Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 50, 14 December 1901 — Page 4

Page PDF (678.07 KB)

This text was transcribed by:  Rosemary Mccune
This work is dedicated to:  Kaelene Puanani Ahu Rey

KE ALOHA AINA,  POAONO,  DEKEMABA 14, 1901.

=========================================

[lots of partial and upside-down letters]

 

 

Ke Aloha Aina.

Hookumuia no ka Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

========================

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

JOSEPH K. LIKE.

Luna Hoopuka

ALEX NAWAHI.

Luna Hoohana.

EMMA A. NAWAHI.

Puuku o KE ALOHA AINA.

------------------------------------

PUKA PULE.

E hoopu ka ia ana ma na kakahiaka i o@ono a pau.

------------------------------------

                                                                                    No ka Makahiki . . . . . . . . . . . . . . . . . . $2.00

                                                                                    No ka Eono Mahina . . . . . . . . . . . . . . . $1.00

                                                                                    No ke Kope Hookahi . . . . . . . . . . . . . .      05

-----------------------------------

KEENA HANA.

Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370, Kokoke ma ka Hale Hoolulu Kaaahi.  Pahu Leta 513.

==========================

HONOLULU . . . . .  DEC. 14, 1901

==========================

     KE olelo mau nei makou; aole he hoi a nui na ka Elele e hooikaika mai ai @ Amerika i ka pa o ana iloko o ka Hale Ahaolelo i loaa i na Hawaii na apana aina hookuonoono haawi wale.  Ua ike ia no e na poe naauao a pau e haawi wale mai ana no o Amerika ia pono i na kanaka Hawaii, "poe makaainana ko lakou olelo ana i keia wa,"  na poe ilihune aina ole.  Aole hoi e loaa wale i na poe kuonoono he mau apana aina ponoi ko lakou; aole hoi e loaa wale i  a Pake a me na Kepani i noho loihi i Hawaii nei, aka, i na nae he wahi haole olulo pae hewa a moe a la no Amerika ke hakake mai ana i Hawaii nei, a loaa koke ana ka aina ia wahi aeahaukae mamua o kahi poe lahui e ae.

-------

     E HOOMAOPOPOIA, ma kekahi mau olelo o ka haiolelo wehe Ahaolelo mai la a ka Peresidena hou o Amerika.  O ka manao maoli oia keia;  O ko lakou imi nui no Hawaii nei e hoopiha ia ka aina me na poe haole wale no, a o lakou na poe kupono no ka mahi a no ka hookuonoono ana i ka aina; aole

hoi o lakou make make e ike mai e lilo ana ka mahi ana o kahi mau mahele aina nui i ua poe limahana emi (oia na poe Asia.)  Nolaila, he mea nui keia na kakou e na Hawaii e noonoo ai, a he hana pono hoi na kela a me keia e lalau na lima i ka honua a mahi aku, no ka mea, na ka poe mikiala hana wale no auanei e ohi ana na pomaikai o keia mua aku.  Pehea hoi kakou na kamaaina ponoi o ka aina; mai hoopalaleha i na hana maikai e pono ai ka noho ana me ka ohana.  Ina aku ka haole la a umu aloaloa mai ia Hawaii nei.  Hana io ka haole ia Niihau.

---o---o---

     E alawa ae i ka mako ma hoolaha halekuai.

===============

HE HOOKEEKEE MAOLI NO KEIA E NOKE MAI NEI.

-----

     Ua lilo ko makou kakoo ole ana iho la i kahi moho o ke koho kuikawa o Hilo, i mea na ka Lunahooponopono holokee o ke Kuokoa Home Rula hookeekee loa mai nei; o koianei manao paha e hoolilo ia makou i Ekake hoounauna lawe ukana nona, e ole io ka hoi:  A o no ka oe e hana i kou hoihoi.  Nau me ka Home Rula Repubalika a me ka Repubalika e hooikaika iho ka olua mau moho, na aoao kalaiaina i noho iho la iloko o ka Ahaolelo i puka mai ai ke kanaka pani oia noho i hakahaka, a ina no ka hea hou ia i Ahaolelo Kuikawa e like me na moeuhane paiaualelo a oukou e hoomoemoe a mai nei, heaha auanei, o ka pono hoi paha ia i hiki ke hoopau ia na koe@ h@ ia a kela mau aoao i hana ai a hapa pu e waiho popo pulu mai nei kekahi m@ bila waiwai ma koono, ka mea a ka apaoe o oukou i hoopalaleha wale ai, lilo ma na bila polihuku e hoopapau ai a pau ka maawa o ka Ahaolelo.

     Aohe i hunahuna iho KE ALOHA AINA, aka, ua hoike kahiko aku i kona manao ma kekahi o kona mau helu mua i hala, e kakoo ana i ka kekahi mau makamaka mai Hilo mai.  E nana ma KE ALOHA AINA, o Nov 9, helu 45, aoao 4, a e ike no oe malaila i kekahi  manao no ka mea pili i keia koho balota, nona ke poo e kau ana maluna a e heluhelu ia penei:

     KELA KOHO BALOTA KUIKAWA O HILO, AOLE I LILO I MEA MANAO NI IA E KAHI PEO O LAILA.

     A ike pono iho ie i ko makou manao malaila; na oukou no e hoopapau keia i ku hou ka puu o dala a oukou.  Ei ae ka makou koho balota manao nui o ko 1902, ilaila ae oe e pai ai i kou oolea, a pela no hoi makou.  Heaha ko ka lanui pomaikai nui i keia koho balota waiwai ole,  no oukou ia pomaikai.  Ua makemake oinei na makou e kakoo i  moho nana, i puka ae a holeo mai i anei na lakou nei ka hookohukohu ana e hoalakai hewa.  Eia kahi olelo naauao a na Lunahooponopono nei penei:  "Ina ka e ole ana o Joseph Nawahi ka mea nana i kukulu ua nupepa nei, ina ka na apo mua aku oia, a alakai i ka lahui eia  ka moho, a hooikaika me ke kalai aku i na kumuhana a me na manao alakai e koho ai ka lahui i ua moho nei."  Ke haawi nei KE ALOHA AINA i kona mahalo no keia mau olelo au e nanahu ponoi nei i kou lehelehe; ua ike hoi makou ia mea a me ko Hawahi manao, homai na makou e pane aku ia oe nona oia keia:

      @a io e ola ana o Nawahi, aole oia e alakai lalau i ka lahui e like me ka oukou e hana nei, e Kuokoa Home Rula ka lahui a pau; e Home Rule Repubalika hou ka lahui.  O ko oukou ike kalaiaina iho la anei i ao ka ao ana, (aole oukou e alakai hou ana mai keia kau ae i lohe oe.)   Ina e ole ana o Nawahi, ina ua apo io aku oia a alakai i ka lahui e wae a koho i ka poe kupono, manaoio hana e like me ia a me Pilipo, a i poe naauao hoi ua maopopo i ka ano oia mea he kalaiaina e like me Aholo ma, Simoma Kaai, Kapena Kaukaha a pela aku;  aole paha e like me ka oukou ka haha poele o ka papai o Honolulu.  Kaukai aku na ka poe ike e kuhikuhi mai, aole e like me ko keia poe; e alakai ia ana lakou e ko lakou ike ka@ aupuni ponoi iho aole na hai e aoao mai penai a penai oukou e mea ai.

     Ina e ole ana o Nawahi e like me kaoa e olelo mai nei, ina ua hooikaika oia e hooko ia na kahua hana a pau a ka party i hoo holo lokahi ai oia na kumuhana e lawe mai ai a paio iloko o ka Hale Ahaolelo; aole paha o keia bila kaa hapaumi alunu mana, kue kahua hana a oukou no i haku ponoi ai oia nea ka poe haku e hoopapau ai.  E hoolaha aku ana makou ia kahua hana a ka aoao Home Rula i hooko ole ai.

     Ina e ole ana o Nawahi o ka makou aoao kalaiaina no e makemake nei e Demokalaka ka lahui e pono ai, ina oia no kana e hoohula ai i ka lahui, eia ke kumu i lohe oe:  Ua kukulu ia ka Hui Aloha Aina e Nawai i kinohi a hoopalahalaha aku la ma na mokupuni, i lokahi like ai ka lahui mai o a o, e kue i ka manao hoohui la o kakou me Amerika, a i lokahi like ai ma ke noi ana ia Amerika e hoihoi hou oia i ke Aupuni Moi a me ka Moiwahine maluna o kona noho kalaunu e like me ia i kinohi; me ia manao paa o Nawahi a hiki i kona make ana aku i ka M. H. 1896.   Ma ka makahiki 1898 mai hoohui ia kakou, ka mea a Nawahi i ike ole ai mamua o kona make ana.

     Nolaila, ke manao paa nei makou ina oia e ole ana a ike i keia hui ana o Hawaii me Amerika    Ina na hoohuli oia i ka lahui e koho ma ka aoao lahui ike ia ma Amerika he mau hoaloha kona ka Ahaolelo.

     Aole no ko lakou kakaikahi ka mea e hoohuli ai i ka lahui e Repubalika (@iai o ko ka lahui poe enemi no ia na lakou i hana ino)   Alaila na hiki pono i ka lahui ke paio me ko anei poe Repubalika a me ko Amerika.  Aka, no oukou ko ai hewaia nei oukou e na wahi haole kakaikahi puni oihana, puni kulana alakai aupuni, i mau ai ke ku ka okoa ana o ka lahui i waho loa; ua like ka lahui e hana ia nei me he mau moa hoohakaka ala, o na Haku nae ke pomaikai i ka moa e loaa ana ka lanakila, pela keia.

     Kupaianaha no hoi oe e Keoki Muhee me ko ike mai no ka hoi ke pakuikui mau aku nei KE ALOHA AINA ia oukou e Kuokoa Home Rula Repubaliks hookamani ma, manao mai nei oe na makou oe e kakoo aku.  Heaha kau o ka hoole ana iho he nupepa keia ua nele i ka manao, i ka aoao kalaiaina ole; aole ka oe i ike ha Aloha Aina Demokalaka keia mailuna a lalo aohe no ana moho o keia koho paani, aia i keia kau ae e ike ai oe.  Aole ho he loli o ko KE ALOHA AINA kalana, mai ke Aloha Aina ae no ka aoao Demokalaka aole i lele aku i Repubalike e like me oe.

---o---o---

KUE O LUNAKANAWAI HUMEPERA I KA NINAU IA O NA HOIKE MA KA OLELO HAWAII.

-----

     Ehia ka hoi mea apiki nui wale o na poe Loio Ahaolelo ana i noke iho nei i ka haawi i na laikini loio, oiai, na ike ia aole lakou he poe ike olelo haole e namu aku ai i na hoike iloko o ka aha hookolokolo, he kakaikahi loa o lakou i hiki he namu haole pololei, he kapakahi ka hapanui; nui no paha ke pilikia o kakou na Hawaii ponoi no lakou ka aina i keia mea eepa nui wale o ka haiole.

     O keia wahi Lunakanawai ae la i ae ole aku la ia Kaulukou e namu kanaka i kana mau hoike, o kahi punahele keia a ka poe Home Rula Repubalika o kakou, a o kekahi keia o na a'o kanawai a lakou pela nui mai no ka pai e olelo ai.   He wahi haole maikai kela he a'o mai, he kuhikuhi mai, penei a penei e mea ai a mea iho. 

     Ua lilo iho la ka poe a ka lahui i hoouna mai ai o ko lakou makemake ke hana @a i poe paahana na keia poe aole malihini i mea hana no ka lakou mau hana e makemake ai.  Puni wale aku no nae na poe loea kanawai (ole wale) nei o kakou.  Aohe olelo ana ina ia Kaulko ma wale no e hoohoka ai a koe ae hoi na poe ana i haawi iho nei i na laikini loio a ma ka lakou poe hoike. He pono hoi paha ia, aka, i like pu ae a pau loa.  Auwe! ka pilikia i ka haole e.

---o---o---

     He paele keaka hele maluna o ka uwea ke hoikeike nei mawa@ho o ka halekeaka China i ke a mau ahi ahi.  A a piha m@u aku @a i na poe makaikai.