Ke Aloha Aina, Volume V, Number 30, 29 July 1899 — Page 3

This text was transcribed by:	Kate Motoyama
This work is dedicated to:	r. alex anderson

KE ALOHA AINA

KE ALOHA AINA POAONO, IULAI 29, 1899. 2

HOPU LA HE KAHUNA HA-

WAII.

Ua hopu ia ma ke ahiahi Poalua nei o Beni Namakaokeahi no ka lawelawe kahuna ana maluna o kekahi Hawaii nona ka inoa o Kiha, i make ma ia la no mawaho o Kewalo ae nei. Aka, ua hookuu ia mai nae oia malalo o ka bona o $500. O ka hewa i hookau ia aku maluna on a, oia no ka lawelawe kahuna, nona hoi ka hoopai mai ka $100 a ka $200 a i ole ma ka hoopaahao ana aole e oi aku mamua o eono mahina.

I ka wa i make ai o Kiha ma ka Poalua nei, ua hele aku ia he elua mau kanaka no ke kii ana i palapala kanu no ka mea i make ia Reynolds, ka agena o ka Papa Oia, aka, mamuli nae o ka loaa ole ana o na hoike kupono no ka lapaau ia ana o ka mea make, ua hoole ia mai ka haawi ana i palapala kanu, me ka waiho ia aku na Hope Ilamuku Chillingworth e huli pono i ke kumu i make ai o keia wahine.

Ma kana noli pono ana, ua loaa iho la ke kumu i make ai o Kiha mamuli no ia o ka nael mea me na lapaau kupono ole. O ke kauka wale no nana i lapaau iaia, oia no o Kauka Akina, aka, hoopau ia aku nae oia he elua mau pule i hala ae nei me ka lilo ana iho la o ka lapaau ana ia Namakaokeahi a hiki i kona make ana aku la.

Ua malama ia ae he aha koronero maluna o ka mea make, a ma ka lakou olelo hooholo, na hoopuka ae lakou penei:

"Ua make o Kiha Kealoha i oleloia, ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, ma ka la 25 o Iulai, 1899, mamuli o ka loaa ole ana he lapaau ia ana, oiai, oia e ma'i ana me kekahi ma'i i maopopo ole kona ano i keia kiure."

HE HOOMAIKAI AKU.

Mamuli o ka loaa ana mai o na leta he lehulehu mai na makamaka mai e noho ana ma ke Panalaau a ka Ehaeha, e pili ana no ka panaho ana mai o John Like i keia ola ana. Ke haawi aku nei makou i ua hoomaikai kiekie i na Poo o na Ahahui like ole ma ia kahua o ka ehaeha, na makemake a me na hoaloha i ukali aku me kana huakai hope loa ma keia ao, no ka ilina o waiho ai ka lepo no ka honua, a o ke uhane i ka Mea Nana i hana. He mea oiaio, he mahu wale no ko kakou hanu i pu-a ae a nalo koke aku no, elike no me kana i hookau mua loa ai maluna o Adamu laua o Eva, "he lepo no oe a e hoi hou aku no oe ilaila"

NA KA OHANA O KA MEA I, MAKE

E kuai kudala ia aku ana ka hale waapa o ka Moi, ma ka la 1 o Augate, mamuli o ka lilo ana ae la o kona kahua e ku la ia Amerika Huipuia.

LIHALIHA WALE.

Kelaupapa, July 20, 1899.

MR. ED. L. LIKE,

Alhoa kaua a nui.

Me ka luuluu a me ka kaumaha, ke hoike aku nei wau ia oe, o kou papa aloha Jno. Like, ua haalele mau ia kakou ma ka auina la o ka la pule, Iulai 16. Ua kuu aku la kona luhi, a ua pau hoi kona ike ana i na inea o keia aina a ka ehaeha a makou i luakaha ai. Aloha no hoi oukou ka ohana i ka ike ole i kona kino lepo. Walohia wale.

Mailoko mai o kana buke hoomanao, ua kope mai au i keia mau wahi hoomanao nona.

Ua hanauia oia ma Hilo Kaona i ka la 23 o Augate, 1859. Ua lawe ia mai oia no Honolulu nei, a ma ka la 30 o Maraki, 1891, ua nana ia oia ma ka Halemai o Kalihi, e elima Kauka, oia o Makalu, Makipune, Trouseau Lutz a me McWayie, 3 koe ia 2, aole lepera. Ua hoi hou aku no oia no ka aina hanau no ka hooponopono ana i kona mau waiwai, a ma ka la 20 o Mei, 1891, i hoea aku ai oia i ke kohua mai o Molokai, kahi hoi ana i noho ai a hiki i ka pauaho ana mai la i keia ola ana. Nolaila, ua aneane loa e piha iaia na makahiki a hala wale aku la.

Ua hoohanohanoia kona huakai hoolewa, penei:

Na ka Hui Naita i huki ke kaa kupapau, ka hui ana i noho Peresidena ai. Mahope aku ka ohana me na pilikana, kona mau kaikuahine mai o ka Hui Naita. Na wahine mai o ka Hui Anela. Na wahine mai o ka Hui Aloha; Na kaue o ka Hui Anela, a o ka panina na kaue o ka Hui Aloha.

Haalele ka huakai i ka hale i ka hora 4 p. m. no ka Wildox's Hall, no ka malama ana i na hana haipule, na J. K. Kainuwai, Puuku o ka Hui Naita i malama na hana, i kokuaia e M. K. Makaena, makua o ka ekalesia Hoolepopo, ai. Notley, Peresidena o ka Hui Opio, J. Kahaleweai, Kabukuia Sabati a me W. K. Makakoa, Peresidena o ka Hui Naita.

Na J. K. Kainuwai i hoike mai kona moolelo o ka hanau ana a me ka moolelo e pili ana nona, a hookuu na hana.

Ke koto pu aku nie au me ka ohana iloko o na kaumaha a me ka luuluu, a na ke Akua Mana Loa e hoomama mai i na ehaeha o kakou.

Owau no me ka paumako,

J. T. UNKA.

O ka luaui ponoi keia o ko ma kou Lunahooponopono, ka mea ho i hoohua ia mai mailoko mai on a a me kana wahine i mea alakai no kona lahui ponoi, a iloko o ka walohia koitoi, ke komo pu aku nei makou iloko o na u ana me ia, kona pokii, ke kaikuahine a me ka lehulehu o ka ohana, na pilikana a me na hoaloha he lehulehu wale. Aia wale no ma ka lima kona poino mamuli o ka wela ana i ke ahi, aku ia au nae e ohi hapukuia ana na poe i hoohuoi wale ia, ua komo pu aku ia oia maloko o ia heluna, aole no hoi i ano e kona helehelena a hiki i kona hale ana aku ia. He nae a me ka fiva kona kumu i poino ai Ke nonoi pu ae nei i ka lokomaikai o na Lani e hoomama mai i ko kakou mau luuluu ma keia ao mauleule. Lihaliha wale.

OKI I KONA PUA-I A MAKE

LOA.

Ma ke awakea o ka Poalua nei na malama ia ae e Paele kekahi o na hana weliweli loa, ma kahi noho o John Hilo, ma Kewalo ae nei, oia hoi, ke oki ana i kona pua i mai kekahi pepiao a kekahi pepeiao, a ua kokekoke loa hoi e kaawale kona poo mai kona kino aku, me kekahi pahi umiumi.

O ka nui o na makahiki o Paele ma kahi no ia o 55 makahiki, a ua make hoi kana wahine he mau makahiki ae nei i ha@. No kekahi manawa ae nei i hala, ua loaa oia i ka ma'i opulepule, a ma kahi la ua hoomaopopo ia ka ikaika o kona ma'i, nolaila, ua kiai makaala loa ia oia. A i ka haalele ana aku o kana kaikamahine iaia no ka hoomaha ana mawaho o ka lauai no kekahi mau minute pokole, ua lohe aku la oia i kekahi halulu maloko o ka rumi a Paele e noho ana, a i kona hoea ana aku malaila, ua halawai aku la oia me na hiohiona manaonao o kona makuakane e waiho ana iluna o ka papahele iloko o na mapuua wai koko, a ma kahi kokoke i kona kino e waiho ana he pahi umiumi. Ua make koke no ia mahope o ka hooo ia ana o kona makemake.

Ua hoike koke ia mai ka lohe i ka halewai, a ua hala aku o Hope Ilamuku Chillingworth mawaho o laila, me ka lawe pu aku he poe kiure no ka malama ana i aha kornero. Ua hoopuka ae laou i ka lakou olelo hooholo na make o Paele mamuli o kona oki ana i kona pua-i i kekahi pahi umiumi, i ole ia, nana ponoi no i hana.

Ua hoea mai la ma ka auina la Poakolu nei, ka mokuahi Badger me na Komisina o na aupuni o Amerika Huipuia a me Geremania mai Samoa, a o ke Komisina Beritania, ua huli hoi aku la oia no Enelani ma ke alahele aku o Auseteralia O lakou hoi na poe i holo aku nei , no ka hooponopono ana i na pioo i ulu ae iwaena o na moi o Samoa. He mau@ia ke kulana malaila i keia wa.

KIPU MA KE ALANUI.

Ua uiu ae he haunaele ma ke alanui Pauahi no kekahi mau minute ma ka po Poaono nei. Ma ka hoopaapaa ana ua unuhi ae he Paniolo i kana pu panapana a ki aku la i kekahi koa paele Amerika, mahope o kona hooko ana i kona manao lapuwale, ua holo aku la oia no loko o kekahi halekuai Iapana. Ua hoao aku he makai e hopu iaia, aka, ua hooweliweli ia mai nae oia me ke kau ia mai o ka pu panapana.

Na Lutanela Hunston o ka puali makai kau lio i lele aku a kaili mai i ka pu me ka lawe ia aku no ka Halewai. Ua hoopiha ia na kou paele me ka inaina. He nui na hoopii i waihoia aku i ka Halewai no ka ike ia o na koa paele e hele ana me ka pu panapanaaa a me ka pahi umiumi i ke alanui. Aka, aole nae a laou mau hana hoopoino i ike ia.

HE LAWE OLA MA EWA.

He lono kai loaa mai nei mai Ewa mai, ma ka po Poaha nei, ua hoao ae kekahi Iapana e lawe i kona ola ma o ke oki ana i kona pua i me ka pahi, ua hoea aku ka Hope Makai ui o Ewa ma kauka Rhodes no kahi a ka Iapana e waiho ana iloko o kona kulana nawaliwali. O ke kumu i hoea mai ai o keia hana mamuli no ia o ka on a a me kekahi paio hahana i nana ia maluna o kekahi hoopaapaa piliwaiwai. Ua kuhohonu na palapu i loaa iaia, aka, ke manaolana ia nei no nae e loaa ana no iaia ke palekana.

KE PUAA KUPANAHA.

Ua loaa mai nei ia makou he palapala mai Hilo mai, e hoike mai ana no kekahi mea kupauaha i ikeia malaila, a makou hoi i hiki ole ai ke hooiaio aku, penei:

Na kekahi la o ka pule i hala aku la, ua ikeia aku kekahi puaa nui eelele a ka launa ole e hele ana ma kai o Waiakea, a i ka ike ana o kekahi poe i keia puaa, ua hoomaka aku la lakou e alualu, no kekahi mau mile koua alualu ia ana, ua hiki aku la oia ma kekahi lokowai, aka, o ka mea apiki nae, ua lele aku la ua puaa nei noloko o ka lokowai a nalowale loa. Ua hoea aku ka poe huli iaia, aka, aole nae oia i oili hou ae mai kona wahi i nalowale loa ai.

Ua halia wale ae no hoi kekahi poe malaila, malia o Kamapuaa no paha keia, a ua weliweli a ka hana a ka luahine Pele ke kumu o keia holo ana i kai. Ua hoopiha ia na poe e noho ana ma kahi a keia puaa i maalo ai me ka weliweli noua.

E paani ana ka hana mawaho o ka pa hookueu kinipopo o Makiki i keia Poaono iho, i ka wa e malama ia ae @ hookuku kinipopo mawae na o Kamehameha a me Boku.

NUI KA AIHUE MAWAHO O

MAKIKI.

Eia ke pahola nei he puali o na poe aihue mawaho o Makiki, a he nui hoi na hale i komo ia e keia oe kolohe mawaho olaila ma kela mau po aku nei, aka, aole nae he mau hoopii i waihoia mai i ka oihana makai e kuleana ai lakou no ka hanu ana aku mahope o ka meheu o ke kolohe.

O ka hoomakaia ana o keia hana lapuwale mawaho olaila, ma kela po Poalima aku nei no la, ma ka home o J. F. Scott, oiai ka ohana i kaawale aku ai ma kekahi wahi okoa, na komo aku la ka aihue iloko me ka huli ana aku no na waiwai e waiho ana maloko.

Ua lilo aku i ke kolohe he mau kenikeni Hawaii me kahi mau mea makamae e ae no lakou ka waiwai io he $30, a ua lilo pu aku hoi i ka kolohe he mau lako hoonani dala.

Ma ka auina la Sabati nei, ua hoea aku la keia poe kolohe, ma ka hale o D@ Roi, e ka nei ma ke kihi o na alanui Lunalilo a ma Piikoi, i ka wa o ka ohana iluna o Puohia.

I ko lakou wa a hoi mai ai, ua ike iho la lakou ua kuekue ia oloko o ka hale, o na ume a me na pahu e waiho hamama aku ana, aka, ma ka noii pono ia ana aku o na waiwai oloko, ua hoomao@ioiua ugi ka aike ge nea i lilo aku.

Ma ia ahiahi hookahi no, ua komo ia aku la kahi o C F. Wolfe, oiai na poe mal ila ua hala aku no, waho o Waikiki. Ua huli ia na mea oloko, aka, aole nae he mau lako makamae i lilo aku, a ua koho wale ia he dala wale no ka makemake o keia poe kolohe.

I ke ahiahi Poakahi nei, ua hoohikilele ia ae na keiki a Podyn, mamuli o ka lohe ana aku i kekahi mea ma ke alanui mahope o ka hale. Ua uwe ae la lakou a holo aku la ke kolohe.

O keia mau wahi a pau i komoia aia no ia ma ke alanui Piikoi, aia na poe e noho nei ma keia wahi iloko o ke kui na hopohopo. Aia kekahi poe ke hana @ na laka hou no ko lakou mau puka, a o kekahi poe hoi, ke malama la i na iho kiai. Aole he maopopo o keia poekolohe.

Ua koho wale ae kekahi poe e noho nei malaila, he poe aihue keia i hoe mai @ei mai Amerika Huipuia mau ua iki aku nei, a o kekahi poe hoi, ua olelo ae lakou he poe no i kam@ua ka mea nana keia mau hai a kolohe. Aia na poe mauka o Makiki ke kiai la me ka makaaia no keia poe. Na pomaikai uaha keia o ka h@ehu alua.

E hoao la aku ana kaa hui k@ papa kaulana o Hilo e paa la i ka inoa m@ no ka holo ana mai i Honolulu nei e ulele p@ me ka hui e kaili ae ana i ka lanakila o ka Poaono ae nei, mawaena o Kamehameha a me Hoku.