Ke Aloha Aina, Volume V, Number 40, 7 October 1899 — Page 2

KE ALOHA AINA POAONO, AKATOBA 7, 1899

 

Ke aloha Aina

Hookumuia no ka

@ o ka Lehulehu, a he Nupepa n aka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE

Lunahooponopono.

EMMA A. NAWAHI

@ o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU…OCT. 7, 1899

            Ua hala io aku la no  ha Elele a ka poe e olelo nei ia lakou ke mapuni Hawaii, oia hoi o Hata@ ma ke ahiahi Poakahi nei, @lana o ka mokuahi Pekiua, ka mea no hoi i hoike akea ia la ano o kana huakai e hele nei, ke paolo mihi, a he hoomalimali a ka Peresidena no ka hoolilo ana ne i koua manao, no na mea a pili i na aina a lakou I kuai ai me ka hookolo ole aku I ke konohiki ai aina.

            MALIA paha, o ke kukeehu koke ana o na kapuai no kahi o ka pono, he mea ia e hoomama ia @ ai ko kakou kaumaha e noho mei, a ke pono mai hoi, kaui ka aha, a i pele mai no hoi, uani nela ana no ia, ua hele ia me ko @ ka lahui dala, elike me ka @ i hoike aku ai, aohe o lakou nei nana no ko kakou pono, aka, o ka lakoa nei ka lakou e @ana.

            ME he mea la, iwaena o na lu@aka na wai Apana a puni ka Pae@, me he mea la, o ko lakou @ ma ka hooko pololei ana i ke koikoi o ke kanawai a makou e ike nei, @ kaua @ olelo houhele i haawi ai, ina no ka ahewa @ no ka hooilia, a i ole no @ hookuu ia, oia no o Lanaka@wai Apana Wilikoki o Honolulu, ka mea Loi o makou e haa @ mau nei i ka mahalo maluna @ aole ma kea no he hoomaka @raka aku iaia, @ kea no hoo@ i mea e loaa mai ai kekahi mahalo ia mai iaia mai, aka @ kona hoopono, e hele ana ma@ ke kahua o ka pono a me @ pololai, a kakou n oa pau e @ nei i ka mahalo no @ mau hana hooko pololei.

            ME @ oia i kupono ke laae i hekahi noho o ua Lo@aka@ K@kie e oupe mau nei ko kukou mau manao kanawai ma @ mau mea, elike me ka ha@ a kekah@ o  na hoa Lana@ Kaapuni ma ka hi@ia o @ huki hae Geromania @ ma ka la 4 o lulai i hala aku @ i @ ano e ia ae hoi ko @ mai ko ka Ana Apaua me.

 

@(can not read first line and part of second line) kauaka ma o ka hoomau ia ana o na mai nei o ke alahele moana o na koa Amerika no na mokupuni Pilipine ma ko kakou nei mau awa, ua ike a ua kamaaina kakou ke ku main a moku koa, aia iloko o kekahi poe o lakou, he poe ua maa i na hana ino, a me na hana kolohe pu ke pae no i ka aina, ua ulu ae la ua hana ino o kea no haahaa loa.

            AOHE a makou nana no ia mau hana a keia poe, no ka mea, he ewe no keia poe n aka pakaha a no ia maa no ma ka aina hanau, a ke pae mai no i keia aina, o ka lalama hele no ia o na lima e lawelawe ai i na wehi oloko o ko kakou mau pa, me ke noi ole mai.

            I KA nana ana i na hana a ka Mana Hooko o ke aupuni o Amerika, eia oia ke hoouna nei I na pualikoa no lalo o Manila, me ka hookaulua ole, a o ka manao nui, oia no ka hopu pio ana ia Agunaldo, ke alakai kaulana loa iwaena o ka lahui Pilipine, ina ma ka loaa ana aku ma ke kino ola, a i ole ma ke aka kino wailua paha, i mea e hoona ia ai na manao lili iwaena o ka poe e ake nei e hopu pio iaia.

HE mea hilahila loa no kekahi aupuni nui a ikaika ka hakaka ana me kekahi lahui hemahema a lawa ole i ke kueana mai i na enemi i komohewa aku iloko o ko lakou aina me ka manao, e hoolilo i ko lakou noho ana i poe na hai e malama aku me he poe la lakou no ka aina malihini mai, a ma o ko kakou ano la, he poe lahui kakou i hookomohiaia iloko o na pilikia mauwale wale uo, ua oi aku ka pono e hookau iho ko ke Akua lima kokua ma luna o keia poe e palo la no ke kuokoa o ko lakou aina, elike no hoi me kakou e paio nei no ia mea hookahi no, o ke kuokoa a mo ka nono lanakila ana.

 

KE ANO O KA HOPU IA ANA O NA LAWEHALA.

Ua nana nui makou, a ua kaana hoi I kea no o ka hopuhopu ia ana o ko kakou mau lawehala ma kela a me keia wahi o keia Paealua, me he mea la, aia ke oolea a pau o ke kanawai maluua o ka poe ilihuue, elike me na Pake paahana, Kepani a me na kanaka Hawaii, a o na haola i like pu kea no me ka keia poe i hana ai, ua nele ka ike ia o ko lakou mau helehelena imua o na Ahahookolokolo, a ke ole makou e kuhihewa, me he mea la, pomaikai ka piha o elua kanua oia poe, i hoea aku i ko alo o ka Luuakauawai a hoopai ia.

Ua @ ke kuikui o keia @ maluna o ka Ilamuku a me kona mau Hope, na mea hoi e hooko ana i kana hauoha, a me ke poo maluna ae o lakou, oia ka Loio Kuhina, na ike mau ia ma na Aha hookolokolo apana a pau, puni keia Paeaina, a na Puke pepa pili waiwai a me na Hawaii hana suaipa, na poe e paa mau ana i ka hopu ia, a me ka hookau ia ana mai o ke koikoi o le kanawai maluna o lakou a pao, ami na lunakanawai mai nana lakou i hookolokolo, ka poe hoi he hooko wale iho mno ka lakou i ka mana o ke kanawai, i ole ai e paewaewa.

Aka, aia nae iloko o ko makou mau umauma pakahi ua manao hoohuoi, oia hoi, aole anei e loaa i ka Ilamuku a me kona mau ho pe I hoonoho ia ma kela wahi keia wahi a puni ka Paeaina, aia anei iloko wale no o na Pake, na lapana a me ka poe Hawaii na poe piliwaiwai wale no, i nele ai hoi ka ike ia ana o na heleheleua o kekahi poe waiwai a kiekie na ke kulana e lawelawe nei i na hana piliw@wai, me ka palanehe, a na pala@, hoi kea no o ka lakou hoonee ana i ka lukou pa pa konane no ka hooko na i ka iini o ko lakou mau namao pakahi, i hiki ole ai ke hopu ia kela poe a makou e lohe mau nei, aia ka mloko o na paia o ka Hotele Hawaii, he mau wahi piliwaiwai no ua pee kiekie la e hooluana mau ai, e hemo an aka lelo o ke gula a me ke aiai o ke dala keokeo n aka pono o ka mea a lakou e hana ana, i kue hoi i ka mana o ke kanawai.

Ua laulaha keia anoano ma na wahi a pau o loko nei o ke kulanakauhale, aka, ehia haole, ehia Pake, a ohia hoi Hawaii i hoea aku imua o ka ionakauawai apana no ke kali ana no ko lakou mau hoopai pakahi. O ka makolukolu, aia ua ia maluna o kakou na Hawaii, na Pake a me na Iapana, a o na haole, ua alo se ia mai ka ike a me ka makaala o ka oihana makai ma o ka Hamuku la, a mokou hoi e niuau nei, he nele maoli auei no ia poe i ka nawai i pakele loa ai ko lakou ike ia ana imoa o na Aha hookolokolo.

No mal@ o iho, a elike hoi me ko makou lohe mai ua poe a @ kou I @ ai, he mea paakiki lo aka hiki @ I kekahi makai aiu, a i ole, I ka Hamuku no paha, ke ku aku imu, o ka poni o keia poe e pee nei ma na wa@ i hoomaop@, aia he mau pu nana oia @ e @ mau ia ana o na poe waiwai, ka poe hoi a kakou e olelo ai, a@ pepee @ lima o na poe hooke ha@ ka hopoho @ ana I na 2 ola @ poe, a o ka oe ae la o ke kul@ na malalo loa, oia ka mea hiki ia likou ke hana.         

Ma ka naua ana, i na manawa a pau, o ka hapaoui loa o na Pake puhi opiuma, kuai opiuma, a pepa piliwaiwai, oia na hihia ano nui ma ko ka Pake aoao, a ma o kakou la na poe Hawaii, oia ke suaipa a me ka pepa pili dala, ke puhi okolehao, he hihia keia e moe ol eai na lihilihi maka o na luna makai, aia ka pono a paa i ka hopu ia a hoopai ia hoi, alaila, makepono ka alo ana o ke ann, a kani no hoi ka aka a ua poe la, no ka loaa o ka lakou mau uku mailoko mai o nabibia a lakou i hopuhopu ai mawaho ae o ko lakou mau uku mahina.

O ke kumu nui no paha ia o kakahi poe makai i hele ai o kekahi poe makai i hele ai e hopuhopu i ka poe Pake, na Hawaii a me na Iapana, mamuli no ia o ka loaa ana ia lakou he mau dala mailoko mai o keia mau hihia a lakou i hopu ai, a pela i nui hewahewa ai na Pake a me na Hawaii i paa i ka hopu ia no keia mau hana, aka, aia nae a hoea mai keia mau hihia imua o Lunakanawai Apana Wilikoki, na hoike maoli mai kona naa hoopono i ka hoowahawaha pina i na hana a ka oihana makai, a n aka eo hoi oia no ka hoea mau aku o keia mau ano hihia imua ona, aole nae he poe e oe, o keia poe wale no ana e ike mau ai, o lakou wale no ke hoea pinepine aku ana imua ona. Kupanana no paha ka la e kapakahi nei, e h@wi na mahalo kiekie ana no Wilikoki, o ke kaulike oia kona alahele. Mahalo.

 

HAUA HOU UA NO KO KAKOU POO.

(Mai ka Nupepa Kuokoa, Sept 29)

Aole no I A@lowale au ulaula o ka lepo o kela kau laau ia ana mai nei o ko kakou mau "Ki@ Loko" ma ka mea e @uii ana i ke koho b@iota e Peresidena Ma@inile, aia hoi kaniu hou ia mai la no  na paniu o oa ulau Kiai lae oo nei o kakou o na kaa luau ana @ ua Peresidena "Makualii" nei o Hawaii, Papai mai la ko kakou Mana Hoo@o, aole e lawelawe hou aku i na hana hoopaa kaka@ i na moku o ko na aina o. Ha @oailanu keia o "@" ia @ o ke kakou alana Hooko.

Ma @ (rest of the row is not legible)

Dala o na Ama Aupuoi a lakou i lawe mai ai mai kekahi poe mai i koni i kekahi mau Aina aupuni, mahope mai noi  o ka wa'i hookola ai ka hoohui ana o na Aupuni elua.

            Ima pela e nixi aku ana na kaniu oolea ia ana o na lae o ko kakou mau "Kahuna Hookele Waa" i ka nelu ekolu, mai a "Moi" Makinile mai.

            Alaila, i ekolu anei hoohoka ia ana o ko kakou Aha Kuhina? A hoaha iho la ka puana a ka moe no keia kani pakolu ana a ka moa?

            He mea maopopo, aole i nele ko ke no nei moolelo hemolele i ke kahoaka hoike no ke kani ana o ka moa, a wahi a ka moolelo. "Mamua o ke kani o ka moa, ekolu au hole ana mai ia'u.

            "Ma @a aupuni nui o ka honua nei, ua lawa loan a keehi pukaui ana elua, a he hoomanawanui mauli ke hoea i ke kolu o na hehi ana, e like paha me kaia e loheia mai nei, no ka opeope ana ae o kakahi Aha Kuhina i ko lakou mau opeope a waiko aku i ka Aha Kuhina iloku o ke Kapilipilna ana me ona mau apana lion e like me ka manao o ka Peresidena o Amerika. Ua Akaka loa, ka  niliuai ole o Makinile ina hana a ko kakou Aha Kuhina. A ma keia hana hope a ko kakou Aha Kuhina i hana iho la, a kaohi lima maoli ia mai la e Makinile, ua ike ia ko lakou nei hana ana, me ko h@okolo mua ole ana i ka mea nana e paa noi ka hanu ola o ko la ou nono oihana ana.

            Ke kali nei makou I ka mea I oi ae i ko keia ae la.

            No makou iho, aohe a kakou mea e kuniauhi paee ae ai, me ka olelo ana, aia a pa-ha a palima nili oa ana alaila ka pau ka hoomaluka a manacio ae ne mau hana lalau wale no ka lakou nei e hana nei. Make i k aka hookuli

 

KE KEENA HANA HOU O KE ALOHA AINA.

            E NEE AKU ANA KE Keena Haua o na Nopepa KE ALOHA AINA puka la a me puaa pule ma Lalao, ma uka ne o ka hale hoolulu kaa ali, ma ka aoao marka o ke Ala@ Moi. Ma ka wahi e loaa ai ka @ i ko ma@ou mau Luna La@e Pepa a me na poe lawe pakaki Ehoo ohe i keia o lalau @uauei.

 

MAKE @ NO IA HAUMANA.

@ @ allele mai la i keia ola ana @ @ ka halekula keikikane Kamehameha o W@ Huddy, he @ no ia kula i ka hora 1:30 o keia wanao Poaha, mahope o ka @ a ka mai ulalii malu@ He @ ka nui o kona mau @, a o Kauai kona one hanau. A'oha no.