Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 39, 28 September 1901 — Page 8

Page PDF (628.75 KB)

This text was transcribed by:  Kira
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

POAONO, SEPATEMABA 28, 19@@.

 

MOOLELO @OONI @@@@@@ @ KAKELA LANA@@@@ KA Ipuka o ke Kuewa me ka Aea.  KA Pua Lilia Ahiu o Sanadela.

MOKUNA III.

HAALELE KE ALOHA I SANADELA.--KE KAHUA MOKOMOKO O KA PUUWAI LAAHIA.--KA NAITA LANAKILA O KA LIO HULUPALA.

            Ae, e ka mea heluhelu, o keia naita lanakila o ka iio hulu pala, o ka Haku Opio Kuewa no ia o ke Kakela Lanafoda, ke kanaka opio hookahi i lilo ole i pio a i paahao na ka honua lepo mahope o na minute hahana o kela paio i kekele ia ai a na ka lea kukala o ka o-le i kipaku aku i u poe moho ala mai ke kahoa lealea aku noka liuliu makaukuu ana no ka lealea elua.

            O ka lua o na lealea a ka ilamuku o ka la i kukala a hoike mai ai mahope iho o ka haawi ia ana aku o ka lanakila o ka lealea mua i ka naita o ka lio hulu pala, oia ka paio ana me na koi kaua.

            Emoole aia ke leo o ka o-le ua wawalo ae la, a he mau minute wale no maahope iho o ka haawi ia ana ae o na hoailona e ka mea puhi o-le aia na naita e holo ae ana iluna o ke kehua lealea me ko lakou inau kahiko like ole me ka hiehie nui, a i ka hoailona hoomaka i haawi ia aku ai, aia hoi, ua halulu ae la ka honua me ke kaumaha o na wawae lio o ua mau naita ala e hooholo ia ana me ka ikaika.

            Punohu ae la na ea lepo iluna, keni koele ae la na maka koi me ka ikaika nui, a pela keia lealea e malama ia nei mawaena o na naita.  Ikeia aku la na lio o kekahi mau naita e holo pupule ana iluna o ke kahua lealea, aohe ko lakou mau mea hooholo, a i ka panina o kela lealea a me ka ma o ana ae o na huna ea lepo e huna ana i ke kahua lealea, ike ia aku la he hookahi wale no naita i koe aole oia i kiola ia ilalo o ka lepo, a o ua naita ala o kela naita lanakila no ia o ka lio hulu pala.

            Maluna o ka honua lepe o ke kahua lealea, e waiho mokaki ana ke kino o na naita i haule mai ka hokua iho o ko lakou mau lio.  O ke kahi o lakou ua kuhohonu na eha a me na palapu i loaa, a o kekahi he mau eha malani wale no, (e hoomanao ia e ka mea heluhelu, aole o keia poe mita a pau i hoohaule ia ilalo o ka honua, na kela naita wale no o ka lio huu pala i hoohaahaa @@ @@@@@ @@ @@@ @@@ @@ @ @@@@@@@@@ @ @ @@@@ @@ @@@ @@@@ @@@@@@ @@@@@ @@ @@@@ @@@@ @@@@@ @@ @ @@@ @@@@ @@@@@ @@@@@ @@@ @@@@ ka haunaele ua loaa iho la ia lakou kela kulan@ i ike ia ae nei)

            Nolaila, i ka wa i ike ia aku ai o ka nait@ o ka @o hulu p@@ e ku ana me ka hiehie, a haawi mai i ke aloha salut@, aia hoi, ua wawalo ae la ka lewa me ka leo hooho o na kenaka, a mahope iho o kela mau l@@ hooho o ka hauoli, ue kukale hoi mai la ka il@@@@@ ua lilo hou ka lanakila i ka na ita o ka lie hulu pa la, alaila, ua haawi ia i manawa loihi no na naita e hoomaha ai mamua o ka hoomaka hou ana o na lealea.

            Ua hoea ae maluna o ke kahua lealea na kanaka lawelawe a ukali o na naita i haule a hoeha ia no ke kokua ana ia lakou ma ke kaualupe ana aku ne ko lakou mau hale lole hoomaha me ka haawi pu ana iho hoi i mau kulu wai laau hooikaika kino, a no na minute pokole, aia ke kahua lealea ua mal@elae no na lealea e malama hou ia aku ana.

            He aneane e elua hora ka loihi o ka maewa i pau ma keia hoomaha ana, loh@ hou ia aku la ka leo o o ka o le e kaheo aku ana i na naita e liuliu e kakua i na mea  kaua, a o na olona wikani o ko lakou mau lala e hilo ia i hookahi maawe iloko o ka ikaika, no ka mea, wahi a ka leo kukala a ka ilamuku.  O ke kakapahi ka lealea e malamaia ana ia manawa.

            Ua hoike pu mai ka leo kukale o ua ilamuku aia, oiai, mamuli o ka lilo ana i ka naita o ka lio hulu pala ka lanakila no elua manawa, alaila, ua loaa i ua naita ala ka nanohano e lilo i moho alakai no ka la, a o kela a me keia moho a naita a ua naita lanakila nei e koho ai i hoa lealea nona o laua wale no na moho i kuleana i ke kahua lealea, a na ka mea lanakila o laua e koho hou i hoa lealea nona.

            Ma keia lealea a ka ilamuku i kukala ae la, ua ike ia aia he ewalu wale no naita i hoea ae, alaila, o ka hapanui o na naita aia lakou ihea?  Ua pau aku lakou i ka hoololohe mamuli o na palapu ehaeha i loaa ia lakou, ua ehaeha hoi e hiki hou ole ai ia lakou ke komo hou mai iloko o ke kahua lealea, a aa mena manao wiwo ole o na diabolo no ka loaa he lanakila, nolaila, maluna o kela mau naita wale no he ewalu i haawi mai ai ka ilamuku i kana mau hoonaauao ana me na olelo a'o e hoeueu ana i na manao koa iloko o ko lakou mau hoopo e lalapa ai ke ahi wiwo ole o ke loa ma ke alualu ana e lilo ka lanakila ia lakou mai ka naita mai o ka llio hulu pala.

            Mahope o kela mau olelo a'o a ka ilamuku, ua poha koke ao la no ka leo o ka o-le a ka mea puhi, e hoike ana no ka hoomaka o na lealea, a oi@i lilo i ke naita o ka lio h@lu pale ke h@@@@@@@ o ke @@@@ @@@@@@ o k@ l@, alail@, ma ke hiehie nui ua kak@l@ ae la oia i kono lio no ekolu puni o ke kahua lealea, a hoio pololoi aku la no mua o kona mau hoa naita o ku mai la maluna o ko lakou mau lio, a kali me na manao pihoihoi o ka mea m@a loa o lakou e lilo ana i hoa lealea no ka naita nana i haihi ka lanakola o na lealea i pau.

            Me ka leo m@kaka o ke k@@@ a me ke akah@l@, noha mai la na hua olelo a ua naita lanakila ala me keia mau olelo: E o'u mau hoa Sir Naita, owai Iwaena o oukou i loaa ka hanohano o ka halawai pu ana me a'o me ka oi o ka pahikaua?

            O keia leo kono o ka hoolauna ua lawe koke ia aku ia e kekahi o na naita mamuli e kona oili ana mai me kona lio mailoko mai o ka laina o na naita, a holo ae la ia me ka haaheo nui iluna o ke kahua lealea a iaia i hoea mai ai no kahi a ka naita lanakila e ku ana haawi mai a ia i ke aloha aal@ta me ka winiwini o kana pahikaua, alaila me ka leo moakaka pane mai la oia: Sir Naita, ua makaukau au no kou poloai.

            Wahi hoi a ka naita lenakila: E kuu hoaloha Sir Naita, ma ka inoa a kaua e paa nei he mau hoahanau kaua, aka, ma ka hanohano a me ka ihiihi o ka makee ana i ua inoa ala aia kana he mau enemi e kue ana kahi i kekahi.  E alana ana kaua i ko kaua mau ola me ka maka o ka pahikaua, a o ko kaua mau koko hoi e mohai ia ana ia me kona oi.  No laila, e kuu hoa naita, i ka wa o ka lanakila he mau hoaloha kaua, a i ka wa o ka hakoko, ua lilo iho la kaua he mau enemi.

            Me keia mau olelo a ka naita o ka lio hulu pala, hapai ae la ia i kana pahikaua iloko o ka lewa a haawi i ka hoailona i ka mea puhi o-le no ke kukala ana ae ua hiki i ka manawa e hooko ia ai ka hanohano o kela lealea, a i ka wa i kani ae ai o ole a hoomaha, ikeia aku ia ua mau moho nei e holo hope ana me ka ikaika o ko laua mau lio, alaila, hoohuli hou ae la a holo imua me ka mama.

            E kau pololei ana ka laua mau pahikaua imua a e haka pololei ana hoi ko laua mau maka o kahi maluna o kekahi, a i ko laua halawai ana ae i kahi hookahi a hoohana i ko laua noeau oniu makaila, aia hoi, ua ike ia, ua lilo ka anohano o ka lanukila i ka naita o ka lio hulu pala, a o kona hoa paio ua walawala aku oia mailuna aku o ke kua aku o kona lio a haule pahu iluna o ka honua me kekahi moku pahi ma kona poohiwi hema, a e kaheawai ana hoi ke koko e hookiheahea ana i kona aahu.

            Ua lele koke iho ka naita lanakila mailuna iho o kona lio a holo aku la no kahi a kona hoa paio poino @ waiho@la iluna o ka lepa a haawi i k@@@ mau kokua ana iloko o na leo he @@@@ mahalo o ke anaina makai @@@.  Me na lima wikani o ka ikaika na hana ae la oia i ka @ee poino a lawe aku la no kahi kupono @ hiki ai ke nana pono ia kona wahi eha, a ma ka nana ia ana aole no he kuhohonu loa, aka, ua lawa nae ia palapu i loaa iaia nona e waiho ai ma kahi moe no kekahi mau la lehulehu.

            Ua hooi loa ia ae na leo mahalo o aa kanaka no keia mau hana makamaka a hoaloha a ka naita o ka lio hulu pala, a oiai, he la keia i hookaawale ia no ia mau haawina ehaeha a pau o ka make a me ke ola, nolaila, ua hiki ole loa ke ahewa ia kekahi kino kanaka, in a he make ka hopena e loaa aku ana iaia.

            Nolaila, elike me ka hanohano i loaa i ka moho lanakila, ua halawai hou ae la ia me ka lua o na naita, a elike me ka hui a halawai ana o ka naita mua me koua hopena ehaeha, pela no keia naita, ua @oouna ia aku oia no lalo o ka lepo e ka @@@@ o ka ilo hulu pala me kekahi o kana hauna pahi oolea i hili ia aku ma kopa poo, a in a paha aole ka manaonoa o kona papale kila, in a la penei, aole he ola hou ana iloko o keia naita, ua ulaa pu ia ae kona papale kila a hoolei ia aku he mau anana ke kaawale mai kana wahi e waiho ana, ua hoomau ia na lealea ana mawaena o ka naita lanakila me kona mau hoa naita i koe iho, a o ka hopena i ike ia, ua pau wale no lakou i ka hoeha a hoohaule ia ilalo o ka lepo mailuna iho o ko lakou mau lio e holo pupule ala mae a maanei o ke kehua lealea.

            Aka, o ka naita hope, oia wale no ka naita i liuliu a ano uloki iho kona kiola ia ana iluna o ka lepo.  O keia naita wale ae @@ no ka naita nana i hookaulua a hoohakalia na kiina a me na oniu pahi ana a ka naita lanakila o ka lio hulu pala, a ua haawi ia na mahalo ana iaia ma ke ano oia hookahi ka naita i ku loihi imua o ka moho lanakila, e pii ana ka laua mau kiina pahi iluna me ka eleu, a o na pale ana hoi o ka makaala ua kakele ia me ka mikioi, a o ka laua mau oniu ana koi ua niniu ae ia me ka h@iwawe iloko o na lalapa kuna ahi e haule iho ana mai ka laua mau huna pahi iho, aka, iloko nae o na leo mahalo o ke anaina e hosana a e halelu ana maluna o ua mau mohe ala o ka makakila, aia hoi, me ho kamulaau ala i ulaa ia e ka ikaika o ka makahi ike ia aku la ka hoa paio o ka naita o ka lio hulu pala i ka walawala pahu ana iho a heule iluna o kalepo, a ma kona umauma hema o puai mai ana na omaka wai ulaula o ke koko, a ua piha hou ae ka lewa me ka leo hooho wawalo o na kanaka.         Aole i pau.

            E lawe nui i KE ALOHA AINA i ike mau i na mea hou o keia mau la e nee nei.