Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 6, 10 February 1900 — Page 6

Page PDF (755.88 KB)

This text was transcribed by:  Kahikina De Silva
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

 

KE ALOHA AINA, POAONO, FEBERUARI 10, 1900.

 

HE MOOLELO WALOHIA

-: NO :-

AIANADELA

 

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aahu Keokeo.

 

-A I OLE -

 

Ka Loea Hookani Pila Hapa o ke Kulu Aumoe.

 

            Ma keia mau hoohokaia ana o na duke nei, i hoopiha ae i kona puuwai me ka inaina, a i keia wa ae a kona mau maka ke @o la ma o a maanei, me he mea la ua uluhia ia e na uhenehenena a me kona lima e upiki paa ana i kana pahikaua poha hou mai la kona leo nui weliweli i ka i ana mai.

            E kahi keiki hookiekie nana i hoohohoka mai i ka'u hauna pahi no ka wa mua loa e mihi i kou mau hewa a pau, no ka mea, ua makaukau loa au e hoihoi aku ia oe no lalo o ka honua.

            Aole nae he leo pane i pha aku mai na lehelehe akuo ke koa Walata, aka, o na minoaka pahenehene oia ka hekau ana ma ka helehelena o ke koa opio.

            Na ia hiohiona i hoowela loa ae i ke keiki Italia, me ka hookaulua ole ike hou ia ike ia aku la oia i ka hapai hou ana ae i kana pahi a hoomoe mai la maluna o ke koa Walata, aka, mamua ae nae o ka iho ana iho o ka maka o ka pahikaua a kona enemi, ua hoomaopopo iho la oia i kona kulana kupilikii, nolaila, me ka eleu nui alo koke ae la oia me ka hikiwawe nui, a hala hou ae la no hoi keia puu o ka kakou eueu.

            Na keia hoi nele hou ana mai o ka pahi a ua duke nei, i hooi loa ae i kona mau manao hae, me ka @@ paa ana iho i kona mau ku'i, a ia manawa i kapae ae ai oia i na rula o ke ana pahikaua, a me na maka hiena o ka inaina, ua lele hou mai la oia imua, e hili ana, e pahu ana, me ka iini mau ana e halawai koke aku kana pahi me ka puuwai, a i ole o ke kani a i paha o kona enemi, aka, ua like ia mau hauna pahi e haule makawalu ana iluna o Walata i mea ole, a ke pale a alo la hoi oia i na mana ai welawela a ke duke e hanai mai mau ana maluna ona, na na leo kupinai o ka laua mau mekala kila e kani oeoe ana, i hoohikilele aku i na kanaka o ua duke nei a holo pupuahulu mai la lakou e imi pono i keia mau kaeaea e ana pahikaua nei, a i na o ko lakou haku keia e ulele nei, he mea oiaio loa, ua hiki ia lakou ke kaena ae nana e papahi ana ka lei o ka lanakila, no ka mea he nui a lehulehu na kahua mokomoko ana i komo ai, aka, aole nae he hookahi hiwaena o ia mau mokomoko i hoonele mai iaia i ke kani haaheo ana i ka lanakila, a ma ia mau hana wiwo ole a me ka lehia ana na kana pahi e poino ai kona enemi, i hookau aku i ka weli i na moho a pau a puni o Italia i ka ae ana mai e paio me ke kaeaea Lihano. He nui na makana hiwahiwa i hookupu ia aku iaia, me ka haawi pu ia aku hoi o ka inoa kapakapa iaia "Ka Moi o ka Pahikaua."

            Komo @ka aku la lakou ioko o ka pupuhale o kahi m@@ka me ka noonoo ole ae no hai kela wahi a lakou e hehiku nei, a iloko o na sekona pokole wale no, aia hoi, ua hoea aku la lakou i ke keena e malamaia ana o ka paio weliweli. A ua hoopuiwa loa ia lakou i ka ike ana aku o ko lakou haku io no keia e hakaka nei me kekahi kanaka opio i hiki ole ai ia lakou ke manaoio ua lawe oia me ka makaukau no ke kue ana aku i ke kanaka @ ma ia oihana.

            Ma keia wa no i hoopaiak@ ia ae ai o loko o ua keena la me na leo huro o na koa e haawi ana no Lihano ko lakou haku, a o na leo pahenehene hoi oia kai panee ia aku no ka kakou koa Walata.

            No ia mau leo huro o na koa i hoopii paumi ae i ka manao haakei iloko o ke duke, a hooi loa ia ae la hoi ka hahana o ka paio ana no ka make a me ke ole.

            Ma keia wa pu ua komo mai la na manao wela iloko o Walata, no na pahenehene i hana ia mai e na enemi maluna ona, nolaila, me ka ae ole e hooloihi aku i ka hakaka ana ua haawi aku la oia i na k@ina pahi noeau e hoi ana ma ka akau a ma ka hema hoi, a iloko o ke kulana pioo o ke koa aoo no keia mau kiina mikioi, ua loaa mai la kana pahikaua i kekahi hauna pahi ooleo loa mai ke koa opio mai, a he poha ana me ka lele hihi ana o na huna ahi, aia hoi, ua ike ia aku la kekahi hapa o ka pahi punahele a ua weli nei o Italia e waiho ana iluna o ka papahele, a o ka maka o ka pahi a ka kaua eueu e kau ana ma ke kani a-i me ka makaukau pu hoi e apa hu ae i ke kino o ua Lihano nei.

            I keia wa o ka pahikaua a ua koa aoo nei i haku pu ae ai, ua naka haalulu koke ae la kona pauku kino a pii pu ae la hoi ka nana na nanakea. I ka hoomaopopo ana iho aia oia iloko o keia mau sekona ma ke kae o kona luakupapau, a e hoi kino wailua aku ana hoi oia i mua o ke alo o kana wahine e kau mai la na maka o kona huli hoi aku me ka hanohano nui a me kana mau lei aloha o na la hapauea, oia hoi, na keiki e kali ahonui mai la e puili hou aku iaia iloko o ka noho ana hauoli.

            Na ia mau kuko like ole e lauwili ana ia loko o kona puuwai a me ka pahikaua weliweli a ke koa i hoopiha loa mai i kona puuwai me ke kaumaha, a ike ia aku la kona mau waimaka e hiolo makawalu ana me kona poo hoi e kulou ana ilalo.

            I ka ike ana mai o na koa ua haule pio ko lakou haku i keia kanaka opio, a aia hoi, oia iloko o ke kulana kupilikii, oia no ka wa i hoopiha ia aku ai ka puuwai o na koa me ka inaina i awinia pu ia me ka hilahila no na leo kaena i hoopuka ia ae no ko lakou haku i na minute mamua iho, a na ia mau kumu i hoala mai i na manao puuwai eleele iloko o lakou e hoopoino mai i ke ola o ke koa Walata.

            Ma keia wahi i ikeia aku ai ua poe koa nei o ka duke i ka unuhi ana ae i ka lakou mau pahikaua me ka paa ana hoi me ka makaukau nui e lele mai maluna o ke koa opio. A i ko lakou anehe ana mai e hooko io i ko lakou mau iini lapuwale maluna o ka mea hala ole oia no ka wa i poha aku ai ka leo o ke koa opio i ka pane ana aku me ka hopo ole.

            E na kanaka o ke duke e noho malie ma ko oukou mau wahi a mai hoao hoi e nee mai i hookahi iniha imua, no ka mea, e apahu koke no au i ke poo o ko oukou haku mai kona pauku kino ae. E hoolohe i keia o nele auanei oukou i ka haku ole nana e alakai ia oukou.

            I ka hooki ana o ka leo o ua Walata nei e nakolokolo ana ma na paia laahia o ua keena nei, oia no ka wa i ikeia aku ai ua poe koa nei i ke kuemi hope ana aku me ka hoihoi pu ana i ka lakou mau pahikaua no loko o ko lakou mau wahi.

            A maanei i ike iho la ua Lihano nei aohe ona pono i koe, aka, o ka haawi pio wale aku no i ke koa opio, nona ke akamai lua ole i hoopahua aku i kona loea kaka pahikaua, a nolaila, me ka hookaulua ole iho haule iho la kona mau kuli no luna o ka papahele, a o kana pahi poomoku hoi muki iho la oia me ka puana malie ana ae.

            No ka manawa mua loa, ke haawi aku nei au ia oe iloko o ka poho lima o ka mea o, o oe ka'u i hoohiki paa ma ka'u wahi e hele ai o oe pu kekahi me a'u ma na wa a pau, aka, ua hoea mai la nae ka wa e hookaawale ia ai kaua no ka wa pau ole.

            Mahope o ka pau ana o kana kanaenae aloha no kona hoapili o na wahi popilikia, leha ae la kona mau maka maluna o ka opio a me ka ka leo ehaeha puana ae la oia. E ke koa opio a'u i ike ole ai he lua ma ke akamai ana pahikaua, e lawe aku i kuu pahikaua, he hoike oiaio hoi no ko'u haawipio ana aku ia oe.

            Aka, ia manawa no i luliluli ai ae ai ke poo o ke koa Walata a hoihoi iho la i kana pahikaua me ka panai ana aku.

            E hoihoi aku i kau pahikaua e ka hoaloha, no ka mea, aole he manao inaina iloko o'u nou.

 

            E puhiia ana o Kapa@@ i ke ahi a hoea i ke alanui Papu, he nui na hale laau maloko ona e pulumi ia ana e ke ahi, ma keia mua iho.

 

HE KAAO KAILI PUUWAI

-: NO KA :-

 

UI MINEWA

 

-: A ME NA :-

 

Kaikunane Eiwa

 

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu a i ole na Keiki i Hoehaehaia

 

Kakauia no KE ALOHA AINA.

 

            A me ka leo nahenahe a me na nanaina hauoli e hekau ana maluna o kona helehelena i panai aku ai ua kilokilo Ronio nei i ka i ana aku.

            E Duro, kuu haku moi, ano, e huikala mai i ke kauwa nei, oiai, ua hanau au malalo o ko'u manao ponoi iho, aole hoi i ui mua aku ia oe, oia hoi, ko'u huli ana i koolua kupono nou.

            Ua alo ia e a'u na ale kawahawaha o ka moana e hanu ana hoi ma o a maanei i wahine ui i like kona nohea me oe, aka, ua hooneleia mai nae ka'u huakai me ka pomaikai.

            Nolaila, ua hooholo iho la au e imi aku iluna o na mokupuni e alo ana iloko o ka ehu o ke kai, a i ka mokupuni hope loa a'u i kipa aku ai, aia hoi, ua hoopiha ia mai la ko'u puuwai me ka hauoli i ka ike ana iho, ua hoea mai au i ka hopena o ka'u huakai, no ka mea, maluna o kona lae kahakai i loaa aku ai keia wahine opio, ka wahine hookahi hoi a'u e kaena nei, aohe wahine ui i like me ia nei ma ka honua a puni.

            Ma keia waiwai makamae ua huli hoi mai la au me na manaolana mau e mohai aku imua o kou alialii me ka halia mau ana o ko'u puuwai e apo aku ana no oe iaia me ka pumehana.

            A i ka hoopau ana ae i k@'u mau olelo e hoike mai, ua hewa anei au, aole anei oe e apo mai ana i ka'u mohai aloha i au aku nei i ke kai loa?

            Na keia mau huaolelo a ka lauhine i hoopau ae i na manao pohihihi o ka moi a pela pu hoi me ka lehulehu i ke kumu i hiki mai ai keia malihini ui i ko lakou aina. A ma ia wa no i puia hou ae ai ka lewa i na leo huro o na kanaka e hooho ana me ka hauoli.

            Ua kupono, ua kupono ka wahine a ko kakou haku i laweia mai la e ke kilokilo, aohe puu, aohe kee e nema aku ai nona.

            Maanei i huli mai ai ka moi opio a nana iho la i kana kauwa hoolohe a me na nanaina pihoihoi, oiai, ua komo koke iho la no ka manao hookeha iloko o kona puuwai no ka ui maoli io no o keia wahine malihini a aia hoi na haupu na @ ana iloko ona no ka lawe koke ana ae iaia i haku wahine no kona home kakela. Me ka haawi ana iho i na minoaka, e hoike maopopo ana, aole loa oia i ahewa i kana kauwa.

            A me ka leo olu waipahe poha mai la ka leo o ua moi opio nei e haawi mai ana i na hoomaikai palena ole no kana kauwa Ronio i kaana mai.

            E kuu Ronio hoolohe, e hoolana i kou mau manao kaumaha, oiai, aole oe i hana i kekahi hewa e kue mai ana, aka, ua hana oe i kekahi oikelakela loa no ka pono o kou haku nei. E hoomanao hoi aole he kauwa i hana pololei i hoonele ia me ka uku. Nolaila, e lawe aku i keia hoku ahi e kau nei ma kuu umauma ma ke ano he makana aloha na'u ia oe. A mai keia la aku hoi o oe pu me a'u maluna o ko'u papaaina, a e lilo hoi oe i kuhikuhi puuone no kuu aupuni nei.

            Maanei i lalau iho ai ua Duro nei i ke kea daimana e hulali ana ma kona umauma a omau aku la ma ka umauma o ka luahine kilokilo iwaena o ka leo uwa o na makaainana.

            Me ka hoomau hou ana aku i ke kamailio ana maluna o ke kilokilo.

            Me ka hauoli au e lawe mai nei i kau mohai, ka luhi hoi au i alo aku ai i ka moana nui akea, a mai hopohopo e hoowahawaha aku ana au iaia, no ka mea, ma ko'u papaaina malaila pu oia me a'u, a ma ka'u wahi e hele ai, e noho ai, e moe ai, aole loa oia e kaawale mai ia'u aku.

            I ka hooki ana iho o ka leo o ka moi opio, oia no kona wa i kauoha aku ai i na koa e lawe ia mai ka wahine opio imua o kona alo, i makaikai pono aku ai oia i na hiona nani o ka wahine malihini.

            A he mea oiaio, e like me ka makemake o ka moi pela kona mau koa i lawe mai ai i ka kakou Minewa no kahi o ke kaa ahi e ku ana, aole nae i leha ae kona mau onohi poniponi i ka moi opio, aka, aia oia ke ike ia aku la e kulou ana ilalo me na waimaka o ka ehaeha e hiolo makawalu ana.

            Aohe io no he wahi a ka maka e nema aku ai, oiai ua ui oia mailuna a lalo, a ua kupono loa i hoa kaunu, wahi a Duro, i nalu iho ai iloko ona.

            No kona hoohihihi loa i ka nani o ka wahine opio ua kauoha aku la oia i na kanaka e hapai mai iaia no luna o kona kaa, a hoonoho iho hoi ma kona aoao i hamohamo aku ai i ka oiwi kilokilo a kona aloha.

 

            Aohe ma'i a aohe no hoi he make bubonika o keia mau la.

 

            Aohe mai i puka ae iloko o keia mau la ekolu, he pono hoi paha ia hemo ae keia mea ikiiki nui @@ o ka poe mai i ka hoomalu.

 

            He nui na poe i paa ia maloko o ka hale inu rama Pa@@ i ka wa i hoea aku ai o Peresidena Wood me na kiai, no ka hoomalu ana ia wahi aka, ua hookuu ia mai no nae mahope mai.