Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 6, 10 February 1900 — Page 7

Page PDF (860.47 KB)

This text was transcribed by:  Katie Ersbak
This work is dedicated to:  Henry Mochida

KE ALOHA AINA

 

HE KAAO HAWAII

 

NO

 

HAINAKOLO

 

Ka oi Nohea o Waipio.  Ke Kai kamahine Nana I Wawahi I na Pani Paa o Kuahel@

 

O kainoa kei o na papa makua o Keaniniulaokalani, na kaikuna ne o Hiilei makuahine o hoi o ka opio.  Moe ae nei ia Halalauliia alono no ka moe ana ae nei I kona kaikuahine ia Hiilei, kiolaia ia inoa o Kanikaniaula ka inoa I kahea ia, o Hiilei nae kona inoa kumu.

Olelo aku nei o Halalaualiialono ia Keaniniulaokalani, he mau inoa ou mau maku a‘ui ao iho la, he mau makua aku no koe ua lawa oe, e malamaia I keia inoa no ka pule no ou mau makua, aole hoi e pule waie aku ia hai e kuu lani.

Auhea oe e kou haku e kau alii nou ka hoailona alii, e kuu hua mai ko maua nau puhaka aku, he alii nui mana mai ko makuahine mai kapo mai, ua moe pi‘o maua ia maua iho.

O kou makuakaue nei, o Hiilei he kaikuahine no‘u, ao makou nei he mau kaikunane nona, moe pio iho la maua a loaaihola oe @ ko kuahine, me Hekepoepoe, alua iho la olua alii nui i oili mailoko aku o maua.

O keia ka olelo kuhikuhi a Kapo kinikini @ala@ i kana ke ki I hoomaopo@ hoi oia i kona moolelo ke @ aku nei no ke keiki i ka olelo a kona makuakane.

E hoolohe mai e kau keiki i ko makou moolelo.  O Kapokinikini ko makou makuakane, o Kapoma nomano hoi ko makou makuah@ elua ka@ha ko makou nui nou wale no na kupuna e noho mai nei eia nae ua huki aku lakou mako lakou ikaika.

Ke hoike aku nei au ia oe e kuu keiki kuu milimili e kuu lei @ kuu mea i ao ai @ oe i na mea ika ka.  Lohe pono mai la oe he nui na ohana ou e nana mai nei o ko loaa@ no o ke @ mai noia e kaili aku.

Ke @ nei no au ia oe mai puniheiaku oe i ko ohana ou @ ka ohana maikai oia no kau e apoaku mai noho oe a puniwale I kou pono a me kou w@ e na kupua a pau u@ na ohana ou.

Eia hou no ua ai a o ia oe, e noho oe @ kaoluolu me ke aka@ aia no a hoonio@ a@ hooni ka ikaika i a‘o ai.  Oleloia mai auanei ke keiki a @ ke keiki puni hakahaka @ hoi ka inoa o ka makua.

E@ hou no kekahi olelo @ e kuu lani alii e malama I ka wahine a me na ohana o ka wahine a mai kaniuhu, mai ekeeke, mai hookae, mai olelo kikoola mai ohumu aku ia @, mai pakike i na olelo a ka wahine me na ohana.

O ka‘u olelo hope loa ia oe, o @ kakou hoailona alii he punohu @ aole lewa.  He on@ paa aole he pio koke, he pala@, he pahola pu ke anuenue, he paapu,he kaikou a me @ makani @.

Pau kea e an@ a ka makua e a‘o i pono ka noho ana me kou p@ ua @ k@ m@ la ke ike mai la no oe, e k@ i @ wahine a hoi mai i ike aku hoi ma@ wahi a na e@ i olelo aku ai i ke keiki.  Eia hoi ko kuahine ke pii ae nei i ka nui malia o ola no hoi maua @ o ai ke @ ae nei ko Hekepoepoe wahine maikai.

Ma@ e waiho ana kakou ia Keaniniulaokalani me kona kaikuahine me Hekepoepoe iloko o ko laua maluhia, a e mana aku ho@ kakou i ka mea i ha‘I malule ai na pua I ka we@ ka ui o Waipio, ka mea i aloha kaawe i ke kane.

I keaia wa i kahea aku ai o Halalaualiialono i nap o@ ia Keaumikilaua o Keauka, me ka emoole noho ana ua mau elele ma@ nei imua o Halalaualiialono.  E@ maua la au i kahea ae nei.

E @ i ka wahine a ka haku o olua, na Keaniniulaokalani, aia koolua o Polihale, koe ka Ipuoleloakama.

U@ ae nei o Halalaualiialono he opuu maia ua nele no hoi a ula eia ka hoailona o ka wahine ke luaa ia olua e like me ko kakou alii nei, o ka wahine ia lawe mai olua.

E imi aku no olua ma ia aina aku ia aina aku, a like ka ui me ka kakou hanai nei, lawe mai olua, a o ka mama I loaa ia olua, oia ka olua e k@upau mai ai ma hoi ana mai ai.

Eia kekahi mail awe mai olua i ke keiki a ka mea keiki ke kupono ole i ko‘u makemake, o keia opuu maia wale no ko olua hoike pololei o ka ui ia o ka kakou @ a mai po@ e hele olua no ehiku a@, ua like hoi la me hookahi mahina me olua pule.

A I keia wa no i nalo aku ai o Keaumiki me Keauka ma laua @ e imi @ haku wahine no lakou.

E hoike aku ke mea kakani i na makamaka heluhelu o keia @ na @ makua a ka lawai I Waialua, hookahi keai@ i hoo puka ia o ke @ o Keaniniulaokalani ma ka P@ I ka 1845 ua ho komeia ko Keaniniulaokalani @ e K@ Ka‘eikau oia mai @ hele @ uei ma ko Ha@, elua kumu a hookahi @ a pau mai @ e hele aku nei ko Hainakolo aku hele hou @ mana.

Aia mau ua wahi kaaka la ke aha la ka pupuhi kai o Ukoa, @ aku laua i ka lepo o Kumuhonua, ka aina i noho ia e kekahi alii kiekie loa nona ka inoa a Kukaialeale ke alii e hoomalu ana ia aina kiei ana laua nei halo ana ma ia mau kaiaulu, aole no.

Hele @ laua nei heaina ak@ o Lalome@ hehi no laua nei, o @ ke alii e hoomalu @ i k@ eono, he@ ana no laua nei @ oia mau mo@ o ka laua hana no o ka @ wahine ui, a he neo no ka @.

Au hou no i na kai loa, kau aku ana no @ nei he aina, o Kupua@ ka inoa @ paemoku, o Kana@ ke alii e noho ana ma ia mau aina e@ o ka laua nei no @ i ke alanui e ake ana o kaike i ko laua m@, he ole no ka mea i loaa mai.

Olelo aku nei I heaumiki ia Keauka.  E auhea oe @ na opua kaua.  K@ luahine ki@ a aloha a@.  Alhja alua, me ka olelo aku o @ luahine nei malihini olua, @ mai.

No K@ mai maua.  E hoi I kau hale, wahi a ka luahine i panai aku ai.

O eia koi aka luhine no ka makau i @ i noho @ e na k@ o ke akua, me kaikaika @ ouli lani o, Kuaihelani, ka aina, i kaulana mai kahiko mai.  Wahi a ka luahine, no Kapokinikini ka m@ Kuwaheolo o ke ku@ mai ai ia moku@ Kahiikap, o L@ mai, o Kolu wai, o H@ o L@ a hiki mai ia I@ o Leleopomai loaa o K@pok@ ke kane a ma laua mai i loaa ai o Kuwah@ a mai Kuwa@ a me Haumea i puka mai ai ka nui a lehulehu o na  kupua o Kuwaihailo.

O na keiki I kahea ia ka inoa o Kuakau@ a me Halalaua@ lono na hooilina o Kuaihelani @ waiho aku nae o Kuaikau@ i kona kuleana o Ku@ no Ha@ me ka noi aku e @ ai, oia la i lohe olua.

He @ ia no@ na alii o Kua@heiani, pela au i niki u@ ia olua e hoi mai i ka hale nei e paina ai, maka@ wai la na @ I ke keiki a ka luahine kilokilo, o Kaholoalii kona inoa.  Ai iho nei a maona uwe mai nei ua o Kaholoalii.

 

OLELO HOOLAHA

 

Owau @ ka mea n@ ka luoa malalo iho nei ke kau ha nei la Henry Kaumai e ku koke u@ kana mau lako kamana e waiho nei maloko o kuu@ o ua la he @ mau keia la e puka aku nei o ka hooiaha, me ka uku mai ne ko‘u luhio ka malama a me ka @ o ka hoomaemaeia ana @ ua @ a pau @.  E hoihoi @ mai hoi ola i na @ mai ana i na lake kamana nei, oia hoi, he @ me elua kui, me ka uku ole mai @ ko‘u mau poho a @ ka wai@ iloko o keia mau la @ la ae la maluna e lilo ne ua mau aiwai la o Henry Kaumai @ hoakak@ ia ae nei la @.

 

W.H. KAI@

 

Kakaako, Honolulu @ i ukali aku i kana huakai hope lea, ma ka @ ka auina la Pualua, Feb. 6.

Ke komo h@ nei Ka ALOHA AINA iloko o ka ehaeha me ka auamo pu ana @ ili @ maluha o ka wahine i hoonele ia i ka makua ka ohana a me ua hoaloha @ le@ wale, a na ke Akua e @ mai i ko kakou mau ehaeha nona.

Ua haalele iho oia ha wahine he kaikamahine, ka ohana a me ka lehulehu na hoalo@ e paiauma aku ana nona.

Owai la a loaa nou aku ia makou he pani ma kona makalua i hoohakahaka ia iho @ like ka hoomanawanui a me ke @ ole ma ka hana @ pono o kona aina hanau.  Aloha wale@.

 

E laweia aku @ ua poe o Kapumoo no ka hoomalu ana wa ka pa kua.

 

Ma ke awakea Poakahi uei i hookuu ia mai ai na k@ hapaumi e haulani hou mal@ o kona mau alahao.  He maemae mao@ ko lakou nana@ i ke@ wa, a pela pu hoi na kaa @.

 

Ua Nee Aku.

 

Ma keia ke hoike aku nei au i ko‘u mau hoaloha a pau, ua haalele aku au i kuu keena hana mua e ku nei ma ke Alanui Moiwahine, mahope o ka @ Aupuni.  A e loaa no au ma ke poo o ke Alanui Liliha, ma ka hale @ mua o Chee Kwai @ Hana: Mai ka hora 8 a.m. a hiki I ka hora 6 p.m. o na la a pau.

                                                KAUKA CHAN KAM @

 

Allen me Robinson he mau mea kuai Papa, Na Lako Kukulu Hale, Pena ame Aila a pela pu no hoi me ka Nanahu.

Keona H@ ma Alanu Moiwahine.

 

HOOLAHA HOOPAU PUKA

 

Mamuli o ka Pauahi nui o ka la 20 o @ 1900, ua hooholo ka Papa Alakai o ka Hui e hoopau i ka “Mahele Puka” i hooholoia ai e ka Papa e mahele ia ma ka ia 15 o Feberuari, 1900.

ENOCH JOHNSON

Kakanolelo Hui Hawaii Kuai Aina.

Honolulu , @ 27, 1900.

 

J.M. MONSARRATT

Maunkea.

HE LOIO A LUNA HOOIAIO

Maloko o na Aha Hookolokolo a pau e Hawaii a me America @ He mau mea hoale aku i @

Hana: Alanui @ makai iho ko o ka @.

 

H. F. Wichman.

Wikimene

E loaa no @ MAKAANIANI no na maka ma ke kumukuai haahaa ma @ Hale Hana @ Alanui Papu.

 

NA LAKO GULA HOU LOA.

 

I ho@ mai nei maluna o na mo kuahi mai Kapalakiko mai.

Ma @ Halekuai malaila hana ia @ Komo, Kupee Lima @ aki.

H. C. Biart.

Alanui Papu, Hel@ 404@

 

GOO KIM.

KUKIMA

Helu 210.  Alanni Nuuanu.

@ me makou na Lo@ Ma@ Waiholuu like ole na Kalakoa Pale Pa@ L@ Lawns, @ Pahu Lole Sil@ Pake a pela aku.

E ki@ mai a e w@ iho waiwai hou.  E loaa no ma ke ku@ loa.

 

UA HOEA MAI LA!

 

Ma@ o ka mokuahi Austeralia I @ ai ia makou he 25 pahu i piha @ na Lole A@ Lako Ka kau @ na Kii Paani, a e kua@ me ku @ loa.

O ua P@ mai na K@ a me Lole Wawae e loaa no mai ka $400 a p@ aku ma kea lo@.

ROSENBERG & SCHAUMER.

104 Ala@ Kalepa Ewa o ka

 

PIANO KUAI

 

He Piano hou loa, Piano ma@ kai i hana ia ma Geremania K@ na kumukuai @ $350 aka e kuai la aku ana no ka $200 @ le no.  Iua e inoino ke kani ana e hana wale ia no me ka uk@ ole maloko o hookahi makahiki mai ke wa e lilo ai.  E ninau ae me keia Keena.  Nov 2 - @

 

JOHN MALAEY

 

Mea Hana Umeke Laa@.

Ua @ hoohina@ I na PU@ me @ maiauloa. @ Umeke Laau pukapuka ua hiki loa ke @.  E hookoia no na kauoha me ka @.  E kipa mai e ike no @ iho.

He Kaike ke @

Kaena Hana: Ma ke @ hui Moi Helu 160 L@

 

OLELO HOOLAHA

 

Mai keia la i o Nov. 1899 na hoonoho aku au ia @ a me kona mau @ a noho maluna o ke kai lawaia o “Kahala,” a lawai@ e like me@ hoapono ana mai o ka Agenao Ke@ Liliuokalani, a ua mana o Foo@ uo ka i @ no ka lehuluhu aole i ae e komo wa@ lawai@ maluna o ke kai i @ ke ole e lawe @ aku e @ i ka pala@ ia wai @.  O ka mea a mau mea e kue aua i keia hoolana he mana ia Foota @ a me kona @ ke @ a hoopii ma ke kanawai no ke komo @.

W.C. AKANA

@

Honolulu , @ 1899.

 

UA MAKEMAKE IA

 

Na kanaka Hawaii ne ka @ e ka Hui Mo@ o @.