Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 34, 24 August 1901 — Page 1

KE ALOHA AINA

UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO

HOOKUMUIA I MEI 20, 1895

HONOLULU, POAONO AUGATE 24,1901

BUKE VII

HE IKE ALLI NUI I IKE MUA OLEIA MAHOPE MAI O KE KAHULI AUPUNI

 

            E ka lahui aloha aina, na makaainanana aloha a makee Alii oiaio. O ka la 2 o Sepatemaba e hiki mai ana oia ka la hanau o ko kakou Moiwahine Liliuokalani i aloha nui ia, a o ka piha ana o kona mau makahiki i ke 63.

            E wehe ia ana he ike alii ulumahiehie nui ma ia la maloko o Wakinekona Hale, mai ka hora 12 aku a hiki i ka hora 1 p.m., he hookahi wale no hora ka manawa ike.

            Nolaila, ke kono akea ia aku nei ka lehulehu holookoa a pau e kipa ae ike i ko kakou Makuahine Alii, ke Alii Nui Aimoku hookahi e ola nei, oiai, na ohi aku ka po a pau na ‘Lii Kiekie o ka aina a koe hookahi Ola me kakou Kona mau makaainana i keia la.

            E hoike i ko kakou aloha Alii oiaio imua o na malihini o na aina e e noho pu nei iwaena o kakou, i ike mai ai lakou he mea nui ka Moiwahine ia kakou Kona lahui; e hele ae e hoopiha i kela pa holookoa o Wakinekona a hu iwaho o ke alanui.

            O keia kekahi o na ike alii nui a makou e olelo nei, he mea i ike mua ole ia mai ka wa mai o ke kahuli Aupuni Moi i ka M.H. 1893, no ke kowa i aneane e piha ka umi makahiki i nalo ai na ike alii nui o ke au Moi, a o ka makamua keia e weheia nei. O kekahi no hoi keia o na la nui i kupono ia kakou ka lahui e hoomanao ai iloko o ko kakou mau puuwai a hoike maoli ae i ko kakou aloha oiaio ma ko kipa ana ae e ike Iaia iloko o Kona mua kahiko alii piha me na hoailona kapu alii a pau o ke au Moi.

            He manawa maikai loa keia no ka lehulehu e ike ai ia mau kahiko nani a pau i ike mua ole ia e kahi poe o kakou aia mau la i hala aku la, na Ahuula nani, ua Kahili nani o na ano like ole a pau. E malama pu ia ana he manahea inoa, na hula olapa, a me na mele olioli, a me na leo kani o na hokeo a na keiki o ka puali puhiohe aupuni, ma ia wa hookahi no o ko anaina ike e lawelawe ia ana.

            Mai olelo iho he hilahila aohe wahi mea la e ike aku ai i ke Alii mai lawe mai ia mau noonoo, hookahi no waiwai o na maka o ka hoea aku a ike mai ke Alii i Kona mua makaainana, oiai, ua ike no ke ‘Lii he nele a he ilihune ka noho ana o ke kanaka i keia wa. A na kakou no hoi ia e noonoo i kahi mea kupono o ka hoea ana aku i ke alo o ke Alii ma kahi mea e hiki ana elike me ko kakou ano mau he me nui na ‘Lii.

“O ke ‘lii wale no ka’u makemake

O ka luhi o maua me ia nei

O ka makou lealea no ia

Ua i-ke-a.”

            E hoike hou aku ana no makou no na mea pili i keia ike Alii nui ma ka pepa o keia pule ae.

 

 

IKE ALII NUI MA KA LA 2 O SEPATEMABA, POAKAHI, MAI KA HORA12 AKU A HORA1 P.M. HOOKAHI HORA KA WA IKE.

 

 

HUAKAI A KA PAPA OLA NO MOLOKAI,

 

            Ua manao ia ma ka pule ekolu o ka mahina o Sepatemaba ae nei e holo hoa aku ai na lala o ka Papa Ola ma ka lakou huakai makaikai mau i ke kahua ma’i o Molokai. E ae ia ana ka ohana o na ma’i e holo pu me ka Papa Ola, aka, aole nae lakou e hookuu ia ana e like me na la i hala aku la ka hui aku a hui mai. Ua hookaawale ia kahi o na malihini e noho ai mai kahi mai o na ma’i.

            Ua hookui a nae kekahi keia lawe ukana o na @ Lunamakaainana@ oiai @ e holo ana maluna e @ @ kikala.

No ke kalai @ lawe @ ka hewa, a ua @@@ ponoopono hou i @ malalo o kona mau @

 

NOONOO NA HOME RULA I PANI NO KA NOHO KIAAINA O HAWAII.

            Ua malama ia ae e na Kuokoa Home Rula Repubalika he halawai maloko o ko lakou hale halawai ma Foster Hall ma ka po Poaha nei. O ke kumuhana nui i lawe ia mai maloko oia halawai ana oia no ka mea e pili ana i ka wae ana i kanaka kupono no ke pani ana aku ma kahi o Dole ma ke kulana kiaaina no ke Teritori o Hawaii nei, oiai, na lono e loaa mai nei ia lakou na loaa ia o Dole me ka ma’i pupule.

            Ma kahi he 25 mau hoa i akoakoa ae ma ia halawai. O ka manao o keia halawai na na lala o ka Aha Hooko, aka, i ka ike ana o Senatoa Kalanokalani aole he nui o na hoa i akoakoa mai oia aha, ua hoololi ia iho la i halawai na ka lehulehu. Ua koho ia o E.W. Palau i Lunahoomalu, a o J.E. Keliiaa i Kakaaolelo.

            Na Mr. John M. Mahuka i lawe mai he olelo hooholo e heluhelu ia penei:

            Oiai, he nui na kumu keakea i ka holomua ma na hana i hoao ia no ka pono laala o na kanaka Hawaii, nolaila,

            O makou, o na lala o ka Mana Hooko o ka aoao Kuokoa Home Rula, ke manaoio nei, o ka hoohiki i hanaia e na Alii a me na Kanaka o Iehova wale no ke Akua oiaio, aole he Akue e ae, ka i kukala ia ae o ke Aliiwahine Kiekie Kaahumanu he aelike oia ano.

            Nolaila, e noi aku kakou i ke Akua Kiekie Loa, aole i pololei keia aelike; A e mihi, e pule, a e hookeai ka Moiwahine Liliuokalani no keia kuhihewa o na alii i hana aku i keia hoohiki, o Iehova wale no ke Akua aole Akua e ae, nolaila,

            E hooholoia, o ka Peresidena a me ke alakai o ka lahui, na Komite Mana Hooko a me ka lahui, e mihi a e lokahi ma ka pule ana. O keia wale no ke alahele a na poo o ka lahui e hana ai i ka Uhane o ka Oiaio.

             I ekolu mau Sabati e malama ia ai keia anaina haipule.

            Mahope o ka heluhelu ia ana o keia olelo hooholo ua waiho ia aku la ma ka papa no ka noonoo hou ia ana ma ka halawai a ua aoao Home Rula nei o keia Poaha hou aku.

            Ua ku mai kekahi mau hoa a ninau mai ia i ka manao o keia halawai i kahea ia ai, a ua hoike aku o Lunahoomalu Palau ua kahea ia keia halawai no ka noonoo ana i ke kanaka e pani aku ai ma kahi o ke kiaaina. Ua olelo ia ae e hoohakahaka ia ana keia noho, a nolaila, he mea pono i ka aoao Home Rula e noonoo i inoa na lakou no keia kulana.

            Ua ku mai o Senatoa Kalauokalani a kamailio mai ia, ke lohe ia nei iwaena o na kanaka aole ke kiaaina iloko o kona noonoo maikai, a e koho ia aku ana i pani nona. Aia ke kiaaina i keia wa ma na mauna ke ai la i ka maua, a ina he oiaio keia mau lohe i lawe ia mai e noonoo koke ia he inoa no ka lawe ana ae i kona wahi. Ua makemake oia i na kanaka e lokahi ma ka hana a e noonoo i kanaka makaukau a kupono no ka lawe ana ae i ke kulana Kiaaina.

            Mahope iho o Kalauokalani na ku mai la o Ailuene Buki, a olelo mai la, ma na lohe e hauwawa ia nei aia ke kiaaina ma na mauna ke ai la i na maua o ke kula e like me Nebukanewa. Ma na wa i hala ae nei ua hana ino oia i na kanaka, a i keia wa ua haule mai la ka hoopai a na Lani maluna ona. Ua olelo ae oia ua koho na Hawaii ia Wilikoki i kanaka no ka noho kiaaina, a o ka hana pono oia no ka lokahi ana o na mea a pau.

            Ua ku mai o Wilikoki a kamailio mai la, o na hoa Home Rula i ku ole ma ka aoao o ko lakou kahua kalaiaina e waiho ia aku lakou mawaho a aole hoi e haawi hou ia i hookahi balota no lakou ma keia kau koho balota hou aku. E waiho ia na manao kuee a e lokahi na mea a pau o ke alahele wale no ia o ka lanakila. No ka mea e pili ana i ke kulana kiaaina he mea waiwai ole no na kanaka ke kamailio ana i kanaka Demokarata ke lawe ae ma keia wahi, oiai, eia ka mana i ka aoao Repubalika oia ke kupono e lawe ae ia kulana. Mahope o ka pau ana o kana haiolelo ua hookuu iho la ka halawai a noho hoa ma keia Poaha aku ma ia wahi hookahi no.

            O na inoa i kamailio ia ae e kekahi poe malaila no ke kulana kiaaina oia o H.M. Sewall, H.P. Balwin, H.E. Cooper, S.M. Damon, Kikila Baranuu, T. McCants Stewart, A.S. Humepera, W.G. Irwin, Keoni Kolopaua, F.M. Haki, W.H. Huka, G.W. Makapolena, Kimo Boe a me Lunakanawai Liilii o Hilo.