Ke Aloha Aina, Volume V, Number 24, 17 June 1899 — Page 3
This text was transcribed by: | Mahealani Jones |
This work is dedicated to: | No 'Oiwi Parker Jones, he kanaka malama i ka 'olelo. |
KE ALOHA AINA
POAONO, IUNE 17, 1899.
HE HOU PAHI WELIWELI.
HOAO HE IAPANA E LAWE I KE OLA O KANA WAHINE.
-------------
Aka, Ua Pakele Mahunehune nae Mamuli o ka Loaa Koke ana aku i na Kokua.
-------------
Mahope iho o ka hora 11 o ka po Poalua nei, ua malama ia ae la kekahi hana hou pahi weliweli ma ke alanui Pauahi. Oiai, kekahi luina e maalo ae ana ma ua alanui la, ua ike aku la oia he Iapana wahine i ka oili ana mai mailoko mai o kekahi hale a holo mai no waho o ke alanui, a mahope mai no hoi ona i ike ia aku ai he Iapana kane e alualu mai ana. Aole i loihi ko laua holo ana, ua ike aku la oia i ka hina ana aku o ka wahine ilalo, a oia no ka wa i loaa aku ai i kana kane me ka malama ia ana he hakoko ikaika mawaena o ke kane a me ka wahine.
Ua haawi koke ae ua luina la he leo kahea kokua me ka holo aku no kahi o na Iapana e aumeume ana me ka holo pu ana mai he elua mau makai i lohe i kona leo kahea. Ua loaa aku laua e puliki ana kahi i kahi, me ko laua mau aahu i hoohaukae ia i ke koko.
I ka wa i lawe ia aku ai laua no kahi malamalama, ua ike ia iho la ua mo-ku ka a-i o ka wahine a kokoke i ka puka makani, a o ke kane hoi ua mo-ku kona opu ma kahi o ehiku iniha ke akea. Ua manao ia e ola ana no ke kane, aka, o ka wahine nae he kulana nawaliwali loa kona.
O ka moolelo e pili ana no keia hou pahi manaonao o ke kulu aumoe, penei no ia: He elima mahina i hala ae nei, ua hoea mai la keia mau Iapana i Hawaii nei mai ko laua home mai ma Iapana, ma ke ano limahana me ka holo aku no ka mahiko o Lahaina no ka hana malaila. Mahope o ko laua noho ana me ka maikai no kekahi mau la loihi, ua hanau mai la ka wahine he keiki, aka aole i liuliu mahope iho oia manawa ua mahuka aku la oia mai kana kane aku. Ua lohe kana kane aia oia i Hilo, a ua hookolo aku oia mahope o kona meheu, aka, i kona hiki ana aku ilaila, ua hoike ia mai la aia oia i Honolulu, a pela oia i hoea mai ai ia nei.
Ua hoike ia aku la ka lohe iaia eia kana kane i Honolulu nei, nolaila, ua pee iho la oia no kekahi mau la, a i ka hoike ia ana aku, ua huli hoi aku kana kane ma ke Kinau o ka Poalua nei, ua hoike hou ae la oia i ke akea, aole nae pela ka oiaio, aole i kau aku kana kane maluna o ka moku, aka, ua pee malie no oia mauka nei o ka aina me ka manao e hookau aku i ka hoopai kupono ana i manao ai maluna o kana wahine ma ia po.
Ua loaa aku ka pahi a ka limakoko i hou ai i kana wahine e waiho ana malalo no ona, i hele hoi a haukae loa i ke koko. O keia na mea i koho wale ia, aka, o ka oiaio maoli aole ia i hoike ia ae i ke akea, no ka mea, aole he hiki i ka wahine i hoopoino ia ke kamailio.
-----------------
NA MAKE O KE KULANAKAUHALE NEI.
-----------------
O na make no ka mahina o Mei i hala aku la a ka Agena a ka Papa Ola i hoopuka ae nei, penei no ia: He 86 ka nui o na make, a maloko oia huina, he 32 Hawaii, 12 Pake, 9 Pukiki, 20 Iapana, 3 Beritania, 5 Amerika, a he elima o na lahui e ae. O na make a pau i lawelawe ole ia e na kauka, ua malama ia he aha koronero maluna o lakou no ka huli pono ana i ko lakou kumu i make ai, a he elua nae o loko o ia huina i maopopo ole i ka aha koronero ko laua kumu i make ai.
------------------
HOPOHOPO IA KA PALEKANA O ELIMA MAU OLA.
------------------
Ua loaa mai nei he mau lono mai Kauai mai e hoike mai ana no kekahi mau ola elima i manao ia ua make ma ka moana, penei:
Hanalei, Iune 10. Ua manaoia o na kanaka he elima i haalele iho ai ianei maluna o kekahi wahi waapa uuku ua piholo lakou ma ka moana mawaena onei a me Waimea. O keia poe, oia no ke kapena a me na luina o ka moku poino Mokulele a me W. Wayman, he kamana no Nawiliwili.
He mau la i hala aku la, ua uku aku o Harry Evans i na luina, a ma ia wa mai, ua hoomaka lakou e hoohala ana i ko lakou manawa ma ka inu ana a me ka hoohaunaele ana.
I ka wa i ike ia aku ai o ka lakou mau hana ino, ua kauoha koke aku la ka Hope Makai Nui, ina aole lakou e haalele iho ana ia Hanalei mamua o ka po ana o ia la, e hopu aku no oia ia lakou. Ma ka hora 5 o ke ahiahi Puakolu, Iune 8, ua kau aku la lakou maluna o kekahi waapa uuku i ona ia e Wyman a hoohemo aku no waho me ka hoike ana ae e holo ana lakou no Waimea.
O na poe o luna o keia waapa oia no o Kapena Irving o ka Mokulele, Wyman, elua mau luina haole a me hookahi kanaka no Nawiliwili.
Ua hoohemo aku lakou no waho o ka moana ma ke alahele o Kalalau, a mai ia wa mai a hiki iho la i keia la, aole he wahi mea i lohe ia no lakou. Ua hoouna ia aku na huli ana no lakou maloko o ke telepona ma na awa a pau o keia mokupuni, aka, aole nae he poe i ike ia lakou. O keia wahi waapa he palahalaha o lalo, o kekahi poe no hoi o lakou ua ona, a he wa ino no ia o ka moana.
Ua kokua ia mai keia lono e Kapena Nelson o ka mokukuna Ada. Ua olelo ae oia, i ka wa i haalele iho ai ua poe la ia Hanalei, me ke kahea ana mai iaia e holo ana lakou i Kalalau, he nui ka okolehao me lakou.
O keia ka hopena loa o kana ike ana ia lakou. Ua kaumaha loa ka waapa ia lakou i haalele iho ai i ke awa, a he wa no hoi ia a ka ino e pahola ana ana, nolaila, ua hopohopo ia ko lakou palekana.
------------------
“MAI KO MAKOU KAULA MAI.”
-----------------
Ina aku ka ka pono o ka lahui Hawaii e noho hoomanawanui nei, ke hooneenee mai la e kau maluna o na kapakai aloha o Hawaii nei; a na ka lokomaikai ka ka o ke Akua e pahola mai ana ia pomaikai nui maluna o ka lahui Hawaii, he mau kapuai helu wale no ka koe. Ea, kupaianaha ka wanana a ko makou kaula o keia mau la.
----------------
NA HEIHEI MAWAHO O KAPIOLANI PAKA.
----------------
Ma ka auina la Poaono a me ke kakahiaka Poakahi nei, i malamaia ai na lealea heihei lio mawaho o Kapiolani Paka. He mau tausani i hoea ae no ka makaikai ana i keia mau heihei, a ua nui hoi na hana piliwaiwai i malama ia ae mawaho o laila, aka, o ka mea kupaianaha nae, ua pupuu mai na lima o ke aupuni i ka hopu ana aku i keia poe, a ua ike ia aku hoi kekahi mau paalalo o ke aupuni e pili akea ana imua o ka lehulehu.
O na heihei i holo ia ma ka Poaono, Iune 10, hora 2 o ka auina la, penei na eo ana:
1.—HEIHEI KAA BAIKIKALA. Hookahi Mile, Makana, a E. O. Hall & son. He ekolu poe i komo ma keia heihei Manoa, B Silva a me J Santos, a ua lilo ka eo ia Manoa, manawa 2:46.
2.—KIAHA KAMEHAMEHA. Hapalua Mile. $100 pakui. No na lio liilii. He eha lio i komo ma keia heihei, a ua lilo ka eo ia Permanito, manawa :51.
3.—KIAHA. Elima hapawalu Mile. No na Lio Hawaii. $150 i pakui ia. Eha lio i komo ia heihei. Ua lilo ka eo ia Venus, manawa :48 ½.
4.—KIAHA KALAKAUA. Ekolu pahalima Mile. $150 pakui. No na lio Hawaii. Elua lio i komo ma keia heihei, eo ia Amarino, manawa 1.04 1 5.
5.—EKE A KA POE KALEPA. Ekolu Minute. Elua manawa eo iloko o ekolu. Kaa Lio. Makana, $150. O keia wale no ka heihei lio kaa Elua lio i komo ma keia heihei, a ua lilo ka eo ia Morsco, manawa 3:01 1 5.
6.—KIAHA ROSITA. Hookahi Mile. Noa i na lio a pau. Makana $200 me $50 pakui ina e eo ka manawa holo o Angie A (1:45 ½). He elima lio i komo ma keia heihei ua lilo ka eo ia Venus, manawa 1:47 1-5.
7.—KIAHA OCEANIC S. S. CO. Ekolu hapaha Mile. No na Lio Hawaii. $150 i pakui ia. Elua lio o keia heihei, eo ia Amarino, manawa 1:20 1 5.
O ka panina ia o na heihei oia la.
-------------
NUHOU KUWAHO.
-------------
O kekahi mau lono i loaa mai nei maluna o ka mokuahi Kina penei no ia:
MAKEMAKE O OTIS I MAU KANAKA HOU.
Kikako, Iune 8. He lono kuikawa kai loaa mai nei i ka nupepa Tribune mai Wasinetona mai e olelo ana. He kauoha pupua hulu kai loaa mai nei i na aliikoa ohi kanaka a pau no ka ohi koke ana me ka hoohakalia ole a hoouna aku no Pilipine. Oiai ua makemake loa o Otis i mau kanaka hou.
HAALELE NA KOA KUIKAWA IA MANILA
Wasinetona, Iune 8. Ua telegarapa mai nei o Kenerala Otis i na mea e pili ana no ka huli hoi o na koa kuikawa.
Manila, Iune 8. Aukukaua-Kenerala, Wasinetona. Ua noi mai ka regimana Oregona no ka hoololi ia ana o ko lakou manawa hoi a hiki i ka la 12, e hoi loa aku ana lakou no Portland maluna o na moku koa Ohio a me New Port. I ka wa e hoea aku ai o ka Regimana Eono e pani ana lakou i ka regimama Kaleponi ma Negros. E haalele iho ana ka Hancock maloko o na la pokole me ka regimana Neberasaka a me kekahi mau pualikoa.
AOLE I MAKE O AGUINALDO.
Parisa, Mei 31. Ua loaa mai nei i na Pilipine ma Parisa he lono telegarapa mai ia Aguinaldo mai e hoole ana i ka oiaio o kona make, me ke pahenehene pu ana i kona manao lawe i kona ola. Ua olelo ae o Aguinaldo, aole oia i makaukau no ka make ana i keia wa.
KUE ANA IA @LA.
Vitoria, B. C., Mei 31. O na lono a ka mokuahi Kinshiu maru, i hoea mai la mai Iapana mai, aia ke aneane ae la ke kaua e poha ma ka Hikina. Aia o Kina ke kue la i ke komo ana mai o Italia ma San Muu a ia Geremania hoi i ke komo ana ma Shantung, a aia oia ke hoakoakoa la i kona mau mokukaua a me na puali kaua aina no ka hakaka ana, ina he hoao ana kekahi e kaili i kona mau aina. Aia pu o Iapana ke hoomakaukau la no ke kaua ana me Rusia no ka hoomahuahua hou ana i kona mau nale kahakai. Ua maopopo o Rusia i keia mau hana a iapana. O na nuhou hope loa i loaa ae ma Iokohama, ua pepehi ia he mau Iapana ma Manchuria e na Rosack, a ua koho wale ia ae ma keia hana e Rusia e hoea koke mai ai ke kaua.
NUHOU KULOKO.
E malama ia ana he mau lealea heihei mawaho o Kapunahou i keia Poaono, Iune 17, e na haumana oia kula.
E hoouna ia aku ana maluna o ka mokuahi Nippon Maru, he mau kauoha no ka hoouna ana mai i mau kaa uwila, e ka Hui Kaa Uwila Rapid Transit.
Eia na hui heihei waapa Healani a me Matala ie hoomaamaa mau mai nei i kela mau ahiahi no ke komo ana ma na lealea heihei waapa o ka la 4 ae nei o Iulai.
Ua hala aku la ma ka auina la Poaono nei ka mokukaua Rukini no Iokohama, a o ka mokukaua Piledelapia i ke kakahiaka Sabati mai no Amerika Huipuia.
Ua loaa mai nei he lono, aole e haalele koke ana ka moku lawekoa Sheridan ia Kapalakiko, mamuli o ka ikeia ana o ka nui o na poino o kona mahu.
O ka mokuahi Rio Janeiro ke hoea mai ana mai Kina a me Iapana mai i keia Poaono iho, a malia paha o haule hope hou aku no kona wa ku mai elike me ka Nippon Maru.
Ua hala aku la no Amerika Huipuia o Kuhina S. M. Damon, ma ka mokuahi Auseteralia o ka Poalua nei, a ua lilo ae la o Loio Kuhina Kupa ke Kuhina Waiwai no ka manawa a hiki i kona hoi ana mai.
Ua hoopii koi poho aku la o Hope Ilamuku Hikikoki i ka Hui Kaa Hapaumi he $500 no na poino i halawai me ia ma ka hookui ana o kekahi kaa basa o ka Hui Kaa Hapaumi me kona kaa e kau ana.
Aole i hoea mai ka mokuahi Nippon mia Kina a me Iapana, a hiki i keia la, oiai, o ka Poaono nei kona la i manao ia ai e hoea mai ana, ua haupu wale ia ae no, ua paa oia i ka hoomalu ia ma kekahi awa o Iapana keia ulolohi loa.
Ua hoohui ia ae ma ka berita laahia o ka mare o Miss Maud Auld me Mr. Henry C. Pfleuger e Rev. Makinikoki maloko o ka luakini o Sana A@aru, a mahope iho o ko laua no la ana a pau, ua haawiia ae he anaina ike no laua ma ka home o Mr. W. Auld mauka o Kapalama.