Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 36, 7 September 1901 — Page 1

KE ALOHA AINA

 

HOOKUMUIA I MEI 20, 1895

 

BUKE VII.                 HONOLULU, POAONO, SEPATEMABA 7, 1901.                       HELU 36

 

MALAMAIA KA LA HANAU O KA MOIWAHINE ME KA NENE-IHIKAPU.

 

Kahe-a-wai na Makaainana i ka Ike Alii

 

Piha-u o Wakinekona.  He Mau Tausani i Hiki ae e Ike ia Kalani Aimoku.

 

Me ka puuwai i hooulumahiehie ia e ka hauoli no na hiona o ka la ike alii nui o Kalani, pela KE ALOHA AINA e oili pulelo aku nei i keia kakahiaka "me he ahi kau ala no Aneki" e hoike aku ana imua o na tausani o kona mau makamaka heluhelu i ka NU hauoli o ka la 2 o Sepatemaba i hala iho la. E like no me na mea a makou i hoike aku ai no ua la ike alii nui ala o Kalani pela no na mea a pau i ike maka ia ma ia la.

            E like me na pua i hooma-u ia e na kulu kehau o ka po a i mohala ae i na hora poniponi oia ehu kakahiaka, pela no na hiona o Kalani i loaa aku ai i kona mau makaainana aloha alii oiaio ma ia kakahiaka nui, ka poe i kipa mua aku e haawi i na hoomaikai i ka mea nona ka la, me na wahi makana i loaa ia lakou.

            O kekahi o na hiona ilihia i ikeia aku ma ka hora ehiku oia kakahiaka ua kai ae la he huakai o kekahi mau makaainana o ke alii, he poe makuahine aloha ai na oiaio no ka lahui, e kamoe ae ana mawaho o ke alanui a komo mai la ma ka puka pa o ka aoao Ewa o Wakinekona a lohe ia aku la ka poha ana mai o ka leo o kekahi o lakou e hea mai ana he mele inoa no ke'l@i ma ke oli, auwe! he mau minute ia no ka ilihia e hiki ole ai i na waimaka ke paa iho, na kahikoia lakou me @a aahu keokeo, a ma ko lakou mau lima pakahi e paa ana kela a me keia he mau mea hookupu na ke alii. Mamua o keia huakai ke kanaka e auaino ana i ka mamaka puaa i kaluaia a m@-a, o na mea aku e koi a@a me ka umeke poi, e laa ka moa i puholoholoia, ka i'a la walu, p@niu inamona me ka nioi, ke ko, ka maia, ka uwala a me na kihene lei.

            Ua hoolala ia keia mau hana aloha alii oiaio malalo o na alakai ana a ko makou mau hoa uhai @ holo o neia mea he aloha i ka aina, kekahi o na koo ikaika o na hana aloha aina a pau a he mau makuahine aloha lahui oiaio hoi, oia no o Miss Hariaka Ha@rama a me Mrs. Ki@i Miles, a me kekahi mau lede e ae i huipu me laua ma keia hana aloha. Na keia mau mea i lawe mai i na hoomanao walohia o ua la i aui aku la, a halialia mai la ke aloha o na la oiai lakou na alii aimoku e noho ana iluna o ka noho moi o Hawaii nei. Ka hele a ke kanaka nui ke kanaka iki a me na makaainana me na hookupu o keia ano i ka wa i ke alii.

            O kekahi keia o ka la maka kanaka i ikeia, ua piha pu ka pa holookoa o Wakinekona i na makaainana Hawaii ponoi a me na lahui e ae; ua like me na pua ulu nahele o ke kula e pua mai ana iloko o ka uliuli o na @au nahele, pela ka haiamu ana a ka lehulehu e maaloalo ana malalo o ka malu o na lau laau o ka pa alii o Wakinekona mai ke kakahiaka mai. Ma ka hora 8 a. m. i hiki ae ai ka @@@@@@@@@@@@ o ka hoohanoha@@@@@@@@@@@@ auau o Kalani; o @@@@@@@@@@@@ ia mai ma ia ka@@@@@@@@@@@@ na mele maa i ke @@@@@@@@@@@@ o ke aupuni m@@@@@@@@@@@@ o loko o ka pa a me waho o ke alanui me @@ poe makaikai.

            Ma ka hora 9 oia kakahiaka i wehe mua ia ai ka ike alii no na poe i kono ia no ka pai@a pu ana me ke alii ma ka aina kakahiaka oia la. Mawaho o ka lanai ma na aoao o ka puka o waena konu e ku ana he mau kahili nui hulu ulaula elua, a ma ka aoao o keia mau kahili e ku ana kekahi mau keonimana opio me na Ahuula hulu keokeo i okomoia me ka hulu ulaula.

            O ka rumi ike alii, ua hoonani ia ia me na kahili nunui e ku ana ma na aoao mai ka puka komo aku, a i hoowehiwehi pu ia me na lau maile ala o ka uka o Nuuanu a mai ka aina mai ma ka hikina a ka la, a me ko ka aina kaili la i ka mole o Lehua; o ka maile aala ko Panaewa, a o ka mokihana ala kupaoa hoi ko Kahihikolo me na hala o Naueikekai.

            Ma na aoao o ka noho o ke'lii e noho ai, e ku ana na kahili hulu Oo melemele i haku noeauia me ko laua mau nanaina ku i ka eehia a me ka hoanoano e hoike maoli mai ana no i ke kapu a me ka ilihia o lakou na 'lii mai ka po mai, na mea e hele loa aku nei e nalowale mai luna aku o na papalina aloha o Hawaii.

            Mahope mai o ke'lii e ku hoohanohano mai ana kekahi mau lede opio ui nohea oia o Miss Maunakapu a me Miss Ethel Whitting i kahikoia me na Ahuula a me na lei hulu ma ke poo; ma ko laua mau aoao e ku aua kekahi mau keonimana opio me na Ahuula e paa ana i na kahili.

            O keia mau mea a pau he ku i ka ilihia ka ike ana aku i ke alii e ku kilakila mai ana iwaena o keia mau mea nani a pau, me he la ma ka makou hoohalike wale ae iloko oia mau minute ua like iho la paha me Laieikawai ke aliiwahine o Paliuli e hoolai mai ana iluna o ka eheu o na manu pela iho la na hiona ulumahiehie oia wa.

            Mahope o ka pau ana o keia ike alii kakahiaka na hoomaka mai ia ke alii e iho mai no ka lanai ahaaina i ukaliia e ko Keikialii Kawananakoa a me ke kane alii Ake, Mr. a me Mrs. Wilikoki a me ka lehulehu e kai ana no ka lanai ahaaina i hoomakaukauia e na kahu ponoi o ke alii malalo o na hooponopono maiau ana a Mrs Wakeki Heleluhe, i kokua ia e Mrs. Kanani Aea a me Mrs. Kai@@@wala Paiko.

            Nui na poe kiekie a hanohano i k@noia, a na hiki ae lakou apau no ka palua pu ana me ka alii ma na "aina kakahiaka alii ala" o ka @@ hanau o Kalani. He nani keia lanai ahaaina nui i hoopu@iia me na kahakahana lole ulaula a keokeo i humu moe lola ia, a na hohola ia hoi ka lanai holookoa me ka moena wale no. Nui na mea ai like ole i ike ia maluna o na pakaukau a pau no lakou ka nui he eono, a o ka hiku no hoi ka ke alii pakaukau. He nani na mea a pau, a he mikioi hoi ka hoonohonoho ia ana o na mea ai o kela a me keia ano, nolaila, ua ai na mea a pau a ua lawa, aohe huaolelo e ae ma ka waha o na mea a pau, he hookahi wale no he "mahalo."

            I ka pau ana o keia papaaina mua, ua kahea ia ka lehulehu o na makaainana a pau o ke 'lii e hele e ai, a mahope o keia manawa i hookuu ai ka ike alii o ke kakahiaka, a hoi aku la ke alii e hoomaha i loaa iki kona wahi wa e hoomakaukau hou ai iaia no ka ike alii nui oia awakea.

            O ka Mea Hanohano Edward K. Lilikalani ka mea hookipa o keia la ike alii nui mai ke kakahiaka mai a hiki i ka auina la, aia oia e ku makaukau mau ana i na wa a pau no ka hookipa ana aku i ka lehulehu me kona kulana hiehie, e kuuwelu ana ma kona umauma na kea hoohanohano like ole o ke au moi. Ma ka puka komo e ku ana ke alakai o ka lahui ke Senatoa D. Kalauokalani no ka hookipa ana mai i ka lehulehu e komo ae iloko o ka

 

(E nona ma ka Aoao 4.)