Ke Aloha Aina, Volume V, Number 17, 29 April 1899 — HE MOOLELO WALOHAI -:NO KA:- UI SOPAEA. ILOKO O KA HANOHANO. -:A ME:- TOME BAKALA Ka Ilihune. Hoohenoia no [KE ALOHA AINA.] [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHAI -:NO KA:- UI SOPAEA. ILOKO O KA HANOHANO. -:A ME:- TOME BAKALA Ka Ilihune.

Hoohenoia no [KE ALOHA AINA.]

O ka mea o oukou e hoao ana e hapAi i feo»a lima ilona, a kue mai ia e puhi koke no au i keia ole, e ■waiho kahela nei mamaa o ka okumu o keīa noho, a oia auanei ka wa e ike īa aku ai r.a liona o na ululaau e paka mai ana mailoko mai o ko lakou maa wahi i hooenoana si, a e hooīilo i keia kulanakauhaie hoiookaa i puu lehu ahi iloko o ka imo aaa a ka enaka. Aka, aole nae pela ko'u manao, oiai, ke nana aku nei au i kooukou ano a me ko oakou mau manao pakahi, eia he mau helehelena hauoh iloko o ko ookou mau puuwai pakihi, mamuli o ka pāa j\io ana o 0 ikou moi, ke kanaka i paaoanu kona moolelo īa'a, oiai makou uia ko makoa aiaa ponoi, no ua hana hoomiinoino a me ka luku wale. Ā mamuh oia bana Jno, a ia toftu hana i kupono ole l iekahi lahui ke noho hoomauawanui hou aku ua loaa oaai la la'u ke kauolia mai ke poo mai o ua keiki puuwai lioiia oluko o na ululaau o Wa'e, he kupa a he oiwi pouoi no ka lepo o IrelBni nel, A i'keia wa i hootnaba iki iho ai ki opio no ka haawi atm i ke kauoha 1 kona wau ukali no k» iawe kino auaiuai i ka uioi iuiua o ke akea, he«\ha ia ko lakou manao noi a i kona wa e hoea maī ai. Eiike me ka makemake o k& opm pela i hooko koke aku ai kona mau ukali, oiai ke anaina e kaulonapōao «na niāluna v» ka opio, aia na leo malHilo k« hov>ki iā mei U maluua on#, no kikkiia o koua kiiH l , a «;,« k# kapukapo kobu alii um m» ke kulana, Oiai k» aooi e alakai m wal aa« iaawa#«a o m pualikoa kaua lie,

|tnekapaao kona mau lima i ka hao, aia ka maka o na raea a pau ke nana aku Ia iaia me ka hoowahawaha. He mau anana wale no ke kaawale mai kahi aku a ka opio e ku nei, oia no ka wa j lohe ia aku ai o na mea a pau e i»nana mai ana me ka iokahi: E pepehi i kela Ilio omokoko, he ino uia a me ka lapul : wale. E make ! E make eia e poeo ai, l»e pepebi kanaka o*'a, u» piha kona mau lima i na kulu ko <o o fcona mau makaain n } E haawi mai iaia ilpko o ko mako» mau poholima, a na makou e ao aku iaia i ka uku panai o kana mau han« ino, He lapuwale oia, a mai »e aku ī iia e hookua aku iaia e ola, mahope aumei oia hooi āku i ka poino o konft lahu', O keia mau leo ikuwa e wawalo nei mao a maanei o &e alahtl ' e aiakai ia mai nei o ke alii pown, oia ka ka opio e nana aku nei me ke ohohia. A eiike hoi me && ieo ana e 'ohe ia, pela oia ī hoomaopopo iho ai« he kanaka io no keia, ua piha kona oiau lima me ke koko o ka poe ana i pepehi »i, a oia hoi ka keia pje e koi mai l i laī», mai hoopakele i koaa oia, o hooi hou aka oia i kana auu hana ino mamua o ka wa i ha- j la. t , 1 A o keia no hoi ka wa i kaalo j mai ai o na koa kaua lio me ke pio | I i paa koua mau liina i ka hao. a aia j | hoi kona poo ilalo kihi i kulou ■ me ka naau mih» Do koiia hopena e I t b<-e.imai ftua, ka mea hoi ana i ] , maopopopo mua ole ai. pela iho ia ( ōia e hā»A ia ai, « • O Win uo hol ka rfa & ka op;o i | kamīiilio mai ai imua o ke aīo o ka | inoi no ka hoop&u āua i ke kamaiiio j ! un' i hooki pu ia laamua iho, m-i.a- -■ lo o kft»a kauoha no ke k i aua i | « k«e uMilama ō ke ake&. Ēfs*ltTii o ka lahui Iwlaui o :.a j m i hila, ka uiāa nona ka i kau k&uawai la aj« ka \w ! iiwou a i } Hooko ia lioi f kou mau r>« j Ālhko* oie kā uenemene ou\ o ko j lakeu n«»» waiuu'.i 0 keu ma~ keniake, t

E hoike aVu au oe, na kou lahui ponoi no oe e pepehi, ao'e na ko'u mau eole hoi na kela poe j koa o kiai nei ia oe, ka pee ho! nana | i iawo ne i ka ikaika a me ka mana . o kou mau kahawai pepehi kanālea a hehi īho la malalo o ko lakou mau k~ipuai wawae. I keia la, ke kukala a«u nei au, e j h -okuu ia na pio na hale | paahao a puni ke aupuni, k e loaa i hol ia lakou ka noho i elike me ko keia poe e kuku mau nēi mamua oko'u alo. I ke'a wa no hoi 1 huii ae ai ka opio a ninau aku la i kejanainao I na uaakaainana.e hoolohe mai. nei i > k<tna oleio, me ka ninau hou ana j aku imua o lafcou~penei. | O keia wale no anei ka me.\ nana | i hooulu i na hana hookaumana ma- | luna o oukou, aole anei he poe e ae ! kekahi mawaho oia nei, ka mea hoi l a oukou i maka'u a weliweli ai i na ; Ia ihala, no kona kulana kapaknpu ahi ? Aoie oia nel Wdle, aka, o ke Ku- | hina Nui kekah , ka enea nana e , hooi palua aku i fca ia nei mau hana mo, a ia oia mahea ī keia wa, wahi a na leo niaau. Aoleau i oaaopopo i koni ajjo, aka, ehoihe aku au ia oukou, o na Lana Aupuni a p«u e nyhj at»a ma ke poo o ka maua hoomalu, aia lakou maloko o na pakaua kahi i hoopaa ia ai. A i keia wa, ke kauoha nei au e lawe ia lakou a pau no ka hookolokolo ia ana ma keia wahi akea, aole mii kek..hi wahi okoa aku, a na oukou pono: r0 6 haawi i ka hoop u pakali maluia o lakeu, a o ka hooko wak no ka'u, ke ike av: i naheponoia. A iloko o ka ioao sn,i o ka mnka, »'a hoi, ua nalo aku he niau koa kaua lio tso ke kii aua i nft Luna Aupuni i hopuhopu ia a hoopaa ia Uoko o na pnkaua, a lawe pololei īa mai Ia lnkou aaa kubi a kft moi e ku nei. 0 kela kanaka ino, o kela kanaka puuwsi eleele. ka mea nana i kokua tn<u i na lnua mo a keia moi puuwai lokoino, u ; i like oia uie k« omokoko, aole loa hookahi ana i hoopa'ii'le al Ua hooko ci& i ko ia uoi inau j makemake i wa, a pai), a ua hoo- j komo aku i k* iahui kaaaka holo-, okoa o Irelaui īloko o ka halepaahao , eae ka ole, a noua kg uiakou mau puuwiii i.piUi i ku huhu a tuc ka iuaiaa. 0 leo iioolio o k& leliu- j khu, oia k& ka oi,;o i hookueue . , . 1 uoi-o iwo ai oua 4 & uie kn ieo uiai;c ī i &a o.u huli ( ae U e'a na.ia ma oa ;iyiauci, a j ! v as.u ]» trc ka leo ui,ilie t i piha la \>a'. hu o &£ luauao* i ka i "aua aku: ,| o'u mau lioaloh 11 makaaiuau* k* aiu* i k«U d« ileko g kuu,

iima, a okau hookau ana iho' o ka poe a oukou i inaina ai, aole ia maluna o'u. . 7" . ika, aia no ia 51oko o na lima o ka mea'nana au i hoouna mai, e h&na a e heoko i kona a mea h, oia no ka mea nonakela hae a oukou e»ike aku la r ka welo la maiuna o ka huini o hāe <q ka halealii a tiji,e ko 04 papu ue», ka mea hoi i olelo ia ; "Ka Weli o r»a ululaau o na Hīlāna o Wale'** E hoike akifau ia oukou\ oia ko ' oukou moi nana e riila i ko oukoū noho aupum keia hope aku iloko 0 ka hauoli," aole hoi iloko o na-ho.Jka.umaha.ifl, .Nolaila, e hooix>anawanui, l;e la helu wale no a jjoea ipai. uia iS s nei, a ia v?a kakou e hou ai no ko lakou nei mau He%a pakahi a kākou i'hōolohe iho nei." Ke hoike hou aku nei au imua o oukou, he 20 la mai keiawa aku. ke } ole be mhti ia wa, e akoakpa mai ai na meā'a pau no ka hopena 0 keia poe pio oukou.. i ha,s£ino, ka walioi a'u i maaao a* x e hoea mai Ana ko iiaku »0 ka hoor ko anaikokakouleo. Ame keia mau olelo pokole, ke hookuu aku nei au ia e h-oi iloko o ka uialuhia, me ka nao mau no ka wa e hoea mai ana. 0 keu no hoi ka wa i kauoha ko ke ae ai oka opio i kona mau ukali uo ka hoi ana aku naaloko .0 ka_ | paalii, me n& paahao elua„e alakai jia mawaena o na koa kaua lio, oia' | na l«o hooho inaina e wawalo mai I ana uiahope 0 k«f lakou kua, no ka r - ; - . • ! | pepelii ana īa laipa a naake loa* | uiai ko io no pal|ia ia maj manas j hehena o ka lehulehu, us. na keakea a ka opio e alai ana | maena o iakou. j Ua h*h*o » *ku Ukoa v a oau | malokoo kahi mke kiai eaa I ioa ia malaio 0 ke kauoha & ka !i&» ka haawi pu ia hoi 0 ui mea a pa« a lakou e mkamAke »ai. ika wa i iwokuu i& ai k>e | oiaka&inaua, aia na Uiana,o 0 an meA | a pau ke hoi 1« na | «0 ka ipaa ana ia l«kou he h»ku | me k* noho l«nakila pu hoi, | - . j V a n * He : iu.X.. ; '2, 3, 38 a me 40 0 "Ka Jm 0 ! * kotm oH9, a e Inawī r.o ōfa ī ke I leumukoai 025 teneta 1 ka mea a I mau oaea t>aha e lawe mai &n« 1 kei kahi o ke)& mau >uk« Ae la iai» jag* {koiu k«*u* abavjti , kukake i ka halenai. j Ua hoike ae kekaln e uoko I u<w <ua h« uiiuao ia- > kju uu hoike | «na aku 1 U I wSB ka h*u& lapuwak a kekahi 1 4«uttk* « uolw ma U <ya I JaaU.U,£*u ih>ū koaa luu aaa i kaua keik? uuku k« I «U4i|>a a iu&i i Uua oaa j Wkak« «ku k*i* k<ikl | ika kauU aua a«, S ,0 k^ a 1 k&ki. i