Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 6, 10 February 1900 — Page 8
This text was transcribed by: | Corey Hayes |
This work is dedicated to: | Cayleigh Ha'aheonahewaleno Hayes |
KE ALOHA AINA, POAONO, FEBERUARI 10, 1900, page 8
MA KE KAUOHA
NA RULA MALAMA OLA A KA PAPA OLA NO KA APANA O HONOLULU.
E pili a e ma@a no na Rula malalo iho nei maloko o ka Mahele o Honolulu i hoaka ia penei:
E hoomaka ana ma ka Ae@ai ma ke kihi kumuhaua o Kiwin Lok@ 2 e kokoke ana i ke kini Hikina o kahi Hoowalu o Kapal@ai a e holo ana iuka ma ke Alanui Waio@o@il a hoea @ ke alanui nao kahiko o k@ Hui Ai@@@o o Oahu, a mal@aila aku wa ua alanui @a o k@ Hui A@@hao o Oahu a hoea @ k@ lai@@ pale o Maunakea, a ma@l@l@a aku hoio @uka ma ka p@@eu@@, hi@o Mokauea me ke alanui Kalihi a hiki i ka upahu hoaiiona an@, ma ke poo mak@i o ke kualapa o Moauea a malaila aku ma k@ @am@ pololei a hoea i ka hoailona ana maluna ae o ka paieua akau o ke alanui Wale a mawaena konu aku o ke alanui Wale a hoea i ka alanui Nuuanu, a malaila aku ma ke laina pololei a hoea i ka @ana o ke alanui o Manoa, a malaila @k@ ma ka iuina pololei a hoea i ke kui o ke alanui Waialae a me Kapahulu, a malaila aku iho i kai ma ke alanui Kapahulu a me ke alanui Campbell a hoea i ke alanui Montsarrat a malaila aku ma ka laina pololei e moe ana maluna aku o ke kiekiena aku o Leahi a hoea i ka ae kai ma ka laina kaipoi, a malaila aku a hiki i kahi i h@owaka ai.
E PILI ANA NO KAUHALE A ME NA PA-HALE WAI UA.
1. Ma kahi o na kowa mawaena o ne hue i emi iho malaio o umikumamalima kapuni e hooholo ia ka wai wa na k@up@k@ o na kauhale @@a ua lihi o ia mau ko-wa malok@ @@ hawai paa paki wai ole a e @an ia i hiki ai ke hookahe ia ma na wahi hook he kupono e kahe ai ma n@ auwaha o @a alanui a alaololi ho@ aina ua hookui a pili pu ka lihi o ke kaupoku o kekahi wau hale ma kahi o ke alaololi a alahele paha i li@e ke akea, e pili no maloko o ia rula hookahi.
I KOWA NO KE EA MAWAENA O NA KAUHALE.
2. E hanaia i kowa malaelae o @ mi kapuai mawaena o na kauhale koe wale no na hale i p@u pu@ke a@o ma ke alaloa. Aole e kukuluia kekahi hale malalo mai o elima kapuai mai ka palena mai o ka aina koe wale no na hana i pili me ka alaloa. O ka huaolelo “Kauhale” maloko o keia Pauku e hoomaopopoia ke a@o ma ka lahui ana wai i na h@@au, na @anai ku’i, na hale hilu a me na @@ o @@ie e ae a pau.
KA MALAMALAMA A ME NA PUKA MAKANI O NA KAUHALE.
3. O keia a me keia keena i ma nao@a no ka noh@ ana o ke kanaka e hoolako ia me ona puk@ makani, a@le e emi iho malalo o ewalu kapu ai hu@@aha e @ik ai ke keakea ole ia ke komo ana mai o ke ea o waho no keia a me ke a 100 kapuai humah@ akea o ka papahele o ua keena la, a e komo keakea ole ia ua wahi la e ka poe e noho ana i ua keena la ma na wa a pau, a aole hoi e emi iho ma@al@@ o ka hookahi hapalua o ke akea o ua puka makani ia i @ik@ ke ho@@@e ia e kupono ai no ka hookomo ea ana.
KE KOWA A HAKAHAKA MALALO O NA KAUHALE.
4. @ loaa i ua kauhale a pau he @@@ @@@@@ @@@@ @ @@ i malalo @wakalua @@hi a@-rika no ka no lo aua o ke ea mawaena o ua k@@ o ka papahele a me ke kahua paa o ka ilihonua, a e loaa hoi he mau wahi namama kupono hookomo ea maloko o ka paia mawaho e hiki ai i ke e@ ke holopu @ me ke ke@@ea ole ia, aka, ina ma kekahi wahi aole e hiki me ka hookui oleia i ke kuhua iliwai “ground water level,” @oie e hauaia ona kowa h@ka@ k@, aka, i ki papahele iliili wili ia me ka puna, a i palaina pun@ ia pahi.
NA PA-HALE, NA KAHUA WAIHO HAMAMA, ETC.
5. Na Pahale, na kahua wain@ hamama, ua alaoli a me na wahi waiho wale a pau maloko a mawaena paha o na kauhale, kahi hoi a ka wai e lawelaweia ana, no k@ ho loi o keia a me keia ano e hookahua a hahau puna ia a palaina puna ia a paa paki wai ole @me ka hookahe ana iloko o na puka hook@he wai kupono i hookui ia me ke paipu hookahe wai ino a l@a hookiu w@@ ino paha, a aole hoi e hana ia ke kahi papahele laau a pani pukapuka hakahaka paha maluna o ia wahi.
PAPAHELE PAA O KA WAI.
6. Na hale a pau na mea i ku kuluia, na keena a mahele paha oia ano kuhi hoi i lawelawe ia ai o ka wai i manaoia p@ha e hoohana ma ke ano e mau ai ke kawa u o ka papahele a mau papahele paha, e hanaia ua papahele @a a mau papahela paha me ka paa loa e paki ole ai a puka ole ai paha ka wai me kahi mookahe wai kupono e komo ai i ka puka hawai no ka hookahe a@a a komo iloko o na lua h@ kio wai a paipu hookahe wai ino; a o ka hooiaio ana i ka p@a o ia papa hele e hana ia ma ke ano e kupono ai i ka manao o ka Papa Ola.
7. Aole e hoohanaia kekahi hale a ano hale e ae paha ma ke ano he wahi nono no ke kanaka i kukulu ia maluna o ka aina e lana ana ka wa malalo mai o umiku@@ mawalu @niha mai ka ilihonua iho, a aole no hoi e noho ia kekahi ano hale a ano hale e ae paha i kukuluia maluna o ka aina i hoopihaia me na opala, a mea kahiko i kiola ia, a i hoikeia e ka Papa Ola ma ke ano he mea ea ino a hookaumia.
E PILI ANA I NA LUA HALE LIILII A ME NA LUA HOOKIO WAI INO.
8. Aole e hanaia kekahi lua nale liilii, kio lepo a lua hookio wai ino paha maloko o Honolulu nei ma keia hope aku ma kekahi wabi malalo mai o kanalima kapuai mai kekahi kahawai, loko, punawai, lua wai a wai mapo@@ p@ha, a aole hoi malalo mai o elua kapuai mai ka @alena mai o kekahi pahale; a aole hoi e eli ia o oi aku mamua o eono kapuai hohonu, a aole no hoi e hoo kahuaia ma kahi e maalahi ole ai ke ka ana a hoomaemae ana paha.
9. I ka wa e manao ai ka Papa Ola he mea pono e hana ia na paia a me lalo o kekahi lua hale liilii, k@o a lua hookio wai ino paha ma ke ano holookoa a hapa paha ma ke ano puki wai ole, i hiki ai ke no ola aku iloko o ka lepo o kahi e hoopuni @@@ i na lua liilii, ki’o a lua hookio wai ino paha, a e hooia wa ia me na puka ea hoomah@ ku pono.
10. Aole hoi e kukuluia kekahi hale a uhi malumalu paha maluna o kekahi lua liilii, ki’o, a lua hookio wai ia @ pah@, aia a nana mua ia e ka Agena kupono a oiaio ka Papa Ola, a @pono ma ke ano ua kulike @@@ @@ @@@ i @@@@@@@@ ia ma keia mau rula a me ke ola o ka lehu lehu.
11. O na lua liilii, ki’o a lua hookio wai ino a pau e ku nei a i hana mua ia maloko nei o Honolulu a i lilo hoi i mea ino wale, a ma na ano a pau e hoopoino ai i ke ola, a keakea hoi i ke ola kino e hookaa waleia, a kukulu hou ia, a i ole e hoololiia a k@like me ua mea i makemakeia ma keia mau rula a me ke ola o ka lebuleh@ e like me ke kahikahi a ka Papa Ola a o k@na Agena paha.
12. Na ka Papa Ola a i ole na kona poe Agena e kinoha e ka ia a hoomaemae paha i na lua liilii, no ki’o a lua hook@owai ino a pau i hoomaopopoia he ino ko ea, a i ka wa paha e makemake ia ai no ka pono o ke ola o k@ lehulehu, malalo o na lilo o ka ona a o ka mea p@ha e noho aua ma ia wahi.
13. Iloko o na ia he kanakoiu mahope iho o ka hoonanaia ana o ka oihana auwahi hookahe wai ino o ke aupuni e hoop@u ioa ia na lua liilii a me na lua hookiowai ino ma na wahi ma na palena maloko o na auwaha hookahe wai ino, a e hoopau loa ia ua hale @ilii koe wale no ma na mea i ae maoli ia e ka Papa Ola no ka hooioli ana ae ma ke ano he keena liilii hoopau pilikia i aponoia a hoohuiia me ka auwaha hookahe wai ina.
14. Aole e eli ia kekahi lua liilii lua hookio wai ino paha a i ole, malama ia malalo mai o umi kapuai mai kekahi hale noho a hale noho ia e kanaka, hale kuke, a e ole e kuke ia paha.
15. Aole e malama ia a eli ia kekahi lua liilii a lua hookio wai ino paha maloko o kekahi wahi i kaawale mai na kumu a pau e akeakeaia ai ke kom@ a hoea maalahi ana o kekahi Kaa Pauma Wai Ino ma ia wahi.
16. Aole e kukulu ia a malamaia kekahi h@le liilii e uhi a@a a pa@ maluna iho o kekahi lu@ liilii a lua hookio wai ino paha malalo ae o ua hale liilii la, aka, hoopaewa aku waho ma kekahi aoao o ka hale i hiki ai ke nana ia a me ke ka a hookaawale ana i k@ uk@na o loko o ua lua hookio wai ino ia, a lua liilii paha. Aole hookuuia ka ukana o kekahi lua liilii a lua hookio wai ino paha e pii a oi ae maluna o umikumawalu iniha mailuna iho o ke ka’e, a i ole ka hookuu ana paha e pii a hu maluna o ki ili honua.
17. Aole e hana ia a malama ia kekahi lua hookio wai ino a lua liilii paha ma kekahi wahi ae ole e loaa he paia paa paki wai ole e paa ai ka iepo o waho a me ka ukana o loko o ka lua hookio wai ino ai lua hilu paha, a e hoolakoia me ona uhi a p@hi paa paki wai oio me ona wahi p@ni uuku hooholo wa kekahi w@hiWWWua @ni la i niki ke hakilo a nana ia a me ka hookaawale paha i ka ukana oloko.
18. E loaa i ua lua hookio wai ino, a lua liilii paha a pau loa he p@ip@ hao wai hoowaha ea o eha iniha i okomoia na kui me ke kepau a p@ipu hao keokeo paha me ke hooini a@ iluna o ka lewa, a ina ua emi iho malalo o iwaka’ua kapuai ke kowa mai kekahi hale noho ia e kanaka, e hookiekieia ae k@ poo o luna o ua p@ipu hoomalie @@ la maluna ae o kaupoke o ka pal@na o iwakai @@ kapuai @@ @@ @@@ @ @@. E ho@@oe a k@k@lu pololei ia na paipu hoomaha ea a pau. E loaa i na lua liilii a pau na nohoana kupono me na pani i hoohanaia me na @@@ no ka uhi ana i ka waha o ka nohoana, a e pani mau ia i ka wa e hoohana oleia ana.
19. O na wahi ku’i a p@@ i ka lua h@o@@o wai ino a lua hihi paha e hana ia me na pa@pu hao wai, kepau a paipu pohaku @i@ukinu o ke ano paipu hookahe wai ino. O na wahi hanawai a pau e hookoi ia i na lua hookio w@@ ino a lua liilii paha a i ole i na auw@hi hookahe wai ino ma o ua p@ipu hooku@ a hookahe loa o na wai ki la.
20. E hoomaemae koke nono ia na lua hookio wai ino a pau i keia wa, a mahope aku i hookahi wa iloko o keia a me keia eha mahina, a e lu ia i ka mea hoomaemae ea, aole e emi malalo o hookahi manawa i ke a a me kei p@le me k@ mea hoomaemae a ka Papa Ola e kauoha ai a na ka ona waiwai e uku na lilo oia hoomaemae a lu mea hoomaemae ea ana.
21. I h@ wai kepau a hohaku lepo hinuhinu na paipu o na wahi hookuu wai lepo, a hookahe ino paha. Ina he hao a kepau e oko moia na ku’i me ke kepau hoohee a ina hoe he pohaku lepo hinuhinu e hoopaaia na ku’i a paa me ke hoopipili, (cement) a laumania kahi maloko o na ku’i a o na puka hoo kahe wai hamama, palaina punaia a paki wai ole.
22. I ka wa e haalele ia ai a e hoopau loa ia ai ka hoohana ia ana o na lua hookio wai ino a me na lu@ liilii a pau, e ka kokeia a pau loa hoi ka wai a me ka ukana pu oloko, a e lu ea me ka mea hoo maemae e@, a e hoopiha ia me ka lepo, one, lehu a mea maemae e paha, a e hookaawaleia ae ka pale papa laau e hoopuni ana i na paia, aole hoi e emi i ka eha kapuai mai ke ka@e iho oluna o ka ili honua. Aole e hahao ia na opala, na mea kahiko i kiloia a me na mea maemae ole e ae no ka hoopiha ana i na lua liilii a lua hookio wai ino paha.
23. O na kauhale a me na wahi a pau e hooko ole ana i na mea i kuhikuhiia a i makemakeia e keia mau rui@ maluna ae, ma keia ke hoikeia aku nei ma ke ano he mea i@@ wale a ku i ka hoopoino mai i ke ola o ke lehulehu.
E PILI ANA I NA OPALA KAHIKO.
24. E laweia na opala e na kaa o ka Papa Ola me ka auhau ole maloko o keia mau palen@ oia hoi keia Alanui Kul@ mauka, Alanui Alapai ma ka nikin@, Alanui Liliha ma ke k@@@hana, a o ka lini kai no hoi ko makai.
25. E hoolako, malama a hoomakaukau na ona mea hale hoolimalima, mea noho hale hoolimalima a mea malama hale pah@ maloko o ka apana o kahi i lawe ia ai na opala me ka auhau ole, i na pahu holowaa a me na mea hahao opala e ae aole e oi aku mamua e umikumawalu papuai kupika k@ nu a e hoola ko pu ia me na p@ni paa, a e kukulu, a e wahoia iwaho ma na wahi a me na manawa a pau a ka Papa Ola e hoak@ka a e kauoha wai ai no ka pono a me ka waa@@h@ o ka poe oni opala. E malama maiau i e hoomaemae pono ia me ka mea hoomaemae ua pahu @@hao opala mahope o na wa a pau e la ia ai o na opala.
26. Na opala i okioki@a a kalepa @ @@@o o @@ @@ @@@@ @@ @@@ @@@ okioki ia o na kumulaau a me na hanalepo a opala eloko o na halelio aole e lawe ia e na kaa o ka Papa Ola.
27. O na opala a mea kahiko i kiola ia i maopopo he hopena popopo a nalaho, e ohi a hoakoakoa ia e ka mea hale, a e ka poe paha e noho ana i ua mau hale la i keia a me keia la, a ina aia maloko o na ualepa i hoikeia maloko o ka Pauku 24 alaila e hookomo a e hahao ia iloko o na mea waiho opala i hoakaka ia ma ka Pauku 25 no ke ku ia ana m@i e ohi, a ina ua kaa mawaho @ ua mau palena la, alaila, e huhi ia i ke ahi, a i ole e lawe a hookaawale ia ua opala la.
28. Aole loa e lawe ia kekahi opala no ka hoopiha ana i k@ pa kahua hale a apana aina e ae paha.
29. Aole loa e lua waihoia kekahi opala ma kekahi wahi i loaa ole k@ kuleana mai ka Papa Ola mai.
UNUHI IA MAILOKO MAI O KE KANAWAI KARAIMA.
“Pauku. 874. O keia a me keia mea e kue ana i na rula o k@ Papa Ola mahope iho o kona hoo aha ia ana, elike me ia ma ka pauku hope malona ae, e hoopai ia aole e oi aku i na dala he hookahi haneri.”
(Kakauinoaia.) C. B. WOOD, Peresidena o ka Papa Ola.
KA HALEKUAI ME AI.
LEWIS & Co.
E loaa no na Kamano Paakai Momona ma ke kuai liilii a make kuai pahu. Na Paleoa o na ano a pa@ a me na Lako mea-ai o kela ame keia Ano. E hele mai e hoao no kakou ho. Telepone 240.
A anui Papu, Helu 111.
KAUKA OOKAWARA (HE IAPANA)
Kauka Lapaau i na Ma’i a pau me na Ma’i Pili Ili.
MANAWA HANA: Hora 9 a.m. a hiki i ka 12 m. Hora 7 p.m. a hiki i ka 8 p.m. No na La Sabati hora 9 a.m. a hiki i ka 12 m.
E loaa no oia ma ka haleo Liliha Piikoi ma ke A@@@u Kukui.
UA LOAA MAI, HE HELUNA
O NA
Pe@@@ me na Aila Pena,
Na Hulu Pena,
Na Kapuahi Aila,
Na Kapuahi Fisher, (ua hoewila ke kumukuai)
Na Palau na a@o apau,
Na Lako Mahiai,
Ho, Oo, Kopala, Kipikua,
Na Bakeke o na like ole
Na Ip@@ao, Ipu Ti,
Na Lako Aniani.
E loaa mai ana he mau waiwai hou maluna o ka mokuahi Auseteralia. Nolaila, e kipa mai a o @@@ no oukou iho, he emi loa ka makou mau kumukuai.
HAWAIIAN HARDWARE CO., LTD
(HUI LAKO HAO HAWAII, I KAUPALENAIA)
Alanui Papu, ma o ka Hanako o Spreckels. tf