Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 3, 19 January 1901 — Page 5

Page PDF (817.01 KB)

This text was transcribed by:  Kiara Puakenamu Leong
This work is dedicated to:  Catherine Puakenamu Kinney

KE ALOHA AINA, POAONO, IANUARI 19, 1901

 

(Mai ka aoao 1 mai)

 

NA LALA.

            Pauku 4.  O na lala o ka aoao kalaiaina Kuokoa Home Rula eia no na kane Kupa Amerika apau o na Ahahui Aloha Aina ame Kalaiaina i huiia a me na Kupa Amerika e ae i manao hana like i hiki aku na makahiki i ka Iwakaluakumamakahi a oi aku, a i loaa hoi iaia ka mana koho balota ku i ke kanawai, e noho ana iloko o ka Panalaau o Hawaii a i kakau inoa hoi malalo o ke kumukanawai a i ole malalo o na rula.

NA LUNA NUI.

            Pauku 5.  O na luna nui o ka aoao Kuokoa Home Rula, oia no ka Papa Luna Nui i hoikeia na kulana pe@@i, Peresidena, Hope Peresidena, Kakauolelo, Luna Hoo@, Puuku Hookahi Peresidena Hanohano ame Elua Hope Peresidena Hanohano ame ka Papa Hooko o Kanaonokumamalima (65) Lala.  O lakou no na luna nui maluna o na aoao kalaiaina Kuokoa Home Rula a puni ka Panalaau o Hawaii, a o lakou apau e noho ana ma Honolulu, Mokupuni o Oahu.  E koho ia lakou apau ma ka balota e na Elele iloko o ka Aha Elele mua e noho ana iloko o Ianuari 1901.  E mau lakou ma ka oihana no 2 makahiki ke pono ka lakou hana ana.

NA MAHELE.

            Pauku 6.  Aia iloko o keia aoao kalaiaina, e kukulu ia he Hookahi Mahele Nui ma Honolulu, i kapaia ka Mahele Kuwaena (Central Body) o Honolulu, oia ka mahele mana nui maluna o na mahele a puni ka Paeaina, a ma ke kapitala o Honolulu e noho ai ia mahele, a mai loko aku o ka Mahele Kuwaena o Honolulu e kukulu ia ai i mau mahele lala no ka aoao Kuokoa Home Rula ma na apana a mahele koho balota a puni ka Paeaina, e hoopaa ana i na mau mahele lala la malalo o ke kumukanewai, na rula a me na kahua hana o ka aoao Kuokoa Home Rula, no keia mua aku ma ke alakai ia ana e ka Mahele Kuwaena o Honolulu.  E koho no na mahele lala i mau luna no lakou, penei: Peresidenna, Hope Peresidena, Kakuolelo ame ka Puuku, e paa lakou ma ka oihana no 2 makahiki ke pono ka lakou hana ana.

AHA ELELE.

            Pauku 7.  E kukuluia i Aha Elele no ka aoao kalaiaina Kuokoa Home Rula a puni ka Panalaau o Hawaii, a e kapaia, “Aha Elele Kuokoa Home Rula,” e malamaia i hookahi kau halawai o ua aha la ma ke Kulanakauhale o Honolulu, Oahu, ma ka Poakolu o kela a me keia 2 makahiki a i kekahi manawa e ae paha a ka Peresidena e kahea ai ma ke kauoha ana a ka Aha Hooko.

PERESIDENA.

            Pauku 8.  (A)  E kohoia i Peresidena no ka aoao Kuokoa Home Rula ma ke kau Aha Elele mua e noho ana ma Honolulu i Ianuari 1901 a i kela ame keia elua makahiki ma ia hope aku.  (B)  Na ka Peresidena e kaku inoa ma kona ano oihana i na hana apau i pili i ka pono o ka aoao Kuokoa Home Rula, oia no ka mea nana e hoomalu na halawai o ka Mahele Kuwaena o Honolulu ame ka halawai o ka Aha Elele, oia no ka mea mana maluna o na mahele ame na ahahui lala e kukuluia a ku ana ma keia hope aku ma ka inoa o ka aoao Kuokoa Home Rula.  (C)  E loaa ka mana i ka Hope Peresidena elike me kona mua, oiai kona mua i kaawale aku ai.

PAPA HOOKO.

            Pauku 9.  O ka Papa Hooko oia no na lala he kanaonokumamalima (65) e hui pu ana me na luna nui i kohoia e ka Aha Elele ma kona kau mua e noho ana iloko o Ianuari 1901.  O ka lunahoomalu o ua papa la, oia no ka luna hoohana o ka aoao Kuokoa Home Rula.  O ka Papa Hooko oia ka mana nana e hooponopono i na ahahui lala a pau, o na hana a pau a na papa la i hooholo ai e paa no ia maluna o na ahahui apau.  E loaa kamana i ka Papa Hooko e koho i pani ma kahi o kekahi luna nui i nana hakahaka kona noho, a e paa oia ma ia oihana a hiki i ke koho ia ana i pani ma kona wahi e ka Aha Elele.  Ua lawa na lala he umikumamalima (15) o ka Papa Hooko e malama i ka halawai i ka manawa halawai.  Na ka Papa Hooko e koho i Kakauolelo nona iho, na ka Mana Hooko no e koho i ko lakou lunahoomalu, a ina hana hewa ana oia, alaila e kipaku ia no ia a i ole o lakou.

KAKAUOLELO.

            Pauku 10.  O ka hana a ke kakauolelo o ka aoao Kuokoa Home Rula, e malama oia i ua moolelo o na halawai o ka Mahele Kuwaena, ka Aha Elele ame na hana e ae e pili ana i ka pono o ka aoao Kuokoa Home Rula:  E malama oia i buke kakau inoa no na lala, e malama oia i hoike no na loaa ame na hoolilo a e waiho ia aku imua o ka Papa Hooko i kela ame keia hapa makahiki.

PUUKU.

            Pauku 11.  O ka hana a ka puoku oia no ka malama ana i na waiwai a pau o ka aoao Kuokoa Home Rula, na dala, na palapala waiwai o na ano apau.  Aole e uku ia kekahi mau bila ai@ ke ole e aponoia e ka Papa Hooko.  O na hoolilo apau e pili ana no ka pono o ka aoao Kuokoa Home Rula, e noonoo a e hoohoioia no ia e ka Papa Hooko.  E honaia ka puuku.

KOMITE WAIWAI.

            Pauku 12.  E koho ia i papa komite Waiwai o elima (5) lala a na lakou e noohoo a e huli ma na ano apau e loaa mai ai i waihona no ka aoao Kuokoa Home Rula, a o na loaa apau i loaa mai i ke komite waiwai e waihoia no ia i ka lima o ka puuku ma ke ano he waiwai no ka aoao Kuokoa Home Rula.

NA HALAWAI.

            Pauku 13.  E @ lamaia i halawai mau na ka Mahele Kuwaena ma ke ahiahi Poaha o kela ame keia pule a i kekahi manawa e ae paha a ka Peresidena e kahea ai.  Ua lawa na lala eiwa (9) e malama i ka halawai a ka (party) aoao Kuokoa Home Rula i na manawa apau.

NA KANAWAI.

            Pauku 14.  Ua hiki no i kela ame keia mahele, a i kela ame keia Papa Hooko e kau i mau rula nona iho i kue ole i keia kumukanawai.  E hiki no ke hoololi e pakui a hooponopono hou i ke kau wahi o keia kumukanawai, ke hoolaha ia mai ia hoololi pakui a hooponopono ma kekahi halawai ana a ma ka halawai hou ana a ka Aha Elele e aponoia ai.

            O ke kope maluna ae oia no ke kope oiaio o ke kumukanawai o ka aoao Kuokoa Home Rula.

D KALAUOKALANI,

Peresidena Nui o ka Aoao Kuokoa Home Rula.

Na ka Peresidena, Aoao Kuokoa Home Rula.

JNO K NAKOOKOO,

Kakauolelo Nui o ka Aoao Kuokoa Home Rula.

NA LUNA NUI O KA AOAO KUOKOA HOME RULA.

            D Kalauokalani, Peresidena; J K Kaulia, Hope Peresidena; J Kanui, Peresidena Hanohano; J Keau, Hope Peresidena Hanohano ekahi; T C Polikapa, Hope Peresidena Hanohano elua; J K Nakookoo, Kakauolelo; W H Kailimai, Puuku; W H Kaleihuia, Luna Hooia; J B Kaohi, Komite Waiwai Hawaii; S E Kaiue, Komite Waiwai Maui; J N Uahinui, Komite Waiwai Molokai; J Kanui, Komite Waiwai Oahu; J P Leleiwi, Komite Waiwai Kauai.

PAPAINOA O NA LALA O KA PAPA HOOKO.

            J. K. Kauha, J. M. Kealoha, W. H. Kailima, J. P. Kahahawai, S. B. Kaneihalau, Kalaeokekoi, Kawaiki, Timoteo, G. W. Kualaku, Maikai, Papoko, Keohokapu, Nakaikuahine, Kaimimoku, Manuhiu, Kanoa, J. C. Quinn, J. K. Clark, J. K. Nakookoo, samuel K. Pua, D. H. Keliiaa, Geo Kuia, R. N. Boyd, T. C. Pookapa, Moses L. Kaaikaula, Sol. Meheula, E. C. Rowe, L. K. Nakookoo, D. W. Kainailikane, J. Keau, J. Kanui, J M. Kekala, S. H Meekapu, H. B. Kaliiheenalu, J. Hale-liilii, J. W. Holoua, Wm. Kalaehao, Wm Ringer, A. Kaluna, D. Ai, J. H. Kanakalulu, D. Crowningburg, H. Huka, C. B. Maile, David M. Kapihea, E. W. Palau, M. P. Palau, W. kaaihue, J. M. Mahuka, D. Kaheleue, J. L@, John Hina, J. Alapai, J. Kukaulalii, Lapana Keawepooole, J. W. Bibikane, P. Haiola, A. Loma, B. Hao, D. Kaona, Wm. Kapela, W. K. Kaleihuia, Napeha, Ioela, Kaka.

 

KA AHAMELE A KA HUI HIMENI KAWAIHAU

(Mai ka Elele Hawaii mai)

            O ka ahamele a ka Hui Himeni Kawaihau i haawi ai ma Haili i ka Poakolu nei, oia kekahi o na ahamele ohohia nui ia.  O ka maikai a me ka oluolu o ko@akou uau leo oia ka mea nana i huki aku ka puuwai o na lede a me na kini o @a aina lulehoa nei.  Ua kokua ia keia ahamele e Miss Alice Campbell, kekahi o na kahuli leo kani o ka Ua Kukalahale o Honolulu, a o Miss Abegail Campbell hoi ma ka piano.  Ua himeni mai o W.B. Jone i kona leo baso, a he ku maoli no i ke koiikoi na hoanuu a me na piina o kona leo. Na Mr. Cunha hoi me kona lima hei i hookahi mai kekahi mau leo mele a nani no hoi e kohu ai ka lual@i ana i ka malu ohai me ke aloha.  Ua hoopiha ia ka hale a nui ka mahalo ia.  E hiki hou mai ana ka inoa hope a me kahi p@e e iho i ka wa e huau ia ai ka @gana o Haili ke hiki mai.

            Mamuli o ka nui o na kauoha papa i loaa mai ia makou eia na helu mua o keia makahiki ke emi mau nei a me he mea la, e pau koke ana no.

 

Nuhou Kuwho.

AOLE I MAKE O AGUIMALDO

            Kikak@, Ian. 2.  O keia ka piha ana o na heluna he kanaha o ka loheia ana na make o Aguinaldo, wahi a Lopez, ka elele Pilipiue, me ka aka pahenehene ana iho, i ka wai i hoike ia aku ai iaia ua make o Aguinaldo, i loaa mai ia Peresidena Wheeler o ke Kula Nui o Kaleponi, mai kana mau haumana Pilipine aku.  Aia no o Aguinaldo ke ola la, wahi a ua hoike hope i loaa mai ia’u.

            O ka make ana hoi a Aguinaldo, wahi hou a Lopez, aole no ia he mea e pau ai o ke kaua.  Aia no he mau Kenerala e ae maluna o ke kahua kaua i like ko lakou makaukau me Aguinaldo, a ina no oia e make ana e hoomau ia aku ana no ka hakaka elike no me keia wa.

            Ua manaoio o Lopez e hoomau ia ana no ke kaua, aia wale no ma ka loaa ana he aelike a loaa ai ka maluhia.  Ua hoakaka ae oia i ke kulana wikani o na Pilipine, a o ka manao e haawi ia ka pono kuokoa ia lakou oia hookahi ka mea nui iloko o ko lakou puuwai.

            Manila, Ian. 5.  Ua hopu pio ia he elua mau koa Amerika, elima makai a me elua alakai e na Pilipine ma ko lakou alahele no Bal@ca.  I ka wa i loaa mai ai o na hoike i na Amerika ua hoouna koke ia aku he pualikoa no ka hoopakele ana ia lakou, aka, na hala mua nae na Pilipine me ka lakou mau pio.

            Manila, Ian. 5.  Ua ha wi ia aku la ke kauoha e Kenerala MacArthur, no ke kip@ku loa ana aku i na Kenerala Pilipine, Ricarte, Del Pinar, Hizon, Llanera a me Santos no ka mokupuni o Guam.

AIA NO KE HAKAKA LA.

L@dana, Ian. 7.  Ua loaa mai la he mau hoike i ke keena kaua mai a Haku Kitchener mai.

            Ua malama ia he hakaka ma Babington me na Boa malalo o Delarey a me Steenkamps.  Ua hoauhae ia aku ka enemi no ke komohana akau.  O ko makou poino aole i hoike ia mai aka ua loheia mai no nae aole he mahuahua loa.  Ua hoike mai he kanaka Boa he iwakalua o lakou i make.  Ua hopu pio ia o Kanerala Duprez o na Boa, ma ka la inehinei.

            Ua hoopuka ia ae la ke kanawai koa ma na apana o Calvinia Clanwilliam, Piquetbory, Stellebosoh, Puloegh a me Paarl.

E a ke pii mau ae nei ke kulana oluolu o ka Senata Kalauokalani mahope o kona waiho ana iho iloko o ke kulana uawaliwali.