Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 23, 9 June 1900 — Page 4

Page PDF (628.67 KB)

This text was transcribed by:  Lynn Nakagawa
This work is dedicated to:  For my mother, Karen S. Nakagawa.

KE ALOHA AINA

4                 KE ALOHA AINA, POAONO,   IUNE 9, 1900.

 

Ke Aloha Aina

Hookumaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa no ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE

Lunahooponopono.

 

HOGAN E. KALUNA,

Luna Hoopuka

 

ALEX NAWAHI,

Luna Hoohana.

 

EMMA A. NAWAHI

@ku o KE ALOHA AINA.

HONOLULU .... IUNE 9, 1900

 

HOEA O LILIU I KA HOME

 

         Ma ka hoea ana mai la a ka mokuahi Pekina mai Kapalakiko mai, ma ke aumoe o ka po Poakahi nei, ua hii pu mai la oia i ka milimili a ke lahui, ka Moiwahine Liliuokalani me Kona mau hoahele a me ka elele hoi a ka lahui R. W. Wilikoki. A oiai, aole oia ka lakou moku i hoike mai ai, aka, ma ka Auseteralia lakou e hoi mai ai, nolaila, na noho hemahema na makaainana mai ka haawi ana aku i na hookipa pumehana i ka wa o Kona mau kapuai Alii i hehi mai ai i ka uwapo ma ia po.

         Ua hoohikilele ia na poe a pau ma ka uwapo ma ia po i ka wa i loheia mai ai aia o Kalani Aimoku maluna ona. He nui na poe i hilinai ole i keia lohe a hiki i ko lakou ike maka ana aku i ka iho mai o Kalani mailuna mai o ka maoku.

         Ua hoea ae ke Keikialii Kawananakoa malaila, a hoihoi aku la i kona makuahine alii no kona home. Ua ukali pu mai ka elele a ka lahui R. W. Wilikoki me ka huakai alii, mahope o kona kaawale ana aku nei no kekahi mau mahina loihi ma Wasinetona, a pela me J. Heleluhe, Miss Heleluhe a me ke kauka o ka Alii Kauka English.

         He maikai a mohaha ke ola o ke Alii i Kona wa i hanu hou mai ai i na ea oluolu o Kona one hanau. He wahi omaimai iki no Kona i nonon mai nei ma Wasinetona, aka, ua loaa no nae Iaia ka maha. He nui a lehulehu na hoaloha i kipa aku la e ike Iaia, mahope o ke kaawale ana no kekahi mau la loihi.

         E hoike aku ana no makou i ka la Ana e hookuu akea ai i Kona mau makaainana e kipa aku ai e ike Iaia. E ola o Kalani Aimoku i ke Akua.

 

         Ua moku a kaawale ka peahi lima o kekahi Iapana ma o ke pahu ia ana o ke kiana pauda malalo o Waialua, ma ke Poaono nei.

 

HANA IO KA PAPA OLA I KONA MANA.

 

         He mea e kaumaha ai ko makou puuwai i ka hoike ia ana mai la, ua loaa aku la ke kauoha i na poe a pau e noho nei ma ka hale hoolimalima o Kale Aki e ku nei ma ke alanui Moi kokoke i ke alanui Liliha, kahi o na nupepa Ka Loea Kala@ai na a me Ka Lahui Hawaii e hoopuka ia nei, no ka haalele koke ana iho ia wahi maloko o 48 hora, mamuli ka o ke kupono ole o ia wahi no ka noho ia ana e na kanaka no ke kawau a me ka pelapela oia kahua kahi a ka hale e ku nei, aka, o ka mea kupaianana nae a makou i ike ai, aole he poe i ma’i a make maloko olaila i ka bubonika, a i ole, i kkahi ma’i ahulau e ae a hii i keia wa a ke aupuni i kauoha aku ai ia lakou e hele, aka, he hookahi wale no paha mea nana i kono ikaika i ka Pala Ola e hooko aku i ko lakou mana, mamuli no ia o ko lakou ike ana, aole i hooko ia mai ko lakou mau manao inaina, no na hoopai mama a ke kanawai i hookau aku ai maluna o ka oa nona keia hale.

         Ua hoomaopopo ia he mau ma hina i hala ae nei, ua hoopai ia iho la o Kale Aki no ka hoomae mae ole i keia wahi he $20, aka, ua hoopii aku oia i keia hihia imua o ka Aha Kaapuni, a o ka hoopai a ia aha i haawi mai ai he $1. Na keia mau hoopai i hapai mai i na manao lili a ka Papa Ola, a Loea mai la keia kanoho oolea i na poe a pau e noho ana maloko o ua hale ia e hele.

         Ua hoomaopopo ae la makou, o na hana hookae no keia i na haole ia kakou ka lahui Hawaii, a e oi loa aku ana hoi i ka wa e pau loa aku ai ka mana i ko lakou mau lima.

 

         HEKILI KUPAIANAHA MA WAIANAE

 

         he lono oiaio kai hoikeia mai e kekahi poe kamaaina oia wahi, ma ke awakea Poaono i hala Iune 2, 1900, ua lohe ia aku la e ko laila poe he kani uina nei nakolo ana na kekahi hekili ikaika i uka pono o Lualualei ma Mikilua, ho hookahi wala no poha ana me he pukuniahi ia, me ka anapa uwila e lalapa ana na huna ahi i ka lewa a nakolokolo aku la me ka paapaaina me he mea hoopahupahu ia a ka pake, a mahope koke no oia wa ua uhi ae la ka pouli me ka ua e loku hala ole ana, a hoomaka mai la ke kahe ana a kekahi waikahe ikaika loa e hele uluulu ana i kai o Ma@ hoea i kahakai. O ka mea ku paiauaha loa i hoomaopopoia, he malie loa na wahi e ae o Waianae ia awakea aolie ua, aka, ma ia wahi wale ae la no keia mau hiona ano e i ike ia.

         Ae, he kupanaha io@ na hana a ke Akua.

         He ehu wawae paha no ka huli hoi ana mai la o Kalani.

 

KA HALAWAI MAKAAINAANA A KE DEMOKARATA.

 

          Ua malama hou ae ka aoao Demokarata ma ka po Poaono nei, maloko o ka hale paikau ma Haimoeipo, he halawai makaainana nui. Aole no he nui o na poe i hoea ae malaila, aka, o na lala wale no oloko oia poai no lakou ka heluna aole i piha ka elua haneri, a he kakaikahi loa hoi no Hawaii i hiki aku malaila.

         O ka manao ani o keia halawai no ka noonoo ana no ia no ka hana koho elele e hoouna aku ai i elele na ia aoao kalaiaina ma ka halawai nui a ka aoaoa Demokarata e malama ana ma ke kulanakauhale o @s Oity, ma ka la 4 o Iulai ae nei.

         E malama la ana ne kohu elele ma na mahele kohu alike me na hana i b@a ia iho nei e ka aoao Repubalika, nma ka Poaha, Iune 7, a he kahaiwa ka nui o na elele mai na wahi like ole mai o na mokupuni i koho pono ia, e hoea mai ai no ka malama ana he halawai ma ka la 11 o Iune ae nei.

         O na Apana Ekahi, Elua a me Eono, he 12 elele pakahi e hoouna ia mai ai e lakou, Apana Ekolu, Eha a me Elima 18 elele pakahi e hoouna ia ai ai e lakou. Mahope o ka pau ana o na kaiolelo ana oia po, na lawe ia mai la he elua moa kane imua o ke anaina, aka, aole nae lana i oo ae a hiki i ko laua hookaawale ia ana aku mai ke alo aku o ke anaina.

         Ma ka makou hakilo pono ana aku aole no i komo iloko o ka lahui Hawaii na manao ohohia no keia aoao kalaiaina, elike no me ko lakou manao ohohia ole aku no ka aoao Repubalika, a na lilo keia he mea e hoohauoli mai ana i ko makou puuwai i ka ike ana aku, aole lakou i hoohuikau ia lakou iho ma ke kokua pu ana aku i na poe nana i kaili aku no i ko kakou aina a haawi aku la ia Amerika Huipuia. Nolaila, e ka lauui ua pono uo ko kakou ku mamao ana mai ka huipa ana aku me lakou, no ka mea, he hinuhinu omole no lakou mawaho, a he oi nae maloki.

 

         E lawe uui i Ke Aloha Aina i ike mau i ua nuhou like ole.

         Ua haawi makaua aku ka Papa Ola i na Kaikuahine V@regini e noho nei ma kahi hoomalu o Kalihi, hu kaa bage, ma o ka nui o ka lakou mau hina kokua aloha i na poe ma’i.

 

KA AHAAINA A KA UHANE HEMOLELE.

 

         Ua malamaia ae he la nui iwaena o ka hoomana Kakolika, mai ka po Poaono mai a hiki i ka po La Pule nei, ka la i kapa ia aku, he la ahaaina o ka Uhane Hemolele. Ua p;iha a hookeke ke kahua o ka luakini me na poe makaikai o  na lahui like ole, aka, o ka lahui oi loa aku no mae he P@kik@.

         Ua hoohiwahiwa ia oloko o ka pa luakiui me na hae like ole a me na kukui uwila, a he uluweuiwehi maoli no o ka ike aku, a na hoea pu ae ka bana malaila maloko o kekahi papai hale e ku ana malaila, na hoopiha ia me na mea ai no ka haawi ana aku i na poe ilihune.

         O ka ahaaina a ka Uhane Hemolele ua hookumu ia ia i ke au o ka Moiwahine Isabela e noho alii ana ma Potugala. Ua kukulu ae oia he kuahu, a malaila i waiho ai oia i koma kalaunu alii a me koma hoailona moi no ke kipa ana mai o na poe waiwai a haawi iho i na makana aloha no ka manawalea ana aku i na poe ilihune ma ka hanai ana aku ia lakou me ka ai a me ka hoaahu ana aku ia lakou me ka lole. ua hoohiki keia moiwahine e malama mau i keia la i kela a me keia makahiki, a ua hooko oia ia manao ona a hiki i kona make ana he 300 makahiki i hala ae nei, aka, na hoomau no nae na hoomanao ana a kona lahui i keia la a hiki i keia wa.

         a pela lakou i kulula ae ai he hale maloko o ka pa luakini me kekahi kuahu, a malana o na kuahu nei, e waiho ana he kalaunu a me ka hoailono alii elike me Isabela i hana ai he 800 makahiki i hala ae nei. Ua komo aku na hoahanau oia hoomana a honi iho la i ke kalaunu me ka waiho aku i ka lakou makana aloha maloko o kekahi pa siliva.

         Ma ka hora 1 o ka auina La Pule nei, i malamaia ai he paina maloko o ua hale nei, e kekaha mau Hawaii a me Pukiki ilihune no lakou ka heluna he umikumamalua, elike me ka nui o ma haumaa a Karisto ua panei ia mai he papaaina i piha me na mea ai ia lakou, a na hoonanea ia mai lakou e ka bana aupuni, a ma ia ahaaina i hoea mai ai keia kapa ana aku ka ahaaina a ka Uhane Hemolele.

 

         Ua kauoha aku la o Kauka Garvin o ka Papa Ola i na poe e noho nei ma kekahi hale hoolimalima o ku nei ma ke alanui Moi. kokoke i ke alanui Liliha, e haalole iho ia wahi mamuli ka o ke kupono ole i ka ola kino.