Ke Aloha Aina, Volume V, Number 45, 11 November 1899 — Page 6

Page PDF (852.51 KB)

This text was transcribed by:  Bal Patterson
This work is dedicated to:  Eugene and Lily Bal

KE ALOHA AINA

 

HE LETA MAI AMERIKA MAI

Mai ka aoao Elima mai.

 

Maanei a'u e ike aele pela, ku ka wahine iluna, noho na kane keonimana ole ilalo, aole pela ma ko'u aina hanau.  Na Ezera aku no hoi e pai ana no i ko kakou ano maikai a maluhia o ka nohoana.  A ua manao au ua waiwai no ia halawai a maua i hele ai, a ua pau hoi ka manao kuhihewa o kahi poe no ko kakou ano ka nono lahui ana.

 

Ma ka Poakolo ae, he la ua keia, a ma ke ahiahi nae, ua hele makou ekolu, Kauhane, Ezera a mea'u e paina po me kakahi ohana maikai i kii mai ia mai ai makou, aole i hiki o Timoteo, no ke ano nawaliliwali.

 

He papaaina nani kai pahola ia mai imua o makou, a ua hoeleu a hoomikioi ae la no hei paha makou i mea hoi e ike mai ai ka malihini he makaukau no na keiki Hawaii i ka lawe mikioi ana o ka pahi me ke o.  Ai i ko pau ana o ka m@ kou paina ana, ua kono ia makou e himeni, a ua himeni no hoi makou i na himeni haipule, a i ka himeni ana i na himeni hooluana elike me Aloha oe, o ka leo hoi paha kai paa a o ka olelo "Haukili ka ai a Kawehea" o ka olelo no e loaa ae ana, oia auanei he lohe mai ko keia poe he pololei keia, aia paha ka pono o ka lobe ia mai oa ka leo Hawaii, eia ka hoi he puukani loa no ka elemakule aii o ka Ua Haao.  I Amerika iho nei la lohe ia ka ia nei mea kani, a ua nui ko lakou makemake i na himene Hawaii, he keu a ka ohana maikai ia makou, a o ka inoa o keia haole o Mr C: Fiske, a he ohana keia no kekahi kumu o ke kula kaikamahine o Kamehameha, a na ua humu nei no paha i palapala mai nei i keia ohana maanei.

 

Sept 19, Poal@a.  I keia la, ua lawa o Gilimana ia makou e hoomakaikai i kek@hi hale hoahu o na waiwai makamae o ka poe waiwai o Bosetonia nei, he ano hale banako no keia, a ua ike makou i kekahi pahu hao nui, a o kona paa ua hiki ole i ke akamai o ka a hue ke wawahi, a o kekahi, aole he ki o keia pahu hao, ua ana ia kona manawa hemo ma ka uwaki, ina ua hoololi ia kona wa hemo ai i ka hora 9 o ka kakahiaka, alaila, aole no e hemo i na manawa e ae, aia no a hiki ia manawa alaila hemo, a o ka mea pono loa, e ku makaala loa ke kanaka ma ka puka o @ pahu hao nei, a i ka hiki io ana no i ka hora 9 alaila, e huki koke mai, a ina no e hala iki he hookahi min@te, ala@ ila, o ka paa h@u no ia, a hiki hou i ka hora 9 o kahi la hou.  A o keka@@i, ina e komo ka ai@ @ko o kela hale, a hoomak @ e wawahi i keia pahu hao, alaila e paa koke ana ka puka o ka hale, a e kani ana ka bele i ka hale noho o ka luna nui o keia hale, aole e hiki i ua aihue nei ke puka hou iwaho a hiki i ka wa e hemo ai ka puka i ke a l@n@ n@i nolaila. na m@@au pah@ na aihue ke kii e aihue i keia hale.

 

Aia pu no hoi iloko o keia hale he mekini kelekalapa, a ma ia mikini e ikeia ai  ke k@m@kua o na waiwai mai Ladana a Nu Ioka ame Kaleponi, ina paha ua  p@ ka m@@e le o kekahi hui ma Ladana, alaila, o kekahi mea e uwea olelo paha ma Nu Ioka, alaila oia olelo no ka pii a ma ka @@i e kani an@ keia mikini a e puka mai ana he wahi apana pepa me he lopine la me ka inoa o ka @ ke kumu uai pii o ka @le, nolaila, ua hele aku no oe a k@ie i ka wa e kaa ana keia wahi mikini alaila, ua maopopo koke no a o ka poe wale no @ i waiho i ko lakou mau waiwai a mau bona pahe, no lakou wale no ke kuiana e nana ai i keia mau ano o ke kulana o na makete o Ladana a me kekahi wahi e ae. 

 

Kupanaha no paha ka naauao o keia keneturia holomua o ka @ ua.  I ka pau ana o ko makou hoomakaikai ua ana e ka Luna Nui o keia hale, ua kaweaku la o Gili@na @a ia makou ll@na o kekahi hale kiekie he 14 paha hale ke kiekie, a mailuna aku o keia hale i ma kaikai aku ai makou i ke kulana kauhale kaulana o Bosetona, aole no i kana mai, e waiho mai ana he awa kumoku me na p@p@k@ua, na hale ipukokoi, na kauhale mamao a mao a mao he nani ka ike a ka maka eia no nae me ia nani no la aole no e @ele ka maaloalo ae o @o Hawaii nani.  He kulana no keia a makou e poina ole ai ke kii i pai ia ma ka papa o ka hoomanao, eia nae aole no e @hiia ka hoomana no Hawaii.  Aloha aku a nui i na kini o kau@, a kahi manawa hou aku.

 

Me ke aloha no,

S. L. DESHA

 

Ua hoea mai la maluna o ka Moana he haole akamai loa ma ka hoolele leo, a ua hiki iaia ke hoolele i kona leo iloko o na kii, e haawi ana oia he hoikeike maloko o ka ha@eaka Orpheum i keia po.

 

OLELO HOOLAHA.

 

Mai keia la 1 o Nov. 1899, na hoonoho aku au ia Foot@, Iapana a me kona mau boahana e noho maluna o ke kai lawaia o "Ka@@la," a law@@@, e like me ka hoapono ana mai o ka Agena o Ke'lii Liliuokalani, a ua mana o Foot@ (Iapana) no ka lawaia ana, a o ka le@@lu@u aole i ae ia e komo wale a lawaia maluna o ke kai i @ai ia maluna, ke ole e lawe p@ aku e hoikeike i ka palapala ae ia mai ka Agena o Ke'lii.  O ka mea a mau mea e kue ana i keia hoolaha, he mana ia Foot@ (Iapana) a me kona mau ho@hana ke @ a hoopii ma ke kanawai no ke komo hewa.

W.C. AKANA.

L@@@ Malama Aina o Ka@ala

Honolulu, Nov. 6, 1899

 

KUPILIKII NA BERITANIA

 

EKOLU MAU PUALIKOA I PAA PIO I NA BOA

 

Hoike no na Beritania i ko Lakou Wowo Ole

 

L@dana, Oct 31.  ua  loaa mai nei i ke Keena Kaua he lono mai a Lulanela Kenerala White @, ke alakai o na pualikoa ma Ladysmith e hoike ana, o na puali Royal Irish Fus@liers, No. 10 Mountaina Battery a me ka regimana Gloucester, ua hoopuni ia ae lakou ma na puu e na Boa, a mahope o ka nui ana o na ola i poino, ua haawi pio mai la lakou.

 

HOOKAUMAHA IA NA BERITANIA.

Ladana, Oct. 31.  Oiai, aole i loaa mai na lono hou i upu ia, aka, na hoonaopopo ia no nae ka puupuu ikaika a Kenerala Joubert i haawi aku ai i na pualikoa o Kenerala White, maka la inehinei.  O ka poino ana aku la o kela mau regimana nani loa o Beriania elua a me ka batari hoki i hoouna ia mai ka pa kaua aku o Ladysmith, ua hoonawaliwali aku ia he hapalima o kona ikaika kaua, a he haawi ana aku hoi i ka lanakila i na Boa.  O keia poino i loaa iho la i na Beritania, mawaena no ia o 1500 a me 2000 kanaka a me eono pukuniahi ehiku paena, a oiai, ua hoomaopopo ia ka ikaika o na puali pukaa Boa kaa ke kokua nui loa hoi keia mau pu i hopu ia iho ia no lakou.

 

Mai ka papainoa mai i ike ia ai he 42 aliikoa i hopu pio ia a me hookahi mea kakau nupepa nona ka inoa o J. Hyde.

 

Ua hoopiha ia ae ke Keena kaua i keia la me na malihini.  He nui hoi na kanaka e hookeke ana no kahi o ka papainoa.  He nui hoi na hiohiona o ka walohia i ike ia malaila.  A ma kehahi mau manawa e lohe ia aku ana na wahine e puana ae ana.  "E hoomaikai ia ke Akua, eia no oia ke ola nei."  I ka wa e loaa iho ai ka inoa o ka lakou mau mea aloha ma ka papaino o ka poe i hopu pio ia.  Ua hoopha k@i ia ke alanui hele aoao me na kanaka e kali ana no ko lakou wa e komo ai.

 

O ka nui o ka haawin ehaeha i ili @, ma Gloucester a me Irelani Akau no ia kahi o na regimana i hopu pio ia iho la i ohi ia ae, aia no ohana ke kali la me na puuwai e pana kapalili ana no na inoa o na poe make a me @ ia,  A he lehuiehu hoi o na hale e noho la iloko o ke kanikau no keia mau regimana no na poe  i poino ma na hoouka kaua mua iho nei.

 

He lono hou kai loaa mai la, e olele ana: Eia na enemi ke mee mai mei, @ e@ ke laki ia nei ka kulana me ke pihoihoi nui.  Ua ma nao ia, o aka @ hope ana kau o ka regimana Boa ma ka la inehinei, Poahahi he mau pahele ana ia no ka ume ana aku ia Kenerala White no na aina pau, a e kaawale hoi mai kahi mai o na Beritania e hoolulu ana.

 

He nui na olelo e mailiili ia nei no Sir White, mamuli o ka hawawa o kana alakai ana i poino ai kela mau puali pulonakona o Beritania a me ka lele kaua malu ia ana o ka @ Umikumawalu.

 

Ha kahi o 6,000 koa hou e hoea aku ana i Cape Town ma ka La Pule ae nai mai Enelani, no ka hoopuipui ana aku i na pualikoa o Sr. George White.  A mahope oia manawa e hoea aku ai na moku lawekoa i kela a me keia la, a mamua o ka pau ana o ka ple o hiki no ka nui o na koa e hoolele ia ana ia Aferika Hema i ka 28,000.  O keia mau pualikoa e hoouna ia aku ana, no  na puakiloa no ia o Kenerala Sir Redvers Buller, @, me he mea la, e hoouna ia aku ana lakou i Na tal ina e kupilikii loa ke kulana.  Ia wa hoi e hiki aku ai ka ikaika kaua o Beritania i ka 89,650, a he 69,634 oia heluna he mau koa kumau a me 20,000 he mau koa huikau mai ma panalaau mai.

 

UA HAKAKA A HIKI I KA HOPE LOA

Ladana, Nov. 1.  O ka hoike a ke Keena Kaua i hoopuka ae i keia la mai kekahi lono i hoouna ia mai e Kenerala White, e hoakaka ana i ke kaka o ka Poakahi nei, Penei no ia:

 

Ladysmith, Oct. 31, hora 7:30 p.m. Ua iawe aku au he puali o na loa kaua lio, elua mahele o ka puali pukaa Royal Artillery, ka puali Natal a me elua mau pualikoa hele wawae no ka huli ana i ke kulana o na enemi ma ka akau, a ina he mea hiki no ka lawa ana mai i ka puu mahope aku o Farquhar's farm, kahi a na enemi i paa ai me ka ikaika ma ka la mamua iho, no ka huipu ana me keia kolamu, ua lawe pu ia aku he Puali Puka@ Mauna Helu 10, eha puali Gloucester a me eono puali Royal Irish F@sileers, malalo o ke alakai ana a Lutanela Konela Carlton a me Mekia Adye, ua hoouna ia aku lakou ma ka hora 11 o ka po, o ka lao @9 no ka nee ana no Bellspruit a lawe ae ia Nicholson Ne@, ma ka aoao akau o na enemi.  O ka nee ana a ka puali holookoa ua @olopono ia. 

 

O na mea e pili ana no ka nee ana o ke kolanu o Lutanela Konela Carlton, aole ia i loaa mai, ka ua loaa mai ua@ he hoike. ua nee aku lakou me ka hoopino ole ia ma kahi he ekolu @ile mai Micholson N@k mai.  I keia wahi i olokaa ia mai ai na pohaku nunui @ ke @ ia ana mai o kekahi mau pu raifela, nana i hoopuiwa na hoki e lawe ana i na poka ua holo pu aku la me na hoki e lawe ana i na pu ku@@ahi ua hiki ole i na alakai ke hoomalu aku ia lakou.  Ua ho'o aku la na hoki e lawe ana i na pu kuniahi a me ka hapanui hoi o na poka o na pu liilii.

 

Ua nee aku na bataliona pualikoa helewawae me ka okali ia aku e na kanaka o ka puali puaa, a lawe ae la i kekahi puu ma ka hema o ke alanui ma kahi he elua mile mai ka Nek mai.  Ua noho lakou me kue ole ia a hiki i ka wanaao a ua hoolilo ia hoi ko lakou manawa ma ke kukulu ana ia na pa pohaku.  I ka wanaao, ua hoomaka mai la lakou e lele kaua, aka, aole nae lakou i nee mai a hiki i ka hora 9:30 a.m. I ka wa i koaa mai ai ia lakou he mau kokua, ua nee mai la lakou me ka hopo ole. Ua hahana ka lakou ki ana mai, a he elua pali Gloucester i nee mau aku i kau oha ia aku no ka nee ana ihope.  Ua hoomau mai na enemi i ka nee ana mai imua, a ua nui ka poino ma ko makou aoao.

 

A i ka hora 3 p.m. ua pau ka makou mau poka a ua lawe pio ia ae la ko makou kulana, a o na pualikoa ua haule aku lakou iloko o ka lima o na enemi.  O na manao kaumaha no keia pino o no Beritania ma Ladysmith ua ho@huwale ia ae la i koi la mamuli o na moolelo i koaa mai.

 

Ua ku aku keia mau bat lina ukulii me ka wiwo ole a hiki i ka pau loa ana o ka kakou mau poka.  Ua hoohaalulu ia ae na aakoko o na Beritania i ka wa i loaa mai ai ka huaolelo, "haawi pio."  aka i keia wa nae ma i keia ua kue aku na Fosileers a me Gloucesters i kekahi puali nui hewahewa me ka paa ana i ke kulana wiwo ole e like me ka mea i ke mau ia ma na moolelo o Beritania, nolaila, aole lakou i lawe mai i ka hilahila maluna o ko lakou aina.

 

E loaa no ke Keena o Ke ALOHA AINA ma Lelo, mauka iho o ka Hale Hoolulu Haaahi o ka Hui Alahao Oahu.

 

OLELO HOOLAHA.

E ike auanei ma mea a pau, owau o Mrs. Kealaha@ Kaula, ka wahine mare ponoi no ia a Saula (@) i @ ke, ke hoolaha aku nei au i ke akea he papa, a hookapu @@a ia aku nei, na kanaka o kela a me keia ano na mea no a pau loa, e komo kulenana ele @ i kuu mau apana aina elua, oia hoi keia malalo nei.

 

Apana 1.  Nona ka Ili 1 S2-100@@a, ma Pau@, Akike@a

Apana 2.  Nona ka Ili S8-100 Eka maKapoka, e waiho ana ma Waihee, mokupuni o Maui, a ke hook@pu pu ia aku nei,  na heloholo a help hewa, e h@ wale ana maluna iho e keia mau apana @, ua kapu loa a in@ o ka mea hookuli a mau mea paha e hoolohe ole ana i keia, a loaa pono aku i kuu Hope a @ Nui hoi, eia @ J. K. Kahale kai a'u i hookohu p@@@i aku ai a i @@@lalo ia, ua loaa ka mana lala ma ke kanawai o hoopii imua o na i@ Hooelokolo o keia Aupuni.

Mrs. Kealahau Kaula

Wahine Mare.

Maka@lae, Ha@ Oct. 19, 1899