Ke Aloha Aina, Volume V, Number 46, 18 November 1899 — Page 7

Page PDF (895.58 KB)

This text was transcribed by:  Mahealani Jones
This work is dedicated to:  No na 'ohana mua o ka Punana Leo o Hilo

KE ALOHA AINA

POAONO, NOVEMABA 18, 1899.

 

HEKAAO KAILI PUUWAI

NO KA

UI MINEWA

A ME NA

Kaikunane Eiwa

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu

a i ole na Keiki i Hoehaehaia

----------------

Kakauia no KE ALOHA AIINA

 

            E ka luahine komohewa, heaha kou makemake o ka hoouna ana ae nei ia`u e hele mai imua o kou alo?

            No ke noi aku ia oe, wahi a ka luahine i panai mai ai, ina paha he mea kiki i kou ahonui ke hoopakele ae i ko`u ola, no ka mea, he huakai ano nui ka`u e hele nei, aka, mamuli o ka halawai ana o ko`u wahi halelana nei me ka pilikia, pela au i kipa mai la i keia wahi no ka pahonohono ana, a hoomau aku hoi ma ka`u huakai.  Nolaila, o ka`u e ninau aku nei, heaha ka`u e uku aku ai i pakele ai ko`u ola?

            E haawi mai i na waiwai a pau au e lawe pu nei me oe, a ke hooko io oe i ko`u makemake e hookuu no au ia oe me ka lanakila, wahi a ka elemakule i pane mai ai.

            Na keia mau olelo a ka elemakule i hoopihoihoi ae i ka luahine kilokilo, a no kekahi mau sekona aole oia i pane koke aku, oiai oia e noonoo akahele ana i kana mea i kamailio aku ai, a i ka hala ana ae he minute o kona noho hamau ana, aia hoi, haka pono aku la kona mau maka melana o ka haku elemakule a pane aku la me ka leo i piha i ka maalea:

            E ka haku o keia mokupuni, ua ae no au e haawi pio aku i na waiwai a pau a`u e lawe pu nei me a`u, aka, o kela ukana makamae nae e waiho mai la iloko o kuu wahi waapa i owiliia iloko o ke kihei silika, ua kapu loa ia na kuu haku moi, no ka mea, o ko`u haawi ana aku ia mea ia oukou, ua like no ia me ko`u mauna ana i ko`u ola e make mamuli o ka hahaki hooko kauoha.

            A ia wa no i lalau iho ai ua luahine la iloko o kona poli a unuhi ae la i na auka gula, na pohaku daimana a me na pohaku makamae nani loa e moe lolii ana iloko o kona aahu a panai hou aku la.

            E ka haku o ka mokupuni, e pane mai, ua lawa anei keia mau waiwai kumukuai nui no ka hoopakele ana i ko`u ola?

            A na ka hulali o ke gula a me ke anapanapa o ke daimana i hoopau ae i na manao uahoa o ka elemakule a pane mai la oia i ka wahine me ka leo olu waipahe.

            Ae, ua lawa keia mau waiwai no ka hoopakele ana i kou ola, aka, e hookuu laelea loa aku no au ia oe ke haawi mai oe i kela pahikaua nani me ke noi hou eia aku hoi i kela ukana makamae e waiho mai la maloko o ka waapa.  A e oluolu anei oe e hoike mai me ka oiaio, ua ike iho nei anei oe he mau opio i maalo iho nei maanei, no ka mea, he hookahi o laua ka`u ipo aloha?

            Ae ua ike iho nei au ia laua i ka maalo ana iho nei maanei, aka, ua hoike mai nae laua ia`u e holo ana laua no kahi e pakele ai ko laua mau ola mai na enemi mai.  A me he mea la he elima wale no paha minute ko laua nalowale ana aku la ma kela aoao o ka lae kahakai.

            A no kau noi hoi e ka haku a@o o keia mau paemoku i ka`u pahikaua punahele, ke haawi lilo aku nei au iaia me ka puuwai hamama ina ia he mea e pakele ai ko`u ola mai kou inaina mai, wahi a Ronio i panei aku ai me ka maalea nui.

            A na keia mau olelo hoopunipuni hoi a ka luahine kilokilo i hoike aku la i ka elemakule i hoopau ae i kona nieniele hou ana mai.  A me na minoaka e hekau ana maluna o kona mau papalina alualu i lalau mai ai oia i na waiwai pio a ka luahine i uku panai aku ai no kona ola a haawi ae la i keia kauoha kona mau kanaka.

            Ano, e o`u mau kanaka, e hookue malie aku i keia luahine, a mai hoao hoi e hoeha aku i kekahi lihi o kona kino, aka, e huli ae i ko oukou mau kapuai i keia mau wa ano a uhai aku mahope o na aea haukae opio e hehiku nei i ko`u kapu.  E wili, a mai kali hou iho, no ka mea, ua makemake loa au e paa pio laua malalo o ko`u mana mamua o ka napoo ana o ka la o keia la.

            A elike me ka makemake o ua elemakule nei, pela no kona mau kanaka i hooko aku ai, a iloko o na sekona pokole wale no, aia hoi, ua mau kanaka nei ke nee la me ka puehu nui, no kekahi aoao o ka lae kahakai.

            Ma keia manawa pu no hoi i huli ae ai ua elemakule nei a pane hope aku la i ka luahine i ka i ana aku penei:

            E ka luahine malihini, e hoomau aku ma kou alahele me ka lanakila a mai hopohopo hoi no ka hoopoino ia ina he manao kou no ka hookauina ana iho maluna o keia mokupuni, a oiai, eia au mahope o ka`u mau pio e hookolo nei, noalila, aole au e hou olohi loa maanei.

            A maanei no hoi i haawi aku ai oia i kona lima no ka lululima pu ana me ka malihini, a he mea oiaio aole i kookaulua iho ka luahine i ka lalau ana mai i ka lima o ka elemakule a me na minoaka hehena, puana mai la oia:

            Na na lani e haawi i na hoopomaikai mai i kau huakai hanu meheu pohinihi.

            I ka hooki ana iho o kona leo, oia no ka wa e haalele mai ai o ka elemakule iaia, a hoomau aku la no nae kona huakai alualu i kana mau pio me ka mahui mua ole ae he mau olelo epa wale no keia na ka luahine kilokilo.

            A i keia wa a ka elemakule e kamoe la i kona alahele, no ka uhai ana mahope o kana mau pio, aia ke kilokilo Ronio ke aka henehene la no keia mau hana hoopunipuni ana i pane aku la imua o ka elemakule, a iloko o na sekona pokole wale no, ua nalo aku la oia ma kela ao o o ka lae kahakai.

            A i keia nalo ana aku la o ka elemakule ma kela aoao o ka lae kahakai, oia no kona wa i huli ae ai hoomakaukau iho la i kana huakai au moana ma ke alahele huli hoi no kona home me kana puolo makana me ka puuwai hauoli.

            Me ka hoohakalia ole iho, kau aku la oia maluna o kona wahi halelana pananaiki, aka, mamua ae nae o kona lalau ana iho i na hoe o kona wahi waapa, ua wehe ae la oia i ka aoao o ke hihei silika e uhi ana ma ka helehelena o ka ui Minewa, no ka hana pono ana iho i ke kulana maikai o kana mau pio e lawe nei no kona aina hanau, i makana hoi nana i kona haku moi.

            I keia wa i hoahuwale ia ae ai na helehelena o ka wahine opio, aia hoi kona leo ke lohe ia aku la i ke puana ae.  Auwe, he nani maoli no keia a ka maka e kamawae ole iho ai.  O, e na lani, ua haawi mai oe i na hoopomaikai ana i ko`u mau ia kanikoo.  A he mea oiaio, e lilo ana au he mea punahele mua o ke aloahi.

            A ma keia wahi i waiho mai e aku ai oia i kana ukana makamae, a hul ae la hoi oia a lalau iho la i na hoe o kona wahi waapa me ke kaomi malie ana iho iloko o na @le hanupanupa o ka moana, a iloko wale no o na sekona pokole, aia ua wahi waapa la ke niau palaneha la no waho o ka moana paiuli kai hohonu ma ke alahele huli hoi no kona home.

            Ma keia wahi e haalele aku kaua i ka ukali ana mahope o ka kaua Minewa e lawe ia la e ka luahine kilokilo puuwai lokoino no ka molia ana aku iaia i wahine na kona haku moi, a e haliu ae hoi kaua maluna o ke koa opio Boliona e waiho oni ole ia malalo o ka mana o ka wai laau a Ronio.

            Nou e ka mea heluhelu e haohao ana paha oe i ke kumu i loaa ole ai o ke koa opio i kona mau enemi, e wehewehe iki aku kou mea kakau ma keia wahi, penei:

            O kahi a ka luahine kilokilo i hooko aku ai i kana hana lokoino maluna o ke koa opio a me ka kaua Minewa, aole ia he wahi oneanea, aka, e hoopuni ia ana ia e na mea pio like ole o ke kahakai, a na keia mau mea ulu hoi i huna aku i ke koa Boliona mai kona loaa ana aku i kona mau enemi e huai hoomalie ole nei mahope o kona meheu.

            A no kekahi manawa loihi keia waiho maule ana o Boliona, aia hoi ua hoomaka hou mai ia kona mau noonoo ao kanaka e hoopunana hou maluna o kona waihona noonoo, a hala hou ae la he mau minute, oia no ka wa i haalele hou mai ai na hoopoluea ana a ka wai awahia o kahi omole laau a ke kilokilo i kopi mai ai maluna ona.

            Me ka hakalia ole, puoho koke ae la oia a kaakau ae la kona mau maka me ka manao kuhihewa ana, elike no kana aloha kakie iwi ma kona aoao.

            Aka, ua hoohele ia mai la nae kona mau onohi i ka ike ana aku i ka mea a kona puuwai i aloha ai, a na keia mea i hookopouli koke ae i kona puuwai me na haawe kaumaha, a ike koke ia aku la kona mau waimaka i ka helelei ana iho, oiai, ua komo koke mai la iloko ona na halialia, aole he mea e ae nana i kaili aku i kana aloha, aka, na kela luahine kilokilo no ia.

            Nolaila, me ka houlolohi ole aku ku koke ae la oia iluna a haliu aku la kona mau maka no kahi a ka waapa o ka luahine kilokilo e lana ana i na minute mamua iho, aka, aole nae oia ma kona wahi i ike ai, a mamuli o kela hoonele hou ia ana mai la o kona mau onohi ike, oia no ka wa i papalua ia iho ai kona kaumaha, a lohe pu ia aku la hoi kona leo i piha me ka ehaeha i ka puana ana ae:     

            E hoike mai i ke alahele a kela kilokilo lapuwale i aihue aku ai i kuu lei momi maemae loa, i ukali aku ai au mahope o kona meheu a hookau aku hoi i ka uku hoopai o ka make maluna ona no kana hewa iho i lawelawe iho ai.

            Ma keia wahi e haalele iho ai ua Boliona nei i kana wahi e ku ana a hulo koke aku la hoi no luna o na kiekiena, me ka manao ana, malia o ike @hi aku paha oia i ka waapa e ahai la ka pupuhi me kana aloha, a he mea oiaio, ua hooko koke ia mai la kana mau upu ana, no ka mea, ua halawai ka lena ike a kona mau maka me kekahi mea pouliuli e panee malie la iluna o ka ilika i ma ke alahele no ke kukulu akau.

-------------------

            O ka moku ia ae hoi hol@ S@ kai hoea mai la mai Manila mai.

 

NUHOU KULOKO

-------------

            He keaka no ko ka Orpheum i keia po.

            E loaa no na Kakini Wahine ma kahi o Whitney & Marsh no ka 5 keneta wale no.

            He 50 pahu i lako me na kii paani a na opio i loaa mai la i ka halekuai Pacific Import, a ke hoolilo ia nei me ka makepono loa.

            E alawa ae e na makamaka i ka hoolaha a B. F. Ehlers Co. (Paipa Ma) e puka aku nei i ka pepa o keia la.

            He 16 mau pake i lawe ia ae i ka Halewai i loaa aku ia Hope ilamuku Chillingworth e puhi opiuma ana.

            E loaa no ke Keena o KE ALOHA AINA ma Leleo, mauka iho o ka Hale Hoolulu Kaaahi o ka Hui Alahao Oahu.

            Ua hookohu ia ae la o Mr. John Ena i Peresidena no ka Hui Moku@ Hoio Piliaina, ma kahi o Kapena W. B. Godfrey i waik@ mai.

            Imua o Lunakanawai Frear ma ke kakahiaka Puakahi nei i hoohiki ia ai o Theo. F. Lansing no ka lawe ana i kona kulana Kuhina Waiwai.

            He @ mau no ka piha o ka halekeaka Ofiuma i na poe makaikai i na hana hoomakeaka e paani nei ma@ ona, nolaila, mai poina i ke kipa ae malaila.

            Ua lele mai na bataliona ekolu o ka regimana 39, a paikau hoomaamaa ae la ma kekahi mau alanui o ke kulanakauhala nei, ma ka Poakolu nei.

            Ma ka Poaono nei, Novemaba 11 mawaho ae nei o ka Paka o Kawalo i oili mai ae he keikikane mai ka puhaka mai o Mrs. Moses Kuala a ua make koke no.  Minamina.

            Ua hooholo loa ia ka holo ana o W. Q. Kamika ma ke ano he elele na na poe kalepa a me kanuk@ no Wasinetona, ma ka noho hope ana e ka @kou halawai.

            He limahana Iapana no ka hui ma@iko o Oahu kai halawai me kekahi ulia poino ma kela Poakahi aku nei, mamua o ka haule ana malalo o kekahi huila kaa a pii ia, ua make oia mahope koke iho.

            He mai nawaliwali loa ko Hope Peresidena Hobart o Amerika Huipuia e waiho la ma kona home, pela na lono i loaa mai nei maluna o na moku lawekoa mai Polalane Oregona mai.

 

HUI KUAU LOLE HAWAII.

------------------

            E hoomana e na makamaka, eia ke ola ou e Hawaii, ina iho, ei ae, a hoea mai mamua ae o ka la 17 poina ole na wehi o ke kino o keia pule. 

            E kuai hoemiia ana na LIPINE KALIKA o na ano a pua ma ka Poakahi, Okatoba 23, 1899, ma ke kumukuai haahaa loa.  Pela pu no hoi me na ano Lihilihi e ae iho, i loaa ai he kowa no na Lipine a me na Lihilihi hou e hoea mai ana ma ka Auseteralia o keia pule ae.

                        Na Lipine Laula he 5 i-a no ka...........................25 keneta.

                        Na Lihilihi he 5 i-a no ka...................................25 keneta.

                        Na Kina@ he 20 i-a no ka.........................................1.00

Na Makalena no 20 i-a no ka.....................................1.00

Ka Makalena Lau he 20 i-a no ka..............................1.00

Na Kalakoa maikai 30 i-a no ka.................................1.00

Na Mamalu..........................................25 keneta hookahi

Na Kakini Wahine, 5 keneta o ka paa a pii ku

Apo Ili@ Wahine................................................5 keneta

Palule Wahine, he 10 keneta o ka mea hookahi.

            E hoomanaoia e hoomaka ana keia kuai emi ma ka

POAKAHI, OCT. 23, 1899.

            Ma na pule hope o keia kuai emi, e kuupauia aku ana i ka hanane na Kamaa Wahine, Kane a me ko na Keiki ma ke kumukuai haahaa loa, e hoomaka ana ko na keiki mai 25 keneta a pii aku.  E hoikeia aku ana o ko na Kane a me na Wahine ma na Pepa Liilii.

                                                            MOSES PALAU,

                                                                        LUNA NUI