Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 22, 31 May 1902 — Page 8

Page PDF (632.86 KB)

This text was transcribed by:  L. A. Marchildon
This work is dedicated to:  Any Canadians calling Hawaii home...I'm so envious !!

KE ALOHA AINA

 

8          KE ALOHA AINA, POAONO MEI 31, 1902.

 

HE MOOLELO WALOHIA

--:NO NA:--

KEIKI O ABE

            I kin hi aoe o Amada i hoomaopopo i na manao hehena o kona hoaloha k@nela, aka, i ka hue pau ana aku nae o ua konela ala i ka mea huna e lohi ana iloko o kona puuwai.  Ua hoopuiwa a hikilele ia o Amada, a iloko o kona piha weliweli i awili pu ia me ka makau ua haalele koke aku la oia i ke kanaka ana i manaolana kuhihewa ai he hoaloha oiaio no laua, eia ka aia he kuko pupule, a hoi awiwi aku la no loko o kona rumi.

            He oiaio, mamuli o ko Konela Belegrave pili mau ana aku me Amada i ulu mai ai na kuko kuhihewa ana iloko ona ua paulehia ma oli aku no Amada iaia, o kona leo a pae aku e hooko ia aku no kona makemake e ka wahine opio, aka, ua palaualelo loa nae ia mau kuko.

            Iloko o keia mau minute aia o Amada e noho ana me ka piha makau me ka hooholo ana iho aole oia e hoea aku imua o kona makuakane aka, i ka hoi pono ana iho o kona noonoo ua ike iho la ia he hanaia e komo aku ai ka hoohuoi iloko o ko na makua aloha e ala mai ai na hopena poino, nolaila, ua kapae ae la oia i kela manao a hele aku la e launa me kona makuakane.  Oiai no o Amada e noho ana ma ka aoao o kona papa aloha, aia hoi, ua hoea mai la he leta nana, me kona manao io na kekahi no ia o kona hoaloha i hoouna aku lalau aku la oia a heluhelu iho la.  He mea e ke puanuanu o kona puuwai i ka ike ana iho aole keia palapala na kahi mea okoa aku, aka, na Belegrave e hoike pau mai ana i ka mea huna iloko o kona puuwai no ua ui ala, e koi pu mai ana e hooko ia aku kona makemake.

            O na helehelena haikea oia ka i pahola awiwi ae maluna o ua wahine opio ala nana i hookomo aku i ke pahaohao iloko o kona makua, a me ke pihoihoi nui ninau koke mai la oia i keia mau hiohiona kaumaha e hekau nei maluna o kana kaikamahine.  I ka hiki hou olo ana ia Amada ke huna iho i ke kumu o keia mau helehelena ehaeha e haawe nei maluna ona, ua haule koke iho la oia ma kona mau kuli a me na waimaka e hiolo ana mai kona mau lihilihi mai nonoi aku la oia i kona makua e uumi iho oia i kona mau manao inaina, a haawi aku la hoi i ka leta iloko o kona poho lima.

            Heluhelu iho la o Fitizilana i ka leta i kakau ia mai i kana kaikamahine mai ka mua a ka hope, alaila, lalau iho la ia i kana Amada a hapai ae la iluna a me ke aloha keiki oiaio muki aku la oia iaia me ke ku koke ana ae iluna a hopu aku la i kona papale.  No keia huakai a Fitizilana he mea oiaio aole no he mea e hiki ke pohihihi, oiai na helehelena o ka piha inaina e haakokohi ana maluna ona.

            Ua kaohi aku o Amada i kona makua e uumi iho no, aka, o ka leo okalakala o ka noho malie oia ka i panai ia aku e kona makuakane.  Ua hoeha aku keia mau olelo i ke kaikamahine, aka, i kona ike ana nae i kona makuakane e haalele iho ana i ua rumi ala ua hiki ole iaia ke ke hoomanawanui iho, @olo aku la oia a puili i ka a-i o kona makuakane a maule iho la.

            Aole o Fitizilana i hoopau ae i kona manao e hookau aku i uku panai kupono maluna o kona enemi.  Nolaila, ua haalele aku la oia i kana kaikamahine iloko o ka pulama ana a kekahi o na kauwa a hookolo aku la mahope o ka meheu o ka enemi, i hoao e wawahi i ka maluhia o kana lei aloha, aka, aole nae o Konela Belegrave i loaa aku.

            Me na haawina o ka nele i huli ae ai o Fitizilana a hoi aku la imua o kana kaikamahine, aka, aole no i kuu iho ka nae, aia hoi, ua hoea aku la he elele me kekahi palapala na ua Fitizilana ala, mai kona enemi a haku aina aku, Konela Belegrave e hooweliweli aku ana e akahele oia i kana mau pane a e hooko ia kona makemake, a i ole pela e loaa no he hopena poino iaia.  He mea oiaio he kanaka o Fitizilana e noho aie ana i kona haku aina, no ka mea o na loaa liilii mai kona aina mahiai ua hoolilo aku oia ina hana e holomua ai, aole wale oia kona pilikia aka, ua apuka maoli ia kona waiwai e kekahi o kona mau hoaloha a pela oia i noho aie ai i ke konela, a ua haku lokoino nei e ake nei e kaili aku ke hooko ole ia kana @oi.

            I ka ike a hoomaopopo ana iho o Konela Beleegrave ua hoonele ia mai kona mau lia ana no ka wahine opio, ua ku ae la ia a haalele iho la ia laila me ka haawi ana aku i kekahi kauoha @ahoa i ko@a luna kiai no ka hookau ana aku i kekahi hana kue maluna o Fitizilana.

            O ka hopu a me ka hoopaahao ana oia ka manao o keia kauoha, aka, ma o ka lokomaikai o kekahi hoaloha ua pakele mahunehune ae la oia, a malalo hoi o kana mau kokua ana ua haalele pupuahulu iho la o fitizilana me Amada kona kaikamahine no Ladana malalo o ka hana ana a na koloka o ka pouli, a ma kekahi hale hoolimalima ik@ nui ole la i noho iho ai laua me he mau pio lawehala aia.

            Iloko o keia mau hora o ke kupilikii ua hoomanao ae o Fitziliana no haku Cherbury ka mea i haawi mau mai i kana mau kokua ana iaia iloko o kona mau la o ka popilikia, alaila, kakau iho la oia he palapala na ua haku ala e hoike aku ana i kona pilikia me ke noi pu aku i hana nana, a ma kahi nae o kela enemi mawaena ona a me Konela Belegrave ua huna iho oia.  Ua hoi hou mai keia leta ia Fitizilana me na hoike aia o Haku Chebury i Farani malalo o kekahi huakai hoo maha, a e hala ana hoi he mau mahina iaia malaila mamua o kona huli hoi ana mai.

            Hala ae la he mau mahina o ko Fitizilana a me Amada noho hooma nawanui ana iloko o ka hune me ka nele, alaila, kupu mai la he manao iloko o Fitizilana no ka hoouna ana aku i kana Amada no Wale, oiai na helehelena o ke waliwali e hekau ana maluna ona, @a, i hoea mai no nae ia mamuli o kona auamo pu ana i ka ehaeha i ili iho maluna o kona makuakane.

            Mai ka la o Fi@zilana a me kana kaikamahine i kaawale mai ai mai ko laua home mai aia no Belegrae e huli a e hoolohelohe ana no ko laua wahi i hele aku ai, a ua hoea aku no hoi kekahi mau leta imua o Amada mai ua Konela Belegrave nei aku, e hoike aku ana e hoihoi aku no auanei oia i kana mau manao uahoa a pau i kona makuakane i na e maliu ia aku ana kana kana noi.

            Ua paa ko Fitizilana manao no ka hoouna ana aku i kana kaikamahine no loko o Wale, aka, owai ke kanaka nana e lawe aku i kana momi makamae i hiki iaia ke pau lele aku ua hiki oia ke malama i ka laahia o kana Amada a hiki i kona hoea maalahi ana aku i ka pahu hopu o kana huakai i kela aina mamao?  Iloko o ke pohihihi a me ka maopopo ole o kana mea e hopu ae ai, aia hoi, ua haupu ae la oia no ke keiki a kona hoaloha i haawi mai ai i na kokua ana i na hora hoe o ke kupilikii.  O ua ke iki ala e kipa mau mai ana no hoi e ike ia laua i kona wa e hoea mai ai i Ladana.

            Imua o ke alo o ua kanaka opio ala i hoike aku ai oia i kona manao.  O ka ae me ka makaukau e haawi aku i kana mau kiai makaala ana no Miss Fitizilana na huaolelo i hoo puka ia ae e ke kanaka opio.  A ka ike ana o Fitizilana aohe he mau kaukaulua ana iho i koe, ua liuliu koke ae la oia i ka huakai a kana kaimahine iloko o ka hamau a me ka malu, me ke kapa pu aku hoi i kana kaikamahine malalo o kekahi inoa kapakapa o Miss Danafoda,

 

WAIHO NA IWI MA KA ILINA O KAWAIAHAO.

 

            Ma ka auina la La Pule nei i hoo kuu ia aku ai o David Kanewanui e hoomaha maloko o kona home lua ma ka aoao o kana wahine aloha i hala mua i ka make ma ka ilina o Kawalahao imua o kona mau makua me kana lei makua ole a me ka ohana a me ka lehulehu hoi e hoopuni ana i kona home puanuanu.

            Ma ke awakea la pule i hoihoi ia aku ai ke kino make o Kanewanui no ka hale pule o ke Kula Kamehameha, a malaila i malama ia ai keanaina pule hope loa e Rev. D. Ai a me Rev. Lono.  Ua hoike ia mai ka moolelo o ka mea i make e kana kumu Mr. Thompson a he mau olelo hoalohaloha mai a F. W. Beckley a me S. K. Fukumura.  I ka pau ana o ke anaina haipule ua kai mai la ka huakai no ka ilina o Kaw@iahao e alakai ia ana e na keiki kula o Kamehameha, na hoakula o kona mau la opio, na hoa luhi ona o ka papa pai Kuokoa, na makua a me ka ohana a me ka lehulehu o kona mau hoaloha.  Kahi hoi i hookuu ia aku ai oia e moe i ka moe ala hou ole mai.  Aloha no ia opio naauao i kaili kokeia aku la e ka lima menemene ole o ka make.

 

KE KULA KAIKAMAHINE O KAWAIAHAO.

 

            Eia ke hoolala ia nei ka hoonee ana aku i ke kula kaikamahine o Kawaiahao no kekahi kahua mawaho aku nei o ke kulanakauhale.  O ke kahua e manaoia nei ilaila e kukulu ia aku ai keia kula mawaho no ia o Kaimuki e kokoke ala i ka huli o Waialae, aka, he nui no nae na wahi i waiho ia aku i ka papa kahuwaiwai o keia kula mauka o Kalihi, Palolo a me Waialae.

            O ke kahua o ka halekula Kawaiahao e ku nei na manao ia ua hoea aku no kona waiwai io i ka $30,000, a ma ka hoolilo ana i keia wahi ua loaa no he puu dala e kukulu ia ai i na hale mawaho o keia mau wahi ae la.

            Ua manao ia maloko o eono mahina e paa ai na hale o keia halekula hou i ke kukulu ia, ina e lokahi ana ka papa kahuwaiwai ma ke kukulu koke ana i keia halekula hou no na kaikamahine o Kawaiahao.  Mamao no keia mau halekula hou mai na maka aku o ka lehulehu.

 

            Ke hoomaka hou mai nei na makai e hopuhopu i na ilio uku auhau ole.

            Ua loaa mai la ka hookohu o Wm. Maderia i Luna Leta no Hilo, ma ka mokuahi Ventura, i kakau inoa e Peresidena Rusevela

            Iuka na koa Amerika a me Hawaii me na keiki o na kula Kamehameha a me ka Bana Aupuni kahi i hoohanohao ai i na poe make

            Ma ke ku ana mai nei a kahi moku aila ea Eclipse, ua hoike mai kona kapena no kona ike ana i kekahi ula wena iluna o ke aouli maluna ae o ka piko o Maunakea a i kona hoea ana aku i Hookena, Kona Hawaii, ua loaa mai la na lono iaia mai ko laila mau kamaaina ua a ka pele maluna o Mokuaweoweo ka lua pele maluna o Mauna Loa.  I ke ku ana mai la ka mokuahi Waialeal@ mai Punaluu ua hoole mai la aole he mau hiohiona o ke pahu o ka pele i ike ia ma na luapele o Hawaii.  Ke kali ia aku nei na hoike hope loa ma ke Kinau mai o keia la.