Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 15, 13 April 1901 — Page 5

Page PDF (689.35 KB)

This text was transcribed by:  Kelly Murray
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

POAONO, APERILA 13, @

 

HALE O NA LUNAMAKAAINANA (Mai ka aoao 2 mai.)

_____

ua maemae ia hoa mai na kumu hoopii i hookau ia maluna ona, a na kanoha la ka lunahooponopono o ua nupepa la e mihi aku.

            Na Aileti mai he bila e hoonoa ia ka La Pule, he nui na poe i ku ae a hoike mai la i ko lakou mau manao kue, ma ke koho ia ana na haule ua bila la, he 11 kokua a he 14 kue i ua bila ia.

            O na poe i kue oia o J Ahulii, J Ewalika, J K Hihio, I K Kaauwai, H M Kaniho, G P Kauimakaole, J Kamalae, S K Mahoe, W B Nailima, J K Paele, R Puiki ame S W Wilikoki.  Na poe i apono e hoonoa ia ke Sabati; J A Akina, W Aileti, C H Dickey, J Emaluka. W H Hooga, J W K Keiki, J P Makainai, J Monsarrat, W Mokimana, J K Penikalaka ame A G M Robikana.

            O ka bila a Penikalaka e auhau ia na tona kopaa i $10 o ke tona, holo ma ka heluhelu ekahi ia ana.

            Na Mokimana he bila e hoopau ana i ka pauku 55 o ke kanawai i hana ia i ka 1898, holo ma ka heluhelu ekahi ana.

            O ka bila a Penikalaka no ka ae ana aku i ka hui kaa hapaumi e hoohana i na kaa uwila, apono ia ma ka heluhelu ekahi ana.

            Hoolaha mai o Nailima e lawe mai ana oia he bila e ae ia aku ka mokupuni o Hawaii e hoohana i na kaa uwila.

_____

            Ma ka noho ana o ka Hale ma ka Poakolu nei, ua lawe mua ia mai la ka haawina o $10,000 no ka hana hou ana i ke alanui o Manoa, ua hooholoia e ke komite o na aina aupuni e hoemi iho a ka $8,000.

            Ua lawe ia mai ka noonoo ana e noho ka Hale i ka po e hooholomua ai i na hana, na Maunakea keia noi, na Kauimakaole nae i heluhelu mai.

            Ua hoololi mai o Lunahoomalu Akina e lilo ia Hope Lunahoomalu Bekele ka noho ma ka hana ana o ka Hale i ka po.  Ua waiho ia keia olelo hooholo ma ka papa, no ka mea, aole i lokahi ka hapanui o ka Hale maluna o keia noi.

            Na Keliikoa he bila e ae ia na poe a pau e loaa ka laikini lapaau ma ka noi ana a 25 mau inoa o na kupa oiaio o ke teritori.  O ka auhau o ka laikini he $25, aponoia ma ka heluhelu ekahi.

            Na Hoogs he bila e hoihoi ia na uwea uwila malalo o ka honua, ua apono ia me kekahi mau hoololi uuku.

            Na Nailima i lawe mai he bita e hoomoe ia ona kaa uwila maloo o ka apana o HIlo, holo ma ka heluhelu ekahi ana.

            Hapai ia mai ka bila haawina o ka Moiwahine o $150,000, apono ia me ke kue ole ia ma ka heluhelu elua.

            Heluhelu la mai he olelo hooholo e J. K. Paele e huli pono ia ka oiaio o na olelo a Senatoa Rusela ua lawe na hoa o ka Hale o na Lunamakaainana he $55,000 kipe, mahope o ka noonoo akahele ana o ka Hale ua kohoia he komite o ekolu no ka hele ana aku e ninau pono iaia, aponoia.

______

            Ma ka noho ana o ka Hale maka Poaha nei, ua hapai ia mai la ka bila okana aina, aka, ua hoopanee ia aku nae kona noonoo ia ana e Akina.

            Na Monsarsat he noi e nana ia na hana alahao uwila a ka Rapid Transit, oiai, ma ko lakou paeli ana he ekolu mau pauku o na alanui o ke kulanakauhale nei ua hoopilikia ia ka lehulehu.  Waiho ia ma ke komite hookolokolo.

            Noonoo ia ka bila haawina o $150,000 o ka Moiwahine, ma ka heluhelu ekolu ana, ua kue mai o Robikana me ka olelo ae aole i ku keia bila i ke kanawai, a he neo ka mea e loaa ana.  Ua hoopanee ia keia bila a noonoo hou ia.

            Bila 19, e pili ana i ke kuai ia ana o ka alakohola waiho ia, mamuli o ka pololei ole o ke kikokiko hua ia ana.

            Heluhelu ia he palapala noi mai keena o ka oihana kalepa mai, o ka hooholo ia ana o ka bila waiona e waiho ia na ka lehulehu e koho.

            He palapala noi na ke keena o ka oihana kalepa e noi mai ana e hoihoi ia aku na dala a lakou i hoolilo ia no ka uapo hoomalu i ka wa o ka ma'i bubonika ($7,935).  Waiho ia i ke komite.

_____

E WAIHO IA NA BILA NUI.

 

            Iloko o keia mau la e aneane aku nei e pau ka Ahaolelo, eia ke loheia nei kekahi mau alakai Home Rula e olelo ana ma ka manao oiaio, e waiho ia na bila ano nui, a e hapai ia hoi na bila liilii i mea e hooholoholo ia ai na hana.  Ina he oiaio keia mau olelo alaila, he mea maopopo loa aole e lawe ia mai ana ka bila koi poho pauahi e noonoo, ka mea a ka lahui e kali nui ne me na manaolana e hana ia ana ko lakou pono, ka bila uku o ka Moiwahine o $250,000, a me kekahi mau bila ano nui e ae e ola ai ka lahui.

            Ina ua maopopo ia lakou aole e nui ana na bila e hooholo ia ana, he hookahi hana maikai na lakou e lawelawe ai, ina ua ike lakou ua haiki ka manawa, oia ka noho hana ana ma keia mau po he ole hoi ka po moe wale no i kauhale.

_____

            E lilo ana paha auanei kekahi hapa o na Kuokoa Home Rula i mau Kuokoa Repubalika ma keia mua koke iho, pela na lono e hauwawa ia mai nei i keia mau la.

_____

HE KAAO KAILI PUUWAI NO KA UI MINEWA A ME AN Kaikunane Eiwa

 

Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu a i ole na keiki i Hoehaehaia

 

Kukauia no KE ALOHA AINA.

_____

            E huli ana anei au mahope o kuu mai keiki, wahi ana i puana ae a me ka leo malie, a haalele aku i kuu aliiwahine a'u i poni ai iloko o kuu puuwai oia hookahi wale no ka'u mea aloha o ka po.  Aole loa, Aina pela hoi e haalele anei i ke aloha o kou mau keiki, kuu lei o na la kanikoo, a huli aku mahope o ke aloha wahine.  Aole loa no.  E na lani e haawi mai i na manaolana e loaa ai ia'u ka maha, e haawi pu mai hoi i na kuhikuhi ana i kahi e hoomama ia ai o ko'u mau ehaeha.

            A no kekahi mau minute keia ku lou ana o ua moi nei, ua aea ae la kona poo a pane mai la me ka leo kaumaha i ka i ana aku i kana poe keiki:

            He oiaio, he makuahine manao paa ko oukou i hiki ole ke hoopalupalu ia e ka naauao o ke kanaka, a oia ka'u e noi aku nei i ko oukou oluolu e ae ana anei oukou e hookuu malie aku iaia mai ka hoopoino ana aku, a me ia no hoi kana mau hana hookiekie me ko oukou hoolohe ole aku iaia:  E ae mai ana oukou i keia noi a ko oukou luaui palupalu nei, no ka mea, he mau la pokole wale no ko maua i koe e ike ai i na hanohano o keia ola ana, a hele aku ma kela aoao o ka muliwai eleele e ka make.  E hoike mai ano e ae mai ana anei oukou i ka manao uwalo e a'u mau keiki aloha.

            Aole he leo i pae koke aku mai na opio aku, aka, aia ko lakou mau maka ke haka pono la maluna o na helehelena uahoa o ko lakou makuahine kolea, a no kekahi wa loihi ko lakou noho hamau ana, ua pane aku la ka muli loa o na opio.

            Ua lawa na olelo hookano a me na helehelena haakei o ko makou makuahine lokoino, e hoole aku i kau mau uwalo ana no kona ola' Aka, i keia sekona no e hookau aku no makou i ka hoopai o ka make maluna ona me ke kali hou ole ana aku no kekahi mau noi hou ana mai a oe mai e ko makou makuakane aloha no ka hoopakele ana ae i kona ola.  No ka mea, ua ku ka hewa karaima o ka pepehi kanaka maluna ona.  Nolaila, aole oia e pakele ana mai ko makou inaina aku.  E make, e make hoi oia e pono ai.

            Ae, ae oia wale no ke alahele a makou e hooko aku ai, wahi a na opio i hooho mai ai me na leo lokahi.  Ua hoomanawanui makou i kana mau hana hoomainoino maluna o makou no kekahi mau makahiki loihi i ka hope ae nei aku, i keia la ua haawi mai la na lani i ka lanakila iloko o ko makou mau poholima.

            Na keia mau olelo kuio a na opio ua hiki hou ole i ka moi ke manaolana e loaa ana ke ola i kana wahine ana i aloha nui ai, a hooholo iho la hoi, he hookahi wale no alahele e pau koke ai kona ike ana i keia mau hoehaeha a kana wahine a me kana mau keiki iaia, oia hoi, ka lawe mua ana i kona ola mamua o ka ike ana aku i kekahi hana weliweli mawaena o na aoao elua.

            Nolaila, me na lima e naka haalulu a me na waimaka hoi e hiolo ana ma kona mau papalima, lalau ho la oia ia mua o kona aahu alii a uhae ae la me ka ikaika i loaa iaia, a iloko o na sekona pokole aia kona umauma ke waiho olohelohe ae la imua o ke akea.

            A me ka leo nawaliwali i lohe mahuihui ia aku oia i ka puana ana mai imua o kana mau keiki a me kana wahine puuwai uahoa.

            Owai o oukou e a'u mau aloha pau oel e aa e hele mai imua o'u nei a lawe ae i ko'u ola ma ka oi o ka oukou pahikaua.  Oiai, eia kuu umauma ua hamama ia oukou no ka hoohainu ana mai i ka oukou mau pahi omokoko i wahi e hoopau ia ai ko'u mau ehaeha, a pau ae hoi kahi ike ana i na hana weliweli e lawelawe ia ana e oukou e a'u mau keiki maluna o ko oukou makuahine aloha.

            Mai hopohopo i ko oukou hooko ana i keia hana, no ka mea, ua hooholo au me ka oiaio loa e make i keia wa me ke kali ole aku a hiki i ke kii maoli ana mai o ka anela o ka lua po.  A nolaila, o ka mea a hooko ana i keia hana aole loa e ili na koikoi o ka hewa pepehikanaka maluna ona.

            Nolaila, e pane mai, owai o oukou e aa ana e hooko i keia hana?  Oiai he mea makehewa loa no'u ke ola ana i na me keia ko oukou kulana mokuahana mawaena o na keiki ma na makua.

            I ka hooki ana iho o ka leo o ua moi Miro nei, aole he poe i ae e hele aku e hooko i keia manao weliweli o ko lakou makuakane, aka, o na hiohiona pihoihoi, oia kai pahola ae maluna o na helehelena o na opio i ka ike maopopo ana iho aole keia he mau olelo hoonuinui wale no na ko lakou makuakane, aka, o kona manao maoli no ia i hooholo ai.

_____

BANA PUHI OHE.

 

            Ke manao wale ia nei e na opio o ka Hoomana Karistiano Naauao o Kealaulaokamalamalama, e kukulu ia i bana puhi ohe no ia ahahui opiopio malalo o ke alakai ana a Samuel K Kamakaia.

            He mau hoeueu ana keia iwaena o na opio o na ekalesia o ka Hoomana Karistiano Naauao mai Hawaii a Kauai, no ka hoonee ana aku i ka pono o na ekalesia la imua o kona mau enemi, mai kanaluu; - Go-a-head.