Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 7, 17 February 1900 — MA KE KAUOHA [ARTICLE]

MA KE KAUOHA

?; 2U RULA MALAIUA OLA A KA ; . PAPA OLA NO KA apana V O HONOLULU. *. E pili a e mara no nn Kala mala- | lo iho nei maloko o k* Mnheie o . JBonolulu i hoakaka ia pene»: »• £ hoomaka a?>» o>a ka Aekfji ana kihi ki>Mi.<luna o Knwin Loko •; 2ekokoke ana i-ke-kihi Hikina o L kahi Hoom:;la o KapaL-m ae h'hlo iuka u»a ke Aiariui W*it»'lopilo -a hoe* 1 ke alauui hao feah ko o ka - Hui Aiah*o o Oahu, a mnilaila aku . ma ua alnnui !ao k;i Hui Alhlihoo > Oahu a hoea i k v pale o Ma- \ unakea, a mailiila aku holo luka B3a ka pHlen»J,hi o raf ke alanui .Kalihi a i ka «p.ihu ho«ilona ma ke poo luaka o ke kualapa o Mokauea, a ruula;la attu ma ki lamn pololei a hoea i ka hoalion* ana uiaiuna ae o ka paiena «kan o ke alanui Wale a mnW iena kor»u aku o ke alnnui Wale a hoea 1 ke plaiiuī Nuuanu, a aialaila aku ma ke Imna pololei a hoest i ka ma • na o ke aisDui o M»nos, a aku ma ka laina pol lei a hoea i ke ■' k ; hi o ke alanui Waialwe a me Ka ; pahulu, a m«iaila nku iho 1 kai m» „ ke alanui liapnhulu a me nlanui . Campbeli a hoea i ke aiauui Mon- ; a malniia uku tua ka Iwina pololei e moe ana malunH aku o ke . liiekiena aku o Leahi a hoea i ka ae *_• kai ma ka iaina kaipoi, a nialaiia r «ku a hiki i kahi > h. oa.aiea ai. • E PILL ANA NO KAUHAI.E A ME NA PA-HALE WAI UA, 1. Ma kahl o na kowa mnwaena > o n< j hīie i iho nialnio o umi'f - kumamalima kapu&i e hoonol ) īa ka wai ma na k fupt k<: o ea kauiaale • ma na lihi o la mau ko-wa malok') » oa hawai paa paki wai ole t a e hsBaia i hiki ai ke hoosahe ia ma n9 wahi ho<>k ihe kupono e kat»e t>i ma ea auwaha o ea alanui a aiaololi lioi, ■ « ina ua hookui a t>ili pu ka lihi o ke kaupoku o kekāhi mau hale ma o ke aiaololi a paha i ke akea, e pili no maloko o ia rul» hookahi, I KOWA NO KE EA MAWAENA O NA KAUHaLE. ! 2, E hanaia i kowa malaelae o umi kapuai mawaena o n » kiuhole koe wale oo na hale i pili pu ke ma ke alaloa. Aole e kukuīuia kekahi hale malalo mai o elima kapuai mni ka oalena mai o ka ama koe wale no na hana i pih me ke «lnloa, O ka huaolelo "K u^haie 5 ' Maiosoo keia Pauku e hoomaopopoia ke atio ma ka lshni ana m:(i f i na halau, ea lanai Ku'i, na haie lii- - lii a iuO na ano h*le e ae a ; au KA MALAMAĪ.AMA A ME NA PUKA MAKANI O NA KAU HALK H. O kela n me K*>ia kee -.a i innUaoia no ba noho ana o ke kanaka « hoolHko ja me «>nn i>ukt makani, aole e emi iho maialo o twalu kapu wi huinaha e hiki hi ke keakea ■ «*4e ia ke komn sna mai o ke t?a o "w«ho no kela a me ke.a I(>0 kapuai j huinah v»kea o k* o ua k»etv< I*. a e knmo ke«k«»a nle īa w«iii la « ki po ! e noho ana i ktH'» * !s m» ini wa a p*u, ft aok ■ hot e etm ibo nmihl.' o kt hoofcahi ! iU 4 o ke sfcea o ua i>ukn maka- ' »» i» i līik? ke lioonee *« e kopoao j no k« hookomo ea aua. IvK KOWA A HAKAHAKA MALALOONA KAU-HALE. 4. K lo;ia i »» knuhale a pau he j haa.ahuMUi »cue e euii m*lAlo I

iwakalua in hi Bvt-rika no ka holo «na ii ke ea raawtvena o na kim o Ka p«pahele a me ke kahua paa o ka nihonua, a e loaa hoi he m»u w»hi namama kurono hookomo ea mnloko o ka paia mawaho e hiki ai i ke e. ke holopum me ke keakea nle ia. «kn, īna ma keknhi wahī aoie e hiki mp ka hookui ohia i k* lenhua ihwai "gronnd water levt 1," aoie e hanaia on« kowa hnkah- k », ak-i, i k t paoahele iliih wiii i» me | ka puna, a 1 palnina puna ia pah«, j NA PA-HA.LE, NA KAHUA WA | ĪHO HAMAMA, ETC. 5. Na Pah«le, na knhua waih«> hiimam», na alaoli a n e na wahi waiho wale a pau malok • a mawa* ena paha o n» kauhale, kahj hoi h ka wai e lhwelnweia an'a, no krt ho loi o kela a me keie anoehookahu* a hahau puna ia a palaina puna i» a paa paki wai ole me k« hookahe ana īloko o na puka hooknhe wai kupono i hookui ia me ke paipu hi okah« wai īno a lua hookio wai ino p»ha, a aole hoi e haē v ia Ke kahi papahele laau a pani pukapuka hakahaka paha maluna o ia wahi. PAPAHELE PAA O KA WAI. ! 6. Na hale a v»au na mea i ku | kuluia, na keena a mehele paha oia | ano kahi hoi i ia »i o| ka wai i manaoia paha e hoohana j ma ke onoe mau ai ke kawa u o ka ! papahele a mau papahele paha, e ! hnnaia ua papahele la a mau pnpa ! hele paha me ka paa loa e paki ole j »i a puka ole ai paha ka \vfii,roe| kahi hookahe wai kupono e komo ■ ai i k« puka hawai no ka hookahe a»a a komo iloko o na iua kio wai a paipn "wai ino; a o ka hooiaio ana i ka paa o ia oapa hele e hana ia ma ke ano ē kup.ono ai i ka manao o ka Papa Ola. 7, Aole e hoohanaia kekahi hale a ano hale 3 ae psha ma ke 'ano he wahi nooo no ke kanaka i kuknlu ia maluna o ka aina e lana ana ka waip»olalo md o umikumimawalu inila mai ka ilihonua īho, a aole no hoi e noho ia kekahi ano hale a ftno liale e ae paha ī kukulnia maluna o ka aina i hoopihaia me ea opaia, a aiea kahiko i kiola la, a i hoikeia e ka Papa Ola ma ke ano he mea ea ino a hoohaumia. E PILIANA I NA LUA HALE LIILII A ME NA LUA HOOKIO W T AI ĪNO, 8, Aole e hanaia kekahi lua hale liilii, kio a lu<» hookio wai ino pnha maloko o Honolnlu nei roa keia hone aku roa kekah} wnhi malalo mai o kanaiinia knpuai m«i kekt hi kab«w;-si. loko. punawa», l<i» w»i r> wai m>»pnn» p-»hs, a «o!ē ho> msl 1» n»*i o elua kapnai m;.i mai o k*kaht pahale; a «ole hm « eli ia a t>mi mai mamua o eono k«pufli hohono, a aole nn ho| e hoo kahuam ma kahi e mai>lahi ole a» »e ka ana a hoomaeui»® ana p*»hf>. 9 1 ka wa e manao ai ka P Ola he raea pono e hana ?a na paia a «»• lalo o kekahi luh hsle Hiii», ki'o a lu i hookīn wni ino j«ha ma ke «no holookoa a hap i i pah» ma ke «no p»ki wai ele, » hiki *i ke no ol«*kuiH>fco o ka lei>o o kah» e hoouuoi āiiH i ua lua liilli, St'o * lua hookio wai iuo pah», a © hoola wa i» ®e ua puk* m hoo<uah« ku oono. 10, hoi e ku*uloi«t kekahi toal« • uhi maluro*ln p«h* miītins 0 kekahi lo* liiUi, ki'o, a iua he^ki' w#t ia > a»a * a#n* tuu?i r k* knpono a o>»*io k« Pao-» 01 ā aīHiūu ma *** s*no \-a kulUe m i m Wt <

i mau rula a me ke ola o ka leliu lehu. i 11. Ona lua 'iilii, ki'o a lua hooki" wai ino a pau e ku nei a i h«na mua ia maloko nei o Hoiu>lulu a i lilo ho: ī mea ino wale, a ma na ! ano a pau e hoopoino ai i ke ola, a ! keakea hoi ike ola kino. e hookaa waieia, a kukulu hou ia, a i ole e hoololiia a kulike me ua mea ī makemakeia ma keia mau rola a me kē ola o ka lehnlehu e like me ke kohikohi a ka Papa Oiaa o koo» Agena paha. i 12. Naka Pap.Ola a i ole na I j kon* poe Agena e k«uohn e ka ia a ] \ hoomaemae paha iea lua iiilii ( ui | ki'o a lua hook.owai ino a p»ti i j hoomaopoooia he ino Kn e.n, a i ka ,wa paha e makemake ia hI no ka j pono o ke ola o k*. lebul9hu, m-ilalo 0 na lilo o ka oua a o ki tnea p >ha e noho ana aia ia wahi. 13, lloko ona la he kanakolu mahope iho o ka hoonanaia ana o ka oihana auwaba hookahe wai ino o ke aupuni e hoopau ioa ia na lua liilii a me na lua hookiowni ino ma na wahima na pa'ena maloko o na auwaha hookahe wai ino, ae hoopau loa ia nn hale hilii koe wale bo ma na mea i se maoli ia e ka Papa Ola no ka hoololi ana ae ma ke ano he keena liilii hoopau pilikia 1 aponoia a hoohuiia me ka auwaha hookahe wai mo. 14, Ao!e e eli ia kekahi lua liilii lua hookio wai ino paha a i ole, malama la m ilalo mai o umi kapuai mai kekani hale noho r hale noho ia e kanaka, hale kuke, a i ole e keoke ia paiia. 15, Aole e malama ia a eli ia kekahi lua hiiii a lua hook : o wai ino paha maloko o kekahi wahi i kaawale mai na kuenu a pau e akeakeaia ai ke kom > a hoea maaLhi «nao kekahi Kaa Pauma Wai Ino ma ia wahi. 16, Aolee kukulu ia a malama ia keknhi hule liilii « uhi ana a paa maluna iho o kekahi lua liilii a lua ' hookio wai ino paha malalo ae o ua j hale liilii la, aka, hoopaewa aku waho ma kekahi «o?.o o ka hale i hiki ai ka nana ia a m* ke ka a hookaaw&leana i k* ukana o loko o ua iua hookio īno la, a lua iiilii paha. Aole ho«>kuuia ka ukana o kekahi lua liilii a lua hookio wai ino paha e pii a oi ae maluna o umikumamnwalu iniha mniluna iho 0 ke ka'e, a i oie ka liookuu ana paha e pii a hu maluna o k» ili houua, ]7. Aole e hana ia a malama ia kekahi U»a hnokio wai hk> a lua lalu paha iua kekam wahi 4 e ole h loaa he paia paa paki wai ole e paa ai ka iepo o waho a me ka ukana o lok* o ka Im hnokio wsi mo ai !tw lnln paha, a e hi»ol »koia meona uhi a p ,»»i paa'paki wal ole tne oua wbh» p.ini uuku hoohoh» ma kekahi w»hi .. uh niii I* i oiki k# hakiloa nana ia a n»e k» hix>k» twale p;»h.i 1 ka ukii»a oloko 18. K loaa iua tuahvx»kio wai ino, a lua hiUi paha a pau lo* ho paipu h«o wai hoooiaha oa o <>ha miha i okoeooia na kui «»« k<* k*p-n a paipu hao kaokeo pah» me ko hooioi teilou4 o ks >tna h wai ibo iumlhlo o īwaka'u* kapu*s k«» kowa mai koknh* h*H> uoho u o kanaka, « bookt«*ki«»U *<» l<» > o iuna o u* p*>ptt hoomal-a *a 1* m*I !«na *e o kar,jv>ku oks Wki* | Km» t* kn mah'ko o « o ! iw«Xalu« k«pu«i ma uj

E booti:oe n kukulu pōlolel r>a paipo hoomaha eft a pau. E loaa i na lua lii}ji a pan na" nohoana kupono me na oani 1 hoohnnaia me na »mi no ka'uhi ana i ka waha o kri nohoana, ae pani nj»u ia 1 ka, iffte hoohana oīeia ana 19 O na wahi ku'i .a p.»n 1 fea l«ft hookio wai ino a lua liilii paha e ba na ia mei n<* pai pu hao kepau ap»ipn pohaku himihinu o i ano paipu hooKahe wat ino. O nu.| wahi hanawai a pau e hookui ia j na iu« h tokio w-i in» a )uh liilii paha a i ol« i na auw-h,i hooknhe w«i mo ma o na hooku r a hookahe loa o m wai ki<>la. 20. K knlee nono ia na lua hookio w«i ino h pau i keia wa, a mnhope «lin i h(»oknhi wa ilobo o kela a me keia mahina, a e lu la i ka oaea hoōmepunaē e«. aole e emi mala)o o hook-«h! mnnawa i ke a a me kei • pnle me k t mea bnomaemae a k>» P«p» Ola e kAuoha ai. a oa ka ona wuiwai e uku na lilo oia hoomaeniae a lu mea hoomae mae ea ana. 21. I hawai kepau a pohaku lepo hmuhinu na paipu o na wahi hookuu wai lepo, a hnokahe ino' paha. lna he hao a kepau e oko moia na ku'i me ke kepau hoohee a 4na hoi he poh*ku ]euo hinuhinu e hoop»aia na ku'i a paa me tm hoopipiii, (oement) m laumania kahl maloko o na ku'i, a o na puka hoo kahe wai hamama, palaiua pi.naia ,a paki wai ole. 22. X ka wa e haaleleia ai a 6 hoopau loa ia ai ka houhaua in «Ba 0 naiua heokio wai inoa me na )u > liilii a pau, e ka k«keia a pau loa hoi ka wai a me ka ukana pu oloko, a e lu ia me ka mea hoo i.ae- j mae ea, a e hoopiha ia ii»e ka lepo, ; one, lehu a mea maemae e paha* a e * hookaawaleia ae kH pale papa laau ■ eheopuui ana i na paia, aole nei e emi i ka eha kapuai aiai ke kn'e iho oluna o ka ili honua. Aole e h hai» ia na opala. na mea k><hi&o i kiloia 1 a oie na mea maemne ole e ae no ka I hoopiha ana i m lua liihi a lua h(K>kio wai mo p«ha. 23. O n* kanha|e a ene na wabt \ a pau e hooko ole ana ī na mea i < kuhikuhua a i (iiakemakeia e k*ia uiau ruU e aluna ae, tua ke , hoikeia aku eei ma k? aivo he ui»a , ino wale a ku i ka hool>oino ojsi i ke ola o ke lehulehu. B PIH ANA I NA OPALA KAj ... mmo, . ; | 24 E m op#la e na ksa j o ka Papa Ola me'ka ole' ' muloko o keia mau ps!on*t, oia hoi ] keia Alanu'» Kuli inanka, Alsuu ; 1 AUpai iv.a k>A mkiun, AlnniuT,Uihs ! ms ke koinohan?, a o ka Hm kai no ! hoi ko inaka? j 23. K lioolako* ui&laui* » hoaI makaukau u» oua nu'» h«V» hooli* ! uialim», noho halo hvH\iiua]jma j & uiea lualaui» hnle i-aha iu uoko o | tca apaua o k;thi i iawe ia ai ua . U me k& auhau oU\ I y.a j>alui hol>- ! waa a uie na h*!iBo <j ae ' «oh» e oi *ku tt>ansuH v> iuxukuroa\vs- ' \u kspnat kupika k* n« , a « h.vta- * ko pu »a na p*ni * 'e kuk.s- -' lu. » « w+ikuia iwaho ma na wah\ a ! n>e na t»anAwa i * fc% IHpa Ola p hoakaka a e k&Uvhsi m*i uo l lea « ka o ka pe# l om opaia, £ uuUmi < ( t ***>«»<? |K>uo »* 6i«» ka ua«a I U* i'*hu bsh*o O^4lA ua wa a $>*u e lu ta ti o n* cp*U, \ okioki % \ k*i<n,\* M* cVVc f s> U.iUau I

oKioki ia o nn Knpriulftau a hannlepo a opala olelko o na aole elawp ia e na kaa o ka Papa Ōla ' : ***&& &t- Ona opala a mea kphi&o kiola ?<* 1 ma«popo he hopena popopo a pMalio, ē ohl a hoalioaīeoala e ka mea hale, a e fcā poe p»ha e noho ana 1 ua mau hale la i.k'ela a me keia ln, a ina aia maloko o na palena i hoikeia maloko olea Pauku 24. alaila. e hnokomo a e hahao ia īloko ona mea waiho opala i ho&kaka ia ma ka Pauku 25 no ke kn ia ana miie ohi, a ina ua kaa 'mawaho o ua n au palena la, alaiia* e uūh: ia i ke aiii, a i ole e lawe a hookaawaie ia ua opaiUla. , . . ... 2h. Aoie loa e lawe ia, kekahl opala no ka hoouiha ana ī ka pa fcabua hale a apai.a aina.e ae p*ha. 5*9. Aole lok e iu a gekahi opala ma kekahi waLi i loaa oie ke kolean.i mai ka Papa Ola mai. UNUHIIA MAILOKO O ££} xanawaikara;ma. " *'Paufa9ft 874. O kela ame ieia mea,e kue ana i na rula ,o ka Pj»jui Oia mahope iho o kona ia ana» elike me ia ma ka pauku hope maluna ae, e hoopai ia nole e oi aku i na dala he hookhhi han{6ri." (Kakauinoaia.) C. B. WOOD, Per«sidena o sa Papa Ola.