Ke Aloha Aina, Volume V, Number 51, 23 December 1899 — Page 7

Page PDF (924.07 KB)

This text was transcribed by:  Keala Parker
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

HE KAAO KAILI PUUWAI

--:NO KA:--

UI MINEWA

--:A ME NA:--

Kaikunane Eiwa

--

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu a i ole na Keiki i Hoehaehaia

---

Kakauia no KE ALOHA AINA.

            Ikeia aku la ua Ronio nei e hoonee ana i kana obenana keleawe ma o a maanei o na ale hualala o ka moana me ka iini ana hoi e ike i ke alahele a kona enemi e nee mai ana iloko o ka panopano o ka pouli.

            A he mea oiaio, no kekahi mau minute pokole wale no kona hooneenee malie ana i kana ohenana, aia hoi, ua kau pono aku la maluna o kahi waapa a me kona enemi, e hoomau ana i ka hoe ana i kona wahi waapa iloko o keia ino nui, a aole oia i haawi ae he manawa hou no kona mau lima wikani e hoomaha ai, a i keia a me keia minute, aia oia ke hookokoke mau mai la mahope o au kilokilo nei.

            Mahope o ka ike maopopo ana ae o au luahine kilokilo nei, eia ke koa Boliona ke hookokoke loa mai nei mahope ona, oia koke no ka wa i lohe ia aku ai kona leo aka henehe ne i ka wawalo hele ana ae iloko o ka pouli me ka puana malie ana ae.

            E kuu enemi, ua kuhihewa loa no paha oe e loaa ana au ia oe, a mai hooko ia no paha ia mau upu ana ou, aka, i ka uhi ana mai la o ka pouli, ua hiki loa ia'u ke hoohoka aku ia oe ma na ano a pau.

            A maanei i hookuu iho ai oia i kana ohenana a laiau koke aku la hoi i kana mau hoe a me ka ikaika i loaa hoomau aku la oia i ka hoonee ana i kona waapa imua, aole nae ma ke alahele e holo pololei ana no ka akau, aka, ua hoaui iki ae la oia i kona wahi waapa no ka hikina akau.

            I ke ano mamao iki ana o au wahi waapa nei, ua hooki ae la ola i ka hoe ana me ka hoolana ana iho i kona wahi halelana a hapai hou ae la hoi oia i kana ohenana no ke kilo hou ana mai i ke alahele a kona enemi e nee mai ana.

            A elike me kana i haupu ai e hoomau ana no ke koa opio Boliona i ka hoonee ana i kona waapa imua me ka manao kuhihewa ana aia no oia mamua pono ona kahi i holo ai, pela oia i ike aku ai i ke kealo ana iho o ua wahi waapa nei ma kahi he mau kapuai wale no ka manao mai iaia aku, aka, na ka aaki paa ana o ka pouli i huna i kona ike ana mai i ka luahine kilokilo.

            Lohe ia aku la ka owe o ke kai o kana mapuna hoe kukeehu ana iloko o ka ino nui e pahola nei e hoomanawanui ana hoi i na inoa no kana aloha hookahi wale no e pauma hala ole ana ia loko.

            Na keia mau owe kai a na mapuna hoe a ke koa Boliona i hoepuiwa ae ia Minewa, a me ka leo hikilele, pane mai la oia i ka i ana mai:

            E ka luahine lokoino, he owe waapa ka'u e lohe nei ma kahi he mau anana wale no ke kaawale.

            E kuu haku wahine e hoopali i kou mau manao nohohua no'u, he mea oiaio, he waapa io no ika mea nona keia owe kai au i lohe aku la, aka, ole ia he hoaloha no kaua, no ka mea, o ka powa no ia a kaua i ike aku nei.

            A nolaila, e hamau mai walaau leo nui ae oe o lohe ia mai kaua, a poina hoi ko kaua mau ola.

            Ma keia mau huaolelo maalea i hooki ke ai ke kilokilo Ronio i kana kamailio ana a kani iho la kana aka haaloulou, a na keia mau hiohiona e hekau nei maluna o ka luahine i hookomo mai i na manao kanalua iloko o Minewa, a me ka leo olu waipahe noi mai la oia penei:

            Aole anei oe e oluolu e haawi mai i keia ohenana i naua aku ai hoi au i na helehelena o keia mea au e kapa nei he powa?

            E kuu haku wahine, aole e hiki ia'u ke ae aku i kau noi, oiai, he kapu loa keia ohenana i ka haawiia ana aku i na poe malihini.

            A na keia mau huaolelo hoohoka a ka luahine i hoopiha mai i ko ka wahine opio puuwai me ka inaina nui, a ikeia aku la hoi kona waimaka i ka hanini hou ana mai, mamuli o ke komo ana mai o na halialia ana iloko ona, aole keia he waapa no kekahi mea okoa aka, no kana Boliona no ia.

            A no kekahi mau sekona wale no keia owe ana o na mapuna hoe ua nalohia aku la ia iloko o na leo kupinai o ka ino.

            A ma keia mau minute aia na maka o ka ui Minewa ke halo pono la hoi maluna o ka ilikai me ka manaolana ana i ka wa e olapa mai ai o na kukana malamalama o ka uila e ike aku no oia i ka helehelena o ka mea nana keia mau mapuna hoe i owe iho la ma ko laua aoao.

            He mea oiaio, ua hooko ia ae la ia mau upu ana ana, no ka mea, mamua o ka mamao loa ana aku o ka waapa mai ia laua aku, aia hoi, ua owaka  hou ae la na olelo ana ole o ka uila, a ia wa i ike aku ai oia, aole keia he mea okoa aku, o kana Boliona no ia, aka, aole nae oia i ike mai ia laua, a uhi hou mau ia ka i ouli.

            Na keia mau hiohiona i halawai iho la me ia i hoopiha ae i kona puuwai me ka luuluu, a loheia aku la hoi kona leo uwe kapalili e wawalo ana iwaena o na kikiao makani a me ka helulu hoi e po'i ana.

            A i ka wa a ka uila i olapa hou mai ai, mahope o ka hoomaha ana no kekahi mau minute, aia hoi, aole ka waapa o kaua aloha ma kana wahi i ike mua aku ai, aka, na nalo aku la ia iloko o na hunakai.

            A ma keia manawa i kaawale loa aku ai kona enemi mai iaia aku, ua hoopau ae la o Romo i kona mau manao pihoihoi, hookuu iho la oia i kana ohenana ilalo, me ka lalau aha aku i kana mau hoe a hoomau aku la hoi i ka hoonee ana i kona wahi waapa imua me ka hoomanawanui.

            Maanei e haalele loa aku ai kaua i ka hahai ana aku mahope o ka meheu o ke koa opio, e kuupau la i ka holo o kona waapa me ka manao kuhihewa, aia no kona enemi mamua ona, aka, e hoomau aku hoi kaua i ka ukali ana mahope o ka kaua Minewa e laweia nei e ka luahine kilokilo lokoino.

            Aole i hoopauia ae ka pahola ikaika ana a ka ino, a na ia mea i haawi ole aku i manawa hoomaha no na Ronio nei, a ma ka wa a na kukuha o ka malamalama i hoomaka mai ai e oili maluna o ka ilikai, aia hoi, ua ike ia aku la kekahi mea poohuli e nee mai ana mamua o ua wahi waapa la, a oia kana i huli ae ai a pane aku la i ka wahine opio i piha me na manao ehaeha.

            E kuu haku opio, e nana aku i keia mea pouhuli e panee mai la iluna o ka ilikai me he mannu la.

---

HALAWAI ME KA INO

---

            Ua hoea mai la ka moku@ea Kolipee i keia kakahiaka Poalima, he 52 la holo ma Nu Kakela mai. Ua hlawai oia me kekahi makana ino nui a i ole he wai puilanai, ma ka la 2 o Dekemaka, a iloko o elima sekona, ua lilo aku la kona kia me umikumamakolu pea i nahaehae a he hookahi luina nona ka inoa o John Nicolson e pu-a ana i ka pea i lawe ia aku iloko o ke kai a nalowale loa aku.

            He kanakolu sekona mahope iho ua nalohia aku la ka ino, a e holo ana oia iloko o ka malie aka, aole nae he meheu i ike la no ka luina poino. Aole he mea i ike i kona halawai ana me ika poino, oiai, no hoi aku na poe a pau no lalo o ka moku no ke paina kakahiaka, aka, he halulu nae ka lakou i lohe a me ka luli ino o ka moku.

---

MAHUKA HE IAPANA PAAHAO.

---

            Ua hoopuka ia ae e ke aupuni he uku makana o $50 i ka mea a mau mea paha e hopu ana ia Muramoto he Iapana, i mahuka malalo o Moanalua i ka Poaha nei, oiai, oia e hana ana malaila me kekahi poe paahao e ae. O keia ka Iapana i aihue he komolima ma ka Hotele Hawaii, a ua hoopai ia hoi oia he hookahi makahiki no ia hewa. Ua manao ia….

KUAI EMI O NA WAIWAI A KA HUI KUAI LOLE HAWAII

            O na waiwai e kuai ia aku ana me ka makepono loa oia me keia malalo iho, penei:

Na Kalakoa maika 30 i-a i ke ……………….$1.00

"Leponalo maika 20 i-a i ke ………………. . 1.00

"Makalena nani 10 i-a i ke …………………..1.50

"Palekoki naa o na Wahine he……………….1.50

"Paalole Kepani o na Kane…………………..1.75

"Keokeo maikai ia 25 i-a i ke ………………..1.00

"Huluhulu o na Keikikane 75 keneta a pu aku

"Pale Puka Aulani nani loa he $4.50 o ka paa

"Koloka o keia a me keia ano $4.50 a pili aku,

"Pua Lei Mare he oluolu wainahe ke kuai ana,

"Kihei Huluhulu o na ano hike ole he ina nui aku

"koena Lole like ole e kuai hoemi ia aku ana.

"koena Lipine maikai e kuai hoopau loa ia ana.

            O keia kuai hoopau e hoomaka ana ia ma ka Poakahi ae nei Dekemaba 4, 1899. He nui wale na waiwai a kuai hoemi ia ana ma keia kuai nui.

            Ua hamama mau ka ipuka no na mea a pau e manao ana e kumu mau ma ka lawe i na mahele e hookaloaa iloko o Ka Hui Kuai Lole Hawaii.

MOSES PALAU

Luna Nui

…aole oia e loaa ana, mamuli o ka huna ana a na Iapana o ke kulanakauhale nei iaia.

---

AOHE NANA IHO O LAKOU NEI

---

            Ua hoomaopopoia ua lawe ae ia ke Keena Kana o Amerika Huipuia i ka maua o na uwapo me ka nana ole ia iho o ka pono o na hui moku e kona agena maanei, oia hoi, o Konela Ruhieu. Ua hoopuka mua ae no oia he kauoha ma kekahi manawa i hala ae nei e hoike aua aia na wahi hoopili moku malalo o ka hoohana ana a ke aupuni o Amerika Huipuia, a e hookaawale ia hoi na moku kalepa i ka wa e hoea mai ai na moku lawekoa, a koe na mokuahi laweleta o pa ai na e, aka, mahope mai nei nae ua ikeia iho la ua hoohakali loa ia na moku lawekoa e keia mau mokuahi ma kekahi mau manawa.

            Ma ka hoea ana mai nei o ke Gealio aole oia i komo koke mai mamuli o ka paa ana o kona uwapo i ka moku lawe holoholona Vitoria, aole he poe i aa e hookaawale aku iaia me ke loaa ole he ae ana mai a Konela Rahieu. aka. Ua telepona ia aku ole, a o ka pane i loaa mai e hookaawale ia a Vitoriia no kekahi manawa no ke Gealic, aole hoi no kekahi mea okoa ae. Nolaila, ua hookaawale ia aku ka Vitoria a hoopili mai la ke Gealic i ka wa uwapo.

            Ua hookaawaleia aku na mo kupaa mai na uwapo no ka waiho malie ana no ua moku laweholoholona me ke nana ole ia iho o ka pono o keia mau moku o ka poai hoohui aina, aka, ua hiki no nae o lakou Amerika no ia.

----

            He keaka ko ka Orpheum i keia po.

            Ka hamama mau nei na halekuai i keia mau ahiahi no ke kokoke loa mai o ko Karisimaka.

UA HOEA MAI LA!

---

            Ma luna o ka mokuahi Auseteralia i loaa ai ia makou he 25 pahu i piha me na Lole aahu, lako Kakau a me na Kii Paani, a e kuai ia ana me ka emi loa.

            O na Paalole mai na Kauka Puliki a me Lole Wawae e loaa no mai ka $4.00 a piii aku ma ke alo olaui.

ROSENBERG & SCHAUMER

104 Alanui Kalepa Ewa o Halewai.

---

UA LOAA MAI, HE HULUNA

…. O NA….

Paha a me na Aila Pena,

Na Hulu Pena,

Na Kapuahi Aila,

Na Kapuahi Fisher,

(ua hoemiia ke kumukuai)

Na Palau no ano apau,

Na Lako Mahiai,

Ho, Oo, Kopala, Kipikua,

Na Bakake e na like ole

Na Ipuhao, Ipu, Ti,

Na Lako Aniani,

            E loaa mai ana he mau waiwai hou maluna o ka mokuahi Auseteralia. Nolaila, e kipa mai, a e wae nu@@kou iho, he emi loa ke makou mau kumukuai.

HAWAIIAN HARDWARE Co. Ld

(NUI LAKO HAO HAWAII, I KAUPALENAIA)

Alanui Papu, ma o ka Hanako o Spreckia.

---

OLELO HOOLAHA

---

            Mai keia la 1 o Nov. 1899, ua hoonoho aku au ia Foota, Iapana a me kona mau hoahana e noho maluna e ke kai lawaia o "Kahala," a lawaia, e like meka hoapono ana mai o ka Agena o Kealii Liliuokalani, a ua mana o Foota (Iapana) no ka lawaia ana, a o ka lehulehu aole i ae ia e komo wal@@ a lawaia maluna o ke kai i hai ia maluna, ke ole e lawe pu aku e hoikeike i ka palapala ae ia mai ka Agena O Ke lii, O ka me a mau mea e kue ana i keia hoolaha, he mana ia Foota (Iapana) a me kona mau hoahana ke hopu @ hoopii ma ke kanawai no ke komo hana.

W.C. AKANA

Luna Malama Aina o Kahala

Honolulu, Nov. 6, 1899