Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 14, 7 April 1900 — Page 1

Page PDF (546.82 KB)

This text was transcribed by:  Arnold Hori
This work is dedicated to:  Sachie Teraoka Hori; Born Paahau/1915, Hamakua, N.Hawaii

KE ALOHA AINA

 

Ke Aloha Aina

HILO BAY, HAWAII

UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO

HOOKUMUIA I MEI 20, 1895

 

BUKE VI.         HONOLULU , POAONO,  APERILA  7,  1900.         HELU 14

 

KA  PAIO  A  NA  KOA

                   O  KA  AHA  SENATE

 

MALUNA  O  KE  KUMUHANA

HAAWINA  DALA  I  MANAO

IA  NO LILIUOKALANI.

 

Hue Pau ia na Hana Hookahuli

Aupuni a Amerika me o na Koa

Bosetena ala ma Honolulu

mei i ka 1893.

 

(Moi ke Kuokoa mai)

  O keia a makou a panee aku me , oia na mea a makou i unuhi mai i maloko i unuhi mai i mailoko mai o ka moolelo Aha@lelo oloko o ka Hale o na Senatoa o Amerika Huipuia ma ka wa i noonoo ia ai ka haawina o Elua Haneri a me Kanalima Tausani Dala ($250-000) no ke Alii Liluokalani. Ua ulu mai ka hoopaapaa ana a hekahi mau Senatoa oloke o ka Aha Senate, mamuli o ka hoololi a Senatoa Clark o Waiomina i waiho ai imua o ka Aha Senate no ka Bila Kanawai o Kuloma.

  Mr. Clark o Waiomina. E Mr. Peresidena, he eha hora o ko kakou paio ana iho nei no ke kanawai a me ke kumukanawai. A i keia wa ke waiho aku nei au he hoololi a hookahua ia maluna o ke kaulike a me ka noonoo maikai, a he hoololi hoi i pono ke apono ia, ka mea hoi a'u e manaoio loa nei e apono ia ana ia.

  Peresidena no ka manawa. He hoololi ka ke Senatoa mai Waiomina mai, e heluhelu ia aku ana hoi na hoololi la.

  Kakauolelo o ka Aha. Ua manao ia, e hoololi i ka Pauku 101. ma ka pakui ana aku i keia mau lolelo penei:

  A ma keia ke hookaawale ia nei ka huina o $250,000, mailoko mai o kekahi huina dala maloko o ka Wa@hona i hookaawale ole ia, no ka uku ana aku ia Lihuokalani, ka Moiwahine aina iho nei o ko Hawaii Paeaina, no na pono, na kuleana a me na koi a pau i loaa iaia a e loaa aku aia paha iaia maloko o na aina lei ahi i olelo ia @e nei, a e ukuia aku hoi ia huina dala e ke kakauolelo o ka Waihona Waiwai ma ka wa e hooko pono ia ai na palapala hoolilo a haalele kuleana mai o Liliuokalani i olelo ia ae nei. A eia hou hoi. E kaki ia hoi ua huina la o $250,000 maluna o na loaa o ua mau aina ia, a e uku hou ia mai hoi ia mau dala mailoko mai o ia mau loaa ia Amerika Huipuia iloko o na huina like e hookaa ia ana i kela a me keia makahiki.

  Clark o Waiomina. E Mr. Peresidena, aole o'u makemake iki e kamaikio iki ma keia wahi, aka, i kuu ike ena nae, o ka Pauku 101 o keia Bila Kanawai, oia kekahi o na pauku launa ole mai o ke kamahao, piha no hoi i ka uahoa, a o kekahi hana kau kanawai lapuwale loa no hoi ia i hana ia ana e kekahi Aha olelo Nui o Amerika Hui uia nei. Aole hiki iki ia'u ke manao io, ua hoomaopopo pono na keonimaua na lakou i haku i keia Pauku 101 o nei Bila Kanawai. Aia wale no a make@a ie na ho@ o keia Senate i mau olelo hoakaka mai a'u aku no ka mea o pili ana no keia hoololi. A i na hai e haule ana keia. alaila, he hool@i hou no ka'u e waiho nei ma ke pakaukau o na kaukauolela, e koi ikaika aku au no kona hooholo ia ana.

  Mr. Bacon. E ninau aku au i ke Senatoa mai Waiomina mai. Heaha la ka waiwai io o na Aina Lei Alii?

  Clark of Waiomina. He pohihihi mo ka hoomaopopo ana i ka waiwai ao o keia mau aina. O ka waiwai io kekahi mau aina, ua hiki aku i na tausani dala o ka eka hookahi. Ma ka wa i hookahuli ia ai ke Aupuni Moi, e olelo aku au i ke Senatoa mai Geokia mai, o ka loaa hoolimalima no ka makahiki hookahi mailoko mai o keia mau aina, he $50,000. a e aneane ana no paha ilaila, a mai ia wa mai hoi, mamuli o ka hoopau ia aua o ka hooninali@ ma e paa ana oa wa, a me ka hana hou ia ana he hoolimalima hou maluna o ua mau aina la, e ka Repubalika e ku nei i keia wa, ua hoea aku na loia ma kahi mawaeiia o hookahi haneri a me hookahi a u e kanaima la@ aini dala no ka makahiki. Ua pau mai keia mau aina a pau i ka hao ia mai (confis@ted )

  Mr. Teller. Nawai?

  Clark o Waiomina. Na ka Repubalika o Hawaii, ma ka wa i hookahuli ia ai ke Aununi Moi, a hoohuikau pu ia mai la nei mau aina iloko o ka lawelawe laulaha ia ana o na aina aupuni.

  Teller. E hiki anei ia'u ke ninau aku i ke Senatoa i kekahi ninau? Ua hoomaopopo ia no anei he mau aina ponoi kela mamua aku oia manawa?

  Clark o Waiomina. Ua ikeia, o na loaa a pau o na Aina Lei Alii, e lilo ana ia no ka nohoalii, no na lilo o ka Moi e noho alii ana ia manawa.

  Teller. A ua hiki anei iaia ke hoolilo aku ia m@u aina elike me kona makemake?

  Clark o Waiomina. O ka loaa o ua mau aina la kana e hoolilo aku ai elike me kona makemake. O keia hooloii, ua hookahuaia no ia maluna o ke kaulike a me ka noonoo @oopono maoli.

  Mr. Bate. Pehea na loaa  hoolimalima he $50,000 no ka makahiki?

  Clark o Waiomina. Ua komo ma@ la ia iloko o na pahu hao o ke Aupuni Hawaii i keia wa, a o ka manao o ka hoololi, e uku ia mailoko ae o na loaa o kela mau Aina Lei Alii, i ka Moiwahine i pau, mamuili o ke kuleana i loaa ma kona ano he Moi e noho ana ma ka mohoalii mamua aku o ka hookahuli aupuni ana, a he mea pono hoi oia e uku ia i $250,000 no kana mau koi a pau maluna o na Aina Lei Alii.

  Bate. Ua ae anei oia (Liliuokalani) i keia.

  Clark o Waiomina. Aole hiki ia'u ke hai aku i ke Sanatoa, ina paha ua ae a hoole paha oia i keia. I na aole oia e ae ana i keia, alail@, aole no e hoohaua la ana keia haawina.

  Bate. Alaiia, ke lawe nei kela Bila Kanawai i kei aina a haawi aku la iloko o na liuia o ke Aupuni Hawaii?

  Clark o Waiomina. Na kei@ Paku 101 i hoonele loa iaia rua o keia hooholo kanawai maoli ana a kela Aha, no ke@a a me keia koi ana e koi ai no kona pono imua o ke ao nei, a iloko paha o kekahi aha hookolokolo.

 Bate. Aohe paha ninau ana no kona kuleana ma ia mau aina ma ka wa mamua aku?

  Clark o Waiomina. Aohe kanalua iki i ikeia maluna o ke ao holookoa nei no kona kuleana maluna o la mau aina ma ka mamua aku.

  Mr. Cailom. Aohe ona kuleana.

  Clark o Waiomina. Ke noi aku nei au i ke kala ana mai a ke Senota: he kuleana kona.

  Bate  Ke nonoi nei au e heluhelu hou mai ke kakauolelo i ka hoololi.

  B te. Alaila. ke ike nei au mai keia hoololi mai, e ukuia keia dala mailoko mai o na loaa o kela mau Aina Lei Aii. Aole hoi e uku ia aku ia mailoko aku o ka Waihona Waiwai o Amerika Huipuia

  Clark o W iomina. E hoihoi hou ia mai ana na dala o ka Waihona o Amer ka Huipuia mailoko mai o na loaa o kela mau aina e paa nei i keia wa malalo o ka hoolimalima.

  Bate. Manao au, he lala paha ke Senatoa mai Waiomina mai no ke Komite o ko na Aina E.

  Clark o Waiomina. Ae.

  Bate. Aole no i maopopo ia'u keia hana, aole au no loko o kela Komite, a ua loaa mai ia'u keia mau mea i hoike ia mai la, elike me na mea i hoikeia mai ma ka wa e noonoo ia nei keia Bila Kanawai. E hoomaopopo anei au i ka olelo ana mai nei a ke Senatoa no ka Moiwahine ponoi maoli na Aina Leialii!

  Clark o Waiomina. Aohe ninau ana ma ia mea, oia hoi, ma ka wa e ku ana ke aupuni Moi.

  Bate, Alaila, ua lawe no hoi lakou i na loaa hoolimalima o kela mau aina i kela a me keia makahiki, a hoolilo no lakou iho?

  Clark o Waiomina. Ae.

  B te. A o hei wahine. nele ia i kela mau loaa hoolimalima a nele pu ho hoi i na aina?

  Clark o Waiomina. Nele ia i na aina a nele hoi i na hoolimalima.

  R@t@. Ke manao nei hoi ke au

 

(E @ana @a ha ao@ 3)