Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 17, 26 April 1902 — Page 7

Page PDF (695.06 KB)

This text was transcribed by:  Kathryn Mahealani Wong
This work is dedicated to:  no Te Puehu Doherty

KE ALOHA AINA, POAONO, APERILA 26, 1902

 

MOOLELO HOONI PUUWAI

NO

Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele!

 

Ka Makaikiu Kuapaianaha!

 

MOKUNA XXXIV.

 

Ke Kaaahi Hoopakele -- Na Ee Pa-

      keke Olulo no Ladana -- Ka Po

      Pouli o ka Hoohalua

 

      He mau minute pokole i hoohala ia ua kukai olelo ana me ka awiwi mawaena o na agena ohi kikiki a me ka wiliki mai ka laina kaaahi mai Hampstead, alaila, ua haai ia ae la ka huaolelo "all board."

      He ke ana no ka bele, he hihio ana no na ki mahu, aia na kue enekini ke wili hope ala no ka hoonee ana i na kaa hope, a he pu ana no ka mahu a nonolo ma ka puka ihu puka uwahi, aia ua mau kue enekini nei ke hookaa mai la i na palai huila imua me ka ikaika nui e uhi uha ai na kolamu uwahi eleele me ke keokeo, a iloko o na minute helu wale no aia na epaepa huila o kela a me keia kaa ke kapeau hoomaha ole ala, oiai, aia ka ikaika hoohana o na paona mahu o ka @o ahi ke hoouna ala ia lakou a pau e holomama imua o kanalima mile i ka hora.

      He hauoli aku a he hauoli mai na mea i ikeia maluna o na helehelena o na olulo ee pakeke ina keia alahele o ko lakou huli hope no Ladana aka, o ka hoonaukiuki nae no na hana hamabaga i loaa aku ia lakou aia ia ke waiho l@lii ala maloko o ko lakou mau naau me ka hoomauhala, ka hoomauhala hoi a lakou i waiho ai a ke keena oihana poo e hooponopono i na kinaunau a me na hihia ma ko lakou aoao.

      Ma ka hora 4.55 oia ahiahi aia ke kaaahi hoopakee me kona mau kaa ohua a me na kaa ohua o na ohua olulo ua komo aku la no ka hale hoolulu dipo. Kahi a kela a me keia kanaka e piha ana a kali e lohe i ka mea hou oiaio e pili ana i ka laina kaa poino. Oiai, ua hoea mua aku ka lohe i Ladana mai ka hale hoolulu mua loa mai Hampstead mai, a uwalo aia o Ladana ua puni me ka lohe a na ka Nuhou i hooiaio loa ae ia mau wawa lohe i puhi hele ia ae ma na huina alanui.

      O kela a me keia ohua keonimana aohe ana lede aia he elua a ekolu mau keonimana e hoopuni ana a ninau e pili ana no keia nuhou weliweli, a ua haawi ia aku na pane e like me ko lakou makemake, aka, o na mahalo ia ana nae a pau, aia no ia maluna o ke keonimana hoopakele i maopopo ole kona inoa me kona ano. Ua pihe na alanui o Ladana me na leo ahewa i kela laina kaaahi a o na paia lewa hoi a me ka lehelehe o na kanaka, aia ka leo hoomaikai a me ka mahala ana maluna o ke keonimana i haawi i kona ikaika no ka hoopakele ana i kela mau ola uhane me kino he lehulehu.

      O ka huaolelo aloha ahiahi a halawai hoi aku, oia na olelo i punai hope ia mawaena o na Haku o Danekota a me ko laua hoaloha makai kiu, a kaawale ae la lakou mai na launa kamailio ana no na mea e pili ana i kela huakai holo kaaahi weliweli ma ua la nei, alaila, iloko o na minute pokole hou aku, aia ua makaikiu e kamoe awiwi ana kona mau kapuai wawae no kona home.

      O ka hale Apolo oia kahi a ua makaikiu nei i makemake ai e ka hele aku mamua o kona hoi loa ana no kona home. E aaki ana ka pouli maluna o ke alahele kahi ana e hele aku nei, oiai, aia na kumu laau nunui e hihi ana ko lakou mau lala ma o a maanei, a iloko o ia pou@ nui aia he leo oolea o ke kauoha i poha mai me ka huaolelo "Ku," a na ke koele o na kiko i hoike mai i au makaikiu nei aia he elua mau kino kanaka e hoohalua nei iloko o keia ouli me ka laua mau pu raifela winiketa, a no laua hoi na poka kepau a ua kiu nei i ike ai a hoomaopopo me ka hoohewahewa aole aohe mea kino e nele koa halawai pu ana me ka make.

      Nolaila, e like me ka hikiwawe o ka haawi ia ana mai e kela huaolelo kauoha oolea no ke "Ku" ana iho pela no hoi ka piha eleu a me ka hikiwawe o ka makaikiu Heneri Beleinehama i haule iho ai maluna o kona mau kuli, alaila, me na lima a me na wawae aia oia ke kokolo ala iloko o ka pouli a nalo aku ma ka aoao o kekahi kumulaau e ulu kokoke ana.

      Hele mai imua a haawi pio ia oe iho, wahi hou o ka leo kauoha o ka oolea i haawi ia mai la, a ma kahi o ka hooko ana aku i au leo hookikina ala, aia he au leo poha pu pa napana elua ka mea i haawi ia aku a lohe ia aku la ka leo auwe o ua mau hoohalua ala, a huli ae la holo no ko laua wahi e pakele ai.

      Elua, eha, eono mau leo poha pu pu panapana i kani alawiki aku ma hope o na kolohe e holo ala, a he hookahi o laua i haule he luahi na ka make mai kekahi oia mau poke. E ike me ka mama holo o kela powa e ahai ala no kona ola pela no hoi ka piha eleu a me ka makaikiu e alualu aku nei iloko o keia pouli a na ka malu o kekahi hale i huna aku i ua kalohe ala, a nalowale iloko o ka pouli.

      O ka hoaa a me ka hoonaukiuki nui o ke kuaki oia na haawina ma kapaa o ke pakalaki i halawai mai me au makaikiu ala, a iaia i anehe ae ai e huli a haalelele ikeia wahi ana e ku hoaa wale ana, aia hoi lohe aku la ia i kekahi leo kakana i ka hoopuka ana ae i keia mau olelo.

      E Kilaveta ua akemake loa au e lo@a kela palapala hooiluna, a o make pu hoi me kela Baroneka hookane, ua manao paha ia ua make o

Ioane Berenada e like me na mea i lohe wale ia no'u. Aole loa eia no au ke ola nei a ke kali nei no ka hopena e hookoia ai ka'u hoohiki Ha, ha e like me ka make ana o ko maua makuakane ma ka maka o ka'u pahi hou puuwai pela no auanei oia ko'u hanau mua e make like ai. Aka, e Kileveta, auhea o Ka sona?

      Ua haule make aku nei oia ma ke wahawaha o ka pu panapana i ki ia mai ia maua iloko o ka pouli oiai maua e hooko ana i ka hanohano o ka maua hana, wahi a ka mea i kapaia o Kilaveta.

      Hole Mose, wahi a ka makaikiu iaia iho i kela wa ana i lohe aku ai i na olelo i kamailioia mawaena o ka mea i kapa iaia iho o Ioane Berenada a me Kilaveta kona kokoolua. He laki nui keia o'u a na lani i alakai mai ea, wahi hou no a ua makaikiu nei me ka hoomau no i ka hoolohe ana i na olelo a kela mau kanaka.

      Wani hou a Ioane Berenada i hoomau aku ai i ke kamailio ana a makaikiu Beleinehama i lohe hou aku ai. Kilaveta, au lohe anei oe i ka'u mau olelo, alaila, e hoomaopopo iho o kela palapala hooilina ka'u i makemake a ka loaa ia, alalia o ke ola o kela Baroneka ka panina hope o kau hana. Ke hookoia keia mau mea a pau aia he puu dala nui ke loaa i kela a me keia lala o ka pahi pomada. Aka, owai la kela lae paa ino o ka pouli nana i kuma kaia ke ola o Kasona. E make oia e pono ai, e na lala o ka pahi poni ada e hookolo a e hahai aku mahope o ka meheu o kela lima koko a lawe mai iaia imua o'u ma Sa -- no ke kau ana i ka hoopai weliweli o ka hoohiki o ka pahi poniada.

      Me keia mau olelo hope a ka makaikiu i lohe ai aia he haluku ana o na wawae a he nakeke ana hoi o na pahi, aia hoi, ua meha iho la a hamau na mea apau, a o ke alahele kahi a ua poe ala i pau nui aku ai i ka hele oia ka hoka a me ka hoaa nui o ka hamabaga nana i hoona ukiuki loa mai au makaikiu ala, a hooholo e hoea aku oia no ko lakou keena oihana a waiho aku i kana hoike imua o ko lakou poo, aka, he mau sekona pokole kona noonoo ana no ka pono o keia manao ua hoololi ae la ia ia mau noonoo ana, a hooholo e lawelawe hookahi no ia ma ka meheu o keia hana a hiki i kona lanakila a i ole haule wala wala pahu paha malalo o ka mana o na hana puuwai eleele a keia Ioane Berenada.

      Nolaila,  me na manao kuaki o ka hoonaukiuki nui; a me kana mau pu e kau pololei ana imua iaia au makaikiu nei e nihi a e kolo ana me ka palanehe loa a haawi i na hoolohe a kona mau pepeiao me ka makaala loa no keia a me keia ano nakeke ana e lohe aku ana, a ina he enemi io ua mea ala, alaila, aohe lolo pakele i ka puehu @ihi i na poka kepau huaale haehae io a ua makaikiu kupaiaha nei, a e like me ke kupanaha o kana mau hapa pela no ke kupaianaha nukee o kona ano, ma ua po nei, aka, o ka mea pahaohao loa o kona halawai a hui kino ole ana me au poe lima koko nei ana e hookolo ala mahope o ko lakou meheu.

      O ka huli hoi ana aku no kona home m@ ua po ala e like me kana i manao ai, au pale ae la oia ia mau noonoo a hooholo paa i kona manao a hookolo oia mahope oia ka meheu o keia poe hoohalua o ka po a hiki i ka wehe ana mai o ka malamalama o ke kakahiaka. Alaila, mailoko mai o kela pouli o na pouliouli a hoea i ka malamalama awakea o na kukui uwila a me na kukui ea, e ikeia no ua makaikiu kupaianaha nei ua loli ae kona kulana mai ke keonimana opio a ke kulana o ke kanaka mekanika, a ke nana aku i na makaikiu me h@a oia kekahi o nu keiki hana a lawelawe kukui uwila a me kukui ea.

      E ikeia ana au makaikiu ala e mealo ae ana malalo o na pou kukui uwila a haawi i na nana ana me na leha kepakahi ana a kona mau maka ma ke ano hookohukohu me he la he keiki hana a lawelawe oia no kela hui, a i kahi mauawa e ike ia ana oia e ku ana iwaena alanui a haawi i kana mau kilo ana i na hale nui a kiekie e ku hookano ala ma kela a me keia aoao o ke alanui, a ma ia ano, ua hiki ole iho la i na makai huina ke kipaku a hookuke mai iaia, a i ole loaa iho paha he wahi hoohuoi ana ilako o lakou no kano mau hana.

      Mai kela kihi a keia kihi huina alanui aia ia ua malamalama me ha ao ala, a mai kela pea a keia pea loa akea o ke kulanakauhale o Ladana aole loa kona mau nuina alanui i nele me ia haawina o ka malamalama me he awakea ala, a pela i haaheo a i kaena ai ke kanaka Pelekane me ka olelo kaha o ke kaulana aole loa e napoo ka la ma Ladana, a pela io no, a uani wale ka nui o ka naauao a me ke akamai o na keiki a ke kanaka.

      Iloko o kela malamalama e hoaiai ala i ke kulanakauhale o Ladana ala no ke kiu ke maalo ala ma kela a me keia huina alanui no ka hooko ana i ka hanohano o kana oihana.

      I ka wa o ke alaula o ka malamalama kakahiaka i wehe mai ai i kona mau eheu no ka hohola ana mai maluna o ka honua, aia ua makaikiu nei e ku ana a haawi i kana mau haka pololei ana ma kela paia hikina o na lani kahi o kona mua huina aouli e makahakaha ae ana, alaila, me ka leomoakaka hoopuka ae la ia i keia mau olelo.