Ke Aloha Aina, Volume V, Number 50, 16 December 1899 — Page 3

Page PDF (885.34 KB)

This text was transcribed by:  Lovey Slater
This work is dedicated to:  Anakala Robert (Bunzy) Olmos Sr.

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHO AINA, POAONO, DEKEMABA 16, 1899.               @

 

OILI HOU KA MAI BUBONIKA

 

HE WAHINE HAWAII KA MEA I MAKE

 

Ma Kahi Hale ma ke Alanui

Pauahi Oia i Loaa Aku ai ua

Make   Pololi na Hawaii.

            Ma ka hora 8 o ka po Poaha nei, ua hoohikilele hou ia ae la ke kulanakauhale holookoa i ka wa i pahola hou ae ai ka lono na poha hou ae la ka mai fiva eleele maloko o kekahi hale ma ka pa o Ahi, ma ke alanui Pauahi, ka @ hoi i make ai he pake no ia mai hookahi no nona ka inoa o Wai How.  Ua kipa ae na luna nana o ka Papa Ola ma kekahi mau wahi malaila ma ia Poaha no, aka, aole nae lakou i ike i keia wahine i loohia i keia haawina popilikia.

            Na kekahi makai i hoike aku i ka lohe i ka Papa Ola ma ia po Poaha, a i ka wa i hoea aku ai na kanaka o ka Papa Ola a a me na kokua ua make e iho la oia i ka hora 7:30.  O ka inoa o keia wahine o Mrs. Maria, a ma kona wahi e waiho ana, ua akoakoa ae he mau hoaloha kakaikahi.

            Ma ka huli pono ana aku a kauka Garvin i kona kumu i make ai, ua loaa iho he eha ma ka pulima a pela pu hoi malalo o ka poaeae, a malaila na palahehe e hu mai ana, a he mau puu hoi kekahi i ikeia maloko o kela mau palapu.

            Ma ka ninau ia ana o ke kaikamahine a keia wahine nona na makahiki he 12, ua hai mai oia no umi la ka ma’i ana o kona makuahine a he huaale wale no hoi no ke anu kana i ai ai, aka, i kona wa nae i lohe ai no ke poha ana ae la o keia mai ahulau hou a me kona ike pu ana hoi i na poe luna nana e komo ana maloko ona hale ua huna iho la oia i kona mai a hiki i kona hala wale ana aku la.

 

POLOLI NA HAWAII.

            O na Hawaii e noho ana maloko o ka apana i hoomalu ia, na hoike aku lakou i ko lakou pililikia ai i na koa kiai a me na makai, oiai, ua puniia ia lakou ke taona a me ka hele ana e lawaia. Ua hiki ole nae i ka aupuni ke hoolako aku i ko lakou mau makemake, aka, na manao ia nae e hoouna koke ia aku ana na hana e hoopau koke la ai keia pilikia.

            He nui na luina o ua mokuahi holo piliaina e paa nei maloko o kahi hoomaluia nei e ke aupuni.

 

AOLE NO I LOLI

AE KE KULANA

 

Eia no ke Pahola

Mai Nei.

 

KAPU NA ALANUI

 

Hoomahuahua ia ke Kulana Pioo

o ka Lehulehu.

 

Komo na Mokuahi Holo Piliaina i

ka Hoomaluai Mawaho o ka

Nuku o Mamala.

            O keia malalo iho nei na make i ike ia ma o ka loaa ana i keia mai weliweli fava eleele.

            1.         You Chong, 22, no ka halekuai o Wing Wo Tai ma ke alanui Nuuanu, mae ma ka hora 5 a. m. o ka Poalua nei, a puhi lehu ia makai o ka pa hoomalu ma ia kakahiaka no.

            2.         Ching Wy How, 45, no ka hale kamana o Ahi, alanui, Pauahi, make ma ka hora 9 o ka po Poakahi nei, puhi lehu ia ma ka po Poalua.

            3.         Yuk Hoy, 40, no ka hale helu 413 alanui Nuuanu, make ma ka hora 11:30 o ka Poakahi nei, puhi lehu ia ma ka po Poalua nei.

            4.         Tam Kwock Yee, 44, no ke alanui Maunakea, make ma ka po Poalua nei.

            5.         Nakauaila, he Kilipati, 27, no ke alanui Moiwahine, mahope iho o ka Hale Mele Hou, make ma ka hora 2 p.m. o ka Poalua nei, puhi lehu ia ia auina la no.

 

KA APANA I HOOKAPUIA.

            Ma ke aumoe o ka Poalua nei, ua hoopukaia ae lake kauoha e ke aupuni e hookapu ana i ka apana maloko o na alanui, penei:

            E hoomaka ana ma ka aoao mauka o ke alanui Moiwahine a hiki i ke alanui Nuuanu, pii malaila a hiki i ke alanui Kukui, a mailaila aku a hiki i ke alanui Muliwai, a mailaila aku a hoea i ke alanui Moiwahine, a o keia apana a keia mau alanui e hoopuni ana, a ua komo hoi maloko ona o Kapuukolo, Kikihale, Kepahoni, Kaumakapili a hiki loa aku i Kaumanuwai, ua kapu loa ko waho nei poe i ke komo ana aku, a pela hoi ko loko oia mau wahi i hoomalu la ka puka ana mai iwaho.  Koe wale no a loaa na palapala ae mai ka Papa Ola mai.

 

HOAO IA E ALUALU I KE KINAU.

            Ma ka auina la Poalua nei, na waiho ia aku he noi i ke alihika ua Merry o ka oihana kaua moana o Amerika Huipuia maanei, i ka mokukaua Iroquois, no ke alualu ana aku mahope o ke Kinau a hoihoi hou mai iaia no keia awa, aka, mamuli o ke ulolohi loa o na pane ua hiki ole ke hoouna aku i mokuahi mahope ona, a nolaila, ua hala loa aku no oia no kona mau awa maa mau, malia paha na lawe pu aku la oia i keia mau anoano weliweli i poha ae la maanei.

 

KE KULANA O KEIA MAI.

            Ua olelo ae kekahi mau kauka akamai, o ka hoomaka ana mai o keia mai maluna o ke kino o ke kanaka, he haalulu i kekahi manawa, he nalalu ikaika ma ke poo, he ohewahewa ma ka pane ana mai i na ninau e waiho ia aku ana imua ona, E hikaka ana hoi elike me na kanaka ona.  E ulaula ana na maka me ka pehu ana o ke alelo, a i kekahi wa e eleele ana oia a i kekahi wa e keokeo ana.  O ka hoomaka ana o kekahi ano mai ma o ka luai ana, a ia wa e hoea mai ai ka fiva nona ka ikaika he 104 degere a hiki i ka 107 degere ke kiekie, a oi aku i kekahi manawa.  E pehu ana na poaeae, puhaka, a pela aku.

 

AOLE HE LAAU.

            Aole he laau i loaa i na kauka no ka hoopakele ana i ka mea i hoopoino ia e keia mai, aka, o ka hoomaemae wale no i ke ano o ka noho ana i wahi e komo ole mai ai keia mai.

 

NA MOKU I HOOMALU IA MA

KE AWA NEI.

            Ma keia awakea i hoopuka aku ai he eha mau mokuahi holo piliaina no waho o ka nuku o Mamala, no ka hoomalu ana no ehiku la, oia hoi ke Kalaudine, Malulani, Helene a me Mikahala, a hookahi ka hekau pu ana me ka moku lawekoa Warren e hekau nei iwaho o ka nuku.

            O ka Lehua a me ka Noeau na mokuahi hope loa e haalele iho ai i ka uapo i keia ahiahi, no kahi a kela poe e hekau mai la iwaho o ka nuku, a ina aole e hoea ao he ma’i iwaena o na ohua eemoku a me ua nela iloko o keia mau la ehiku, alaila e holo aku ana lakou no ko la kou mau awa pakahi.

            Mamua o ka nee ana aku o @ mokuahi mai ka uapo aku i keia awakea, ua pau na ohua a me ua aole i ka nana ia e Kauka Garwin, a iloko o kaua naua ana, ua loaa aku la ne hookahi @la no luna o W. G. Hall, aole nae o keia ano ma’i e laha nei:  he elua no luna o Kalaudina, he mau ohua, he hookahi he Hawaii, a he hookahi Pake, malalo o na ma’i kamaaina, aole hoi he fiva eleele, ua paa ia lakou no ka aina nei.

            Aohe ae ia o na ohua Pake a me na Kepani, a pela pu hoi me na ukana oia mau lahui, mamuli o ka manaoia o laha ae keia ma’i iwaena o na ohua.

 

HOOMAHA NA KULA AUPUNI

            Mamuli o ke poha ana ae nei o ka ma’i fiva eleele, ua hoopuka ae ke aupuni he kuahaua i na kula aupuni e hoomaha lakou a komo hou mahope aku o ka La Hapenuia, ina nae e pau ana ka hoomalu ana mamua oia manawa.

 

AOLE I POHA HOU AE

            Ahiki i ka hora 4 o keia ahiahi Poakolu, aole he ma’i fiva eleele (babonic) i poha hou ae la.  He elua mau Iapana ma’i no Kamanuwai i nana ia, a ua ike ia aole ko laua he ma’i fiva eleele.

 

AOLE I PUKA HOU AE.

            Mai ka hora 4 o ka Poakolu a hiki i ka hora 4 o keia auina la Poaha, aole he ma’i i puka hou ae ia, aka, aole no nae e hoopau kokeia ana ka hoomalu ana a ke aupuni.

 

KA NUPEPA KA MAKAAINANA.

            Ua hele mai ka Ona o ka nupepa “Ka Makaainana” a hoike mai la ia makou mamuli o ka hoomalu ia o kona halepai e ke aupuni, mamuli o ka loaa ana o kekahi Pake i keia ano ma’i weliweli, ma kahi kokoke loa i kona hale hana, nolaila,k aole e hoopuka ia aku ka nupepa Makaainana o Dekemaba 11, a ina e loaa hou kekahi mea ma ia wahi iloko o keia mau la e hookapu ia nei, alaila e hookapu loa ia aku ana ia wahi, a ua maopopo ole kona wa e puka ai.  Eia kona Ona ke imi nei i kahua hou no kana nupepa e hana ai iloko o keia mau la o ka pilikia.  Nolaila, ke hoikeia aku nei ka lohe i na poe lawe oia nupepa, aole oia e hoopuka ia aku ana i keia pule.

 

UA NEE AKU LA.

            Ua haalele aku la ka nupepa Kuokoa namu i kona kahua mua ma ke kihi o na alanui Konia a me Moi no kekahi hale e ku nei ma ka pa o Kale Kulika, ma ike alanui Moi kokoke i ke alanui Alakea, a malaila hoi oia e noho ai no keia manawa hoomalu, a malia paha o hoopuka ia ae ka Nupepa “Ka Makaainana” malaila.

            O ka Auseteralia a me ke Kopatika na mokuahi o na aina mamao e hoea mai ana ma ka Poakolu ae nei.

            Ua hookuu ia mai o Alice Nakea, kekahi o na wahine opio i hopu ia mawaho o Waikiki i kela wanaao La Pule aku nei, e Lunakauawai Wilikoki.

            Ua olelo ia ae ua ike mau na Iapana o ke kulanakauhale nei i ka hoomaka ana o keia ma’i ma kela mau la aku nei mamuli o ka nui o na iole make i ikeia ma ke alanui Nuuanu, aka, aole nae lakou i hoike ae.

            Eia iwaena o na alanui aupuni e puhiia mai nei na opala o ka apana i hoomalu, he nui na wahi pela pela i loaa aku i na luna nana, a ua kauoha koke ia na poe malaila e hoomaemae ia mau wahi me ke puhi ana i na opala i ke ahi iwaenakonu o na alanui.

 

OLELO HOOLAHA.

            Ua makemakeia na lala a pau o ka Hui Hoolima I ma Wawaia, Molokai; e akoakoa pau ae ma ko lakou halawai, ma Pupukanioe, K malo, Molokai, ke hiki aku i ka Poakolu a 20 o Dekemaba, 1899, hora 10 a.m.

 

GEORGE KEKIPI,

Peresidena o ka Hui

Puili Hoe, Kamalo, Molokai,

Dekemaba 6, 1899.

 

KALANA AINA “KAIULANI”

            Ke waiho nei ma ka aoao hikina o ke awawa o Kalihi, e kokoke ana i ke kula Kamehameha.  Ua lilo mai ia makou kela aina i kapaia o

MOKAUEA

ma Kalihi, a i ike ia no ka Moi Kalakaua mamua.  E mahelehele ia aku ana i mau

HOME LIILII

            He wa maikai keia e loaa ai i na Hawaii Ponoi he mau Home Nani me ka emi loa.  E kuai ia aku ana na Apana Aina ma ua kalana Kaiulani nei ma ka $200 a hiki i ka $250 no ka apena, he 50 kapuai ka laula a he 100 kapuai ka loa he mau alanui akea he 30 kapuai e pili ana i kela a me keia apana; e ae ia no e uku i $10 no ka apana i ki nohi a i $5 a $10 e uku ia ikela a me keia malama elike me ka makemake o ka mea kuai.

            E hookomo aku ana makou i ka wai i ka wa e makaukau ai na poe kuai mai e kukulu i na hale.

            E hookaawale ia ana hoi e ma kou kekahi apana nui kupono, i mea hoomanao i ke Alii Opio.

KAIULANI

-a e kapa ia aku ana o-

Kaiulani Paka

            O ka nanaina mai keia aina e huli ana i ke awa o Puuloa, oia ka helu ekahi ma ke kulanakauhale o Honolulu nei.

            No na mea i koe e ninau ia

W. C ACHI & CO

Na Boroka o na Waiwaipaa.

Honolulu, Oct. 9, 1899

 

OLELO HOOLAHA

            Ke hoike ia aku nei ka lohe i na kanaka a pau, i waiho mai i na Umek Laau no ka hoohinahina ana, e kii mai maloko o na la he 15.  Ke hala keia mau la i hoikeia ae la, e hoolilo aku no ao i keia mau Umeke i uku ia ai ko’u poho a me ko’u luhi o ka hana ana ia lakou.  Nolaila, e hoolohe i keia o nele ananei.

                       Owau no me ka oiaio,

                                                JOHN MALAEY.

Honolulu, No. 19, 1899