Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 5, 3 February 1900 — HE KAAO HAWAII NO HAINAKOLO Ka Ui Nohea o Waipio. [ARTICLE]

HE KAAO HAWAII NO HAINAKOLO

Ka Ui Nohea o Waipio. Ke Kai kamahine Nana i Wawahi i na Pani Paa o Kuahelani.

i I feeia wa i 1110 ae la ōua ip« ia I x waa e panee an§Jska loa, oia ka wa HAlalaualii i kaukau iho ai i ua wahi waa ihookalapua nei, e l«we 1 ama o Niukukahi, ia NiuīuaoI; -wwliiki. £ Ikawa 1 hooki ibo ai viia i kana ? mau olelo kaukau e pih an« ao ]*Ua hunk«2 liel» 1 , i ka aina a kapa : keiki i upaai e hoea |ido ilaihv, rto : ka imi ana'i ka ikaika. I ioa no laia a booKUu iho i kat«a kaokau nna, fa«ki anao Keauniiei me Keaukoieīe, aole i u ihn noho ' «na t*oa nei i Kiukukahi, ka aiua o Sriuio.owaihikL 1 nana aku ka hana o K«anini- , ulaokaiam i keia wahi aina maikai #tohe laau, he wu hookahi wale no le ku «oa, Olelo aku nei o KeanmiulHokaUni ia Halalaualii, he maikai keu

wahi aina uuku, Uookahi no laau o ka iu ku hookahi, n o ke kumu ' no hoi la i kat>a ia hi o keia aina o Siukufe&hi. I keia wa i pane aku ai o KeaniV piulaokaiam i kona makuaiikune, X ka i «na aku: He keu no hoi keia a ka aina nam nui wa!e, he hookahi waie no •;JftftW » ka niu ku hookaui. O.eio aku nei o H»i»lauai iolono I «aoa keiki, He, k@ ike la oe, o Ka niu hookahi e ku uiai la, o Niuioaowaihiki no ia, ko kupunakane no 3« a'u i olelo »ku ai ia oe. OWo hou aku !a oo uin i k»na ■■ i$ «fi ko la | i, - Hiākāpuho ka iuhi o keia auana i ■ ke kai i«t»i a ula no hui ka iooa q koa iuaui uei. () keia mau oielo a laua e ctsu ? muhumu nei, ke lohe mu Ja no o f N»uio«Owaihiij i1 ka iHU.i nei tn <u u,elo, a fe*ita ihi) la ke u a ua ole» OiHkuie ]a, uie ki hoa a<, kupua s he tuau,o uu'u oh kumu & v k:t isaika. I'uhiī» hoo H t > l,i oia, innno wau |" ī« oe e kuu un, ke uhuki ae = * kuiH wbu ilhio, iKnihi, oe, h-aio | ole w«u ia oe, m-inehewa iin.m o k e oJh nei i ke »o, wam a 3Siulon>>«s hiki. se kamaniha ok« t' b<uU*)l ik« uiole u houua. e iho e 'ho »f\a ka aule o Nuilaa j k* )o kH hoiiu i, nuimu u kn .nku Keaiii »iulaokal»t)i Q)« k HHi uj«fkwakaut? 1 keia w.i, olelo *iu !s o Hil !*»• ■ u*lr, i k»ttft ke k', ua īke i» m»i la ■« e e k<» *u|iiiuaka'ur t m u.h ībo »ku , ■1« K» mu r «I.Jo k>.» tka $«. pv i i _ C iu }

C> ka'u vv •Ibuo e »c :>k > ii i» w<| o ko liaaa akau, «po oe lua kahi i bo oke kuniu oka mu. o ko Hma ! hema tr»a ka >ema komoliana e paa \ a^«e pao n eoe a pan, alnila >.abea j īho, <e Niuloaowaihiki e pii, aole | aufi«ei e neie kena pīi. j Ae ako noi n i ; ūa oleio ae a kona makuaKnne, a <> \ keia ©<> »h 1 ko iaua i p.ie kku i ai iuka >o ka a ; na maloo. Apo'iho la o Hala.au«liHloD(» i | kahi wHa o kua, a o ka pii ak i i* no ia a hāki i kahi e ku aua o Niuloaowaihiki, hooenaha laua nei a liuliu, kuu ka nae, ku ae !a ke Ikupua opio Keaniniula.ikalani. A holu nei ua ku'nu niu nei i kj w-e au makani, lua hele o luna a tulnu ika hun. Hoopapa ih» la o Eeaniniulaokalani 1 ke kuoau nin, aai- lea ihamoha«o pu ana. A n<>na hoi k« i«o a ka kakou e ioh« «ei i kekahi poē o kakou. Hanaohamo paha aaei oe i ke kumti eiu, O ke kumu niu na e oii ai pehole Ko umauma. ite aan» nei na kupna o ka lewa n»»u a me ka lewa lani, me ka paa iiuna a me ka paa iialo. me ka hoekui na, me na kupua o ka halawai, Holaniku, Holanikukaieleele, Holaka pea kapu alii, k* pea kahiu, na aupuni lewa a pati.

Eia nft kupue iknika ke nnna nei | ia Kean'niulaokalH* i, he keiki opio i uio loa i >iki ole i bona kino e aa e _ kuiai ia Niuloaowaihiki ke kupuß i heiu ia ma ka papa kiekie o pankiki ke kulai aku iaia. Uft oteio ae na kupua elemakuie he ehiku wale no kupua nana i hoohina o Niuloaowmhiki, hookahi akua o aka, 0 Kuwahailo eae ke ki pua ntknnskfi, ni akue, 0 ia ke poo ipaluna o na t«kua a pau loa apuni ka lani me ka houua, ao- > le i heJula ka paa 0 NiUioa< ] Jiiki, Owaukelenuiaiku ka helu ujaho pe o Kuwahailo, o KuaikauaakamA uu like lau<* me ka inoa mua aku i*. o Ha]uBliia]f no maknakaae oj Keaniniuiakalani, n-aliope aku o ka ■ inoa hope, o MounnlihaikhWsoke!<*, ; Ku'iiHiliekaua, o Kuikooukamok u kt , «liiiikaaa nui oiaiuna o na aupui» ; huna. 0 keia \vj\ie noehiku o lakou wale no ea kupua i hemo ai o Niu- . lo#owH',hik', o ka uni knpuaiho an- j fe iMkot> j helu i« m* keia nioole;o : o Hainakoin, no ka ik*iKa no o * i,h kupuH i k-i hoohina ia Nni- ; ihini. * i Ih wa i olelo aku ai o Halniauaīi J il.'no ui« ka hu p*« ae i kana ke?ki ■ ma kona uhi ■ Ola na iwj j» oe * kun kelku , 1 ea k» b«na o IHluMii e kokoke j iho BiiH 0 KiuloaowMihik' ē m&kf» 0 ■ ja 00 kon& wa 5 -'U'l • *«JU »1 i* Kt»- t Miini'ilwokaīani 0 kii aky m 5 3 ktv; kupuQ*k«&* « k«i>u hou I kn J iuak„]Ba no *» i uh k t»āi!«« ii» |

I la ktt kukoke ioa la e lele kea o Ole j pau. | 1 keia hapai ana ae ok« opio j i kaHi kuam uiu a kanu ibo ia, o j J ka pii h<>u ae 1» oo la o ka 'ikaika o j ua niu nei. ... . ... | O keiii Niuloaowaihiki no ka mea ! j i'iiakaka p« ai me K>ipili»lo Kuili- | loft, he ek -lu kupua ikaika ma kela I a<>ao n be kahi hoi kein, aka, un. j aku ane kei«. tn u kopna ekolu |m« ko )nko« «lihiknua, hjokahi iio kn niu io o k?i jwi. Aia ma ke k&u o Khmaoiina 6 ifee a hi ka nua o Niuloaowaiiiiki nje ua kupuao k;t lewa ioe ka hooun. 1 ke?a ike afia o na kupua o ka ! lewa ua lieuio o Niuloaowaihiki ia [ Keaiimiulnokalani hHalulu ae Ia labou, oo ba ikiik* o keia keiki opiopio. Oke kuo.n o ko lakou makau aoa, ina e hoohalike ana o Keaninialaokalani me kona kupunakane me Kuwaihailo, e oi loa aku ana ka poino o ka lakon mau keiki kupua k«> uoho mn īa mua aku. O Keaniniulaokalani kai launa ako wahope o Waukelenuiaiku, ī na nae e oo ke kino o Eeaniniulaokal«ni e oi loa aku koiU ikaika niHmuao Kuwahailo, hoi aku la laua nei a kabi waa o laua nei, o ka huli akn la no ia ho< aku la i ko laua aina i Kuaibetatii Ninau aku nei o K H nikanihiaula ika laua lani al,i. Pthea mai nei k» olua huakai ? la wa no i olelo aku ai :> Haluaahialono, ua ikeia ko kaua ola i ka kaua ua ike aku nei au i kuu mea i ao aku ai iaia i poao nona me kaua a me ka i>hana. O Hekepoepoe ua ikaika loa &e la ia, oia olali no i& o Kuaihelani, ka j ain» kauUna i na akua a me na ku- i pua oka honua, OUa kupua me ua iuea nani ma keia muoleio ua hookaawaleia lakou me ko lakou lUau kula pakahi % auhea oe e kuu lani «lii Keaniniulaoki? fani o Knaihelani ne!, ua aō ae nei Au ia c® i na mea e pono! 8i o ka mho ana o keia ola Hn-a, ; ua lawa oe i ka ikaika o ka enemi ; ia mai ou, «a ao ao i ko «ole • ! wnhi i koe o ko'u poopoo, »»iā s no knhi i k\e iuawah<> ia o kauH, o | na mawaho'o knua, o H kaua .iumī kHnakaia, ko kaoa «nau akna ' ! Ae «ku la ka opio i ke:n o.an*o | o|kona makuakane, ae, ♦» ao oe i ko j h» ka ho miAun* au» i ke k&nHfc«> j a ke paa in oe keia pule ou ka»*kft ] me ua makua on, alailp, na lnkon | iio e kii ko wahtne, ua kohu kā wa-1 lnue *ofc ou wahi h«māh«ma i k•« ■ lua kou »o«o. \ h, ho*kakft «k« atit k* tue* ki- ' ks»u i lei* puk e*© tēt \n K<?a 1 nb>iut»ok*lanī, *ka 4 n i la manao e h«wi iiaau ?i*. Ok* pu1* ao boi k*ia a kekahi e waha- 1 hki nt, 5 F\ s * Kkv k " ! t* KS.*ilu tna s kcv>h#jrke k4n<* | . ! i

Aohe kat.e uu ii.o ī ka \ia<une> Eia ka ai na Kulauka, na Kulakai, Na ka wahine o LHUooahikihiki, j Hiki wiile mai'no kana olelo, j Nii ka M «ma ifl,n Mama ai | H'ia ka ut e kahul e kuheb, wahine.e moe »ma liuim ke alo, O luoe.ahhiiuna o.Miliaoo-nea, . * ; O •£« lepo »iHula u PalinK'iii, / O Pt,huiau, o Kulanapahu, 0 Pu. o P ie«, O ka Pjh>h,iw L-ika, O Mauuu ka eu. 0 K§uarpiienuiiiiemjuku e e alu, j E ala e ka ua, e l't esa 1.-t, | E ke kaikoo, e k i pohu, E niaiie, Ohu kuio mni iuka, Ohu kolo i k„i, E kai kai.e, e k*i wul'me, E kai pupi.i , e kii iiehena, E k&i nuu, e kai ra, E kai inoi, e kai ulalp, E kai pili aikue, ua puni, U« pt>m na muku i ke kai, Ohuahuakai, o keou miki, o ke au ka, au ka iana), E ka ale'i, e ka $le moe, E ka ale h«koik(M e, 1 Kahik), o ka lana a Kahik', A hiki a hea, Healia ia nei umke in oe, E Lono, e Lono i k* po. E Lono i ke ao, E 'L >no i ka heaiti, I ka uwila i ka ua ioku, I ka ua pak», i ka ua mnka oiliiii, Maka kua nei la e, e Lono, E Lonom» kahi o Lele, A leleoe i kai Kona, i kai Koolau, I one uli la, i ooe eli,J ī ke one o Muhinahin*, O Pip'pi, o Unauna, O Alealea, o'Hee, O Leho, o Kuahikaī, 0 KamaopihikHu^ali, 0 Kulelepao. o Hnlalaoalu, 0 Polihale, 0 k*hi ī waiho »5, O ka huaoleu», * * . . m . A pii t«ai laua, O Heke o Kaaiapoei»oe, Oka ka w.hiue i sa ipn oIe?o 4 e Kaiua e, Eia ua ai, K L,»no e i ke ola nui Aole i pan.