hiki i ka nawaliwali loa ana me na pauku laau.

   A i ka ike ana ae o ka elemakule aole he wahi manaolana i koe no ke ola loihi ana aku ona a hiki i ka puka hou ana mai o na kukuna mehana o ka la i kekahi la ae, oia no ka manawa, i poha hou mai ai o kona leo kauoha i ka ana aku.

   E kuu mau kauwa hoolohe ua la wa ko oukou hoeha ana iaia, oiai, ke ike aku nei au ua haalele ka ikaika o kona mau lala i kona kino, a hewa wale no hoi nona e hoi aku ai no ka opu ana aole o ka honua.  Nolaila, e a’u mau kauwa e wehe koke mai i kela mau hoku daimana e anapanapa mai la ma kona umauma, no ka mea, he pio oia na’u i keia wa.  A i ka wa e hooko ia ai o keia kauoha e lawe aku a huna aku iaia iloko o na poopoo pohaku a malaila oia e waiho ai iloko o ka ehaeha a hiki i ke kikoo ana mai o na luana o ka make.

   A i ka hooki ano iho o ka leo lokoino o ua elemakule la, oia koke no ka wa i ike ia aku ai ua poe paele la i ka iho like ana iho o ko lakou mau lima maluna o na hoku daimana e anapanapa ae maluna o ka umauma o Boliona, me kona ike ole ae i keia mau hana pakaha e hana ia nei, oiai, oia e waiho maule ana. 

   I ka pau ana ae o ua mau hoku daimana la i ka hemo mailuna aku o ka a@hu o ka kaua koa oia no kona wa i hapai kokeia ae ai a laweia aku la no kahi o na kipapali pohaku no ka hookuu ana aku iaia e make iloko o ka ehaeha, e like me ka makemake o ka elemalule puuwai eleele.

   A he me oiaio, maloko o kekahi kipapali pohaku e kokoke loa ana.  I kahi a na ale o ka moana e poi ana i hookuu hookahi ia aku ai oia e make, me ka manaoio ana o na kanaka puuwai eleele na na ale kawahawaha e lawe aku i ka lakou pio no lalo o ka hohonu o ka moana.

   I ka hala ana aku o na kauwa me ka haalele ana iho i ka lakou a pio e waiho hookahi ana iloko o ka ehaeha, aia ke kai ke hoomaka mai la e hohonu, a o na hunakai, aia hoi ia ke kopipi nei maluna o ke kino o ka kaua Boliona. 

   Na keia mau hunakai e kipehi nei maluna o ke koa opio i hoopohala hou ae iaia a ike iho la oia i na palapu a kona mau enemi i hana ai e hekau ana maluna ona.

   A e keia wa i haupu koke ae ai o Baliona no Minewa, ke aloha kakia iwi o keia aina malihini me ka hoopiha pu ia mai o kona puuwai i ke pihoihoi no ka palekana o kana aloha, oiai, aia na manao like ole ke paila la iloko o kona puuwai, ua make paha o Minewa.

   No kekahi manawa loihi kona noho hamau ana me ka noonoo ana, i kana hana e hana aku ai i kahi e loaa ai o ka wahine opio, aia hoi, ua lohe ia aku la kona leo i ka puana ana ae ma ka loo nawaliwali, penei:

   E kuu Minewa ua haule pio anei oe iloko o ka poholima o ko kaua mau enemi, a i ole ua hoi aku anei kou uhane me ka mea nana oe i hana?  O, e huli nou au i kou meheu me kahi ikaika nuku e kamau nei iloko o’u a hiki i kou loaa ana aku i na ua make a i ole eia no paha oe ke ola nei.

   I ka hooki ana iho o Boliona i kona leo oia koke no kona wa a hoomanawanui ae ai e ku iluna, a ua lilo hoi keia mau palapu i mea ole iaia, oiai, ke aloha o Minewa e lawelawe ana i kona nui kino.  A i kona hoomaopopo ana iho ua hiki no iaia ke hele malie oia koke no kona wa i haalele iho ai i kona lua kupapau a hele aku la, no ka imi ana i kana aloha.

   Maluna o na lae kahakai i ikeia aku ai ua Boliona nei, e kuoe hele ana malalo o ke kokua ana a kekahi pauku laau ana i hoolilo iho ai i kookoo nona, me na maka hoi i piha i ke kaumaha e alawa ana mao a maanei, e halo ana hoi iloko o na poopoo pohaku me ka manaolana kuhihewa ana, aia ke kino make o Minewa, ua huna ia iloko o na poopoo e like me ka hana i hookau ia aku maluna ona.

   Aka, he nele nae ka mea i loaa iaia, no laila, me ka paulele kuhihewa ana aia no kana Minewa ke waiho la no paha maluna o ke kahua hakaka, oia koke no kona wa i huli ae ai a hele aku la ma ke alahele ana i koho wale ai, o ke alanui pololei ia e niki aku ai i kahi o ke kahua hakaka.

   A he mea oiaio, ue ka puuwai hopohopo ole no ka loaa hou mai i kona mau enemi, a he maopopo loa, e make ana ona ke ike ia mai, haalele aku la oia i kona hoomau ana aku i ka huli ana ma na lae kahakai, a hoohuli ae la i kona alahele no na kapakai ma ke kukulu akau o ua wahi mokupuni la.

   A no kekahi mau minute loihi keia kuoe hele ana, aia hoi, ua hoea aku la oia maluna o ke kahua ana i malama ai he hooili kaua hahana me na paele kauwa a ka elemakule.

   I keia wa no i halawai aku ai kona mau nanaina me na hiohiona weliweli o na kino make ana i luku ai e waiho mokaki ana maluna o ua kahua la, aka, aole nae he wahi meheu e waiho ana malaila no ka hoike ana mai i kahi a kana aloha i hele ai.

   A mamuli o ka halawai ana i ka nele me ia, ua hooi paumi ia ae ko na aloha no Minewa a hoomaka aku la hui oia e hele naauaua, me ke ano opulepule.

   Ma keia wahi e haalele iho ai kaua e ka mea heluhelu i ka hookolo hou ana aku mahope o Boliona e naauaua la i kona aloha no ka ui Minewa, a e alawa aku kakou maluna o Minewa, aia aku nei la oia ihea.

   I ka wa a na paele e lawe nei i ke kaikamahine opio malalo o ka hooko kauoha no ka home o ko lakou haku aoo, aia ka kaua Minewa ke uwalo la i na kauwa e hookuu ia mai oia e ike hope aku i kana aloha ia Boliona.  I na paha ua haalele io mai oia i keia ola ana, a i ole ua aloha mai paha na lani iaia a hoopakele ae la iaia mai ka waha mai o luakupapau.  Aka, oia mau uwalo ana nae a pau aole loa i hoolohe ia mai.

   A no kekahi mau minute loihi keia lawe ia ana ona iloko o ka hihipea o na laau, aia hoi, ua puka aku lakou mawaho o ua ululaau la, a waiho mai la hoi imua o lakou he kula palahalaha, e ulu ia ana e na laau kakaikahi me na malapua nani e hookupaoa ana i ka lewa me ko lakou mau ala onaona like ole, a ma kahi hoi he mile mai na ululaau aku, a maluna hoi o kekahi wahi ahua, e ku ana kekahi hale nani loa i hoopuni ia e kekahi muliwai akea.

   A i keia wa a lakou e hele nei i waena o na malapua e popohe mai ana me ka nani nui, oia no ka wa i huli koke mai ai o kekahi paele a pane mai la me ka leo maalea nui penei:

   E ke kaikamahine opio, e hoomanao iho oe, o oe ka haku maluna o keia mau malapua nani no lakou na aala onaona like ole e hoopiha nei i ka lewa, a o oe hoi ke aliiwahine o kela home kakela, i na oe e ae mai ana e lilo i wahine na ko makou haku.

   I ka hooiki ana iho o ka leo o ke kauwa, oia koke no ka wa i huli ae ai o Minewa me na waimaka e hiolo makawalu ana ma kona mau papalina a haliu aku la maluna o ke kauwa me ka luliluli ana ae o kona poo a pane aku la:

   E na kauwa lokoino a ka elemakule, he mea ole keia nani a pau a’u e ike nei i ko’u manao, i na aole iloko o lakou ka’u mea i aloha ai.

   I ka hooki ana iho o ka kaua Minewa i kona leo, oia koke no ka wa i ikuwa mai ai ka leo o na kanaka paele i ka hooho like ana mai penei.

   O, e kahi kaikamahine hupo, ua kuhihewa loa kou aloha ana i kela wahi keiki i hooluolu aku la no ka wa mau loa, no ka mea, ina o kau kane ia e hilinai ai, he mea maopopo loa e hoi ana olua iloko o na poopoo pohaku e hoomoe ai i ko olua mau poo, elike me na alamihi, aka, ina o ko makou haku kau kane e hoomoe ia no oe iluna o ka pela nolunolu o huleihulei.

   He mea ole wale no ia ia’u ina iluna au o na ahua pohaku e hiamoe ai, a o ka’u mea i aloha ai kekahi ma ko’u aoao, ua oluolu loa ia i ko’u manao, mamua o kekahi pela nolunolu i hoonele ia me ka’u mea i aloha ai.  Nolaila, he mea makehewa loa ko oukou hookonokono ana mai ia’u e aloha aku i ko oukou haku elemamakule ina ua mamao loa ko’u puuwai mai iaia mai.

   Na keia mau huaolelo hoohoka i hoopiha hou aku i na paele i ka inaina, aka, aole nae lakou i hoopoino mai i ka kaua aloha, mamuli o ko lakou hopohopo i ko lakou haku aoo.

   I kela a me keia mau minute aia lakou ke hookokoke mau aku la i kahi a ka home kakela o ka elemakule e ku mai ana.  A i ka wa o lakou i hiki aku ai ma ke kapa o ka muliwai e hoopuni ana i ka hale oia no ka wa i unuhi koke ae ai o kekahi kauwa i kana ulili nuku a puhi aku la no ekolu manawa.

   A ia wa no i ike ia aku ai kekahi waapa nani i uhi ia na aoao me ka wai hulali o ke dala i ka oni ana mai mailoko mai o kekahi mau laalaau e ulu ana ma kahi kokoke i ke kakela.

   A holo mai la no kahi a na paele e kali aku ana hoi me ka lakou pio.  Ua aahu ia na poe hoe waapa me na kahiko nani, a he mau paele wale no hoi lakou a pau ma ka Minewa ike aku.

_____________

 

UA HOOPANEE IA KA HUAKAI NO MOLOKAI.

 

_____________

  

      Aole e holo ana na lala o ka Papa Ola i keia pule no ke kahua ma’i lepera o Molokai, mamuli o ka loaa ole ana he moku e lawe aku ai ia lakou no ia wahi.  Oiai, ua paa loa na mokuahi holo pili aina a pau i ka halihali kopaa i keia mau la, a me he mea la, aole no e loaa ana ia lakou he moku i keia pule aku. 

   Ina aole e loaa ana he moku i keia pule aku, e hoopanee loa ia aku ana keia huakai a no kekahi wa okoa aku.

________________

  

   Ua make ma ka moana he hookahi koa o na puali pukaa a ka Nippon Maru i lawe mai nei, a ua lawe loa ia mai kona kino make no ke kanu ana maanei.

 

________________

 

LIULIU O SUEDENA NO KE KUE IA NOREWAI.

_________________

  

   Stockholm. Apr. 6, Ua hooholo ae la ka Ricksdag he 2,388,000 karaunu no ke kuai ana i mau pu raifela a me 2,200,000 karaunu no ka hooponopono hou ana i na papu o Suedena.

________________

 

NA POINO MA MANILA.

________________

  

   Wasinetona, Apr. 5.  O na poino ma Pilipine mai ka la 4 o Feberuari a hiki i ka la 4 o Aperila i loaa pono mai i ka aukukana kenerala, penei no ia.

Make . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184

Hoehaia . . . . . . . . . . . . . . . . 976

          Huina a pau . . . . . . . 1160

 

__________________

 

   E huli hoi hou mai ana kekahi mau koa Eneginia i Hawaii nei, i ko lakou wa e hookuu ia ai mailoko aku o ka oihana kaua ma Kapalakiko.

            Ua makemakeia na Helu 1, 2, 3, 38 a me 40 o “Ka La o Hawaii” e kona ona, a e haawi no oia i ke kumukuai o 25 keneta i ka mea a mau mea paha e lawe mai ana i kekahi o keia mau buke ae la iaia ma kona keena hana, alanui Betela, kokoke i ka halewai.

   He eha pake o ka hale aina e ku nei ma ke kihi o na Alanui Kalepa a me Alakea i lawe ia aku no ka halewai, no ka hoeha ana i kekahi kanaka nona ka inoa o Lehuakona, ma ke awakea Poakolu nei, mamuli o kekahi hoopaapaa i ulu ae no ka uku o ka ai ana malaila.

   Ua hoopukaia ae he hoolaha hookapu e na ona o ka moku Edward O’Brien i ke kii wale ia ana o ka nanahu, a ua hoopuka pu ae hoi o W. Davis he hoolaha e hookapu ana i na mea a pau i ka hele ana maluna o na kai i kuleana ia e Sumner kahi hoi a ka moku poino e waiho nei.

 

_____________________

 

HALAWAI HUI KAA BUSS O KALIHI.

 

____________

 

   E noho ana ka halawai a ka Hoi Kaa Buss o Kalihi, ma ke Sabati e hiki mai ana, Aperila 23, 1899, i ka hora 2 p.m., ma kahi noho o ke Kakauolelo, ma Kalihi, kokoke i ka Halepule Hoole Pope.  No laila, ke kahea ia aku nei na poe a pau i kakauinoa malalo o ka palapala nei mahele (share) a na komite a me na lala kahiko o ka Hui, e akeakoa ae malaila ia manawa me ka makaukau piha e like me ka nui o ka lakou mahele (share) i lawe ai.

O makou iho no,

S. W. Hooru, Peresidena,

Frank Harvey, Puuku,

Sol. K. Kukino, Kakauolelo

Honolulu, Apr. 20, 1899.

_____________________________

 

OLELO HOOLAHA.

____________

 

   E ike auanei na kanaka a pau, Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho ke hookohu aku nei au ia Jos. Poai, i ka mana no ka malama ana i ko’u aina e waiho nei ma Honomanu, Koolau, Maui.  Ka apana aina hoi a Kahele (k) i hoolilo mai ia’u ma ke kuai ana.  Nolaila, ke kauoha ia aku nei na poe a pau e noho nei maluna o ua aina la, e haalele koke iho me ka waiho iho i na waiwai a inu o ka aina.

            Owau no ka oiaio

                        HENRY KAUIMAI.

Kakaako, Honolulu, Apr. 19, 1899.