Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 40, 6 October 1900 — NA MOHO ELELE. [ARTICLE]

NA MOHO ELELE.

He nui na olelo hoomaikeike a kela a me keia aoao e hooulihuli ana i ka manao kho o na kanaka o ka aina, no ka pono o kela a me keia moho, oia hoi ke alii David Kawananakoa, Demokarata, R. W. Wilikoki, Home Rula, a me Samuel Parker, Repubalika. Eia ka ninau owai la a kakou e koho ai, a pehea la e akaka ai ka mea kupono e koho ai. He poe maikai wale no keia ma ko lakou noho ana iho, aka, ma ko lakou kulana he poe alakai no ka lehulehu, he kupono e haliko kakou i ko lakou moolelo kalaiaina. E nana kakou ia Samuela Parker, he kanaka keia i hoohanohano ia e na'lii o ke au @[moi?] a he lehulehu kona hookohu @ ke Kuhina, a Kuhina Nui, @ ka mea i ike ia, ke ano @ @ @ i ka Moiwahine @ @ @ ka aina @ @ @ he poe kupa no Amerika. A ma hope oia ke pai @ mai nei e ka Aoao Repubalika

i elele no ka Ahaolelo o Amerika Huipuia. He moho no ka Aoao Repubalika nana oia, kona moi a me kona lahui i hoopio a i hoohele i kona kulana aupuni kuokoa. Oia anei ka moho e ola ai na iwi? Aole anei he moho oia na ka oaoa hao, monopole, hoopilikia a hoonele i ka pono o ka lehulehu? Eia oia ke lawelawe nei i na hana a ka aoao monopole a lima nui o Amerika, ka aoao hao aina nana i hao o Hawaii, Cuba, Porto Rico, a me Pilipine. Ae oia no, eia oia ke kaena nei e kuai ana oia i na aina kupono i koe, na kona mau hui monopole, i mea hanai holoholona, i hiki ole ai i kekahi mea ke paio mai i kona hui monopole kuai bipi a kakou e ike maka nei aia i ka 22 keneta o ka paona. O keia anei ka moho hooikaika ana i ko kakou mau pono? Aole. Aia pau poo pau hiu oia iloko o ke eke mimiki a na hui monopole o Amerike a me Hawaii nei. A pehea iho hoi ka Italia, i kinohi he maikai kona mau la o ke kalaiaina ana, a paio ana no ka pono o ka lehulehu, a hana ana i na hana o ke aloha ain. Iaia e kalai ana a e ohumu ana hoi ma ka aoao o na aloha aina, aia hoi kona koolua ke hoopio la a e hoopu'a ana i na mea huna i na alakai o ka Aoao Repubalika, a pela i ou mau ia ai kana mau hana a haule pu i na wa a pau. Pela hoi i puaa ai o V. V. Ashford a holo malu i Kapalakiko. Pela hoi i loaa ai ka malamalama i ke aupuni P. G. a paa pio ai na aloha aina a pau, oiai oia e hana ana, eia hoi ka wahine ke iho la ma kahi aoao. Pela i hele poolua ai ke keiki Italia a haule pu kana mau hana a pau i na wa a pau, a he mea maopopo pela aku ana no ma keia mua aku. He moho elele Kuokoa ia, kuokoa mai na aoao leo mana ma ke kalaiaina ana ma Amerika Huipuia. Kuokoa a ku hookahi me he kumu niu la i ka ia e ka makani nui a ku olohelohe. Ina oia e noi ana i kekahi pono, owai ka Aoao Kuokoa ma Amerika nana oia e nana mai? Ke pae mai nei na leo ikuwa, owai. Aka, ina he Demokarata, he mau hoa kona ma Amerika, he mau hoa oiaio, he mau hoa nana i haawi mai nei na pono i na Hawaii i keia la. No Kawananakoa hoi, he oiaio he opio oia, a he uuku kana mau olelo, aka, ma ka noonoo, ma ke kamailio ana iwaena o na hoa, a ma ke kulana a koikoi o ka noho ana, ua ike ia ke alii. Ua kaulana Kalani Kawananakoa, ua luakaha me na Senate a me na Lunamakaainana o ka Ahaolelo o Amerika. Ua kipa aku a ua hookipa hoi, e like me na mea i hoike akea ia e na nupepa. Ua ha-

nohano maoli no oe e Hawaii, a o ka moho ke'lii Kawananakoa aole he leo nana e kea a e kue i na oe e Hawaii e hoomaopopo iho, ke komo o Baraiana he Peresidena, o ke keikialii oia aku ana ke Kiaaina Hawaii mua nana e noho ia kulana. Ua ike makou i ka oiaio o keia mea a makou e olelo nei. Nolaila, mai kuihe, mai kanalua.