Ke Aloha Aina, Volume V, Number 21, 27 May 1899 — Page 6

Page PDF (787.10 KB)

This text was transcribed by:  Kä“hau Lucas
This work is dedicated to:  W. A. Aana

KE ALOHA AINA, POAONO, MEI 27, 1899

 

HOOPII IA KA LOIO KUHINA O KE AUPUNI.

(Mai ka aoao 5 mai.)

 

            XI- Mahope koke iho o ke kamailio ana o ko oukou mea hoopii me Weber, ua halawai pu aku la ko oukou mea hoopii me Cooper, a kue aku la imua ona no ke ku loio ana mai 'o Weber, a o kekahi mea e ae paha i pili ma ke keena Loio Kuhina, ma ka aoao o ka mea hoopiiia ma ka hihia karaima i hoikeia ae nei, a ua hoike aku no hoi oia imua o Cooper i oleloia ae nei, ua makemake oia e nonoi aku imua o ka Aha Apana i oleloia ae nei, akeakea aku i ke ku ana mai o kahi mea o loko oia keena, a mahope iho o kekahi kamailio ana, ua ae maila no o Cooper, i oleloia ae la, he wahi hihia hoeha io no keia, a e kauoha ana oia e hoolimalima ona loio mawaho, no ke pale ana i ua hihia hewala.

            XIII- Ma ka la 11 o Mei, 1899, ua ku aku la imua o ka Aha Apana o Honolulu, ko oukou mea hoopii, ma ka aoao hoopii o ua hihia la; mamua koke iho o ke kaheaia ana o ua hihia la, no ka hooloheia ana, ua hai mai la o A. M. Brown, ka Ilamuku o ka Repubalika o Hawaii, i ko oukou mea hoopii, ua loaa mai iaia he mau kauoha mai ia Cooper i oleloia, e ae ana i ko oukou mea hoopii e lawelawe aku ma ka aoao hoopii o ua hihia la, mamuli hoi o ke kumu, a ma oia kumu wale no hoi, e kapae ae ko oukou mea hoopii i kona kuleana kue aku, a e haalele hoi oia i kona pono kue aku i ke ku ana mai o Weber i oleloia ae nei, ma ka aoao e ka mea i hoopiiia i oleloia ae nei, ma ka hoopii karaima i oleloia, a ma ka manaoio ana, ke olelo nei ko oukou mea hoopii, ua kauoha io mai no o Cooper i oleloia ae nei i ka Ilamuku.  A ua kue aku hoi ko oukou mea hoopii imua Brown i oleloia noia hana a Cooper, ma ke ano he hana kue kanawai ia, a hana maikai ole no hoi, aka, ua kaohi iaia iho mai ka waiho ana aku i noi imua o ka Aha, no ke akeakea ana i ke ku ana mai o Weber i oleloia, ma ke ano loio no ka mea hoopiiia ma ka hihia karaima i oleloia ae nei, mamuli hoi o ke kumu pilikia i ku ai ko oukou mea noi, a i aeia mai ai oia e lawelawe aku i ka hoopii ana.

            XIV- Ua ku mai la o Weber i oleloia ae nei iloko o ka Aha Apana, ma ke ano he loio a he kokua no Carreira i oleloia, oiai hoi ka mea nona ka inoa hope i hoopiiia ai no ka hewa karaima, oia hoi, he hoeha, a ua lawelawe ikaika mai la i ke pale ana i ua hihia karaima la a hiki i ka pau ana.

            XV.- Ua ku mai o Weber i oleloia ae la ma ka hihia i hoike ia ae la, a lawelawe mai la i ke pale ana ma ia hihia, malalo o ke kauaoha a me ke alakai ana a Cooper i olelo ia ae nei, wahi a ka hoomaopopo ana a ko oukou mea hoopii, a o ua Cooper la no hoi ka mea nana i apono mai i ka hookumuia ana o ka hihia i olelo ia ae nei, a i unuhi ole hou aku ai hoi ia i ua kauoha la no ka hoopii ia ana o ua hihia la, mahope mai, elike me ka hoomaopopo ana a ko oukou mea hoopii.  A ke hoopii aku nei ko oukou mea hoopii, mamuli o ke kinai ana o Cooper i ke noi a ka mea hoopii, mamuli hoi o kona hoohana ana mai i kona mana luna Aupuni, ua hana oia ia hana no kona pono ponoi iho, aole hoi no ka pono o ka lehulehu, oia hoi, ma ka hookapae ana i ko ka lehulehu ahewa ana aku i kana hana kue kanawai a maikai ole hoi.

            Ke kue aku nei hoi ka mea hoopii, ua hoopaakiki maoli o Cooper i olelo ia e lilo kana kakauolelo, oia o Weber, i oleloia ae nei, mahope iho no hoi o ke kue ana aku a ka mea hoopii, i mea e hiki ai ke kokua ia ka aoaoao pale, a hoonawaliwali hoi i ka aoao hoopii.

            A ke hoopii aku nei no hoi ka mea hoopii, mamuli o ko ua Cooper nei hoonoho ana i kana kakauolelo e pale no ka mea i hoopii ia a me kona hoohana ana i ke kauoha heokinakina maluna o ka mea hoopii, ua manao no ia e kaa malalo o kona mana a me kana alakai ana ka aoao hoopii, me ka aoao hoopii ia ma ia wa hookahi no.

            XVI.- A ke hoopii aku nei ka mea hoopii, ua hoea o Cooper i oleloia ae nei i ka lawelawe ana i kekahi hana hewa ino loa maloko o kona oi@ana loio, ma kona ano he Loio ma ke kanawai, a he Hoa hoi no ka Papa Loio o keia Aha, a mamuli hoi o ka hooweliweli ana e hoonele ia ka mea hoopii i ka pono a me ke kuleana o ka hoopii ana aku i ua hihia la, ina oia e hoohana aku ana i kona kuleana kue aku i ke kupono ole ma ke kanawai, o ke ku ana mai o Weber, ma ka aoao o ka mea i hoopii ia, a ma ia ano, ua hoohaiki mai oia ma ke ano kue kanawai i ka pono pili lawelawe oihana o ka mea noi.

            Nolaila, ke nonoi haahaa aku nei ko oukou mea noi, e kauoha ia aku o Cooper i oleloia ae nei e hele mai a e pane mai i keia olelo hoopii ma ke Kau o Iune, 1899, o keia Aha Hanohano, a ina hoi e kakoo ia na olelo hoopii maloko o keia hoopii, e hooholo ko oukou Hanohano i olelo kauoha e kue ana ia Henry E. Cooper elike me na olelo pili i keia hoopii a me na olelo hoike kupono.

            A. S. HUMPHREYS,

            Mea Hoopii.

            Ua hoohiki ia keia palapala hoopii e Mr. Humphreys imua o Herriet E. Wilder, he Notari no ka Lehulehu, ma ka la 15 o Mei.

            Ua kauoha hoi ka Aha e hoea ae o Mr. Cooper imua o ka Aha Kiekie ma ka Poakahi, Iune 19.

 

MAI IAPANA MAI.

            Cousin Eddie,

            Alohe oe:-

            Ua hiki mai la mauai  ko maua wahi noho ma Hakodate nei; i ka la 25 o Aperila maua i haalele ai ia Iokohama ma ke kaaahi a hoea ana i kahi la ae- i ko maua hiki ana mai ua haalele iho o Kanikela F.W. Playfair ia anei.  Malia paha maloko o hookahi wale no makahiki maua e noho ai i keia wahi, alaila, mai anei aku no Enelani.

            He maikai no keia kulanakauhale o ka nani no nae o keia mau kulanakauhale nui a pau au e ike nei i oi pa umi iho paha ia Honolulu, ua lilo no ia i mea ole i ko'u manao, mamuli no o ke aloha i ko kaua aina hanau.  He kapni wale no ka hapanui a'u e ike nei, a he oi aku ko'u mehameha me ka hoihoi ole i ka noho ana o keia wahi, aole hoi he poe kamaaina e hiki ai ke hoohala ia ae kahi manawa e poina ai ka hoomanao ana no ka aina.  He oia mau ka maikai o ko'u ola kino.

            E kala mai no keia wahi leta pokole, a kakau hou aku.  Aloha ia oukou a pau.

            KAHIWAHIWA.

            Hakodate, Mei 8, 1899.

 

NO KE PANI ANA MA KAHI O DIUWE.

            Mawaena o na ohua o ka Pekina e lawe ana no Kina o Adimaraia Geo. Watson.  E holo loa ana oia no Manila, no ke pani ana ma kahi o Adimarala Diuwe.  E lawe ae ana o Watson i ka hoomalu ana i ka oihana kaua moana o Amerika Huipuia ma na Paemoku o Pilipine.  A e huli hoi ae ana o Diuwe ma ke alahele o ke alawai o Seuza, ua hookaawale ia he $150,000 e ke kulanakauhale o Nu Ioka no ka haawi ana aku i na hookipa hanohano ana.

           

            Ua make ma ka auina la Poalua nei o Joseph Nahale keiki a Hope Makai Nui, Mr. Nahale o Kona, ma ke kula Kamehameha, he haumana oia no ia kula, a he mau la pokole wale no hoi kona kaa mai ana a hale wale aku la.  E hoihoi ia aku ana kona kino make no ke kapu ana ma kona, kahi hoi o ka nui o kona ohana e noho mai la. Aloha no.

 

HE MOOLELO WALOHIA

NO

ALANADELA

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aaahu Keokeo

A I OLE

Ka Loaa Hookani Pila Hapa o ke Kulu Aumoe.

 

            I ka wa i hoopauia ai o ka Magarita haawi ana aku i kona mau hoomaikai ana i na powa, oia koke no ka wa i kunou haahaa aku ai ua mau kanaka la imua o ko lakou haku wahine, me ka poha pu aku o ka leo o kekahi o na kanaka i ka ninau ana mai penei:

            E ko makou haku wahine e hoike mai heaha ka makou e hana aku ai no ka kakou pio e lawe aku anei makou a hoolei aku iaia iloko o na awaawa kuhohonu, a i ole e lawe aku anei makou iaia no loko o na ululaau a haawi aku i ai na na holoholona hihiu, a na lakou hoi e haehae liilii aku i kona mau io.  E hoike mai i keia manawa ano, a ua makaukau hoi makou e hooko aku i kau mau kauoha.

            A i ka hooki ana iho o ua kanaka powa la i kona leo oia koke no ka wa i ikeia aku ai ke poo o ka wahine lokoino i ke kulou ana iho ilalo, me he mea la, e hoike okoa mai ana no e noonoo ana oia i kani kupono e lawelawe ia aku ai kona enemi e huna no ka wa pau ole mai ka loaa hou ana aku ia Walata, a manaoio ai hoi oia, ua mahuka io no kana Alanadela mai iaia aku.

            A no kekahi manawa loihi loa ke kulou ana iho o ke poo o ua Magarita la, ua ike aku la oia i ka aea ana ae iluna, a nana pono mai la maluna o kana mau kauwa me ka pane ana mai me ka leo i piha me ka makona.

            E o'u mau kanaka e lawe aku i ka kakou pio no kekahi awaawa kunoho a malaila hoi oia e waiho ai a hiki i ke kikoo ana mai o na lima o ka make, a mai lawe aku hoi iaia no loko o na ululaau, no ka mea, e loaa no auanei oia i kekahi mea puuwai aloha me kona hoapakele pu ae hoi iaia, a oia auanei ko kakou wa e ukali ia mai ai e kekahi poino nui.

            Nolaila, e hoolohe ia keia, a o ka mamao hoi a'u i makemake ai e hookaawale aku ai oukou iaia, ma kahi no ia o kanalima mile mai ka home aku nei o na powa.  I ka wa e holopono ai ka oukou hana ano nui, e hoi mai imua o'u, a e haawi aku no au i kekahi makana kiekie no ko oukou lu@.

            A i ka wa a Magarita i hooki iho ai i kona leo oia koke no ka wa i kunou haahaa hou mai ai ua mau powa la me ka hooho lokahi ana ae.

            O kou makemake e ko makou aliiwahine oia ka makou e hooko aku ana, a ma ka oili ana mai o ka la me kona nani nui, e hoea aku no auanei makou me ka kakou pio no luna o ke kiekiena o Kalaida, a mai iluna aku o kona mau pali kiekie e olokaa aku ai makou iaia no lalo o na awaawa kuhoho, a malaila hoi oia e waiho ai no ka wa pau ole.

            A ia mau sekona no i loheia aku ai he mau halulu kapuai wawae lio, me ka emoole ua hoea mai la lakou no kahi a na powa e ku nei, , malalo o ke alakai ana a kekahi kanaka kiai.

            Me ka hoohakalia ole iho hapai koke ae la lakou i ka kaua Alanadela maluna o kekahi lio me ka hauhoa ana iho hoi iaia me na kaula malina, a maluna o ke koena iho o na lio i kau ae ai na powa me ka makaukau no ka hoonee ana aku i ka lakou huakai no kahi i makemake ia e ko lakou haku.  Aka, mamua ae no nae o ko lakou haalele ana iho, ua nee koke mai o Magarita no kahi o ka lio o Alanadela i hoopaa ia ai me ka wehe malie ana ae i ka welu i uhi ia maluna o kona mau maka, a me na minoaka o ka hoomaewaewa e hekau ana maluna o kona mau papalina kilohi iho la ia i na hiohiona nani o ka wahine ana i konakona ai me ka haawi pu ana iho hoi i na muki hope loa o Iuda, a ia manawa no i owaka ae ai na lihilihi maka o ka kaua aloha a halawai koke ae la hoi ka lena ike a kona mau maka me na helehelna o kona hoaloha maikai ana hoi i moeuhane mua ole ai e kipi iho ana no oia iaia.

            Ua haawi ae ke Kanikela Beritania he anama ike ma kona home, mauka o Kapalama, mai ka hora 11 a hiki i ka hora 1 o ka auina la Poakolu nei, a ua nui no na poe i kipa aku e ike iaia.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI A ME KUAI A KA MEA PAA MORAKI.

            KE HOOLAHA IA AKU NEI ma keia, mamuli o ka maua kuai i haawiia maloko o kekahi Moraki i hanaia ma ka la 28 o Augate, A.D. 1896.  I hanaia e Kala (k) a me Kaui Kala (w), kana wahine mare, no Honolulu, Mokupuni o Oahu, laua a elua, ia Agnus M. Mcintyre, o Honolulu i olelo ia, a ua kope ia ua Moraki la ma ke keena kakau kope ma Honolulu i oleloia, ma ka Buke 163 ma na aoao 318 a me 319.

            A ua hoolilo ia aku ua Moraki ia ia W. A. Cahill, ma ka Pa apala Hoolilo Moraki i hanaia i ka la 10 o Ianuari M. H. 1899, a i hoopaa ia iloko o ke keena kakau kope i oleloia, Buke 187 aoao 146. Nolaila, ke makemake nei ka mea i hooliloia aku ai ka Moraki, e hooko i na olelo o ua Moraki la, no ka uhai ia ana o ua kumu ailiko i oleloia, ma ua Moraki la, oia hoi, ka hookaa olela o ka ukupanee, a me ke kumupaa i ka manawa hoi i olelo ia maloko o ua Moraki la no ka hookaa ana.

            Nolaila, ke hoolaha ia aku nei ma keia, e kuai kudala akea ia aku ana ka Apana Aina a pau loa, na pono a me na pomaikai a pau i paa maloko o ua Palapala Moraki la, u hoakakaia mahope ae nei, ma ke keena kudala o James F. Morgan, ma Alanui Moiwahine, Honolulu i oleloia, ma ke awakea Poalua, Iune 20, 1899.

            O ka waiwai i paa maloko o ua Moraki la, oia no ka aina i hookoia me ka inoa o Koloalu, nona ka Palapala Sila Nui @, e waiho la ma Kauhaloa, Manoa, Oahu, i olelo ia, nona ka nui he 27200 eka; i loaa mai na mea haawi Moraki ma ke ano he mau hooilina no Koloalu i olelo ia.

            He kuike ke dala ma ke @ula Amerika, o na @ palapala i ka mea e lilo aku ai ka aina.

            O na mea i koe e ninau ia J.K. Ka@, Loio no ka mea i hoolilo ia aku ai ka Moraki.

            WILLIAM A. CAHILL
Mea i Hooliloia aku ai o ka Moraki.

Honolulu, Mei 24, 1899. @