Ke Aloha Aina, Volume V, Number 31, 5 August 1899 — HE MOOLELO WALOHIA -:NO KA:- UI SOPAEA. Iloko o ka Hanohano -:A ME:- TOME BAKALA Ka Ilihune. Hoohenoia no [KE ALOHA AINA.] [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA -:NO KA:- UI SOPAEA. Iloko o ka Hanohano -:A ME:- TOME BAKALA Ka Ilihune.

Hoohenoia no [KE ALOHA AINA.]

A oiai hoi o keia hoapono ole ana aku ona i keia Iianohano i loaa aku i keia mau opio, he mea ano nuj ia iioko o ka doodoo o ua Puuku la, a om hoi kana e namunamu Ia iloko iho ona, heaha la ka kana makana kupono i manao ai e haawi na laua, oka haawi holookoa aku no ka paha i ka aūpuni na laua e hooponopono. Oiai e nawe malie ana keia inau manao iloko ona, oia no ka wa i poha mai ai ka leo o ua moi la, i ka i ana mai mo na hauoli e hoopau -ia ae ai na mauao kana- | lua iloko o ua Puuku la. E kuu hoaloha maiīa\, ano, ua j ike a hoomaopopo au, ena ka'u ba- j kilo ana i ke kulana hana a keia j mau opio elua, aia iloko o ko laua j ]ima ka ikaika o ke aupuoi kahi i . paa ia ai, a'a hei i hoike ; ku nei ia ; oe me ka hookamani ole, aole i ia- j wa ia wahi me ka hana a j laua e malama nei no ka pono o ko ' i kakou aupum, j i Nol e iIa, e oe keia la , aku, uahookiekie aku i ko*u kape- { oa makai, i alihikana nui maluua o j na aumoku kaua maluna o ua wai o i ka moana a me na pualikoa maluna ■ o ka aina maloo. A nolaila, ke ik$ j la oe i keia wa, pela waie no e paa \ »i ka mana o ko'u aupuni iloko o j kuu liuia. { Ke hookohu pu nei au i ko'u | muku opio hoopono. i Kuhioa Nui • 110 ko J u aupuni, a e noho Uiua a elaa j iwaluna o ks'u papaaina i ns w.i a psu, so N maki' wnle ī,o k» mea , naua e hookaawale ia laua msi a*u ' «ku ] j Mamua o keal&ana mai o ua *

j mau opio la mai ko laua hiamoe | ana, ua pau na mea a pau i ka bana J ia, elike me ka makemake o ka moi j a o ko laua mau iiookolm pili oi hana, ua lawe ia āku la ia a waiho J ia iluna o ko lana mau pakaukau 1 pafeahi, me ko laua moeuhane mua ' ole, pel« na alakai ana a ka pomaikai maluua o laaa, Ma keia wahi e ike aī kaua e ka makamaka heluhelu, o ka haawi ana »ku me na oihana nui a kiekie ! o ke aupuni o ua moi opio la, oia ' ka hookuikahi ana o na manao o ! keia mau opio ekolu. a lilo i hookaj hi hana, a i hookahi hoi puuwai ma ! na mea a pau. ■ I ka haalele ana aku o ka moi i ; kona Puuku, na hoi poloiei aku la 1 oia noloko o kona rumi moe ponoi» ' a haule aku la e hoao me Niolopua, 1 ka aina moeuhane pahaohao, I k* wehe ana» mai o ke alaeia o ke ao, a e hoomalamalama mai ana hoi na kukuna »loh»lohi o ka la maluna o na pae puu o ua aina naai la & ke onaon* i noho ai. Aia hoi, ua heopihoihoi koke ia ae la ko laua mau oaanao pakahl, i ike ana aku i kekahi mau leU nunui e kauaaa iluna o ko laua mau pakaukau. Na keia mea i hookikina mai i ko laua mau e laiau aku i keia mau leta e kau ana, a wehe ae la ī ka wa-bi i hoopaaia ai, me ka minao ole o laua, aia he mau haawma 0 ka pomaikai uaaluna o laua. Ua hoohikilele koke ia ae la ka manao o īlamuku i koua ike ana iho, ua hookohu ia oia roa kekahi o na kulana kiekie loa iioko 6 kona aina hanau, ka mea hoi ana i upu ole ai, e hoea *ku fta& oia i ka piko 1 kahi lihaliha o ka moniona, A oia kana i ku koke ae ai iluna » bele pololei aku 1& m» ka rumi a Kona hoaloha e noho ana, mē iia uianao e nalu ana ilokoona,m#uauli o kona ike ana aku i kekahi Iet« e kau ana iiuna o ke pakaukau, i ano like no hoi me kaoa. A i ko Ia«a wa i hui as i kahi okahi, ua mua aku la na hookanu oialo ana 4 ka ikuiuku, « aiaaope o a» kiouiho nna ua heike aku k oia i kaua ouu

hou ano nui mai ka moi mai. īua o kona Iilo ana i Kuhīna Nui no ke nupnni. A i Keia no hoi oia i unubi ae ai i kona hoi-kohu a hoikeike aku la imua o kona boa me na manao 0 ka hauoli e hoike mai ana ma ko* «a mau makn. A oia kana 1 hoomaoe aku a.i i kona hoa, i ko'u komo ana iloko o na m *he3e mua o ka pomaikai, ooe pu kekahi e kaana pu ana i na poooaikai o keia noho ana. Mahope o ka la'ua mau kuk&i kamaihoana, oia no hoi ko Tome wa 1 lalau aku ai i kana leta a wehe ae la i ka wa-hi, a ike iho la i na mea apau i hanaia. Mahope iho o ko laua hoonanea ana, oia no ka wa i kani mai ai o ka beIe o ka aina kakaniaka, a pela ]aua i haalele iho ai i ko laua rumi 9 noho an a. Ma ka papaaina a ke alii oplo i hoonuaiiua ia me na ono like ole, i naho iho ai ua mau opio la.e hooJawa i ko ]r*kou mau. houpo Iewalewa. Oiailakou e ai ana, aia hoi» ua hoea mei la na hoa o ka Aha Kuhina o ka moi, na hoa o ka Ahakuka a me na luna aupani kiekie eae o ko ka moi aununi, no fca haawi ana aku i ka lakou mau hoomaikai nui maluna o ko lakou mau boa hou i uailani īa ae e ka maaao makee kauaka o ko lakou moi. Ua,hoomaha ae la lakou ma'loko 0 kekahi rumi oloko o ka haleahi, kahi hoi a ka moi i hoike aku ai 1 l:ona manao nui o ka hookau ana aku i ka hanohano kiekie maluna o , kekahi maukanaka ooio elua ana i, hilinaiai. j A nolaila, o ka laua mau lawela- j we pili aupuni ana, \>a maua ia me ka h'ki ole ke kue ia e kekahi o j ko'u mau luna aupun'. Ua Hlo keia mnu olelo kuoo a ka j moi, i m ja ano nui iloko o ka puu-j wai o kela a mo keia boa o ka Aha j Kuhina, aMe hoi o lakou wale kai i > .. I hookahaha ia me keia ajftu manao anoninoni, aka, o na boa no hoi kahi o kona Ahakuka, ilokooia man»o hookah!. A nae ka hookaulua oie Ibo, uaT pane ko>ke mai la kekahi hoa o ka Aha Kuhina, i ka i msi penei: t T a hookahaha nui ia ko makou m;mao, mauiuli o kau kouo e ke Tii no na luna aupuni hou au i hookohu ae nei malalo o 4 ka manaku kaa wale i loaa i ka nohoaln, 1 aponoia boi e sona Aha Kuhiua pih,% a aie na hoa o sa Ahakuka, Ua haiiī* maua moi pela» ua haliu uiai auei koua alo a uaua ;a kakou koua uiau aoa o ka pouo a ko auouni, ka hoi uaua i hooholouiuii i ka pouo o a aoho auā o ki UUuikttiiftka 4 Heaha k« hewa o ko kakou Kuhi|ta Ku;, a ui« keua AUhīkaua ki«kie e luki *i ke hoepau i* uialalo a kou u;akvitt2ate poaoi v ka ui u ka mea hoi a'u e uei* k» i' *

- mana ameke kuleana o ko ka moi hoopau ana, a ma ke kumu hea Qia i kuleana ai e hna e paa ana i ke kuleana hoopau a hookohu i)o.ko o ko kāknu mau. lir ma i na wa a pau. Na kela mau olelo wela, mele gianft pauda la, i hookaakaa leoke ae ina maka oka moi, a ike koke īho la oia, eia Keia mau faha mana elua o ke aupuni ke keehi nei ■ aia, ma ka hoole ana i kona mana e hoopau i ke Kuhina Nui a me koua alihikaua nui, A oia no ka wa iku ae ai o ua moi la iluna a kahe mai la me ka leo malie, e hiki ai i keia poe a pau ke lohe pono. He oiaio, mai ainohi mai o to'u pii ana ae ma ka nohoalii o ko'u mau makua a me na kupuna o'u, u hooko wale lakou i ko oukou mau | makemake i na wa a pau, me ka hij ki ole ia lakou ke hana elike me ko I lakou manao, i mea e pomaikai ais | ke aupuni. I keia wa ano, eia oukou keliookikina mai nei īa'u, e kii hou aku au a lawe mai ika mea a ko'u lunai kenala i apono ai, a i kakau īa iioi e ko'u lima poaoi. Mamua o ko'u ae ana aku i ko oukou naakemake, e pono īa'u ke amau mua aku ia oukou, heaha na pouiaikai i ioaa mai malalo o ka noho lawelawe ana o keia mau kanaka elua, aole anei ua hookueoui hope īa ua bana hoiamua o ke au- | puni maialo o laua? | Ca ulu *e hot na punana haihai | kaaawai ipa kela wahi keia wahi* iua hiki anei ia oukou ke olelo mai. he mau kanaka kupono Ja e malama ai ī ka hana o ko'u aupuui« a'u hoi e hilinai uei e loaa ana ka pomaikaHsua me ko'u lahuikaaaka »o. NoUila, e hoomaopoph iho oukou ; mai keia wa aku, aole loa e hiki ia'u ke hoihoi hou mai ik t mea a ko'u naau i apouo ai. NulaiU, •ka oukou mau olelo e kaohi ana i ko'u mana, ua D*le loa | aku au ia mea, ake hoooaa nel no |au «hke me ka mea a'u i ike ai he pono. ! Na keia mau olelo oelea loa aka | moi i hoooau ae 1 &a manao paaki j ki o na hoa oloko oJkeia 'Ahakuka? jma ko lakou pane hou ole a&u i | hookahi huaole'a 3E. | Oaa i J cnkoiu iho i« ka ia hanau | u ka ititti«p«ra o Kma-