Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 14, 7 April 1900 — Page 2

Page PDF (654.34 KB)

This text was transcribed by:  Maggie Butterfield
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

POAONO,  APERILA  7, 1900

 

2

 

Ke – Aloha – Aina

   Hookumuia noka

 

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD  L.  LIKE.

Lunahooponopono.

 

JOSEPH  K. LIKE

Luna Hoohana.

 

HOGAN  E.  KALUNA,

Luna Hoopuka

 

EMMA  A.  NAWAHI

Puuku o KE  ALOHA  AINA.

 

HONOLULU ... APR. 7, 1900

 

   AOLE  he mau lono ano nui i loaa mai la ma ka mokuah Hongkong Maru e pili ana no ko kakou Ninau e wai ho la maloko o ka hale o na Lunamakainana, aka, ke manao ia nei no nae e loaa mai ana ia ma ka mokuahi Kina ma keia Poaono aku, Aperila 14.

 

   UA  loaa mai la na hoike ana maluna o ka mokuahi Hongkong Maru, he hoololi ke noonoo ia ana e ka Hale o na Lunamakaainana maluna o ka Bila Hawaii a ke Senate i hooholo ai ma kahi e hookuu akea i ke komo ana mai o na Pake i keia mau paemoku, e hoohaikila aku ko lakou komo ana mai.

 

   KE kokua nei makou i kekahi hoike oiaio i loaa ia makou mai kekahi mea i hiki ke hikinai ia, aole o ko Hon. Robert H. Baker ka mea i paiia no ke kii o Kamehameha I., e ku nei maloko o ka Hale Aupuni, Aliiolani Hale, aka o kona hoahanau ka Hon. John T. Baker ka mea i pai ia no keia kii kaulana o ka nai aupuni, a mai kona oiwi kilakila i loaa ai he hiohiona o ka oiwi o ke kii o kamehameha I e ikeia nei.

 

   EIA makou ke ike nei i ke kue i kaika ia o ke kumuhana auhau a Peresidena Dole i manao ai e hookaumaha aku maluna o na poe koi poho pauahi a paua e waiho mai ana i ka lakou mau koi, e uku i $20 i mana ka lakou koi, no ka mea, ua ike ia aole e hiki i kekahi poe pilikia ke uku i keia auhau koikou i hookau ia aku maluna o lakou.  Ua lokahi like aku maluna oia manao maikai, a ke mea kupono loa e kiola loa ia aku ia manao hoopilikia o ka Peresidena.

 

   Ma ka hora 11:30 o ke kakahiaka La Pule nei, ua ike ia aku la kekahi kohola nui e puhi ana mawaho iki aku o na kuaau o Kaluahole, Waikiki.  Ua hoike ae oia i kona kuiana kaeaea no ke kai hohonu, me kona hiu uui e kapeku ana iluna o ka ilikai, a no aneaue hapalua hora kona lana ana malaila, ua kamoe aku la oia no ke kukulu komohana a nalowale aku ia.  E ke kiai hoike ia mai @@@@ mau ouli kupanaha anei a hiki mai?

 

O R. H. BAKER  UA  HALA  LOA.

 

Kekahi Pua Alii o Keia Paemoku.

 

UA  NOHO  KIAAINA  NO  MAUI

 

E Waiho Ana Kona Kino no ka Ikeia Ana   He  Hoolewa  Alii Kona.

 

Mai ka Advertiser mai.

 

   Ua oluolu i ka Makua Mana Loa ke kikoo ana mai la a lawe aku la me ka palanehe i ke oia makamae o Robert Hapili Baker kekahi o na hanau alii o ka aina, ma kona home mawaho o Pawaa ma ka hora 5:30  o ka auina la Poakolu nei, a ua hala aku la hoi kekahi kanaka i ike maoli ia kona mookuauhau alii a i kamaaina nui i na mea a pau.

   O Konela Baker na hoea mai oia mai ka lalani pololei mai o ka Moi Liloa o Hawaii, i noho moi maluna oia mokupuni a hiki i ka hoea ana mai o Kamehameha I, ka na’i aupuni.  O kona kupunakane o Napuupahoehoe, he alii nui oia no Maui, a ma ia mokupuni i hanau ai ka mea i make aku la, a i na makahiki hopoe a ka Moi Kalakaua e noho moi ana na lilo oia i Kiaaina.  O Robert Hoapili kona inoa ponoi, a o Baker na pa kui ia mai ia no ka hanohano o ka haole nona ka ohana i hapai ae iaia iluna.

   O kona mookuauhau alii, ua ikeia ia mamua o kekahi mau lalani alii e ae o keia mau paemoku koe nae he hookahi oia ko Kamehameha  lalani, a oia keia malalo iho nei:

 

  1. Liloa k. noho ia Akahikuleana w. loaa o Umi
  2. Umi-a-Liloa k. nohjo ia Kapulaai (w) loaa o Keanenui aUmi(k)
  3. Keanenui-a-Umi (k) noho ia Koihalani (w) loaa o Kanaloaakuaana (k)
  4. Kanaloaakuaana (k) noho ia Kaikilani (w) loaa o Keakealani (k)
  5. Keakealani (k) noho ia Kaleiheana (w) loaa o Moana (k).
  6. Moana (k) noho ia Piilani (w) loaa o Ilikiamoana (w).
  7. Kauhi a Haki (k) noho ia Ilikiamoana (w) loaa o Kahanauinalani ko.  Heiaholani k. Moana(w), Koialaipuheelani (k) me Huapuaalani K.
  8. Kahanaumalani k. noho ia ia Naheana w. loaa o Kanuha k
  9. kanuha k noho ia Kamanoholii w. loaa o Napuupahoehoe k.
  10. Napuupahoehoe k. noho ia Maunahia w. loaa o Luka w. Malie w. me Kamanohelii w.
  11. Malie w . noho ia Ikeke keiaiku k. loaa o Robert Hoapili Baker.
  12. Robert Hoapili Baker mare ia Emma Merseberg loaa o Robert Hoapili Baker Jr., Mrs. C.W Booth, Vito am me Emma Baker.  O Elizabeth kahalelaukoa w. mare ia C.W. Booth k. loaa o Elizabeth Evlyn Laola Booth; o keia ka panina hope o kona mookuauhau a hookuu mai la oia i keia ola ana.

 

I ka wa i ulu ae ai o Mr. Baker he kanaka ulakolako ua lilooia he hoaloha no ka Moi kalakana.  Me ka ike i loaa iaia mai kona hoonaanaoia ana ma ke kula o Lahainaluna ua lilo oia he kanaka waiwai loa i ke alo o ka Moi.  No kona iini nui i ka oihana kakua, na komo oia iloko o na poalikoa o ke aloalii, a mahope mai ua lilo oia i Konela no keia mau puali, a maloko o keia oihana a me kona noho kiaaina ana no Maui, ua loaa iaia he mau kea hoohanohano.

   O kana hana hope loaa i lawelawe ai iloko o kona wa e noho ana ma ka oihana kaua, oia kona lilo ana he ukalipilikino no ka Moi Kalakana ma kana huakai hope no na aekai o Amerika Hui puia.  Ua ukali oia ma na wahi a ka moi e hele ai oiai laua ma Kalepono, ma ka aoao oia o ka Moi iloko o kona mau hora hope ma ka Hotele Palace a hoihoi mai ia i ke kino puanuanu no Honolulu nei.  Malalo o ka Moiwahine e paa ana no oia i kona kulana kiaaina, aka ua waiho aku la nae oia ia kulana i ka wa o ke Aupuni Kuikawa, a hoi mai la i anei.  A ole i lohe ia kona inoa ua hoohaunaele i ke aupuni hou a hiki i ka hala wale ana aku la, a ua noho oia me ka maluhia me ke kapae ae i na manao kalaiaina.

   O kekahi mea ano nui i ikeia ma kona ola ana, oia ka mea e pili ana i ke kii o Kamehameha I e ku nei ma Hale Aupuni.  Mai kona kii aku i kahiko ia me ke kapa ahuula, ka papale mahiole ma kona poo, me ka laau ihe e paa ana ma kona lima, i kaha ia ai oia i kii no ka na’i aupuni Kamehameha e kekahi kana Italia.

   He 53 ka nui o na makahiki o Robert Hoapili Baker a hiki i kona make ana aku la.  O kona hopena na hoea mai ia ma o ka ma’i puuwai.

   Ua haalele iho oia he wahine kanemake Mrs. Emma Baker me na keiki Robert Hoapili Baker Jr., Mrs C. W. Booth, Vito a me Emma Baker, a me ka moopuua Laola Booth.  O ka waiwai o ka mea i make aia ma Lahaina, Maui, he mau apana aina ma ke iaona a he mau aina ko.  Ha hapa o keia mau waiwai he hooilina mai kona mau kupuua mai.

   E waiho aua ke kino make o Konela Baker no ka ike ia ana ma ka auiua La Pule mawaena o ka hora 2 a me 4 ma Mililani Hall, i ikeia hoi o Arion Hall,  He hoolewa alii ke malama ia ana nona, a e kanu ia ana oia ma ka ilina o Kawaiahao.  Na ka hoomana i hooponopono hou ia o na La Hope e malama ana i kona anaina haipule.

   Ke komo nei KE  ALOHA  AINA  ma ka u pau ana me ka ohana o ka mea i hala aku la.  Aloha wale oia.

 

LILO  KA  LANAKILA  I  KA  HAWAII.

 

   No kekahi mau mahina i hala ae nei, ua hana ia iho la e ka nupepa namu Buletina, he koho balota mai na balota e hoopuka ia ana maloko ona no ke kapena i ohohia nui ia, a o ka mea e loaa ana ka heluna balota kiekie loa e haawi makana ia oia me kekahi ohenana nani.  He nui na inoa o na kapena i koho ia, aka, he ekolu kapena i paonioni ma keia koho balota ana, oia o Simerson, Cameron a me Clark, no kekahi manawa ko lakou pii paonioni ana ua haule aku la o Clark, a ua hahana hoi na aumeume ana mawaena o na hoaloha o Simerson a me Cameron, aka, i ka hoea ana mai nae o ka la hope o ke koho balota, ua oili pulelo aku la aku la o Simerson, a ua loaa iaia he 30,000 mau balota oi i ko Cameron, a liloae la i keia kanaka Hawaii ka makana a ka nupepa Buletina.

 

HE  PEPEHI  KANAKA  MA  PAAUILO

 

   Ua loaa mai nei na lono mai ka mokupuni mai o Hawaii, aia ke hoopaa ia la ma ka halepaahao o Hlio, he Iapana nona ka inoa o Fujihara, ma o ka manao ia ana nana i kipu i kekahi Iapana nona ka inoa o Sakuda.

   Ua hana ia keia hana weliweli ma Paauilo, Hamakua, ma ka kahiaka Poaono, Mar. 24;  ma ia la ua kono aku la ka inoa mua i ka inoa hope no ka hele pu ana me ia ma ka huli ana i mauu ai na ka bipi, oiai, he mau limahana laua no ka pa hanai holoholona o Annie Horner, i ka holo like ana o keia mau manao mawaeha o laua ua hele like aku la lana he hookahi maluna o ka lio,  a o kekahi hoi ua hele wawae aku la.

   Ma ka hora 3 oia auina la ua loheia aku la kekahi leo poha pu, aole hoi i liuliu loa mahoope iho ua hoea mai la o Sakuda kekahi hauai holoholona a hoike mai la ua ku oia i ka pu i kiia e Fujihara.  Ia po no ua make iho la oia.

   Ua hopu kikeia ka lima koko, a i ka noii pono ia aua aku o kana pu i ki ai, ua iko ia iho la na kekahi Pukiki no ia i haawi ma ko ano kuapo.  Ua manao ia he haua puuwai eleele keia i hanaia e ka lima koko no ka makemake i ka wahine a kona hoaloha.