Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 14, 7 April 1900 — Page 7

Page PDF (677.91 KB)

This text was transcribed by:  Gail Murakami
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA, POANO, APERILA 7, 1900

 

HE KAAO KAILIPUUWAI

-:NO KA:-

UI MINEWA

-:A ME NA:-

Kaikunane Eiwa

I Hooliloia i mau manu Nene Ahiu a i ole na Keiki i Hoehaehaia

Kakauia no KE ALOHA AINA.

 

            I ka paa ana o ka aahu o ka moi opio, a iaia no hoi e kilohi ana i kahi i koe a ka maka e nenia aku ai i kona aahu e kahiko ana, maloko o kekahi aniani ku nui, ua lohoia aku la ke kani ana mai o ka bele nui o ke kakela e hoike mai ana o ka hora 9 ponoi ia oia po, elike me ka olapa ana a ka uwila, pela na manao pihoihoi i lalalapa ae ai ia lakou o kona houpo, no ka mea, ua hoea mai la ka hora ana i haawi aku ai i ke kauoha e hiki aku ana oia imua o ka ui nana e hoohaalulu nei i kona puuwai.

            Olelo kauoha na ke aloha, A ka hora 9 hiki aku au.

            I ka ike ana o ua duro nei aohe he wahi hemahema i koe o kona aahu ua puka aku la oia iwaho a me na kapuai mama kamoe aku la oia i kona alahele no ka rumi a ka ua Minewa a hiolani ana, a iloko o na sekona pokole aia ua moi opio nei ke ku nei ma ka puka e komo aku ai iloko o ke keena a ka wahine opio e moe ana.

            Maanei i ku iho ai oia a me na lima e naka haalulu ana, oiai, ua like oia me kekahi kanaka e hoao ana e aihue i ko hai waiwai, lalau aku la oia i ke poheoheo o ke pani puka, a aloalo ae la hoi ma o a maanei i na paha he mea kekahi e nana mai nei i keia mau hana ana, i kona hoomaopopo ana ae aole he kino kanaka e ae malaila, aka, oia wale no, huki malie mai la oia i ka puka iwaho, oiai, aole oia i makemake e hoopuiwa i ka hiamoe ana o ka nohea.  

            Ke ike ia aku la na omaka hou e hiolo makawalu mai ana mai kona lae mai, me he ma la, he hana nui e lalawe la ia loko.   Ae, he hana nui io no aia iloko o ka puuwai e huekona la, e kou koi ana hoi o loko o ka ike lihi wale aku ia Pelekane aina kaulana i ka ikaika a me ka hanohano. 

            I keia wa i hemo malie mai ai ka pani, a hoahuwale ae la i na paia o ke keena, a hoahuwale pu mai la hoi i ka helehelena ui o Minewa e kaia la e ka moe kapu a Niolopua.

            Ku aku la ua Duro nei a makai kai aku la i ka nanai o ka wahine opio e waiho kahela mai ana iluna o koua moe kapu, a ia wa pu hoi i komo mai ai na kuke like ole iloko o kona puuwai i kona wai ike pono aku i kona mau hiohiona nohea e like me ka mahina piha io Mahea lani.

            E hele aku anei au ma ke ano keonimana a hoala aku i ka wahine opio ma ke ano maikai, a ae, mai ana anei oia e hoopili mai i kona mau papalina nohenohea i ka ihu o ka ipo nei?   Ke halialia e mai nei na ia’u aole e hooko ia ana keia mau @pu ana, aka, ma ka lima nui wale no e hiki ai ke hooko ia ko’u iini, a oia wale no ka’u hana pono e hooko aku ai i maaaalili ai hoi ka wela o kuu houpo nei nona, wahi a ka opio i puana malie ae ai.

            No ka hiki hou ole iaia ke hoomanawanui iho i kona manao maka hehi nui, ua nee aku la oia me na kapuai e nihi malie ana no ka aoao o ka moe a ka wahine ui e hooipo la no me Niolopua.

            Iloko o na sekona pakole wale no, aia, ua moi opio la ke kulou ma kahi a Minewa e waiho ae ana imua o kona alo.  

Me na manao lapuwale e lulumi ana iloko ona no ka hooko koke ana aku i kona mau iini mamua o ka puoho ana ae o ka ona waiwai ma o ka muki ana aku i kela mau papalina waianuhea, aka, mamua nae o ka hooko ia ana aku o kona makemake aia hoi, ua ala koke ae la ka wahine opio a noho ana iluna me ka nikilele ana ae i ka ihu o ka huapala e hookokoke iho ana e kiko i ka pua lehua.

            Ua halawai pu aku la keia haawina puiwa i ka moi opio i ka ike ana iho ua hoahuwaleia kana noa huna a noho koke iho la ma ka aoao o ka ui Minewa me ka hooko ole ia o kona mau ko palauaielo.

            Aka, ia wa no nae i ike ia aku ai kona mau lima kakauha i ka puili ana ae ma ka ai o ka wahine opio a muki iho la hoi i na oho nani e luhe ana ma kona mau poohiwi. 

            No ka piha konakona o ka nohea Minewa no keia mau hana pakaha a ka moi maluna o kona kino laahia ua kukuli iho la oia imua o ke alo e ka moi Duro.   Ia me na waimaka o ke kaumaha e oiliili mai ana mai kona mau lihilihi mai, pane aku ia oia.

            E ka haku opio o keia mau mo kupuni ua ahuwale ia’u kou mau kuko a pau e lalawe ia iloko o kou houpo oia hoi ka lawe ana aku ia’u i wahine nau, ma keia manao ua hiki ole ia’u ke ae aku, no ka mea, ua haawi lilo mua au i kuu puuwai a me kuu kino na ka’u mea i aloha ai, a nona hookahi hoi au e manao nui nei i ke ao me ka po, a nolaila, e ka moi opio imi hou ia aku i ipo ia nau, no ka he lehulehu wale ona wahine i oi aku ka ui mamua o’u e noho nei maluna o keia ili honua.  

            Ua hoohikilele loa ia ka moi no keia mau olelo a ka wahine opio i waiho aku ai, a ua like hoi ia mau olelo me kekahi pahi oilua i pahu ia aku iloko o kona puuwai a holo ae la ke anu maeale iloko o kona mau  @koke, a no ka hiki oia ana ke hoomanawanui iho i keia hana hoohoka a ka wahine opio ua kulu iho la kona mau waimaka.

            A no kekahi manawa loihi ka noho hamau ana iho o ua moi nei me na mamano hilahila e lalapa ana iloko o kona puuwai, a i ka maha iki ana ae o na manao kaumaha e haawe aua maluna ona, aea ae la kona pono me ka kauiona pono aku maluna o na onohi poniponi e nana mai ana iaia, a ua pana kapalili ae la kona puuwai i ka ike hou ana aku i ka hookui hou ana ae o ko laua lena ike i kahi hookahi, a no ka hiki ole iaia ke uumi iho i ka hapahapai ae a loko ua pane okoa aku la oia me ka huna ole iho i ke kahi mea.

            He oiaio e ka wahine opio, ua hoahuwale io ia aku la ka’u mau upu a me na halia ana nou e lilo oe ipo na’u, e ke aloha ua aloha io no au ia oe mailoko a waho o kuu puuwai a no ia kumu ua hiki ole ia’u ke huli hou aku i mea na’u e aloha ai.   E ka nohea aole anei oe e ma liu mai ana i ka’u mau uwalo ana, e haalele aku oe i ka mea a kou puuwai i aloha mua ai, a e okomo iho hoi i ko’u ma ia wahi.   A i kou wa no e ae mai ai i ka’u e noi aku nei, e mare koke ia no kaua i keia po, a ma ke o ana mai o na kukuna malaina o ka la apopo e hoopuka ia aku ai ke kuahaua akea i ko’u mau makaainana e noho nei ma na wahi a pau o keia mokupuni e ike mai hoi lakou ia oe ma ke ano he moiwahine no lakou, a o kau mau kauoha a pau au i makemake ai oia ka lakou e hooko ai me ka ke paewaewa ole.   E hoomanao pu iho hoi nou keia mau nahi a pau ke ae mai oe i ka’u mau uwalo ana, no laila, e pane mai i keia wa ano e hoolohe mai ana anei oe i keia mau leo uwalo e waiho aku nei malalo o kou mau kapuai?

            Luliluli hou ae la ke poo o ka wahine opio i ea hooki ana iho o ka leo o ka moi a pane hou mai la, aka aole nae me ka leo uahoa.  

\           E kuu haku moi aole, aole loa e hiki ia’u ke ae aku i kou makemake oiai ke aloha iloko o kuu puuwai no ka’u ipo mua aole loa ia kaawaie mai a’u aku.

            Na keia mau huaolelo a ka ui Minewa i hoopiha hou aku i ka puuwai o ka moi opio me ka eha eha a me na waimaka e hoopulu ana ma kona mau papalina pane ou aku la oia.

            E ka wahine opio, e hoike mai heaha ka’u hana pono e hana ai loaa ai he aloha ia ana ma e oe, a kaawale aku hoi kela mau manao uahoa mai kou puuwai palapala aku?   E pane mai a ua makaukau  no au e hooko aku.  

            Aole a’u hana e hooluhi aku ai ia oe aka, o ke nei wale aku no ia oe e hookuu ia mai ao e hoi na ka poli o ka’u mea i aloha ai, oiai, he mea ole keia mau nani a pau i ko’u manao, no ka mea, aole . . a kuu puuwai e lia nei maloko o keia mau paia. 

            I ka hooki ana iho o ka wahine opio i kona manao kupaa no kaua aloha, ua like ia me kekahi puupuu wela i kui ia aku i ka moi opio, a holo puni ae la ka lili makaewaewa no ka wahine opio, a me ka hoo kaulua ole iho, ua huki iho la oia i kekahi bele e kau ana ma ka aoao o ka moe, he koele ana no kekahi bele, aia hoi, komo mai la ne elua mau koa kiai a pane ma la:

            E ko makou haku heaha ka ma nao o ka mana kahea ia ana ae nei.

            A me ka leo nui weliweli poha mai la ka leo o ka moi opio me ka inaina nui.

            Ano, e ka wahine opio, e hoolohe mai elike me kau mau hana hoo hoka ia’u, pela auanei oe ike ai i na ehaeha he lehulehu a hiki i ke kikoo ana mai o na lima o ka make a lawe aku i kou uhane, a no ka wa hope loa e hoike mai, o ke ola ai ole o ka make ana kau i koho ia.  

            Ma kahi he 140 poe i o ia ma ka Poakolu nei, a ua like hoi ia me $280 ui loaa i ka Papa Ola. 

            E hoohanohano ana ka hana aupuni a me ka puali makai i le kino make o Robert H. Baker, mai Mililani Hale aku a ka ilina o Kawaiahao.

 

Na Lako Hale Nani

Aia ma kahi o

AHI

(Ahi Paikii)

            Alanui Muliwai (River St.) mawaena o Alanui o Alanui Kukui ame Vinia (Vineyard St)

            Na Moe Koa.

            ‘   Moe paina

            “   Pahu-ume Koa.

            “   Pakaukau Koa.

            “   Noho Ie.

            “   Noho Koa.

            “   Koki.

            “   Papa Pahu Kupapau Koa.

            A pela aku.

 

            O keia ka manawa a hele mai, he nui ua lia a ka manao e koiikoi ai ia mau nani a makou e ha’i aku nei, me ka makepono loa.

            62    Im

NA LAKO GULA HOU LOA.

            I hoea mai nei maluna o na me kuahi mai Kapalakiko mai.

            Ma ko’u Halekuai, malaila e hana ia ai na Pine, Komo, Kupee Lima, Uwati, a pela aku.

            H.O. Biart  Alanui Papa, Helu 101W

J. M. MONSARRATT

Maunakea

HE LOIA A’LUNA HOOLAI@

            Maloko o na Aha Hookelokelo a pau o @awaii a me Amerika Huipaia.   He mau mea hoale aku i na poe na wai paa.

            Kee@a Hana:   Alanuui @

            @ iho ko o ka Hale leia