Ke Aloha Aina, Volume V, Number 23, 10 June 1899 — Page 7

Page PDF (809.63 KB)

This text was transcribed by:  Danna Lyman
This work is dedicated to:  Kamehameha Class of 1962

KE ALOHA AINA

POAONO, JUNE 10, 1899

 

 

HE  KAAO  KAILI  PUUWAI

––:NO KA:––

 

U I   M I N E W A.

––:A ME NA:––

 

KAIKUNANE  EIWA

 

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu a i ole na Keiki i Hoehaehaia

 

Kakauia no KE ALOHA AINA

 

No kekahi mau minute loihi ke kulou ana o ua elemakule nei, me kona mau maka hoi i piha me ka minamina e haka pono iho ana maluna o na hiona o ka wahine e waiho kahela ae ana imua ona, oia no ka wa i ike ia aku ai oia i ke kulou ana iho a haawi iho la he mau muki hope ana maluna o na papalina huihui o ka mea ana i hoomaewaewa ai, a lohe ia aku la hoi kona leo i ka puana malie hou ana ae.

E ka wahine opio a kuu puuwai i aloha ai, ua hala aku la poe me ka huikala mai i ka’u mau hana lokoino i hookau aku ai maluna ou, aole oe e hoi hou mai ana, aka, owau ke imi aku ana mahope o kou meheu.  Nolaila, o ke aloha no kou, a e hui hou aku ana no hoi kaua ma kela ao.

Ma keia wahi i hooki ae ai oia i kona leo a ku koke ae la oia iluna me ke kaulono pu ana aku hoi o kona mau maka maluna o kana mau kauwa me ka pane ana aku, penei:

E a’u mau kauwa e hoonoho aku ana au he elua o oukou no ke kiai ana i ke kino make o ka wahine opio, a ma kela a me keia eono hora e pani ia mai he elua mau kanaka hou, a pela aku elike me ka loihi o ko’u ola pu ana me oukou, a e a’u mau kauwa hoolohe, owai iwaena o oukou e kue mai aua i keia manao?

Aole, aole he hookahi iwaena o makou e kue aku ana i kou manao, aka, o kou makemake wale no oia ka makou e hooko aku me ke paewaewa ole.

I ka ike ana ae o ka elemakule aole he kauwa i kue mai i kona manao, oia no kona wa i wae mai ai he elua o kona mau kauwa kino ikaika no ka lawe ana i ke kiai mua ana i kahi a ka kaua Minewa e waiho nei.

I ka loaa ana o na kiai, aole ka elemakule i hookaulua hou iho malaila, ua huli koke ae la oia a hoi aku la me ka hapanui o kana mau kauwa me ke koe iho hoi he elua mau kauwa no ke kiai ana i ke ana, aka, mamua ae nae o kona nalo loa ana aku, ua haliu hou mai la ola i hope a hooho mai la me ka leo moakaka.

E a’u mau kauwa, e kiai i kela mau kino make me ka makaala, a mai ae hoi i kekahi kino kanaka e maalo aku malaila, o ko laua nalowale ana mai keia wahi aku he make wale no ko olua uku hoopai.  E hoolohe i keia, e unuhi ae i ka olua mau pahikaua, a e paa me ka makaukau nui, no ke pale ana aku i na enemi e hookokoke mai ana.

E ko makou haku, mai hopohopo no ia mea, e hilinai mai maluna o maua, no ka mea, aole loa maua e ae aku ana e paani wale ia mai maua, aka, e kaniu aku no maua i ke poo o ko maua enemi na ka oi o na pahikaua.  A e hoomanao pu iho hoi e ko makou haku, o ke kino e maalo ae ana ma keia wahi he make wale no kona uku hoopai.

I ka hoopau ana ae o na kauwa i ko laua mau leo, oia no ka wa i ike ia aku ai o ua elemakule la i ke kunou hoomaikai ana mai a hoomau aku la hoi ma kona alahele huli hoi no kona home.

I ka hala ana aku o ka elemakule me ka hapanui o kana mau kauwa, oia no ka wa i hoahi mai ai o ke ano mehameha maluna o kahi a na kauwa e kiai nei i ka waha o ke ana, me ka ike ia aku hoi o ko laua mau pepeiao e lio ana i ka wa e lohe ia aku ai kekahi leo owe o na lau laau me ka pii pu ae hoi o ko laua lia maeele no na uhane lapu o ka i o, aka, ua hookanaaho ia mai nae ia e ka lama ahi e a hopipi ana, a nona hoi ka malamalama uuku i lawa wale no no ka hoahuwale ana i ko laua mau helehelena.

A oiai, no ua mau kauwa nei e ku kiai ana me ka makaala i ke kino o ka kaua Minewa e waiho oni ole ana iwaena o na poe make, a i ka aui hope ana ae he mau hora loihi o ko laua kiai ana, a ia wa pu no hoi, aia laua ke kali la me ka uluhua no ka hoouna koke ole ia ma’i pani ma ka laua wahi e malama nei, aia hoi, ua hoopuiwa ia ae la kekahi o laua a puana malie aku la i kona hoa i ka i ana aku.

E kuu kokoolua, e hoolono aku kou mau puka pepeiao ma ke kukula hikina, a e lohe no oe ala mawaena o na leo owe o na lau laau a ka makani e hooluli malie nei, he mau halulu kapuai wawae kekahi e pahu mai la.

Elike me ka leo kono a ke kauwa i lohe ai i na halulu kapuai wawae, pela kona kokoolua i hooko aku ai, ma o ka haliu ana aku o kona pepeiao no ka hikina, a o ka mea epa nae, aole ona lohe aku i na kapuai e pahupahu mai ana.

A no kekahi manawa loihi kona hoolono ana, a i kona lohe ole ana i keia mau halulu kapuai wawae, oia no kona wa i huli ae ai a pane aku la.

E kuu hoaloha maikai, ua kuhihewa oe, aole kela he mau halulu kapuai wawae au i lohe aku nei, aka, no na lau laau no ia mau halulu e hoonioni ia ana e na ahe makani e kolonahe ana, a nolaila, e hoopau ae i kou mau manao kuhihewa he kiuo kanaka kekahi e hoohalua mai nei.

Aole, aole loa au i kuhihewa, wahi a kona kokoolua i puana hou mai ai, aka, he mau halulu kapuai wawae maoli no ka’u i lohe aku nei.  E haliu hou aku kau mau puka pepeiao, eia au ke lohe moakaka loa nei.

A no kekahi mau sekona pokole wale no keia noho hamau ana iho a laua, aia hoi, ua hoohikilele like ia ae la laua i ka lohe ana aku i kekahi nakeke ma kahi he mau kapuai wale no ke kaawale.

A ia wa no i ike ia aku ai ua mau kauwa la i ka paa ana ae i ka laua mau pahikaua me ka makaukau no ka halawai ana aku me ko lawa mau enemi, a o ko laua mau maka hoi, aia ke kaulona pono la no kahi a ka nakeke a laua e lohe nei.

He mea oiaio no kekahi mau sekona wale no mahope iho o keia lohe ana aku o ua mau kauwa la i keia nakeke, aia hoi, ua oili mai la mailoko mai o na opu nahelehele he kanaka opio helehelena ui, me na aahu hoi i weluwelu e paa ana maluna o kona kino.  Maluna o kona mau helehelena e hoike mai ana ua piha me ke kaumaha.

A i ka wa o ke kamahele malihini o ke kuluaumoe i ike mai ai i na kanaka kauwa e ku aku ana me ka makaukau nui me ko laua mau lima e paa ana i ke kuau o ka laua mau pahikaua, oia no kona wa i ike ia aku ai i ka lalau ana iho i ke kuau o kana pahikaua e kaiewa ana ma kona aoao, a huki koke ae la mai loko ae o kona wahi me ka hala pono ana mai hoi o kona mau maka maluna o kona mau enemi.

Me ka hookaulua ole iho, ua poha koke aku la ka leo ninau o kekahi o na kauwa me ke kakana i ka i ana aku me ka leo nui moakaka nana hoi i wawahi ae i ka meha e hoalii ana maluna o ua wahi la.

E keia aeahaukae o ka po e ku malie ma kena wahi a hoike mai e hele ana oe i hea, a owai oe, e pane koke mai ano, a mai hoao hoi e nee mai imua no hookahi iniha, no ka mea, e halawai koke no auanei kou puuwai me ka huini oi o ka maua pahikaua.

I ka hooki ana iho o ua kauwa ia i kona leo, oia no ka wa i lohe ia aku ai ka leo a@a henehene o ua kamahele la i ke pona ana mai o kona leo i ka puana ana mai.

E na wahi kanaka hookiekie, aohe o olua kuleana ma ka’u huakai, no ka mea, he mea nui ka’u e huli nei, a no ko elua makemake ana e ike owai au, aohe no e loaa aku ana he  pane no ia ninau palaualelo,, aka, e hoolohe pono mai ko olua mau puka pepeiao, ua makaukau au i na wa a pau e ana pahikaua me olua a elua i na no ka lanakila a pio paha, aole ia he mea no’u e hopohopo ai, oiai, he kanaka au i maka’u ole ia mea he make mahope iho o ke kaawale ana aku o ka’u mea i aloha ai.

A ia manawa pu no i hapai ae ai oia i kana pahikaua maluna o kona poo me ka makaukau no ka hakaka ana me kona mau enemi me ka nee ana mai imua me ka hoolohe ole i ka leo o na kauwa e ku malie ma kahi hookahi.

Aka, mamua ae nae o ka uhau ana mai o ke kamahele malihini o ke kulu aumoe maluna o na kauwa, ua loheia aku la kona leo wiwo ole i ke poha ana mai me ka weliweli nui i ka ninau ana mai penei:

E na kanaka malihini a’u e ike nei i pane kikoo la mai nei, e hoike mai heaha ka olua hana ma keia wahi o ke aumoe, mamua o ko’u hoemoe ana aku i ka maka o ka’u pahikaua maluna o ko olua mau pauku kino.

A ia wa koke no i wawalo ae ai ka leo aka henehene o ua mau powa la i ka ike ana mai he opio wale no keia e ku aku nei imua o laua i lawa ole hoi ka ikaika no ke kue ana aku ia laua me ke pakike ana mai.

E kahi ilio liilii, aole ou kuleana e ike ai i ka maua hana maanei, a ina he uluhua kou i ke ola loihi e nee mai imua, a ua makaukau loa maua e okioki liilii i kou mau io i ai na na holoholona ahiu o keia ululaau a me na manu o ka lewa.

A mamua ae hoi o ka pau pono ana o keia mau huaolelo kaena a kekahi o na kauwa i ka puka mai oia no ka wa i halawai ae ai o ko lakou pahikaua i kahi hookahi, me na leo kani oeoe o na maka kila i ko lakou wa e hoohui ia ae ai i kahi hookahi me ka oiliili pu mai hoi o na huna ahi.

I keia mau sekona pu hoi, aia ua mau moho la ke ike ia aku la e hili ana, e alo ana, me ke ake ana o kekahi e lanakila maluna o kekahi, aka, o ka lehia loa aku nae ma ka pale ana, alo a me ka uhau ana, aole loa e loaa aku ke kanaka opio.

No kekahi manawa loihi loa keia paio ana, aia hoi, ua ike ia aku la ka emi ana mai o ka ikaika o na kauwa e hoomaka mai la hoi e huikau ka laua hili ana i ka lau pahikaua.

A he mau sekona pokole wale no hoi mahope iho, a oiai, ua mau kauwa la e hoomau ana i ka paio ana me ka mahui mua ole ae ua kokoke mai ka hopena o kekahi o laua.

Oia koke i o ka wa o ka opio i huki mai ai i kana pali ihope me ka onou pololei ana aku ma ka puuwai o kekahi o na kauwa, a he mea oiaio, aole i hala keia paha ana a ua opio la, no ka mea ia manawa ao, ua ikeia aku la kekahi o lawa i ka walawala ana a pahu aku la iluna o ka ilihonua me ka haalele koke ana mai hoi o ke ola makamae mai kona hale kino aku.

 

E hoomaka ana na kula aupuni ma ka la @@ o keia mahina.

Maloko o ka halekuai Pacific Import e haawi ia ana he ahamele i keia po Poaono iho, no ka hoonanea aua i na i oe e kipa aku ana ma ia @.

 

NUHOU  KULOKO.

 

Ua hala aku la ma ke awakea Poaha nei ka moku lawekoa Sherman no Manila.

 

E alawa ae i ka hoohala a ka Hui Lako Hao Hawaii e puka aku nei i keia la.

 

He nui na makua a me na hoaloha i hoea ae ma ka hoike o ke kula kaikamahine Kawaiahao.

 

He poe lulu pili waiwai kai hopu ia ae e makaikiu Kaapa makai o ka uwapo Maila Pakipika ma ke awakea Sabati nei.

 

He 15 mau koa o ka puali Enegii i noho iho nei maanei, i huli hoi mai nei maluna o ka moku lawekoa Grant no ka lawelawe oihana ana.

 

E malama ia ana ka halawai o ka Hui Kaa Buss o Kalihi ma keia La Pule iho, Iune 11, 1899, a ua makemake ia na lala a pau e akoakoa ae.

 

O ka moku lawekoa Sheridan kai upuia e hoea mai ana i keia pule aku mai Kapalakiko mai, a maluna ona e hoea hou mai ai kekahi mau koa Eneginia no ka noho paa ana maanei.

 

Aole he mau eke leta a ka mokukaua Piledelapia e lawe aku ana no Kapalakiko i keia la Sabati iho, mamuli o ka hoomaopopo ia ana aole oia e hoea koke aku ana ilaila mamua o ka hiki ana aku o ka mokuahi Auseteralia i Kapalakiko.

 

Ua loaa mai nei he leta mai Manila mai, e hoike ana, na make o James Sherwood, ka haole nona ka hale auau mamua e ku nei mawaho o Waikiki i ike ia o Long Branch.  He ma’i numonia kona kumu i make ai ma Manila.

 

He mau Inina o ka mokukaua Rukini kai hoao ae e hoohaunaele me kekahi mau alanui o ke kulanakauhale nei ma ke ahiahi Poalua nei, aka, ua hiki ole nae ia lakou ke hoomau aku i ka wa a na makai e lawelawe oolea aku ai ia lakou.

 

Ua lawe haaheo ae ka Hui Kinipopo Kamehameha i ka lanakila o ka hookuku kinipopo o ka Poaono nei me na koa Pukaa, mamuli o ka loaa ana iaia he 21 puni, a he 7 puni wale no a kona hoa.

 

He wahi pauahi uuku kai hoopioo ae i ke kulanakauhele nei, ma keia kakahiaka Poaono aku nei, no kekahi ahi i oili ae maloko o kekahi hale Iapana e ku nei ma ke kihi o na alanui Maunakea a me Beritania, ua pio e no nae mamua o ka hoea aua aku o na kaawai.

 

Ua loaa mai nei he lono maluna o ka Maiulani ma ke awakea Poalua nei, oiai ua makuahi la ma Punaluu, ua ikeia aku la @ uwah@ pele o oili mai ana mai ka lua mai o Kilauea, a ua koho wale ia ae, e hoomaka hou ana ka a o ka pali.  Maluna o ke Kinau o maopoopo loa ai ke olelo o keia kino.  O ka ike hope ia ana o ka pele ma ka 159@ no ia.