Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 23, 8 June 1901 — Page 4

Page PDF (589.24 KB)

This text was transcribed by:  Cyndi Defenbaugh
This work is dedicated to:  Kaelene Puanani Ahu-Rey

                                          KE ALOHA AINA

4                                              KE ALOHA AINA  POAONO,  IUNE 8, 1901

                                                           KE  ALOHA  AINA
                                                            Hookumuia no ka
                                                Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa
                                                            na ka Lahui Hawaii.
                                                            EDWARD L. LIKE.
                                                            Lunahooponopono.
                                                            HOGAN E. KALUNA
                                                            Luna Hoopuka
                                                            ALEX NAWAHI.
                                                            Luna Hoohana.
                                                           EMMA A. NAWAHI
                                                            Puuku a KE ALOHA AINA.
                                              

                                                            PUKA PULE.

                                                E hoopuka ia ana ma na kakahiaka
                                                            Poaono a pau.
            No ka Makahiki..............................$2.00

            No ka @lono Mahina.........................  1.00

            No ke Kope Hookahi......................   .50

 

                                                            KEENA HANA.
     Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370, Kokoke ma ka Hale Hoolulu Kaaahi. Pahu Leta 513.

 

                                                HONOLULU........JUNE 8, 1901

 

    MA KE kau koho balota e Novemaba i hala, ua ike ia ka mahae iloko o ka aoao lahui he elua mahele, oia ke Kuokoa Home Rula a me ke Demokalaka.  O ka hapanui loa o ka poe koho balota ma ko ka lahui aoao no ia; i ka wa i haule iho ai o kahi o la ua lauakila aku la kekahi ma o ka aoao Kuokoa Home Rula la.  A pehea aku ana la hoi na Repubalika ma keia kau ae?  Ke olelo nei makou me ka hookamani ole, e hiki mai ana ko lakou wa e mahae ai, a he kulana nawaliwali maopopo ko ia aoao ke mau keia paonioni ana mawaena o lakou iho.  Aia wale no ka loaa o ka ikaika i kahi o lkaua he loaa o ka ikaika i kahi o lana he loaa aku he mau kakoo ana mai kahi poe aku o ka aoao lahui.  O ka makou koho wale keia, aka, he mea oiaio nonae.
 

                                                            MAHAE KA UA I ALAKAI
    Eia he mokuahana nui iwaena iho o ka pohai o na Repubalika kuloko a kuwaho i keia mau la e ike ia nei.  O ka aoao Repuablika i keia wa ua mahae ae ia iloko o na mahele elua; oia na Repubalika kamaaina o ka aina nei nana i hookahuli i ke aupuni, ka poe ia lakou ka mana kahi i paa ai mai ia wa mai a hiki i keia la, a me ka poe Repubalika malihini mai Amerika mai (kahi o kakou i haawi ia aku ai e hoohui), ka poe e komo nui mai nei i Hawaii nei a lawe liilii aku i na wahi hana mai na oiwi ponoi aku o ka aina; oia o Humepera ma a me kona poai ka poe e hookahua a elieli kulana mai nei ma na wahi like ole o ka aina.

    Ke hoomaopopo aku i na mea e hana ia mai nei iwaena iho o lakou, ua loaa he mau mea e hiki ai ke koho wale aku ua like paha me ka hiki ole ke hoohui ia ka wai me ka aila, aneane e like pela ka hiki ole i keia mau mahele Repubalika elua ke kuikahi ma keia mua aku, oia iho la nae ka hopena o ka hoohui aina a kakou e nana ae, a oia ka makou i puana ae la ua “Mahae ka ua i Alakai,” oiai, ua maopopo ka manao o kahi a me kahi o la na ma ke koho aku.  E aumeume ana laua e lilo aku na kaula kaohi o ka hookele aupuni iloko o ka lima o kahi o laua; a ke kau mai la ko laua manaolana iluna o kakou ma keia mua aku.  O ka mea o laua e loaa ana he mau hoaloha mai loko aku o ka aoao lahui, oia auanei ka mea o laua e loaa kahi hookanaaho o keia mua aku.  Pela no.

                                                            KO HILO MAU HUNAHUNA.
    Ma ke Kinau i kau aku la ka Moiwahine Liliuokalani no ka “ike hou ana i ka nani o Hilo, i ka uluwehiwehi o ka lehua,” me heluna nui o na kahunapule a me na poe e ae i holo aku no ka Ahahui Euanelio o Hilo.
 
    O ka ahamele e wehe ia ana maloko o Haili, ua manao ia o ka helu ekahi ana paha ia o na ahamele i ike ia ma Hilo.

    O ka huakai holo makaikai a na malihini o ka Euanelio i kekahi hapa o Puna ma ke kaaahi, ua hoihoi ia mai ma ka Poaono, la 8, aole ma ka la 11 e like me ka hoolaha.

    Ua hiki aia i Hilo he 30 eke kalo mai Maui ae, ke kokua a Hon. J. W. Kalua i ka Aha Euanelio.  Ma keia Kinau hou aku la e hoouna hou ia aku ai he mau eke kalo hou.  Nui no kela.

    E hoomanao ia no hoi, he lima alii ke kau ana iluna o ka Ogana hou o Haili i keia mau la mai, a e kikoni palanehe ia ana kona mau papa ki e ua manamanalima o “Kamailealii.”  Anoai wale.

                                                                        KOMITE A KA PAPA LOIO.
    Eia ke komite a ka Papa Loio ke hoomakaukau mai nei i na kumu hoopii a me na hoike e pili ana no ka lakou kue ia Lunakanawai Humepera.  Ma ka Poaono nei i noho mua loa ai ka halawai a ua komite la no ke kuka ana i ka lakou mau hana e lawelawe aku ai.  O ka hopena o keia mau hana a ka Papa Loio oia ka na mea a pau e kali nei.  O ka pau o Humepera ia lakou a me ka ole.  O ka makou e puaua e ae nei aole e pau ia lakou o Humepera.

    He ekolu mau hewa i hookau ia aku maluna o W. H. Rooney, he kalaiwa kaapio, ma ka po La Pule nei, no ka holo me ke kukui ole, no ka holo nui a me ka hoeha i ka ma kai e hoao ana e hopu iaia.

                                                                        EHA HANERI DALA A OI I KOE
    Mailoko ae o ka haawina $30,000 a ka Ahaolelo i noi hope iho nei o ke koena wale no i koe ma loko o ka waihona i keia Poalua he $471.65.  A oiai, he umi la hana i koe o ka Ahaolelo ua hoomaopopo ia e puehu mua ana keia puu dala me ka pau ole o na aie i ka uku ia.  No na lilo wale no o ka Ahaolelo no ka la hookahi $75 a no keia mau la i koe he umi e hoea aku no ka hoolilo o ka Ahaolelo i ka $750.  Nolaila, ke hoomaopopo loa ia nei e noi hou ana ka Ahaolelo i mau tausani dala hou mamua o ka hookuu ia ana o keia kau Ahaolelo Kuikawa no ka uku ana i na aie a pau.  Ma keia e ike hou iho ai kakou aohe he Ahaolelo ai dala nui wale e like me keia, a o ka anamo ana hoi i na koikoi a pau no keia mau hana uhauha a ka Ahaolelo maluna no ia o na hokua ponoi o kakou ka poe uku auhau.

                                                                        MOKU LAWEKOA LAWTON.
    No kekahi mau mahina i kaahope ae nei, akahi no a kipa hou mai la kekahi mau moku lawekoa Amerika i anei ma ke alahele no Guama a me Manila.  Ua haalele aku ka moku lawekoa Lawton ia Kapalakiko ma ka la 25 o Mei a hoea mai la i keia awa ma ka La Pule nei.  E lawe ana oia he 249 kanaka o regimana 11 a me kekehi mau aliikoa a me kekahi poe ohua e ae, a mawaena o lakou la Lunamakaainana Bekele kekahi.  Eia ka Lawton ke hoopiha nanahu nei, a holo aku no Guama, a mailaila aku no Manila.  O ke kumu nele o Honolulu nei i keia mau la me na moku lawekoa mamuli no ia o ko lakou hoouna awiwi ia ana e kii aku i na reimana koa kuikawa i kokoke e pau ko lakou manawa maloko o ka oihana kana e noho mai la ma Pilipine no ka hoihoi ana aku ia lakou i Amerika Huipuia e hookuu ia ai mailoko aku o ka oihana koa.  A me he mea la mahope aku paha oia manawa e hoomau hou mai ai lakou i ke kipa ana mai i anei e like me na wa i hala aku nei.

                                                                        NUI NA POE I HALA AKU LA
                                                                                    NO HILO.
    Ma ke Kinau i hala aku la no Hilo i kau aku ai ka Moiwahine Liliuokalani a me kekahi mau kahunapule no ka aha euanelio nui e malamaia ana ma Hilo, ma ka Poaha, Iune 6.  E lilo aku ana ia i mau la lau kanaka no ua aina kaulana nei.  E hookuu ia ana hoi na hana ma ka Poalua o keia pule aku.  I loaa ai he manawa no na malihini a pau e liuliu ai no ka huli hoi ana mai no ko lakou mau home.

                                                                        HOIKE A KA ELELE BEKELE.
                                                                             (Mai ka aoao 1 mai)
ike aku ia oukou e kanu ia na paonioni o na wa i hala, e hoopau ia hou na hoopaapaa hoopau manawa wale, a e waiho ia na lilipili poai kalaiaina, a e hooholo ia aku ka bila haawina, aole wale no ka pono o ka lahui, aka, no ka mahalo ia o ka Ahaolelo.
    Ua olelo mai ka Peresidena ia’u e apono koke ia ka bila haawina, a mai lawelawe i na hana e hoopilikia a i ole e akeakea ia ai ke aupuni.  E hoomanao mau hoi, o ka lehulehu oia no ke aupuni.  O na wahi a oukou i ike ai ua lu wale ia ke dala ua hiki no ia oukou ke hooponopono aku.
    Ua hoouna mai la ka Peresidena i kona aloha nui no na kanaka Hawaii, a mai hoea io mai no paha oia i Hawaii nei ina i paa ka uwea telegarapa moana, oiai, he hana hiki ole nana ke kaawale loa ana mai me ka loaa ole he kukai mau ana me kona kahua poo aupuni.  E hoea mai ana no oia i Hawaii nei mamua o ka pau ana o kon amanawa noho peresidena, aka, i keia wa nae e lawelawe ka Hale i kana mau hana me ka pololei, no ka pono o ka poe uku auhau a me ka aoao kaaiaina Home Rula.
    Ua loaa ia’u na hookipa oluolu ia ana ma Kapalakiko, a ua manawalea ia mai ia’u he keena maluna o ka moku lawekoa Lawton no ka hoi ana mai.  Ma ka hooki ana ua hoike mai ka Peresidena e noonoo akahele no oia i na mea a pau i kona wa e hoea aku ai i Wasinetona.

                                                                        NA HOOLALA NO KE AWA O

                                                                                        PUULOA.
    Wasinetona, Mei 25.  O ka papa kaua moana ia lakou na hooponopono ana i ke kahua kaua moana o Puuloa, Hawaii, ua pau ka lakou mau hana i ka hoolala ia.  Ua hoike ae keia papa o Puuloa hookahi ke kaikuono maloko o na Paemoku Hawaii i kupono no ka oihana kaua moana.
    He elima wale no mile mai Honolulu aku.  O na aina e hoopuni ana i keia wahi ua lilo no na hana kalepa.  Ua hooholo ka papa e waiho ia keia mau aina no na hana kalepa a o ke kahua hoolulu hoi a ka oihana kaua moana e lawe ae ai oia no na mokupuni nunui iwaenakounu o ke awa.  O ke kumukuai o keia mau aina ua olelo ia ae he kiekie loa ia, aka, malia he makemake no nae o Amerika ia lakou.  O na hana hooholomua i ke awa e eli ia aku ana he alawai hohonu mai ke awa aku no waho moana, a e kukulu ia aku ana he mau batari pu kuniahi koikoi ma na aoao elua o ka nuku o ke awa.