Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 7, 17 February 1900 — Page 8

Page PDF (837.24 KB)

This text was transcribed by:  Leila
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

POAONO, FEBRUARI 17, 1900

 

MA KE KAUOHA

NA RULA MALAMA OLA A KA PAPA OLA NO KA APANA O HONOLULU

 

            E pili a e mana no na Rula malalo iho nei maloko o ka Mahele o Honolulu i hoakaka ia penei:

            E hoomaka ana ma ka Aekai ona ke kihi komohana o Kuwi@ Loko 2 e kokoke ana i ke kihi Hikina o kahi Hoomalu o Kapalma a e holo ana iuka ma ke Alanui Waipiolopilo a hoea i ke alanui hao kahiko o ka Hui Alahao o Oahu, a ma@laila aku ma ua alanui la o ka Hui Alahao o Oahu a hoea i ka laina pale o Maunakea a m@la aku holo iuka ma ka palena @ o Mokauea me ka alanui Kalihi a hiki ka apahu hoailona ana, ma ke poo @ o ke kualapa o Mokauea, a malaila aku ma ka laina pololei a hoea i ka hoailona ana maluna ae o ka palena akau o ke aulanui Wale a ma waena konu aku o ke alanui Wale a hoea i ke alanui Nuuanu, a malaila aku ma ke laina pololei a hoea i ka mana i ka mana o ke alanui o Manoa, a malaila aku ma ka laina pololei a hoea i ke kahi o ke alanui Waialae a me Kapahulu, a malaila aku iho i kai ma ke alanui Kapahulu a me ka alanui Campbell a hoea i ke alanui Monsarrat, a malaila aku ma ka laila pololei a moe ana maluna aku o ke kiekiena aku o Leahi a hoea i ka ae kai ma ka laina kaipoi, a malaila aku a hiki i kahi i hoomaka ai.

 

E PILI ANA NO KAUHALE A ME NA PA HALE WAI UA,

            1. Ma. kahi o na kowa mawaena o na hale i emi iho mala@ o umikumamalima kapuai e hoonoho ia ka wai ma na k@up@k@ o na kauhale ma na lihi o ia mau ko wa maloko na hawai paa paki wai ole, a e hanaia i hiki ai ke hookahe ia ma na wahi hookahe kupono e kahe ai ma na auwaha o na alanui a alaoloih@, a ina ua hookui a pili pu ke lihi o ke kaupoku o kekahi mau hale ma kahi o alaololi a a@ele paha i like ke akea, e pili no maloko o ia rula hookahi.

O KOWA NO KE EA MAWAENA O NA KAUHALE.

            2. E hanaia i kowa malaelae o umi kapuai mawaena o na kauhale koe wale no na hale i pili pu ke alo ma ke alaloa. Aole e kukuluia kekahi hale malalo mai o elima kapuai ma@ ka palena mai o ka aina koe walw no na hana i pili me ka alaloa. O ka huaolelo "Kauhale" maloko o keia Pauku e hoomaopopoia ke aho ma ka lahui ana mai i na halau ua lanai ku'i, na hale liilii a me na ano hale e ae a pau.

KA MALAMALAMA A ME NA PUKA MAKANI O NA KAUHALE

            3. O kela a me keia keena i manaoia no ka noho ana o ke kanaka e hoolako ia me @ puka makani, aloe e emi iho malalo o e walu kapu ai huinaha e hiki ai ke keakea ole ia ke komo ana mai o ke ea o waho no kela a me ke a 100 kapuai huinaha akea o ka papahele o ua @ la a e komo keakea ole ia ua wahi la e ka p@ e noho ana i ua k@ la ma na wa a pau, a aole hoi e emi iho malalo o ka hookahi hapalua o ke akea o ua puka makani la i hiki e hoon@ e kupono ai no ka hookomo ea ana.

KE KOWA A HAKAHAKA MALALO O NA KAUHALE

            4. E loaa i na kahale a pau he kowa h@ e emi malalo iwakalua ia ha averika no ka holo ana o ke ea mawaena o na koa o ka papahele a me kahua paa o ka ilihonua, a e loaa hoi he mai wahi namama kupono hookomo ea maloko o ka paia mawaho e hiki ai i ke e, ke holopuni me ka keakea ole ia, aka, ina ma kekahi wahi aole e hiki me ka hookui oleia i ke kahua iliwai "ground water level" aole e hapaia ona kowa hakah@, aka, i ka papahele iliili wili ia me ka puna, a i palaina puna ia paha.

NA PA HALE, NA KAHUA WAIHO HAMAMA, ETC.

            5. Na Pahale, na kahua waiho hamama, na alaoli a me na wahi waiho wale a pau maloko a mawaena paha o na kauhale, kahi hoi a ka wai e lawelawela ana, no ka ho loi e kela a me keia ano e hookahua a hahau puna ia a palaina puna ia a paa paki wai ole me ka hookahe ana iloko o na puka hookahe wai kupono i hookui ia me ke paipu hookahe waiho ina a lua hookio wai ino paha, a aole hoi e hana ia ke kahi papahele laau a pani pukapuka hakahaka paha maluna o ia wahi.

PAPAHELE PAA O KA WAI.

            6. Na hale a pau na mea i kukuluia, na keena a mahele paha oia ano kahi hoi a lawelawe ia ai o ka wai i manaoia paha e hoohana ma ka ano e mau ai ke kawa u o ka papahele a mau papahele paha, e hanaia na papahele la a mau papa hele paha me ka paa loa e paki ole ai a puka ole ai paha ka wai me kahi hookahe wai kupono e komo ai i ka puka hawai no ka hookahe ana a komo iloko a na lua hookio wai a paipu hookahe wai ino; a o ka hooiaio ana i ka paa o ia papa hele e hana ia ma ke ano e kupono ai i ka manao o ka Papa Ola.

            7. Aole e hoohanaia kekahi hale a ano hale e ae paha ma ke ano he wahi noho no ke kanaka i kukulu ia maluna o ka aina e lana ana ka wai @ alalo mai o umikumamawalu iniha mai ka ilihonua iho, a aole no hoi e noho ia kekahi ano hale a ano hale e ae paha i kukuluia maluna o ka aina i hoopihaia me na opala, a mea kahiko i kiola ia, a i hoikeia e ka Papa Ola ma ke ano he mea ea ino a hoohaumia.

E PILI ANA I NA LUA HALE LIILII A ME NA LUA HOOKIO WAI INO.

            8. Aole e hanaia kekahi lua hale liilii, kio lepo a lua hooki wai ino paha maloko o Honolulu nei ma keia hooe aku ma kekahi wahi malolo mai o kanalima kapuai mai kekahi kahawi loko punawai, loa wai a wai mapuna paha, a aole @ malalo mai o elua kapuai ma@ mai o kekahi pahale; a aole @e eli ia a emi mamau o eono kapuai ho@, a aole na hoi e hookahuaia ma kahi e maalahi ole ai ke ka ana a hoomaimai ana paha.

            9. I ka wa e manai ai ka Papa Ola he mea pono e hana ia na paia a me lalo o kekahi lua hale liilii, ki'o a @ hookio wai ino paha ma ke ano holookoa a hapa paha ma me ano p@ki wai ole, i hiki ai ke @ ole aku iloko o ka lepo o kahi e hoopuni an@ i na lua liilii, @ lua hookio wai ino paha, a e hoola wa ia me na puka ea hoomaha ku pono.

            10. Aole hoi e kukuluia kekekahi hale a uhi malumalu paha maluna @ kekahi lua liilii, ki'o a lua @ kuponi a @ ano ua kulike me na mea i makemake ia ma kela mau rula a me ke ola o ka lehu lehu.

            11. O na lua liilii, ki'o a lua hookio wai ino a pau e ku nei a i hana mua ia maloko nei o Honolulu a i lilo hoi i mea ino wale, a ma na ano a pau e hoopoino ai i ke ola a keakea hoi i ke ola kino. e hookaa waleia, a kukulu hou ia, a i ole e hoololiia a kulike me ua mea i makemake ma keia mau rula a me ke ola o ka lehulehu e like me ke kuhikuhi a ka Papa Ola a o kona Agena paha.

            12. Na ka Papa Ola a i ole na kona poe Agena e kauoha e ka ia a hoomaemae paha i na lua iliili, na ki'o a lua hookiowai ina a pau i hoomaopopoia he ino ke ea, a i ka wa paha e makemake ia ai no ka pono o ke ola o ka lehulehu, malalo o na lili o ka ona a o ka me paha e noho ana ma ia wahi.

            13. Iloko o na la he kanakulu mahope iho o ka hoonanaia ana o ka oihana auwaha hookahe wai ino o ke aupuni e hoopau loa ia na lu liilii a me na lua hookiowai ino ma na wahi ma ua palena maloko o na auwaha hookahe wai ino, a e hoopau loa ia na hale liilii koe wale no ma na mea i ae maoli ia e ka Papa Ola no ka hoololi ana ae ma ke ano keena liilii hoopau pilikia i aponoia a hoohuiia me ka auwaha hookahe wai ino.

            14. Aole e eli ia kekahi lua liilii lua hookio wai ino paha a i ole, malama ia malalo mai o umi kapuai mai kekahi hale noho a hale noho ia e kanaka, hale kuke, a i ole e kuke ia paha.

            15. Aole e malama ia a eli ia kekahi lua liilii a lua hookio wai ino paha maloko o kekahi wahi i kaawale mai na kumu a pau e akeakeaia ai ke komo a hoea maalahi ana o kekahi Kea Panana Wai Ino ma ia wahi.

            16. Aole e kukulu ia a malama ia kekahi hale liilii e uhi ana a paa maluna iho o kekahi lua liilii a lua hookio wai ina paha malalo ae o ua hale liilii la, aka, hoopaewa aku waho ma kekahi aoaoa o ka hale i hiki ai ke nana ia a me keka a hookaawale ann i ka ukana o loko o ua lua hookio wai ino la, a lua liilii paha. Aole hookuuia ku ukana o kekahi lua liilii a lua hookahi wai ino paha e pii a oi ae maluna o umikumawalu iniha mailuna iho o ke ka'e, a i ole ka hookuu ana paha e pii a hu maluna o ka ili honua.

            17. Aole e hana ia malama ia kekahi lua hookio wai ino a lua liilii paha ma kekani wahi ae ole e loaa he paia paa paki wai ole e paa ai la lepo o waho a me ka ukana o @ o ka lua hookio wai ino ai loa liilii paha, a e hoo@ me ona uhi a @ paa paki wai ole me ona wahi pani@ hooholo ma kekahi @ hiki ke hakilo a @ ia a me ka hookaawale paha i ka ukana oloko.

            18. E loaa i na lua hookio wai ino, a lua liilii paha a pau loa he paipu hao wai hoomaha ea o eha iniha i okomoia na @ me ke kepau a paipu hao keokeo paha @ ke hoo@ ae iluna o ka lewa, a ina na emi iho malalo o iwaka@ kapuai ke kowa mai kekahi hale noho ia e kanaka e hookiekieia @ ke poo o luna ae o @ o ka @ loa e ku ana @ iwakalua kapuai ma @

E hoo@oe a kukulu pololei ia na paipu hoomaha ea a pau. E loaa i na lua liilii a pau na nohoana kupono me na nani i hoohanaia me na ami no ka uhi ana i ka waha o ka nohoana, a e pani mau ia i ka wa e hoohana o eia ana.

            19. O na wahi ku'i a pau i ka lua hookio wai ino a lua liilii paha e hana ia me na paipu hao wai kepau a pa@ pohaku hinuhinu o ke ano paipu hookahe wai ino. O na wahi hanawai a pau e hookuii ia i na loa hooko wai ino a lua liilii paha a i ole i na auwahi hookahe wai ino ma o o na paipu hookui a hoohake loa o na wai ki@la.

            20. E hoomaemae kokepono la na lua hookio wai ino a pau i keia wa, a mahope a ku i hookahi wa iloko o kela a me keia eha mahina, a e lu ia i ka mea hoomaemae ea, aole e emi malalo o hookahi manawa i ke a a me kei@ p@le me ka me hoomaemae a ka Papa Ola e kauoha ai a na ka ona waiwai e uku na hio oia hoomaemae a lu mea hoomaemae ea ana.

            21. I ha wai kepau a pohaku lepo hinuhinu na paipu o na wahi hookuu wai lepo, a hookahe ino paha. Ina he hao a kepau e oko moia na ku'i me ke kepau hoohee a ina hoe he pohaku lepo hinuhinu e hoopaaia na ku'i a paa me ka hoopipili, (cement) a laumania kahi maloko o na ku'i, a o na puka hookahe wai hamama, palaina punaia a paki wai ole.

            22. I ka wa e haalele ia ai a e hoopau loa ia ai ka hoohana ia ana o na lua hookio wai ino a me na lu liilii a pau, e ka kokeia a pau loa hoi ka wai a me ka ukana pu oloko, a e lu ia me ka mea hoomaemae ea, a e hoopiha ia me ka lepo, one, lehu a me maemae e paha, a e hookaaealeia ae ka pale papa laau e hoopuni ana i na paia, aoe nei e emi i ka eha kapuai mai ke ka'e iho oluna o ka ili honua. Aole e hahao ia na opala, na mea kahiko i kiloia a me na mea maemae ole e ae no ka hoopiha ana i na lua liilii a lua hookio wai ino paha.

            23. O na kauhale a me na wahi a pau e hooko ole ana i na mea i kuhikuhiia a i makemakeia e keia mau @aluna ae, ma keia ke hoikeia aku nei ma ke ano he mea ino wale a ku i ka hoo@ mai i ke ola o ke lehulehu.

E PILI ANA I NA OPALA KAHIKO

            24. E laweia na opala e na kaa o ka Papa Ola me ka auhau ole maloko o keia mau palena, oia hoi keia Alanui Kula mauka, Alanui Alapai ma ka hikina, Alanui Liliha ma ke komohana, a o ka lini kai no hoi ka makai.

            25. E hoolako, malauia a hoomakaukau na ona mea hale hoolimlima, mea noho hale hoolimalima a mea malama hale paha maloko o ka apana o kahi a lawe ia ai na opala me ka auhau ole, i na pahu holowaa a me na mea hahao opala a ae aole e ai aku mamua o umikumawalu kapuai lupika ka @, a e hoo@ pu ia me na pani @ a e kukulu, a e w@ i waho ma na wahi a me na manawa a pau a ka Papa Ola e hoakaka a e lau@ mai ai no ka pono a me ka @ o ka poe @ opala. E malama @ e hoomaemao pono ia me ka mea hoomaemae na pahu @ opala ma@ o na ! a pau e lu ia ai o na opala.

            26. Na opala i okioki a a kalena ia oloko o na pa hale na @ laau okioki ia o na kumulaau a me na hanalepo a opala oloko o na halelio aole e lawa ia e na kaa o ka Papa Ola.

            27. O na opala a mea kahiko kiola ia i maopopo he hopena popopo a palahe, e ohi a hoakoakoa ia e ka mea hale, a e ka poe paha e noho ana i ua mau hale la i kela a me keia la, a ina aia maloko o na palena i hoikeia maloko o ka Pauku 24 alaila. e hookomo a e hahao ia iloko o na mea wahio opala i hoakaka ia ma ka Pauku 25 no ke kii ia ana mai e ohi, a ina ua kaa mawaho o ua mau palena la, alaila, e nuhi ia i ke ahi, a i ole e lawe a hookaawale ia ua opala la.

            28. Aole loa e lawa ia kekahi opala no ka hoopiha ana i ka pa kahua hale a apana aina e ae paha.

            29. Aole loa e lu a waihoia kekahi opala ma kekahi wahi i loaa oie ke kuleana mai ka Papa Ola.

UNUHI IA MAILOKO MAI O KE KANA WAI KARAIMA.

            "Pau@ 874. O kela a me keia mea e kue ana i na rula o ka Papa Ola mahope iho o kona hoolaha ia ana, elike me ia ma ka pauku hope maluna ae, e hoopai ia aole e oi aku i na dala he hookahi haneri." (Kakauinoaia.)

            C.B. WOOD, Peresidena o ka Papa Ola.

 

KA HALEKUAIMEAAI

LEWIS & Co.

            E loaa no na Kamanao Paekai Momona ma ke kuai liilii a make kuai pahu. Na Palena o na ano a pau a me Lako mea ai o kela ame keia Ano. E hele mai hoa no kakou no. Telepona 240. A anui Papu, Helu 111.

 

KAUKA OOKAWARA (He Iapana)

Kauka Lapaau i na Ma'i a pau me na Ma'i Pili ili.

            Manawa Hana: Hora 9. a.m. a hiki i ka 12 m. Hora 7 p.m. a hiki i ka 8 p.m. No na La Sabati hora 9 a.m. a hiki i ka 12 m.

            E loaa no oia ma ka haleo Lilina Piikoi ma ke Ainui Kukui

 

UA LOAA MAI, HE HELUNA

O Na

Pena a me na Aila Pena, Na Hulu Pena, Na Kapuahi Aila, Na Kapuahi Fisher,

(ua @ ke kumukuai)

Na Palau na ano apau, Na Lako Mahiai, Ho, Oo, Kopala, Kipikua, Na Bakeke o na like ole

Na Ipuhao, Ipu, Ti, Na Lako Aninani

            E loaa mai ana he mau waiwai @ maluna o ka mokuahi Auseteralia. No@, e kipa mai, a e wae no @kou iho, he emi loa ka makou mau kumukua.

 

HAWAIIAN HAEDWARE Co., Ltd

(Hui Lako Hao Hawaii I Kaupalenaia)

Alanui Papu, ma o ka @ Spreckles